Жаҳон фан ва маданиятига кўҳна Хоразм улкан ҳисса қўшган. Ўрта асрларда бу ерда бир неча илмий мактаб, марказ ва академиялар фаолият юритиб, турли соҳаларда алломаларни тарбиялаган. Ана шундай алломалардан бири X асрда яшаб ижод қилган катта олим Абу Бакр ал-Хоразмийдир.

Буюк юртдошимиз ҳақида Абу Мансур Саолибий бундай ёзади: “Абу Бакр Хоразмий замонасининг энг даҳоси, адаб денгизи, наср ва назмнинг туғи, фазл ва идрок соҳиби бўлган. Араблар тарихи, жанглар ва девонларини чуқур билган ва ҳар қандай бўлимидан ва дурларидан мисол келтира оладиган даражада етук олим бўлган. Унинг рисолалар девони (Ар-Расоил) жилдларга ажратилиб кенг тарқалган”.

Абу Бакр Хоразмий луғат ва шеър ёдлашда замонасида тенгсиз бўлган. Бир ривоятга кўра, у киши Исфаҳонга ас-Соҳиб ибн Аббод ҳузурига кириш учун изн сўрайди. Шунда ас-Соҳиб ясовулларига араб шеъриятидан йигирма минг байт ёддан айтса рухсат берилишини айтади. Бунга жавобан аёл шоирлар шеърлариданми ёки эркакларникиданми, деб сўрайди. Буни ас-Соҳибга етказишганда Абу Бакр келибдида, деб ўзи пешвоз чиқади»^[2].

Дарҳақиқат, аллома шеър илмида ҳақиқий қобилият эгаси ва араб адабиёти, грамматикаси ва тилшунослиги билимдони бўлган.

Тарихий манбаларда у кишининг тўлиқ исми Абу Бакр Муҳаммад ибн ал-Аббос ал-Хоразмий деб келтирилган. У Абу Бакр куняси билан машҳур бўлган. У зот “Табархазий” нисбаси билан аталган. Чунки у киши Муҳаммад ибн Жарир ат-Табарийнинг опасининг ўғли бўлган.

Абу Мансур ас-Саолибийнинг “Ятимат ад-даҳр” асарида Абу Бакр ал-Хоразмийни асли табаристонлик, яшаб ўтган жойи Хоразм деб кўрсатилган.

Абу Бакр ал-Хоразмий ҳаёти ва илмий фаолиятини ўрганиш натижасида у киши дастлаб таълимни она шаҳри Хоразмда эгаллаб, сўнг илм олиш мақсадида бошқа ўлкалар – дастлаб Сижистон, кейин Дамашққа борган. Бир муддат Дамашқда яшаб, Халабга йўл олган. Бу ерда машҳур Ҳамдамийлар амири Абулҳасан Сайфуддавла (944-967) саройида ҳизмат қилиб, сўнг Бухорога қайтиб келган. Кейинчалик Нишопурга кўчиб бориб, у ерда таниқли шоирлар Абулҳасан ал-Қазвиний, Абу Мансур ал-Бағавий ва Абулҳасан ал-Хакамийлар билан дўстлашган. Манбаларда ёзилишича, у киши Ироқ ва Шом олимларидан илм олган.

Абу Бакр ал-Хоразмий Нишопурда яшаган вақтда Абу Мансур ас-Саолибий билан танишади. Саолибийнинг “Йатимат ад-даҳр” асарида Абу Бакр ал-Хоразмийга юксак баҳо беради. Хоразмий вафотидан бир йил аввал Нишопурга кўчиб келган ва ҳиж. 383, милодий 993 санада ўша ерда вафот этган.

Абу Бакр ал-Хоразмий нафақат етук адиб, балки ўз даврининг қомусий олими сифатида шуҳрат қозонган улуғ сиймолардан биридир. Аллома илм-фаннинг турли соҳаларида қалам тебратган ва ўз даврида машҳур бўлган асарлар ёзган. Манбаларда Хоразмийнинг «Девон аш-шиър» («Шеърлар девони»), «Мажмуъа ар-расоил» («Мактублар тўплами») ва «Расм ал-маъмур мин ал-Билад» («Обод диёрнинг чизмаси») каби асарлар ёзганлиги қайд этилган.

Абу Бакр ал-Хоразмийнинг «Мажмуъа ар-расоил» (Мактублар тўплами) асари машҳур бўлиб, ушбу асар X аср насрий адабиётининг машҳур ёдгорлиги ҳисобланади. Унда Хоразмийнинг замонасидаги машҳур кишилар, амир, вазир, лашкарбоши, қози, амалдор, фақиҳларга, адиб ва тилшунос олимларга, ёзган хатлари жамланган. Рисолалар мазмуни турли байрамлар, юқори мартабаларга кўтарилиш ва бирор муваффақиятни қўлга киритиш, ўлим, мансабдан четлашиш, касаллик ёки уруш хавфи каби муносабатлар билан табрик ёки қайғу изҳор этиб, тасалли бериш, тухфалар учун ташаккурга бағишланган.

Алломанинг илмий маънавий меросида машҳур асари «Муфид ал-улум ва мубид ал-ҳумум» («Илмларга фойдали ва ташвишларни кетказувчи» китоб) нинг аҳамияти катта. Алломанинг мазкур асари илк марта 1903 йилда Саид Муҳаммад Хошим ҳомийлигида Дамашқда чоп этилган. Кейинчалик 1909 йилда Мисрда, 1911 йилда такроран Мисрда нашр этилган. Асар ўз даврининг энциклопедик манбаси нуфузига эга бўлган. Бу ҳақда асар муқаддимасида муаллифнинг ўзи: “Ушбу китобни турли диний ҳамда дунёвий масалаларда кишиларга фойдали бўлиши учун ёздим ва уни «Муфид ал-улум ва мубид ал-ҳумум» дея номладим”, деб ёзади.

Асардаги маълумотлар турли мавзуларга қаратилган бўлиб, улар муаллиф томонидан жуда аниқлик билан ифодаланган. Масалан, ислом динининг асосий беш аркони, тавҳид ва унинг моҳияти, олам ва инсоннинг яратилиши, нубувват ва унинг шартлари, турли диний-ахлоқий қоидалар, эсхотология масалалари, адашган диний фирқаларга раддиялар, инсондаги турли салбий иллатларнинг оқибатлари ва уларни муолажа қилиш усуллари, шунингдек, географик маълумотлар, ўлкашунослик масалалари, давлатни бошқариш сирлари ва бошқа шу каби масалаларни ўз ичига олади. Хоразмий асардаги мавзуларни ёритишда шеърий қофиялардан ҳам фойдаланади.

Хоразмий илмий-маънавий меросини яқиндан ўрганган тадқиқотчилар унинг ижодига юксак баҳо бериб, у ҳақида қимматли маълумотларни келтирганлар. Аллома ижодининг аксарият қисми илм-фан, одоб-ахлоқ, адолат, ҳиммат, дўстлик каби муҳим ижтимоий масалаларга бағишланган бўлиб, уларда қўлланилган иборалар халқ ҳикматига айланиб кетган. Ватандошимизнинг асарларида ёритган ҳаётий-фалсафий, маънавий-маърифий фикрларини ўрганиш ва уни замонавий руҳда ривожлантириш бугунги кун ёш авлод тарбиясида беқиёс аҳамиятга эга.

Илҳом ЖУМАНИЁЗОВ,

Урганч тумани “Қарри бобо” масжиди имом-хатиби

Тошкент шаҳридаги “Ўзэкспомарказ” кўргазмалар залида «Uzbekistan Airports, Aviation&Logistics Forum» (UAALF-2020) биринчи халқаро авиация форуми иш бошлади. Форумни Ўзбекистон Республикаси Бош вазири ўринбосари Азиз Абдуҳакимов очиб берди.

Биринчи халқаро авиация форуми Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси, Транспорт вазирлиги, Uzbekistan Airways акциядорлик жамияти томонидан Саудия Арабистони Подшоҳлигининг “Hidaya Global Groups” компанияси ҳамкорлигида ўтказилмоқда.

Таъкидлаш керакки, хорижий авиакомпанияларни жалб қилиш доирасида сўнгги уч йилда республикамизга қатновларни амалга оширувчи хорижий авиакомпаниялар сони 15 тадан 23 тага етди.

Ўтган давр мобайнида “ИрАэро”, “FlyDubai” “Zagros Airlines” каби авиакомпанияларининг мамлакатга янги йўналишларда доимий қатновлари йўлга қўйилди, “Zhejang Loong Airlines Co.Ltd.” ва “Atlasglobal” авиакомпанияларининг чартер рейслари очилди.

19-20 февраль кунлари ўтказиладиган икки кунлик тадбирга дунёнинг 130га яқин халқаро ташкилоти жалб қилинган, хусусан, Boing ва Jetcraft (АҚШ), Air Charter Service (Буюк Британия), Bombardier Business jets (Канада), TLD (Ҳиндистон), Luftansa Consulting (Германия), EGIS (Франция), ATR (Испания), Kuwait Airways (Кувайт), Air Arabia ва BGT Events (БАА), Gulf Air (Баҳрайн), Korean Air ва Asiana Airlines (Жанубий Корея), Azerbaijan Airlines (Озарбойжон), Aeroflot ва IrAero (Россия), Al Masriya (Миср), Zagros Airlines (Эрон), Pegasus Airlines ва Turkish Airlines (Туркия), Mitsubishi Corporation, Air Astana (Қозоғистон) ва бошқалар шулар жумласидан.

Унда қатнашаётган Бош вазир ўринбосари, Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси раиси Азиз Абдуҳакимовнинг маълум қилишича, тез орада Ўзбекистонда Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва Саудия Арабистони Подшоҳлигининг “Hidaya Global Groups” компанияси ҳамкорлигида Hidaya Airlines номли янги авиакомпания фаолияти йўлга қўйилади.

Бу авиакомпания Ўзбекистон ва Саудия Арабистони ўртасида “Умра плюс“ дастури бўйича Индонезия, Малайзия каби давлатлардан умра сафарига борувчиларнинг Ўзбекистон орқали парвоз қилишларини ташкиллаштиради.

Бу борада Президент томонидан авиациядаги барча бўшлиқларни бартараф этиш, очиқ осмон режимини жорий этиш, аэропортларни, ерусти ускуналарни ва навигация тизимини замонавий талабларга мувофиқ равишда реконструкция қилиш, бу масалада бизга ёрдам бера оладиган хорижий авиакомпаниялар ҳамда шерикларни жалб қилиш тўғрисида қарор қабул қилинди.

Дин ишлари бўйича қўмита матбуот хизмати

Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигида “Бухоро – 2020 йил ислом олами маданияти пойтахти” тадбирларига тайёргарлик кўриш мақсадида ЮНЕСКОнинг Таълим, фан ва маданият бўйича Ислом ташкилоти (ISESCO) вакиллари билан учрашув бўлиб ўтди. Унда Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази раҳбари Шоазим Минаваров, Маданият вазири ўринбосари Камола Акилова, Ўзбекистон халқаро ислом академияси ISESCO кафедраси ходимлари қатнашди.

Давра суҳбати давомида Бухородаги анжуманга катта тайёргарлик кўрилаётганлиги қайд этилди.

Маданият вазири ўринбосари Камола Акилова нуфузли тадбирлар доирасида Ислом дунёси мамлакатлари вакиллари ва юртимиз аҳолиси учун шарқ ҳунармандлик ва хаттотлик санъати намуналаридан ташкил топган кўргазмалар намойиш этилишини маълум қилди.

Ислом цивилизацияси маркази раҳбари Шоазим Минаваров: “Нуфузли тадбирнинг тантанали очилиш маросимига ISESCO бош директорининг иштирокидан мамнунмиз”, деди.

 ISESCO бош директори ўринбосари, Маданият йўналиши бошлиғи Рихиати Салих Нажиб Ислом маданияти маркази нафақат динни тарғиб қилувчи, балки динимиз илм-фан, маданият олами эришган ютуқлари бўйича тажриба алмашиш майдони тушунилиши зарурлигини таъкидлади.

ISESCO бош директори маслаҳатчиси Бенарафа Абдел Иллаҳ умри давомида Имом Бухорий мақбарасини зиёрат қилишни орзу қилгани, Бухоро шаҳрига сафари давомида буюк муҳаддис қабрини зиёрат қилиш нияти амалга ошаётгани бахтли экани айтди.

Ҳозирда ISESCO вакиллари Бухорода ўтказиладиган анжуманга шаҳарнинг тайёргарлик масаласини ўрганмоқда.

Эслатиб ўтамиз, 2020 йил 14-17 апрел кунлари Бухоро шаҳрида “Бухоро – 2020 ислом олами маданияти пойтахти” тадбирлари бўлиб ўтади.

Таълим, фан ва маданият бўйича Ислом ташкилоти (ИСЕСКО) ижроия кенгаши ўз номини Ислом дунёси таълим, фан ва маданият ташкилоти (ИДТФМТ) деб ўзгартирди, дея хабар беради wам.аэ сайти.

– Янги ном ташкилот вазифалари моҳиятига оид тартибсизликни бартараф этиш ва унинг нуфузини халқаро миқёсда янада кенг ёйишга қаратилган, – дейди ИСЕСКО Бош директори доктор Салим бин Муҳаммад ал-Малик. – Бу ўзгариш ташкилот мақсад ва вазифаларни аниқ акс эттиради.

Исломосфера веб-сайтининг хабар беришича, ИСЕСКОнинг ижроия кенгашининг Абу Дабида бўлиб ўтган 40-сессиясида ташкилотнинг яқин ва узоқ йилларга мўлжалланган ҳаракат режаси ва Бош директор томонидан кенгашга тақдим этган бир қатор ташкилий масалаларҳам кўриб чиқилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ўзбекистоннинг доимий аҳолиси сони 2020 йил 18 февраль куни соат 15:42да 34 002 881 киши бўлди. Бу ҳақда Давлат статистика қўмитаси хабар берди.

Айни пайтда мамлакатимиз аҳолисининг 17 093 248 нафари эркаклар, 16 909 633 нафарини эса аёллар ташкил қилади.

2020 йил бошидан бери 127 387 бола туғилди, 29 193 киши вафот этди. Республикамизга 23 617 киши кўчиб келди, 24 729 киши Ўзбекистонни тарк этди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати