Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари халқаро анжуманда қатнашиш учун Қозоғистон республикасига ташриф буюрадилар.

Муфтий ҳазратлари илк хориж сафарлари чоғида Қозоғистон Республикаси Нурсултон шаҳрида ўтказиладиган “Мустақил Қозоғистон ва Ислом қадриятлари” номли халқаро илмий-амалий анжуманда иштирок этадилар.

Нуфузли халқаро анжуманда Туркия Республикаси Диёнат ишлари бошқармаси раиси, доктор Али Эрбош, Россия Федерацияси мусулмонлари диний идораси раиси, муфтий Шайх Равил Гайнутдин, Россия мусулмонлари Марказий диний идораси раиси, Шайх-ул Ислом, муфтий Талгат Сафо Тажуддин, Қирғизистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Замир ҳожи Ракиев, Тожикистон ислом маркази раиси, муфтий Саидмукаррам Абдуқодирзода ҳазратлари, Мўғилистон мусулмон ташкилотлари иттифоқи раиси Ҳадис Ботирбек ҳожи, Қозоғистондаги “Нур-Муборак” Миср ислом маданияти университети ректори Муҳаммад аш-Шаҳҳат ал-Жиндий сингари Ислом оламининг мартабали уламолари қатнашиши кўзда тутилган.

Халқаро анжуман фаолиятини сайт ва ижтимоий тармоқларимиз орқали кузатиб боринг.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

 ИЛМ ЎРГАНИШ ҲАР БИР МУСУЛМОН УЧУН ФАРЗДИР

Муҳтарам жамоат! Ислом дини “жоҳилият” дея аталган даврда нозил бўлиб, улкан илмий бойликни ўзида мужассам этган дин сифатида бутун дунёга маърифат нурини тарқатди. Исломдан олдинги даврни “жоҳилият даври” деб эсланишининг ўзи ҳам Ислом – илм дини эканига очиқ-равшан далилдир. Чунки илм – жоҳилликнинг зиддидир. Илм ўрганиш – ҳар бир мусулмон учун фарздир.

Аллоҳ таоло илмни Қиёматгача бандалар учун маърифатга эришиш, ҳақиқатни топиш, икки дунё саодатига эришиш воситаси қилди. Илмсизлик эса инсониятни тубанликка, ҳалокатга олиб боришини билдирди.

Ҳар бир иш мукаммал, мустаҳкам бўлиши учун илм, амал ва ихлос бирлашиши шарт. Дунёда илмдан кўра юксак даража ва мартаба йўқдир! Аллоҳ таоло айтади:

 يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آَمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ

 ( سورة المجادلة/11)

яъни: “...Аллоҳ сизлардан имон келтирган ва илм ато этилган зотларни (баланд) даража (мартаба)ларга кўтарур. Аллоҳ қилаётган (барча яхши ва ёмон) амалларингиздан хабардордир” (Мужодала сураси 11-оят).

Дарҳақиқат, Ислом – дини инсоннинг дунё ҳаёти учун лозим бўлган барча илмларни ўрганишни фарз даражасига кўтарган диндир! Илм талаб қилишни фазилати ҳақида кўплаб ҳадиси шарифлар мавжуд. Анас ибн Молик разияллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қилганлар:

﴿طَلَبُ العِلْمِ فَرِيْضَةٌ عَلَىْ كُلِّ مُسْلِمٍ﴾

(رواه الإِمَامُ ابن ماجه عن أنس بْنِ مَالِكٍ رضي الله عنه)

яъни: “Илм излаш – ҳар бир мусулмонга фарздир” (Имом Ибн Можа ривоятлари).

Абу Дардо разияллоҳу анҳудан келтирилган ривоятда: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганларини эшитдим: “Ким илм талабида йўлга чиқса, Аллоҳ уни жаннат томон йўлга бошлаб қўяди. Албатта, фаришталар толиби илмдан рози бўлиб, унга ўз қанотларини ёйишади. Албатта, олим учун осмонлару ердагилар, ҳатто сувдаги балиқлар истиғфор айтурлар. Олимнинг обидга нисбатан афзаллиги худди Ойнинг бошқа юлдузларга нисбатан афзаллигига ўхшайди” (Имом Термизий ривоятлари).

Бу ҳадиси шарифларни пухта ўрганган уламоларимиз ундан қуйидагиларни чиқарганлар:

Илм икки қисмга бўлинади – фарзи аъйн ва фарзи кифоя.

Фарзи айн. Ҳар бир балоғат ёшига етиб, ақли расо бўлган инсон қайси соҳа ёки касб соҳиби бўлса ҳам, соҳасининг илмини чуқур ўрганиши – фарзи айндир. Шунингдек ҳар бир мусулмон киши зиммасига фарз бўлган ибодатларни шариатга мувофиқ даражада бажариши учун зарур бўладиган илмларни ўрганиши ҳам фарз бўлади.

Фарзи кифоя. Аллоҳ таоло мусулмонлар жамоасининг зиммасига буюрган амалдир. Мусулмонларнинг бир қисми уни бажариши билан бошқаларнинг зиммасидан соқит бўлади. Агар ҳеч ким бажармаса, ҳамма бирдек гуноҳкор бўлади. Жамиятда қайси соҳага эҳтиёж сезилса, ўша соҳага бўлган эҳтиёжни қондирадиган даражада илмларни ўрганиш фарзи кифоя ҳисобланади.

Агар жамиятда бир соҳада ёки бирор фан бўйича мутахассис олим етишмаса ва бунга ҳаракат қилинмаса, шу жамият кишиларининг барчаси гуноҳкор бўладилар. Сабаби –  ҳар бир соҳада мутахассислар бўлиши шарт.

Масалан, тиббиёт ёки муҳандислик илмини олайлик. Бу илмларсиз инсон ҳаётини саодатли кечишини тасаввур қилиб бўлмайди. Бошқа дунёвий илмлар ҳам худди шулар кабидир. Бу илмларни ўрганиш фарзи кифоя ҳисобланади. Бу илмлар билан машғул бўлаётган кишилар фарз ибодатини бажаряпман деган ниятда машғул бўлишса, дунёвий манфаатларни қўлга киритишдан ташқари, улкан ажр-савобларга ҳам эришадилар. Ўз навбатида, агар жамиятда уларнинг соҳаси бўйича камчилик юзага келса, гуноҳи ўша мутахассисларга бўлади.

Худди шунингдек, турли ишлаб чиқариш ва саноатга доир илмлар ҳам фарзи кифоядир. Демак, ҳозирги замонда мусулмонлар фан-техника соҳасида ҳам барча дақиқ илмлардан кифоя қилиш даражасида билишлари зарур бўлади. Чунки давлатнинг куч-қудрати, ўзга давлатларга қарам бўлиб қолмаслиги илм-фаннинг ривожи ва тараққиётига бевосита боғлиқдир.

Ёшларни дунёвий билимлар соҳиби ва ҳунарли бўлишга тарғиб қилиш энг муҳим масала деб ҳисобланган. Шунинг учун ҳам Али разияллоҳу анҳу: “Болаларингизга ўзлари яшаётган давр илмларини ўргатинглар, чунки улар сизнинг даврингиздан бошқа даврда дунёга келганлар”, - деб таъкидлаганлар.

Муоз ибн Жабал разияллоҳу анҳу илм ўрганиш ва ўргатиш ҳақида бундай деганлар: “Илм ўрганинглар, зеро уни ўрганиш – Аллоҳдан қўрқиш, уни талаб қилиш – ибодат, музокараси – тасбеҳ, уни излаш – бамисоли жидду жаҳд қилиш, билмаганга ўргатиш – садақа, уни ўз аҳлига билдириш – Аллоҳга яқинлик ҳосил қилишдир. Илм танҳоликда – ҳамроҳ, хилватда – дўст, тўғри йўл кўрсатувчи далил, хурсандлигу хафалик пайтида – кўмакчи, дўстлар олдида – вазир, бегоналар олдида – яқин дўст ва жаннат йўлининг машъалидир. Аллоҳ илм билан қавмларни юксалтириб, етакчи қилиб қўяди. Улар одамларни яхшиликка етаклайди, бошқалар уларнинг изидан юради, қилган ишлари эътиборли бўлади”.

Бугунги кунда илм-маърифатли бўлишимизга жуда кўп имкониятлар яратиб берилган. Бу имкониятлардан оқилона ва тўғри фойдаланишимиз лозим. Лекин, минг афсуслар бўлсинки, баъзи ёшлар, хоссатан мактаб ёшидагилар, вақтларининг аксарини интернет ва фойдасиз компьютер ўйинларини ўйнаб, инсоннинг қалби ва имонига зарар келтирадиган расм ва видеоларни томоша қилиб ҳамда тўғри йўлдан адаштирувчи нотаниш кишилар билан суҳбат ўтказиб, умрларининг олтин даврини зое қилмоқдалар. Барчамиз ёш авлод таълим-тарбияси борасида юртимизда олиб борилаётган изчил ислоҳотларни амалга оширишда ўзаро ҳамжиҳатлик руҳида саъй-ҳаракат қилсак, бу борадаги дунёқараш ва тасаввурларни тубдан ўзгартирсак, кўзланган мақсад ва натижаларга эришамиз. Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтади:

 إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ

   (سورة الرّعد/11)

яъни: “...Албатта, Аллоҳ бирор қавм ўзларидаги нарсани (неъматларга нисбатан муносабатни) ўзгартирмагунларича, улардаги нарсани (ҳолатни ёмон ҳолатга) ўзгартирмас...” (Раъд сураси 11-оят)

Дунёда илм-фан шиддат билан ривожланмоқда, ҳар куни кашфиётлар қилинмоқда. Лекин шу кашфиётларнинг қанча қисми мусулмонлар ҳиссасига тўғри келмоқда? Афсуски, бу нисбат жуда ҳам кам бўлиб, бизни огоҳликка, илм-фан билан жиддийроқ шуғулланишга ундайди. Ваҳоланки, тарихда мусулмон олимлари дунё халқларига кўплаб кашфиётларни тақдим этганлар. Кашфиётларнинг кўпи аниқ фанларга тўғри келган, яъни математика, геометрия, астрономия, физика, кимё ҳамда тиббиёт фанлари ривожланган.

Динимизда илмни диний ва дунёвийга ажритилмайди. Ота-боболаримиз бу қоидага амал қилганларидан уларнинг ичидан Абу Райҳон Беруний,  Аҳмад Фарғоний, Муҳаммад Хоразмий, Ибн Сино ва Улуғбек каби қомусий олимлар етишиб чиққан. Улар ҳам диний, ҳам дунёвий илмларда пешқадам бўлганлар. Авлодларимиз ҳам биздан фахрланишлари учун бугун, ўзимиз ва фарзандларимизни илм олишлари ва шу орқали жамиятимизни пешқадам сафларга олиб чиқиши учун ҳаракат қилишимиз – ҳам фарзимиз, ҳам қарзимиз, ҳам бурчимиз!

Сиз-у бизга таниш бўлган жадидчи олимларимиздан Мунаввар Қори Абдурашидхонов ўзини “Мен – сендамен” асарларида қуйидаги таъсирчан жумлаларни келтирганлар: “Оврупо халқи осмонға учар экан, бизда соч ва соқол низолари, овруполилар денгиз остида сузар экан, бизда узун-қисқа кийим жанжаллари, Оврупо шаҳарлари бутун электрик билан иситилур ва ёритилур экан, бизда мактабларда жўғрофия ва табиёт ўқитиш, ўқитмаслик ихтилофлари... давом этади”.

Орадан бир аср ўтган бўлса-да, бу жумлаларнинг аҳамияти мутлақо ўзгармаган.

Киши ўзидаги жоҳилликни кетказиш мақсадида илм излаши учун албатта ёш бўлиши шарт эмас, балки қайси ёшда бўлишидан қатъий назар, имкон бўлиши билан илмли бўлишга ҳаракат қилиш керак. Чунки Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

مَنْ جَاءَ اَجَلُهُ وَهُوَ يَطْلُبُ الْعِلْمَ لَقِيَ اللهَ تَعَالَى وَلَمْ يَكُنْ بَيْنَهُ وَبَيْنَ النَّبِيِّيْنَ اِلَّا دَرَجَةُ النُّبُوَّةِ

(رَوَاهُ الْإِمَامُ الطَّبَرَانِيُّ عن ابن عباس رضي الله عنه)

яъни: “Кимнинг ажали илм талаб қилаётган вақтида етиб қолса, Аллоҳ таолонинг ҳузурида у билан пайғамбарлар ўртасини фақат пайғамбарлик даражасигина ажратиб туради” (Имом Табароний ривоятлари).

Таъкидлаш жоизки, Давлатимиз Раҳбарининг шахсан ўзлари ёшларимизни илм-маърифатга тарғиб қилишни кучайтириш доирасида уларни кўпроқ китоб ўқишга жалб қилиш юзасидан салмоқли ишларни амалга оширмоқдалар. Аммо биз, ота-оналар, мазкур масалада қанчалик эътиборлимиз? Охирги марта ўғил-қизларимизга қандай китоб олиб берганимизни ёки шахсий ибрат кўрсатиб, бирорта адабиёт мутлоаа қилганимизни эслай оламизми? Ваҳоланки, телефон, кийим-бошни “модадан қолди” ёки “модели эскирди” деб, ой сайин янгилаб беришга маблағ топамиз.

Ёки фарзандларимизни қўшимча тўгарак ёки репетиторга йўналтириш масаласига қандай қарамоқдамиз? Мазкур ишга “қиммат” деб маблағ ишлатишни аяймиз. Бироқ, ушбу маблағ фарзандларимизнинг келажаги учун сармоя экани, уларга олиб бераётган автомобил ёки бошқа ашёдан кўпроқ фойда келтиришини ўйлаб кўрайлик. Мажозий маънода айтганда, фарзандларимизга “балиқ” эмас, “қармоқ” олиб берайлик.

Ҳар қандай жамиятнинг олимлари, зиёлилари, айниқса, ота-оналар миллатнинг маънавий дунёси қашшоқланмаслиги, ахлоқи бузилмаслиги, сохта ва бузғунчи эътиқодлар ва маданиятлар таъсирига тушиб қолмаслигига масъулдирлар. Фарзандларимизга мактабга бориб таълим олиш ҳам ибодат эканини етказишимиз керак. Ёшларнинг мактабда берилаётган дарсларни пухта ўзлаштиришларига алоҳида эътибор қаратиш – ҳар бир ота-она ва устозларнинг масъулиятидир. Уларни ўз ҳолларига ташлаб қўйиб, қаерда юргани, кимлар билан ўртоқлашаётгани, нималарга қизиқаётганидан огоҳ бўлмасликнинг оқибати аянчли бўлади. Аллоҳ асрасин!

Болаларимизни ёшлигидан ўзи қизиққан соҳага мақсадли йўналтириб, режали ва тизимли таълим олишига масъулмиз. Зарурий илмларни олиш нафл ибодатдан устун туради. Ҳозирда мактабларда ҳар бир бола билиши зарур бўлган, асосий билим ва кўникмалар ўргатилади. Мажбурий таълимдан кейин бу билимларни ҳеч ким текинга ўргатмайди.

Ҳукуматимиз томонидан 2021 йил – “Ёшларни қўллаб-қувватлаш ва аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш йили” деб эълон қилиниши ҳам баркамол авлоднинг тарбиялаш ишларига бунданда кўпроқ аҳамият қаратилишини англатади.

Дарҳақиқат, имон ва гўзал хулқ билан пайваста бўлган илм инсонни бахтиёр қилади, мартабасини баландга кўтаради. Илм ҳосил қилишдан мақсад – кўркам ва эзгу ишларни амалга оширишдир. Бандасининг қилаётган амалларидан эса Аллоҳ таоло хабардордир!

Муҳаммад ибн Ҳасан раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Худди илм олиш фарз бўлгани каби, касбу ҳунар ўрганиш ҳам – фарздир”. Ҳакимлар илм-ҳунарсиз кишини “қанотсиз қуш” деб номлаганлар.

Али ибн Абу Толиб разияллоҳу анҳу Кумайлга: “Илм молдан яхшидир, у сени муҳофаза қилади, молни эса сен қўриқлайсан. Илм – ҳоким, мол – маҳкумдир. Мол нафақа қилиш билан камайса, илм зиёда бўлади”, – деганлар.

Шундай экан, муҳтарам ота-оналарга фарзандлари тарбияси ва таълимига жиддий аҳамият беришга, уларни ҳар вақт назорат қилиш, мактабдан сўнг албатта бирон-бир машғулот билан шуғулланиш, спорт, уй юмушлари, томорқа ишлари каби жисмоний ишларга жалб қилишлари зарур эканлигини таъкидлаймиз.

 Аллоҳ таоло ёшларимизни камолотга эришишини, аждодларига муносиб авлод бўлишини насиб қилсин. Омин! 

Кўплаб ота-оналар фарзандларининг ахлоқ-одоби ёмонлашиб бораётганидан шикоят қиладилар, уларни имон-эътиқодли бўлишлари учун, салбий хулқ-атворларини ислоҳ қилиш йўлларини ахтариб ўзларини хар тарафга урадилар. Фарзандлари учун барча шароитларни яратиб беришларига қарамай ҳеч қандай натижага эриша олмаётганликларини афсус ва надомат билан баён қиладилар.

Айнан мана шундай ота-оналар қайсики, фарзандларининг аҳли солиҳ бўлиши чорасини топиш йўлида ҳамма эшикларга бош урадилар, таълим-тарбиянинг қўллаб кўрмаган энг замонавий воситалари ҳам қолмайди. Бироқ, кўпчиликлари фарзандларини ислоҳ қилиши мумкин бўлган энг муҳим ва афзал йўлни, самарали ва натижаси кафолатланган воситани унутадилар ёки унга бепарво бўладилар. У ҳам бўлса, ота-онанинг фарзанди ҳаққига рушду ҳидоят ва салоҳият сўраб Аллоҳ таолога доимий тарзда дуо қилишидир.  

Ҳақиқат шуки, кўпчилик ота-оналарнинг ўз фарзандлари ҳақига дуо қилишларининг нақадар аҳамиятли эканлигини унутишлари ёки бунга бепарво бўлишлари, улар фарзанларининг тарбияли бўлиши учун барча моддий воситаларни, яъни сабабларни қўллаётганликларига суяниб қолаётганликларидандир. Бордию сиз ана шундай ота-оналарнинг бирортасидан: сиз фарзандингизни аҳли солиҳ ва тарбияли инсон бўлиши учун унинг ҳаққига неча марта дуо қилгансиз, деб сўрасангиз, шунча ҳаракатни қилганимдан кейин дуо ҳам қилишим керакми, дейиши ҳам эҳтимолдан ҳоли эмас.

Албатта, фарзандларнинг аҳли солиҳ бўлишида сабабларни ушлашнинг аҳамияти катта. Масалан, аввало келажакда яхши мураббия бўладиган солиҳа жуфтни танлаш, фарзанд туғилгач унга чиройли исм қўйиш, мурғаклик вақтидан қалбига имон уруғини экиш, унинг уй ичидаги тарбияси, уйдан ташқаридаги юриш-туришини назорат қилиш, яхшилар билан ошно бўлишига эътибор қаратиш, ҳаттоки Аллоҳ таолонинг амрига итоат этиши, қайтарган ишларидан қайтиши, ҳуллас бу ҳаётда ҳар бир босган қадамига эътиборли бўлиш жуда ҳам муҳим. Аммо, буларнинг барчаси ота-онанинг фарзанд ҳақига хайрли дуо қилишининг ўрнига ўтади, дегани эмас.

Ушбу мавзуга оид Қуръони карим оятлари ва ҳадиси шарифлар билан танишиб чиққан киши ота-онанинг ўз фарзанди ҳақига хайрли дуо қилиши пайғамбарлар ва солиҳ кишиларнинг фарзанд тарбиясида тутган йўллари эканлигига амин бўлади.

Масалан, Халилуллоҳ Иброҳим алайҳиссалом Аллоҳ таолодан солиҳ фарзанд беришини сўраб шундай дуо қилганлар:

{  رَبِّ هَبْ لِي مِنَ الصَّالِحِينَ } الصافات/100

яъни: “Эй, Раббим! Ўзинг менга солиҳ (фарзанд)лардан ато этгин!” (Соффот сураси, 100-оят).

Шунингдек, Закариё алайҳиссалом Аллоҳ таолодан Яъқуб авлодига муносиб фарзанд беришини сўраб дуо қилганлар:

.....فَهَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا * يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا } مريم/5-6

яъни: “...Энди Сен Ўз даргоҳингдан менга бир дўст (фарзанд) бер. У менга ва (бобом) Яъқуб наслига меросхўр бўлсин ва ундан барчани рози қилгин!” (Марям сураси, 5-6-оятлар).

Пайғамбарларнинг дуоси уларга фарзанд берилганидан кейин ҳам тўхтагани йўқ. Балки, чиройли тарбия бериш билан бирга янада кўпроқ дуо қилишда бардавом бўлганлар. Масалан, Иброҳим алайҳиссалом ўзлари ва фарзандлари ҳақида мана бундай дуо қилганлари ҳақида Қуръони каримда баён этилган:

{ وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِناً وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الأَصْنَامَ } ابراهيم/35

яъни: “Эсланг, Иброҳим айтган эди: “Эй, Раббим! Бу шаҳарни (яъни, Маккани) тинч қилгин, мени ва авлодларимни санамларга сиғинишдан йироқ қилгин!” (Иброҳим сураси, 35-оят).

{ رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ } ابراهيم/40 .

яъни: “Эй, Раббим! Мени ва зурриётимдан (кўп фарзандларимни) намозни баркамол адо этувчи қилгин! Эй, Раббимиз! Дуоимни қабул эт!” (Иброҳим сураси, 450-оят).

Қуръони каримда фақат пайғамбарларнинг ўз фарзандлари ҳақига қилган дуоларигина зикр этилмаган, балки бошқа солиҳ зотлар ҳам ўз фарзандлари ҳақига дуо қилганлари айталган. Масалан, қирқ ёшга етган бир солиҳ инсон ҳам ўз фарзанди ҳақида шундай дуо қилган:

{.... وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ } الأحقاف/15

яъни: “...ва мен учун зурриётимни ислоҳ эт! Албатта, мен Сенга (гуноҳларимдан) тавба қилдим ва албатта, мен мусулмонлардандирман”, – дейди” (Аҳқоф сураси, 15-оят).

Шунингдек, “Раҳмоннинг бандалари” деб васф қилинган кишилар ҳам ўз фарзандлари ҳақида доимо шундай дуо қилишлари айтилган:

{ وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا } الفرقان/74

яъни: “Улар: “Парвардигоро, хотинларимиздан ва зурриётларимиздан бизларга кўз қувончини бахш эт ва бизларни тақводорларга пешво қилгин!” – дейдиган кишилардир” (Фурқон сураси, 74-оят).

Ҳадис китобларида Пайғамбар алайҳиссаломнинг ўз фарзандлари, набиралари ҳақларига дуо қилганлари, саҳобаларнинг ҳам ўз фарзандлари ҳақига хайрли дуо қилганлари ривоят қилинган. Имом Бухорий раҳматуллоҳи алайҳи ўзларининг Саҳиҳ тўпламларида Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилиб келтирадилар, у киши айтганлар:

( ضَمَّنِي رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَقَالَ اللَّهُمَّ عَلِّمْهُ الْكِتَابَ )

яъни: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам мени бағирларига босиб: “Аллоҳим бунга Китобни таълим бергин”, деб дуо қилдилар.

Имом Бухорийнинг Саҳиҳларидаги яна бир ҳадисда Усома ибн Зайд разияллоҳудан ривоят келтирилади, Пайғамбар алайҳиссалом Усома ибн Зайд ва Ҳасанни қўлидан ушлаб: “Аллоҳим, мен бу иккисини яхши кўраман, Сен ҳам буларни яхши кўргин”, деб дуо қилар эдилар.

Қуръони карим ва Пайғамбар алайҳиссаломнинг таълимотларидан чалғимаган умматнинг салафлари фарзандларини тарбиялаш борасида қанчалик ғайрат қилишларига қарамай, уларнинг хақига хайрли дуо қилишни асло тарк этмаганлар. Ривоят қилинишича, улуғ тобеинлардан саналмиш Фузайл ибн Иёз раҳматуллоҳи алайҳи фарзанди Али ҳақига шундай дуо қилган эканлар:

اللهم إني اجتهدت أن أؤدب علياً فلم أقدر على تأديبه، فأدبه لي

яъни: Аллоҳим, мен ўғлим Алини одобли қилишга ҳарчанд ҳаракат қилдим, аммо қурбим етмади, бас Ўзинг менга уни тарбияли қилиб бер.

Ушбу дуонинг баракотидан Али ибн Фузайл раҳматуллоҳи алайҳи улуғ олим бўлиб етишдилар. Имом Насаий раҳматуллоҳи алайҳи Али ибн Фузайлни “Сиқа” (ишончли) “Маъмун” (омонатли), деганлар. Абдуллоҳ ибн Муборак: “Одамларнинг энг яхшиси Фузайл ибн Иёз, ундан ҳам яхшироғи ўғли Алидур”, деганлар. Суфён ибн Уяйна эса: “Мен Фузайлдан ва унинг ўғлидан кўра Аллоҳдан кўпроқ қўрқадиган бирор кимсани кўрмадим”, деганлар.

Ҳозирги давримизда ҳам фарзандлари тарбияли, салоҳиятли бўлган қайси бир инсондан: фарзандингизнинг аҳли солиҳ бўлишининг сири нимада? – деб сўрасангиз, албатта, уларнинг ҳақига кўп дуо қилишини айтиши турган гап.

Шундай экан, фарзандларининг ҳолатидан шикоят қилаётган ота-оналарга тавсиямиз шуки, Аллоҳ таоло фарзандларингизни аҳли солиҳ бўлиши учун сизга катта имконият бериб қўйибди. У ҳам бўлса, уларнинг ҳақига яхши дуо қилмоғингиздир. Зинҳор, уларни қарғаманг, мудом хайрли дуо қилишдан эринманг. Зеро, ота-онанинг ўз фарзанди ҳақида қилган дуоси сўзсиз ижобатдир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

раисининг биринчи ўринбосари

Ҳомиджон Ишматбеков 

Мўминлик инсон учун энг катта шараф. Агар инсон бу дунёда мўмин деган ном олса, мўминга хос яшаса, дунёдан ўтганида мўмин деган ном билан кетса, демак, умри беҳудага ўтмабди. Агар, ушбу мўминлигини Аллоҳ таоло этироф қилган бўлса, Аллоҳ мўминларга хослаган сифатлар ила зийнатланган бўлса, охиратдаги мақоми ҳам баланд бўлади. Жаҳаннамдан, азоб ва маломатдан нажот топади. Аллоҳ таоло унга раҳм қилади ва олий мақомлар билан сийлайди. Хўш, бунинг учун қандай ҳислатларга эга бўлиш керак? Роббимиз таърифлаган ҳақиқий мўминларнинг сифатлари қандай бўлиши керак? Бу саволларнинг жавоби ҳам илоҳий Каломда баён қилингандир. Роббимиз айтади:

“Мўминлар нажот топдилар. Улар намозларида камтардирлар. Улар беҳуда (сўз ва ишлар)дан юз ўгирувчидирлар. Улар закотни адо этувчидирлар. Улар авратларини (ҳаромдан) сақловчи кишилардир. Илло, ўз жуфти ҳалоллари ва қўл остидагилар (чўрилар) бундан мустаснодир. Бас, албатта, улар маломат қилинувчи эмаслар. Бас, кимки шундан ўзгани (ҳаром қилинган нарсаларни) истаса, бас, ана ўшалар ҳаддан ошувчилардир. Улар (мўминлар) (одамларнинг берган) омонатларига ва (ўзаро) аҳдларига риоя этувчи зотлардир. Улар намозларини асрагувчи (вақтида адо этувчи)лардир. Айнан ўшалар, меросхўрлардир, Фирдавс (жаннати)га ворис бўлишиб, у ерда улар мангу қолувчидирлар”. (Мўминун сураси 1-11-оятлар)

“Мўмин эркаклар ва мўмина аёллар бир-бирларига дўстдирлар. Улар яхшиликка буюрурлар, ёмонликдан қайтарурлар, намозни тўкис адо этурлар, закотни берурлар ҳамда Аллоҳга ва Унинг Расулига итоат қилурлар. Ана ўшаларга Аллоҳ тезда раҳм қилур. Албатта, Аллоҳ ғолиб ва ҳикматли Зотдир”.  (Тавба сураси 71-оят)

“Албатта, Аллоҳ (номи) зикр қилинганида қалбларига қўрқинч тушадиган, Унинг оятлари тиловат қилинганда иймонлари зиёда бўладиган ва Парвардигорларигагина суянадиган кишилар (ҳақиқий) мўминдирлар. Улар намозни тўкис адо этадилар ва Биз уларни баҳраманд қилган нарсалардан инфоқ-эҳсон қиладилар. Ана ўшалар ҳақиқий мўминлар бўлиб, улар учун Парвардигорлари ҳузурида (яъни, жаннатда, юксак) даражалар, мағфират ва улуғ ризқ бордир”. (Анфол сураси 2-3-4-оятлар)

Хулоса: демак, Аллоҳ таърифлаган мўминлар:

• Намозини хушуъ ва хузуъ билан адо қилади.
• Дунё ва охирати учун фойда бермайдиган гап сўзлардан, амаллардан юз ўгиради.
• Закотини адо қилади.
• Авратларини номаҳрамлардан сақлайди.
• Зиммаларига юклатилган омонатларга хиёнат қилмайди.
• Ваъдасига, аҳдига вафо қилади.
• Намозини бесабаб қазо қилмайди. Ўз вақтида адо этади.
• Яхши, хайрли амалларни бажаришга бошқаларни ҳам тарғиб қилади.
• Гуноҳ ва ёмон амалларни қилишдан бошқаларни ҳам қайтаради.
• Аллоҳ таоло ва Росулуллоҳ с.а.в.нинг буйруқларига сўзсиз итоат қилади.
• “Аллоҳдан қўрқ”, дейилганда қалбида қўрқув пайдо бўлади. Роббисининг улуғлигини, қудратини ва шиддатли азобини ҳис қилади.
• Қуръон ўқилганда ундаги ваъдалар, мукофотлар, башорат ва қайтариқларни ҳис қилиб, иймонининг қуввати зиёда бўлади. Хайрли амалларга рағбати кучаяди.
• Аллоҳгагина таваккал қилади.
• Ўзига берилган яхшиликлардан бошқаларга ҳам инфоқ эҳсон қилади.

Мана шу сифатларга эга бўлган мўминлар “Фирдавс (жаннати)га ворис бўлишиб, у ерда улар мангу қолувчидирлар”. “Ана ўшаларга Аллоҳ тезда раҳм қилур”. “Улар учун Парвардигорлари ҳузурида (яъни, жаннатда, юксак) даражалар, мағфират ва улуғ ризқ бордир”.

Олмазор туманидаги “Мевазор” жоме масжиди имом ноиби:  Ёрбек Ислом

Бугун, 19 ноябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла Холиқназаров ҳазратлари ва Қирғизистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Замир ҳожи Ракиев ўртасида икки томонлама учрашув бўлиб ўтди.
Қабул маросимида Қирғизистон Республикаси Дин ишлари бўйича давлат комиссияси раиси Тойганбай Абдикаров ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита раиси Содиқжон Тошбоев иштирок этди.
Дин ишлари бўйича раиси Содиқжон Тошбоев сўнгги йилларда мамлакатларимиз Раҳбарларининг саъй-ҳаракатлари билан икки давлат ўртасидаги алоқалар кенгайиб бораётгани, айниқса, диний-маърифий соҳадаги ҳамкорлик муносабатлари янги босқичга кўтарилгани, икки мамлакат уламолари турли анжуманларда, маърифий тадбирларда бирга-бирга иштирок этаётганлари, чегара олди минтақаларда мунтазам аҳоли билан суҳбатлар олиб борилаётганини алоҳида қайд этди.
Дин ишлари бўйича давлат комиссияси раиси Тойганбай Абдикаров эса Ўзбекистондаги тарихий шаҳарларни зиёрат қилиш катта бахт экани, ўзаро ҳамкорлик алоқаларини янги босқичга олиб чиқиш икки томон учун ҳам манфаатли бўлиши, айниқса малакали диний соҳа ходимлари тайёрлашда Ўзбекистондаги мадрасалар салоҳиятидан фойдаланиш, қадим-қадимдан Ўзбекистон заминидан Ўрта Осиёга илму маърифат таралгани, Имом Бухорий, Имом Термизий каби мўътабар зотларнинг файзу баракоти сабабидан бу диёр мана шундай равнақ топаётгани кабиларга алоҳида урғу қаратди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла Холиқназаров ҳазратлари икки давлат уламолари Ислом дини маърифатини кенг ёйиш, мўмин-мусулмонлар бирдамлигини таъминлаш ва икки қардош халқ орасидаги дўстликни ривожлантириш, диний идоралар ўртасидаги ҳамкорликни равнақ топтиришда жуда ҳам катта ишлар амалга оширилаётганини сўзладилар.
Қирғизистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Замир ҳожи Ракиев ҳазратлари Ўзбекистондаги табаррук қадамжолар зиёратидан беҳад мамнун экани, Ҳазрати Усмон Мусҳафи ушбу юртга файз бағишлаб тургани, Имом Бухорий, Имом Термизий каби улуғ инсонлар яна етишиб чиқиши ва икки мамлакат дўстлигини янада мустаҳкамлаш зарурлиги тўғрисида сўз юритди.
Қирғизистон Ислом университети ректори Абдишукур Нарматов Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳудди тарихда бўлгани каби Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси каби Марказий Осиёдаги диний идоралар фаолиятидаги каби ҳамжиҳатликни ошириши, уламолар маърифат тарқатишда катта салоҳиятга эга экани, бугунги таҳликали ва мураккаб даврда халқлар, айниқса, ёшларни тўғри йўлга бошлаш жуда ҳам зарурлиги кабиларга урғу қаратди.
Ташриф якунида томонлар эсдалик совғаларини тақдим этдилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати