Саудия Арабистони Ҳаж ва умра ишлари вазири доктор Солиҳ Бентин таклифига асосан “Ҳаж–2020” мавсумининг ташкилий ишларини келишиб олиш мақсадида, “Ҳаж” ва “Умра” тадбирларини ташкил этиш ва ўтказиш масалалари бўйича Жамоатчилик кенгаши раиси Абдуғофур Аҳмедов ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Темирхон ўғли Самарқандий ҳазратлари бошчилигидаги делегация Саудия Арабистонига жўнаб кетгани ҳақида хабар берган эдик.
Бугун, 20 январь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Темирхон ўғли Самарқандий ҳазратлари ва делегация аъзолари Саудия Арабистони Ҳаж ва умра ишлари вазири ўринбосари билан Абдулфаттоҳ бин Сулаймон учрашув ўтказдилар.

Мулоқотда “Ҳаж – 2020” мавсуми юзасидан имзоланиши лозим бўлган шартнома шартлари ўзаро муҳокама қилиниб, ишчи гуруҳининг йиғилиши ҳам ўтказилди. Ушбу учрашувда шартноманинг бандлари муҳокама қилинди. Шунингдек, мазкур учрашувда томонлар ҳаж мавсумини намунали, тартибли ва энг юқори даражада ўтказиш масалаларини келишиб олишди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Бугунги кунда ёшларимиз жамиятимизда белгиланган одоб-ахлоқ, этика-эстетика қоидаларига қай даражада амал қилмоқда, шарм-ҳаё каби юксак ахлоқий фазилатларнинг қадр-қимматини тўла англаб етяптими, деган ҳақли саволлар туғилиши табиий.

Ёши улуғ инсонлар билан суҳбатда бўлсангиз гап ўзани бурилиб, ёшларнинг юриш-туриши, одоб-ахлоқига бориб тақалади. Нуроний отахонларнинг хотираларини тинглаб, бир кишининг 50–60 йиллик умри давомида жамият ҳаёти, одамлар қиёфаси шунчалик тез ўзгариб кетишидан ҳайратга тушасиз, ёшлар тарбияси ҳақида куйиниб гапиришлари маъносини тушунгандек бўласиз.

Айни даврда бутун дунёда содир бўлаётган миллий маънавиятимизга зид турли ҳодисалар жамиятимиз ҳаётига бевосита “оммавий маданият” кўринишида кириб келаётгани ҳеч кимга сир эмас. Буни айрим ёшларнинг ўзини тутиши, муомаласи, кийинишида ҳам яққол сезиш мумкин.

Мазкур масалалар, хусусан, ҳаё фазилатининг динимизда тутган ўрни, ҳаёга доир шариат кўрсатмалари ҳақида кенгроқ тушунча бериш мақсадида устоз ва мутахассисларга мурожаат қилдик:

– Киши вужудида ўзгалар қараши ҳаром қилинган жойларни, хоҳ эркак, хоҳ аёл бўлсин, бошқалар ҳузурида очиш, номаҳрамларга кўрсатиш ҳалол эмас, – дейди Ўзбекистон ислом цивилизацияси маркази директори ўринбосари Шайх Абдулазиз МАНСУР. – Эркакларда тананинг киндикдан тизза остигача бўлган қисми, муслима аёлнинг эса икки кафти, оёқ тўпиғининг пастки қисми (қадами) ва юзидан бошқа бутун бадани аврат ҳисобланади. Сочининг гажаги ҳам.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ҳар бир диннинг хулқи бўлади. Исломнинг хулқи эса ҳаёдир”, дедилар (Ибн Можа ривояти).

Намозхон киши авратларини қалинроқ кийим билан бекитиши шарт. Агар кийим баданнинг ранги яққол билинадиган даражада бўлса, у билан намоз ўқиш жоиз эмас. Аврат аъзонинг тўртдан бирининг узрсиз очилиб қолиши намозни бузади. Агар аъзо намоз ичида очилиб кетса, дарҳол уни бекитиб, намозини давом эттириши мумкин. Намозда авратнинг бекитилиши талаб қилинганидек, намоздан ташқарида ҳам уят ўринларни ёпиб юриш лозим.

Қуръони каримда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга хитобан бундай дейилади: “Эй Пайғамбар! Хотинларингизга, қизларингизга ва мўминларнинг хотинларига айтинг, устларига ёпинчиқларини ташлаб олсинлар! Мана шу уларнинг (ким эканликлари) танилиб, озорланмасликлари учун энг яқин (воситадир). Аллоҳ мағфиратли ва раҳмли Зотдир” (Аҳзоб сураси, 59-оят).

Одамлардан ҳаё қилиш уят аъзолар – аврат жойларини бекитиш, бегона кўзлардан яшириш билан бирга, кишиларга тили, қўли билан озор бермаслик ҳам тушунилади.

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ривоят қилади: «Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳдан чин ҳаё қилингизлар!” Шунда саҳобалар, “Бизларнинг чин ҳаё қилишимиз қандай бўлади?”, дейишди. У зот айтдиларки, “Кимки бошини ва ундаги кўз, қулоқ ва бурнини, қорни ва бошқа аъзоларини турли ҳаром ишлардан сақласа ва бу дунё зийнатига ортиқча берилмай, ўлим ва қабр азобини эсидан чиқармай юрса, ўша киши Аллоҳ таолодан чин ҳаё қилган бўлади”, дедилар.

Улуғ саҳобийлардан Ҳузайфа ибн Ямон розияллоҳу анҳу масжидга бораётса, одамлар намоздан чиқиб келишаётган эди. Шунда у киши бир четга чиқиб, одамларга йўл берди. У зотдан нега ундай қилдингиз, деб сўраганларида: “Одамлардан уялмаган кишидан ҳар қандай ёмонликни кутса бўлади”, деб жавоб берди.

Ҳаё – ҳеч ким кўрмайдиган жойда ҳам ўзини ноўрин ҳаракатлардан тийишни тақозо этади. Ҳакимлар: “Ўзидан ўзи уялиш бошқалардан уялишдан кўра кўпроқ бўлмоғи лозим”, деганлар. Уламолардан бири эса: “Кимки очиқ-ойдинда қилиш уят бўлган ишни хилватда қилса, у ўзини нафси олдида қадрсиз қилибди”, дейди.  

Инсон кўнглига келганини ҳаёсизларча қилиб кетавериши ҳайвоний сифат саналади. Ҳазрат Али каррамаллоҳу важҳаҳу: “Кимки ҳаё кийимини кийса, бошқаларнинг айбини кўрмайдиган бўлиб қолади”, дейди.

Ҳаёли инсон, биринчи навбатда, ўзининг юриш-туриши, гап-сўзига эътибор бериб, бошқалардан айб қидирмайди, бировнинг устидан кулиш ёки ғийбат қилишдан сақланади.

Ҳадиси шарифларда: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳаёлари ёпинчиқ ичидаги бокира қизнинг ҳаёсидан ҳам кучлироқ эди”, дейилади (Имом Термизий ривояти).

Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳаёлари жуда кучли бўлиб, у зот юксак фазилатда барча мўмин-мусулмонларга ўрнак эканига далолат қилади.

***

– Маҳалла фаоли сифатида ҳар куни ҳудудимиздаги кўча ва хиёбон, жамоат ҳамда дам олиш жойларини айланаман, ёшларнинг юриш-туришини кузатаман, гап-сўзларига қулоқ тутаман, – дейди пойтахтимизнинг Чилонзор туманидаги “Новза” маҳалласи фаоли Марям МАҲМУДОВА. – Уларнинг турли ажнабий кийимлар кийиб, жамоат жойларида ўзини тутиш қоидаларига риоя қилмаган, миллий менталитет ҳамда ўзлигимизга бутунлай ёт бўлган одат ва беўхшов қилиқларига ҳам гувоҳ бўламан. Йиғинимиз фаоллари билан бирга ана шундай хулқ-атвори, гап-сўзида ўзгариш сезилган маҳалламиз ёшлари, тарбиянинг нозик томонларини илғамаётган ота-оналар билан суҳбатда бўламиз, уларга тўғри йўл-йўриқ кўрсатамиз, жойи келса, дакки ҳам берамиз.

Бир болага етти маҳалла ота­она, деган мақол бежиз айтилмаган. Агар фарзанд тарбиясида ота-оналар томонидан эътиборсизликка йўл қўйилса, қўни-қўшнилар, устоз-мураббийлар, қолаверса, маҳалла фаоллари бунга эътиборли бўлишлари лозим. Бу миллий менталитетимизга хос бўлган тарбия усулидир.

***

– Қонунчилигимизда нафақат моддий, балки маънавий зарар учун ҳам жавобгарлик белгиланган, – дейди ҳуқуқшунос Музаффар ҲИЛОЛИДДИНОВ. – Шунингдек, барча давлат ва жамоат ташкилотлари, таълим даргоҳлари, турли жамоат ва маданий дам олиш жойларида касб этикаси, одоб-ахлоқ, ўзини тутиш қоидалари каби ички тартиблар ўрнатилган.

Шу ўринда айтиш жоизки, жамоат тартибига тажовуз сифатида қаралувчи ҳуқуқбузарликлар қонунчилигимизда, хусусан, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 183-моддасида белгиланган чоралар қўлланиши мумкин: “Майда безорилик, яъни жамоат жойларида уятли сўзлар билан сўкиниш, фуқароларга ҳақоратомуз шилқимлик қилиш ҳамда жамоат тартибини ва фуқароларнинг осойишталигини бузувчи шу каби бошқа хатти-ҳаракатларда ифодаланган жамиятда юриш-туриш қоидаларини қасддан менсимаслик – энг кам иш ҳақининг уч бараваридан беш бараваригача миқдорда жарима солишга... сабаб бўлади”.

Ахлоқий фазилатлар, ўзгалардан ҳаё қилиш, уят ҳисси инсон ичидаги холис туйғу – виждон уйғониши, ўз хатоларини тезроқ тушуниб етишида ҳар қандай таъсир чораларидан ҳам кучлироқ восита ҳисобланади.

Таниқли ёзувчи Абдулла Қаҳҳор бундай деган эди: “Уят энг шафқатсиз қонундан ҳам кучлироқ, қудратлироқдир. Қонун фақат кўзи тушганда, шубҳа пайдо қилганидагина жиноятчининг қўлини ушлайди, йўлини тўсади. Уят эса ҳамиша одобсиз, ахлоқсиз жиноятчининг тепасида туриб, ножўя иш қилиш учун қўл кўтаргани қўймайди”.

Юқоридаги фикрлардан ахлоқий сифатлар орасида ҳаё фазилатининг нафақат оилавий тарбия жараёнида, қолаверса, жамият ҳаётида ҳам беқиёс аҳамиятга эга экани ойдинлашади.

Ота-боболаримиздан мерос ушбу олижаноб хулқни асраб-авайлаб, бу борада шариатимиз буюрган амаллар, жамиятимизда белгиланган одоб-ахлоқ қоидаларига риоя этган ҳолда яшасак, фаолият юритсак, ёшларимиз онгига унинг маъно-мазмунини чуқур сингдириш ҳаракатида бўлсак, ҳаётимиз янада гўзаллашиб бораверади, иншааллоҳ.

Баҳриддин ХУШБОҚОВ,

тайёрлади.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев бугун 20 январь куни Олий Мажлис Қонунчилик палатаси биринчи мажлисида қилган чиқиши давомида Ислом дини аҳкомларига нотўғри ёндошиб, диний мутаассибликка берилиб кетиш ҳолатлари рўй бераётганини айтиб ўтди. Президент айниқса Қашқадарё вилоятидаги вазиятдан ташвишда эканини таъкидлаб, XI-XII асрларда яшаб, ижод қилган аллома Абул Муин Насафий меросини ўрганишга чақирди.

«Охирги вақтларда Қашқадарёда турли иллатлар кўпайиб кетди. Илгари ҳеч бундай бўлмаган, мен ҳайронман. Энди савол пайдо бўлади: муқаддас Ислом динини ўргатиш учун керакли ишларни амалга оширдикми?

Қашқадарёда бирорта муқаддас қадамжо борми? Биз бундай жойга етарлича эътибор бердикми? Қашқадарё ҳокимидан шу ҳақда сўрадим ва «бор», деган жавоб олдим. Сўрасам, қайсидир жойда бир дарахт бор экан ва улар зиёратга бориб, ўша дарахтга латта боғлаб қайтар экан.

Хўш, дарахтга латта боғлашда қандай илм бор экан? Биз ўша жойни ўргандик, ҳеч қандай муқаддас нарса йўқ.

Қарши шаҳрида Насафий бобомизнинг ёдгорлиги бор (Абул Муин Насафий зиёратгоҳи — таҳририят изоҳи). Энди савол пайдо бўлади: бобомизнинг илмини етарлича ўрганганмизми? Бирор университетда бир соат бўлса ҳам унинг китобларидан дарс ўтилганми? Йўқ.

Алломамиз бундан минг йил олдин айнан динда тўғри йўлдан адашганлар ҳақида китоблар ёзиб кетган. Бу китобларни биз ўқиганмизми? Йўқ.

Мисрдаги катта-катта университетларда Насафийнинг китоблари ўрганилар экан», — деди Шавкат Мирзиёев.

         Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Алҳамду лиллаҳ вассалату вассаламу ала росулиллаҳ. Аммо баъд. Никоҳланиб оила қуриш инсоният ҳаётидаги энг муҳим ижтимоий воқеъалардан бири ҳисобланади. Зеро, Аллоҳ таолонинг бутун оламларни яратишида тузган ўзгармас тартиб интизомидан бири - барча жонзотлар қатори инсон зотини ҳам жуфт бўлиб яшашлиги, унинг ҳаётини давомийлигини мана шу жуфтликка асослаб қўйганлигидир.

Аллоҳ таоло инсон зотини азизу мукаррам қилиб яратди, уни яратган кўплаб мавжудотларидан афзал қилди. Унга ақл неъматини ато этиш орқали Ўзининг яратган махлуқотлари устида тафаккур қилиш, Унинг нақадар юксак илму ҳикмат соҳиби эканлигини англаш қобилиятини берди. Шунинг учун Қуръони каримнинг кўплаб оятларида Аллоҳ таоло бандаларини Ўзи яратган махлуқотлари устида тафаккур қилишга чақиради. Ана шундай оятларнинг бирида марҳамат қилади:

وَمِنْ آَيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآَيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

яъни: “Унинг аломатларидан (яна бири) – сизлар (нафсни қондириш жиҳатидан) таскин топишингиз учун ўзларингиздан жуфтлар яратгани ва ўртангизда иноқлик ва меҳрибонлик пайдо қилганидир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган кишилар учун аломатлар бордир” (Рум сураси, 21-оят).

Ушбу ояти кариманинг маъносидан кўринадики, инсонларнинг оила қуриб, жуфт бўлиб яшашлари илоҳий бир мўъжиза бўлиб, унинг устида тафаккур қилиб кўришга арзигулик жиҳатлар жуда кўп экан. Буюк муфассирлардан бўлмиш Ибн Жарир Ат-Табарий раҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг “Жомеъул баён ан таъвили ойил қуръон” асарларида ушбу оятни тафсир қилиб айтадилар: “Аллоҳ азза важалланинг хоҳлаган нарсани яратишга қодир эканлигига далолат қилувчи ҳужжатларидан бири, отангиз Одам алайҳиссаломнинг ором олиши учун унга ўзидан жуфтини яратиб берди. Яъни, Одам алайҳиссаломнинг қовурғасидан Ҳаввони яратди. Ўрталарингизда эру хотинлик туфайли меҳр-муҳаббат пайдо қилди. Мана шу меҳр-муҳаббат сабабли ва Раббингизнинг сизларга раҳмати боис бир-бирингиз билан силаи раҳмни боғлайсизлар, бирингиз бирингизга раҳм-шафқат кўрсатасизлар”. Абул Ҳасан Ал-Мовардий раҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг “Ан-нукат вал уйун” номли китобларида шундай дейдилар: “Оятдаги “ўртангизда иноқлик ва меҳрибонлик пайдо қилди” жумласига уламолар тўрт хилда маъно берганлар. Биринчиси, иноқлик, бу – севги, меҳрибонлик, бу - шафқат. Иккинчиси, иноқлик, бу – жимоъ, меҳрибонлик, бу – фарзанд. Учинчиси, иноқлик, бу – катталарни суйиш, меҳрибонлик, бу – кичикларни алқаш. Тўртинчиси, эр-хотиннинг ўзаро бир-бирига меҳр-муҳаббат кўрсатишидир”. Исмоил Ибн Касир раҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг “Тафсирул қуръанил азим” китобларида ушбу оятни қуйидагича тафсир қиладилар: “Аллоҳ таолонинг азаматига ва камоли қудратига далолат қилувчи ҳужжатлардан бири шуки, У сизларга жуфт бўлишлари учун ўз зотингиздан аёлларни яратди тоинки, уларга талпиниб ором олурсизлар. Агар бордию Одам зотининг ҳаммасини эркак жинсида яратиб, аёлларни бошқа махлуқотлардан, масалан жин ёки ҳайвонлардан қилганида эди, у ҳолда ўрталарингизда бундай унсу улфат эмас, балки нафрат ҳосил бўлган бўлур эди. Сўнгра, Аллоҳ таолонинг Бани одамга тамомий раҳмати ўлароқ жуфтларини ўз зотларидан қилиб, улар ўртасига иноқлик - у ҳам бўлса муҳаббат ва меҳрибонлик - у ҳам бўлса раҳм-шафқат солиб қўйди. Бинобарин, эркак киши ўз аёлини унга бўлган муҳаббати ёки меҳр-шафқати, ундан фарзанд кўрганлиги, зиммасида аёлига нафақа бериш мажбурияти борлиги ва аёли унга муҳтожлиги, ўрталарида унсу улфат мавжудлиги ва бошқа сабаблар туфайли ўз илкида тутиб туради”.

Аллоҳ таоло инсон зотини яратганда, унинг фитратига жуфтлик ҳаётига қизиқиш, ўзидан насл, зурриёт қолдириш ва бу дунёнинг бошқа матоларига бўлган майл истакни жойлаб қўйган. Инсон дунёга келар экан, секин-аста  ўсиб улғайиб борган сари ундаги жуфтлик ҳаётига бўлган майл истаги зуҳур қила бошлайди, бориб бориб киши ушбу майл истакка беихтиёр бўйин сунади. Бу ҳам Аллоҳ таолонинг бешак, бир ҳикмати илоҳиясидир. Чунки, агар Аллоҳ таоло инсонга бундай фитрат ато этмаганида дунё обод бўлмас, янги авлодлар туғилмас эди, балки инсониятнинг ҳаёти Одам Ато ва Момо Ҳаввонинг вафотлари билан ниҳоясига етган бўлур эди. Демак, Аллоҳ таоло Ўзидан халифа бўладиган инсонларни ер юзини обод қилиб яшашлари учун уларнинг табиатида дунё матосига нисбатан муҳаббатни пайдо қилиб қўйди. Бу ҳақда Қуръони каримда шундай марҳамат қилган:

زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ

яъни: “Одамларга аёллар, фарзандлар, уюм-уюм олтин-кумушлар, саман отлар, чорва моллари ва экинларга нисбатан меҳр қўйиш зийнатли қилиб қўйилди” (Оли Имрон сураси, 14-оят).

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларининг бирида шундай марҳамат қилганлар: “Бу дунё матодир, ундаги энг яхши мато солиҳа аёлдир”. Шунинг учун Ислом дини таълимотида эркак киши ўзига жуфт танлашда умр йўлдоши бўладиган аёлнинг солиҳа бўлишига алоҳида эътибор қаратиши таъкидланган. Солиҳа аёл қандай бўлади, деган саволга Аллоҳ таолонинг каломида шундай дейилган: “(Аёллар ичида) солиҳалари – бу (Аллоҳга ва эрига) итоатли, ғойибга Аллоҳ сақлаганича ҳимоятли (яъни, эрларининг сирлари, мулклари ва обрўларини сақловчи)лардир” (Нисо сураси, 34-оят).

Ислом динида оила мавзуси энг муҳим масалалар қаторига қўйилган. Динимиз таълимотининг асоси бўлмиш Қуръони каримда оила ва унга оид масалалар жуда кенг ва батафсил баён қилинган. Жумладан, кимлар билан никоҳланиш мумкин, кимларга мумкин эмаслигидан тортиб, оила қурилгач унга ким раҳбарлик қилиши, эр ва ҳотиннинг ҳақ-ҳуқуқ ва бурчлари, оилада дунёга келадиган фарзандлар тарбияси, оналарнинг ўз фарзандларини эмизишлари муддатидан тортиб, шу муддат давомида отанинг она ва бола таъминотига эътиборли бўлиши масаласи, ҳатто эр-хотин ўртасида чиқиши мумкин бўлган можароларни қай тарзда ҳал қилиш, уларни яраштириш учун ҳар икки томондан адолатли ҳакамларни жалб этиш, ота-она вафот этганда улардан қоладиган мероснинг фарзандлар орасида қандай тақсим қилиниши, борингки, агар эр хотин ажралишга мажбур бўлган ҳолда қай тарзда ажрим қилиш ҳолатигача Аллоҳ таолонинг Ўзи каломида батафсил баён қилиб берган. Ўз навбатида, Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам кўплаб ҳадисларида оила ва никоҳ масаласига қайта-қайта мурожаат қилганлар. Жумладан, ҳадисларининг бирида: “Сизларнинг энг яхшингиз ўз оила аҳлига яхши муомалада бўлганингиздир”, деб марҳамат қилганлар.

Динимизда оила масаласига бунчалик аҳамият берилишининг боиси шундаки, оила жамиятнинг асосий бўғини бўлиб, оиланинг тинч ва осойишталиги жамиятнинг осойишталигини таъминлайди. Зотан, тинч-тотув оилада файз, барака бўлади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда оила қурган кишилар агар фақир ва камбағал бўлсалар, уларни бой қилиб қўйишини ваъда қилган. “Нур” сурасида шундай марҳамат қилган: “Агар (улар) камбағал бўлсалар, Аллоҳ уларни ўз фазли билан бойитур. Аллоҳ (фазлу карами) кенг ва доно зотдир” (32-оят). Ибн Касир раҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг “Тафсирул қуръанил азим” асарларида Абу Бакр Сиддиқ разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган қуйидаги сўзларини келтирадилар: “Оила ва никоҳ борасида Аллоҳ таоло сизларга буюрган ишларга амал қилсангизлар, Аллоҳ таоло ҳам сизларни бой қилиб қўйиши ҳақидаги ваъдасини бажаради”. Бойлик дегани, бу нисбий тушунча бўлиб, том маънода қаноат демакдир. Дарҳақиқат, оиланинг мустаҳкам бўлишлиги бир жиҳатдан эр-хотиннинг сабру қаноатли бўлишига ҳам боғлиқ. Борига қаноат қилмаган оилада кўраётган кунидан нолишлик, натижада эр-хотин орасида келишмовчилик пайдо бўлади. Айниқса, аёл киши эрининг топганига қаноат қилиб яшаши - эр танбаллик қилмасдан, ўзининг зиммасидаги оилани нафақа билан таъминлаш борасидаги мажбуриятини бажараётган бўлса – жуда ҳам муҳимдир. Қолаверса, эр-хотин ўзаро аҳил ва тинч яшайдиган оилада дунёга келган фарзандларга етарли даражада таълим-тарбия, ахлоқ-одоб бериш имкони бўлади. Бундай оилада тарбия топган фарзандлар жамиятда намунали бўлиб, унда ўз ўринларига эга бўладилар, ҳатто жамиятни ҳар сохада тараққий топишига хисса қўшадилар. Аксинча, оила нотинч, носоғлом бўлса ундан атрофдагилар ҳам тинчини йўқотади, бундай оилада дунёга келиб, вояга етадиган фарзандлар ҳам аксар ҳолларда ноқобил бўлиб вояга етиши натижасида, жамиятда турли хилдаги нотинчликлар, ҳатто жиноятлар ҳам кўпаяди. Демак, ҳар икки ҳолатда ҳам оиланинг жамиятга ижобий ёки салбий таъсири сезилади.

Минг афсуски, кейинги вақтларда оилаларнинг ажралиш ҳолатлари кўплаб кузатилмоқда. Бу ҳам ўз навбатида жамиятда нохуш ҳолатларнинг юзага келишига сабаб бўлади. Ажримлар туфайли қудачилик ришталари узилади, яқинлар ўзаро адоватли кишиларга айланадилар. Ўртадаги фарзандлар аросатда қолиб, аксарият ҳолларда моддий, маънавий ва руҳий жиҳатдан тўла-тўкис тарбия топиш имкониятини йўқотадилар. Ва ҳоказо, ажримларнинг салбий оқибатлари ҳозирги кунда барчага кундай равшан бўлиб қолди.

Шунинг учун ҳам ўзининг бугуни ва келажагини ўйлаган ҳар қандай жамият оила ва никоҳ масаласига жуда катта эътибор ва аҳамият билан қараган. Зеро, оилага, ёшларнинг никоҳига эътибор қаратган жамиятда доимо соғлом муҳит ҳукм суради.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари                               

 Ҳ.Ишматбеков.

Ушбу тадқиқотда 34500 киши иштирок этди. Унинг натижасида “Уйланиш руҳий барқарорликка эришишга ёрдам бериб, сиқилиш, безовталикни пасайтирар экан” деган хулосага келинди. Шунингдек, ушбу тадқиқот никоҳнинг эркак ва аёл саломатлигига катта фойдаси борлигини, ажралиш эса руҳий изтиробларга, юрак касалликлари ва ҳатто саратонга олиб боришини кўрсатди.

Биз доим айтиб келамизки, Қуръони Карим ва Суннатда келган таълимотлар инсоннинг бахт-саодатига эришишига сабаб бўлади. Уйланиш, никоҳ Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг таъкидланган суннатларидан бўлиб, ундан юз ўгириш шариат ҳукмидан юз ўгиришдир.

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجاً لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

“Ва сизларга сокинлик топишингиз учун ўзингиздан жуфтлар яратганлиги ва ораларингизда севги ва марҳаматни солиб қўйгани (ҳам) Унинг оят-белгиларидандир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган қавмлар учун оят-белгилар бордир” (Рум сураси, 21-оят).

Оятда айтилган севги, марҳамат ва сокинлик никоҳ боғлангандагина ҳосил бўлади. Аниқроғи, Аллоҳ таоло биз бандалар никоҳланганимизда бизнинг қалбимизда севги, марҳамат ва сокинликни пайдо қилади.

Ҳеч бир динга эътиқод қилмайдиган кишилар никоҳланиб яшашдан бош тортганлари ва аёл киши билан никоҳсиз равишда жинсий муносабатга киришганлари учун ундай кимсаларда жинсий касалликлар турли кўринишларда намоён бўлмоқда. Бугун тери-таносил ва бошқа жинсий касалликлар ғарб жамиятини ўз домига тортиб кетмоқда. Маълумотларга қараганда, америкалик гўдакларнинг 13 фоизи руҳий изтироблардан азият чекмоқда.

Энди мусулмонлар яшайдиган жамиятларга қарасак, биз мусулмонлар яшайдиган жамиятларда руҳий изтироблар, ўз жонига қасд қилиш ва жинсий хасталиклар фаҳш муносабатлар кенг ёйилган жамиятлардагига нисбатан жуда ҳам оз миқдордадир. Мана шунинг ўзиёқ Ислом таълимоти инсоният учун нақадар муҳим ва фойдали эканини кўрсатади.

Бугунги кунда ғарблик олимлар оилали инсонлар устида олиб бораётган кўплаб тадқиқотларидан келиб чиқиб, ўзлари яшаётган мамлакатлардаги кишиларни никоҳ асосида яшашга чақириб, жамиятни турли хасталиклардан ва наслларнинг бузилишидан халос қилишга уринмоқдалар.

Ғарблик кишиларнинг кўплари оиласиз, бўйдоқ ўтаётганлари ҳам уларда турли касалликлар бўй кўрсатишига, насллар барбод бўлишига олиб келаётгани учун олимлар кишиларни оила қуриб яшашга чақирмоқдалар. Улар “Уйланиш бўйдоқ ўтишдан афзалдир” деб баралла айтмоқдалар. Ислом дини бу гапни бундан ўн тўрт аср олдин айтмаганмиди?! Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам “Исломда таркидунёчилик йўқ!” деб марҳамат қилганлар.

Мана бу ҳадисга эътибор берайлик:

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Уч кишилик гуруҳ Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг завжаларининг уйларига Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ибодатлари ҳақида сўраб келди. Бас, уларга (бу ҳақда) хабар берилганида худди у(ибодат)ни оз санагандай бўлдилар. Шунда улар:

«Биз қаёқда-ю, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам қаёқдалар, у зотнинг ўтгану қолган гуноҳлари мағфират қилинган», дедилар.

Улардан бири:

«Мен абадул абад тунларни намоз ўқиш билан ўтказаман», деди. Бошқаси эса:

«Мен умрбод рўза тутаман, оғзим очиқ юрмайман», деди. Яна бошқа бири:

«Мен аёллардан четда бўламан, абадул абад уйланмайман», деди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларнинг олдиларига келиб:

«Шундай, шундай, деганлар сизларми?! Аммо Аллоҳга қасамки, мен Аллоҳдан энг қўрқувчироғингизман ва Унга энг тақводорингизман. Лекин рўза ҳам тутаман, оғзим очиқ ҳам бўлади. Намоз ҳам ўқийман, ухлайман ҳам, аёлларга уйланаман ҳам. Бас, ким менинг суннатимдан юз ўгирса, мендан эмас», дедилар». Икки шайх ва Насаий ривоят қилганлар.

Уйланиш кишининг саратондан сақланишига сабаб бўлар экан.

Уйланиш инсон танасидаги иммун тизимининг кучайишига ва мустаҳкамланишига хизмат қилар экан.

Уйланганлар уйланмаганларга нисбатан кўпроқ умр кўрар эканлар.

Уйланиш саломатликни бир маромда туришига сабаб бўлади.

Никоҳ асосида оила қуриб яшаш шу никоҳ орқали туғиладиган болаларнинг келажаклари, руҳий ҳолатлари учун ҳам жуда фойдали экан.

Бўйдоқлардан кўра уйланганлар таналарининг саломатлигидан кўпроқ ҳузурланар эканлар.

Уйланганлар ўзларини кўпроқ бахтли ҳис қилишар экан.

Никоҳсиз равишда жинсий муносабатга киришадиганлар никоҳ асосида жинсий яқинлик қиладиганларга нисбатан ўзларини жуда хавотирли, безовта ва нотинч ҳисоблар эканлар.

Аллоҳ таоло барчамизни Ўзининг ҳидоятидан айирмасин ва хотимамизни гўзал қилсин!

Абдуддоим Каҳел мақоласи асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади