Саволларга Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати жавоб беради.

Савол: Ассалому алайкум, Саволим қуйидагича илтимос маслаҳатингиз керак. Онам билан холам шу кунларда ҳар-хил фолбинларга боришни ўрганиб олишибди. Астағфируллоҳ уйга келиб фолбинларни уни қилинглар буни қилинглар деган ишларини айтишса мани асабларим бузилиб нима қилишни билмаяпман. Астағфируллоҳ манга ёрдамингиз керак. Онам ва холамга бирон гап айтсам “сан ақл ўргатма муштдек бўлиб” деб койиб беришади. Нима қилай илтимос бир маслаҳат беринг.

Жавоб: Ва алайкум ассалом. Сиз бу ишларни яхши эмаслигини, шариатимизга зид эканлигини яхши йўл билан тушунтиришга ҳаракат қилинг. Шунингдек намозларингиздан сўнг улар ҳаққига Аллоҳдан ҳидоят сўраб дуо қилинг. 

Савол: Ассалом алайкум! Намоз ва дуолар ўқиш вақтида бехосдан эснаш келса бу одамнинг қандайлигини англатмайдими Устоз? Эснаш келганда оғизни очмасдан туриб оғизни ёпиб қайтариш ҳам жоизми? Жавобингиз учун олдиндан ташаккур Устоз!

Жавоб: Ва алайкум ассалом. Намозда эснаш банданинг Робби ҳузурида турганини ҳис этмаслик, Унга нисбатан беҳурматликдир. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Қайси бирингизга намозда эсноқ келса, қодир бўлгунича уни қайтарсин, чунки шайтон киради” деб марҳамат қилганлар. (Имом Термизий ривояти). Ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ агар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаргиз эснаган эмаслар, деб кўнгилга келтирса, эсноқ қайтади деган. Агар эсноқни қайтаришни ҳеч иложини қила олмаса, қўлининг сирти билан оғизни тўсади.

Савол: Ассалому алайкум. ЎМИ фатво бўлими мутахассислари саволим қуйидагича : Кўп жойларда шайх деган сўзга дуч келамиз. Шайх мақоми кимларга берилади ва шайх бўлиш учун қандай илм эгаси бўлиш керак. Жавобингиз учун раҳмат.

Жавоб: Ва алайкум ассалом. Аслида араб тилида “шайх”деб ёши улуғ кишиларга айтилади. “Шайх”лик бирорта мақом ёки унвон эмас, балки баъзида ёши улуғ илми тақвода етук бўлган зотларга ҳам ҳурмат эътиборидан истеъмол қилинадиган сўздир. Бу атамага эришиш учун маълум бир илм миқдори белгиланмаган, балки бунда урф ҳам эътиборга олинади.

Барча жавобларга ўтиш

ЎМИ Матбуот хизмати

Керамик плита илк бор Бобилда қўлланилган ва Форс ўлкаси бўйлаб кенг тарқалган. Бироқ плитадан VIII асрда Андалусияда (ҳозирги Испания) араб-ислом маданияти гуллаб-яшнаган даврда кенг фойдалана бошланган ва Гранадада (Альгамбаро) ўрта асрларнинг муҳташам меъморий ёдгорлиги сифатида қад кўтарган Носириддин саройига деярли юз фоиз плита қопланган. Испанлар мусулмонлар ҳумронлигига барҳам берганидан сўнг насроний қироллари мусулмонларнинг ажойиб ихтироларини сақлаб қолишга қарор қилади.  Тез орада испанлар деворга плитка қоплаш – бинога безак солишнинг энг қулай йўли эканини тушуниб етади.

XVI юзйилликда испанлар Голландияни босиб олади ва маҳаллий аҳолини кафел теришга ўргатади. Кафель ўша ёқдан айланиб Россияга кириб келади ва бу ерда “голланд плитаси” деб аталади. 

ЎМИ Матбуот хизмати

«Нега нафсингга бўлурсан тобе,

Нега умрингни қилурсан зое?!».

 Заҳириддин Муҳаммад Бобур

Ҳозирги кунда ижтимоий тармоқлар воситасида дунёнинг исталган бурчагидаги танишимиз билан бемалол гаплаша олиш имконига эгамиз. Керакли маълумотларни эса бир зумда интернетдан топамиз. Бугун қаерга электр энергияси етиб борган бўлса, ўша жойда интернет бор.

Илм излаётган, янгиликка чанқоқ изланувчан ёшларимиз учун интернет – улкан имкониятлар эшиги.

Аммо ижтимоий тармоқлардан барча ёшлар, ҳатто ёши катталар ҳам тўғри фойдаланяптими? Афсуски, ҳа дея олмаймиз. Танганинг иккинчи томони ҳам бўлганидек, айрим ёшлар “ўргимчак тўри”га ўралашиб, алданиб қолаётир. Бу алдовлар нафақат фарзандларимизни, балки осон йўл билан мўмай даромад топишни истаётган эркагу аёл – барчани ўз домига тортаётгани ачинарли ҳолдир.

Тўкис, бекаму кўст яшашни орзу қилмайдиган инсон бўлмаса керак. Лекин бу йўлнинг ўзига яраша машшаққатлари, қийинчиликлари бор. Мўмай пул топаман деб инсонийликни унутиб қўяётганлар шуни билишармикин?!

Гап нима ҳақда бораётганини англагандирсиз. XXI асрда трансмиллий жиноятлар сафига қўшилган одам савдоси авж олиб, энг сердаромад манбага айланди.

БМТ маълумотларига кўра, дунёда ҳар йили тахминан 3 миллионга яқин киши одам савдоси қурбонига айланмоқда. Халқаро экспертларнинг баҳолашича, ушбу жиноятчилик натижасида олинаётган йиллик “даромад” миқдори 7 миллиард АҚШ долларидан ошиб кетган. Ташвишланарлиси, одам савдоси жиноятидан жабрланганларнинг 80 фоизи аёллар ва ёш болалардир. Ҳар йили дунё бўйича 600-800 минг нафар аёл ва болалар алдов йўли билан хорижий мамлакатларга олиб чиқилиб сотиб юборилмоқда.

Динимиз бировни қул қилиб сотиш у ёқда турсин, ҳатто бировнинг ҳисобига кун кўришни қаттиқ қоралайди. “Қул ҳақи”, деган сўз виждони бор, имони бут ҳар қандай инсонни ақл билан иш тутишга чорлайди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар. Аллоҳ таоло ҳадиси қудсийда: «Мен қиёмат куни уч кишининг хусуматчиси бўламан: Мен билан аҳдлашиб, аҳдида турмаган; озод инсонни сотиб пулини еган; одам ишлатиб, ҳақини бермаган инсон», дея марҳамат қилган.

Ҳадиси қудсийда айтилаётган кишилар сирасига одам савдоси билан шуғулланаётганлар ҳам киради.

Хизмат тақозоси билан туманимиздаги маҳаллаларда аҳоли билан учрашамиз, улар билан мулоқотлар қиламиз. Бундан бир неча йиллар аввал айрим хонадонларга кирсак, оила бошлиқлари фарзандлари чет элга ишлаш учун кетганини, орадан бир йилга яқин вақт ўтган бўлса-да, ҳануз пул жўнатмаётганини айтишарди.

Таъкидлаш жоизки, бугун одамларнинг ҳуқуқий маданияти ўсган. Улар айрим “уддабуронлар”нинг гапига кириб, “чув” тушиб қолишмаяпти. Лекин барибир эҳтиёткорлик зарур.

Ҳозирги кунда огоҳ, ҳушёр ва сезгир бўлиб яшашни даврнинг ўзи тақозо қилмоқда. Нима иш қилмоқчи бўлсак, ҳуқуқшунослар билан маслаҳатлашиб, чуқур ўйлашимиз, тафаккур қилишимиз зарур. Зеро, Ҳасан Басрий айтганидек: «Фикр – яхшилик ва ёмонликни кўрсатувчи ойнадир».

Бировнинг мажбурий меҳнати эвазига пул топиб, яхши яшашга ҳаракат қилаётганлар ҳам қонун олдида, ҳам Аллоҳ олдида жавоб беришларини унутмасинлар.

Давлатимизнинг қонунлари ва қонуности ҳужжатларида белгиланган меъёрларга риоя қилмай, бировларнинг гапига кириб, юртимизда тадбиркорларга имкониятлар яратилаётган, имтиёзлар берилаётган бир пайтда чет элга “бахт” излаб кетаётганларнинг айримлари бахтсизлик ботқоғига чўкиб бораётганлардир.

Миродил МИРЖАЛИЛОВ,

Қибрай тумани бош имом-хатиби

ЎМИ Матбуот хизмати

Шаҳримизда Фотима деган жажжигина қизалоқ яшайди. У унчалик бой эмас, аммо аҳли-иноқ хонадонда тарбия топмоқда. Унинг отаси йўналиш бўйича қатнайдиган такси ҳайдовчиси, онаси эса тиббиёт ҳамшираси. Фотиманинг ота-онаси ҳеч қачон ҳаётдан нолимайдиган, самимий, фидокор инсонлар – маҳалла кўйда ҳаммага қўлидан келганча ёрдам қилиб, ҳар доим Аллоҳ ризолигини истаб яшайди улар. Қизига ҳам шуни ўргатади. Аллоҳ таоло уларнинг эзгу амалларини кўриб ҳар доим уларга ёрдам беради.

Бир куни Фотима уйда ёлғиз қолди. Ота-онаси ишга кетган эди. Дафъатан унинг жуда ҳам ширинлик егиси келди. Олдинлари ҳам ширинлик егиси келиб турарди-ю, аммо бугун негадир жуда ҳам кучли келди бу истак. У одатига биноан қўлларини дуога очиб Аллоҳ таолога дуо қилди:

– Ё Раббим, Сен меҳрибон ва раҳмли зотсан! Менга шоколад юборгин! Амийн!

Дуоси якунига етар-етмас ташқари эшик очилди ­­– дадаси ишдан қайтибди. Остонада турибоқ Фотимани чақирди:

– Фотима! Қара, сенга нима олиб келдим! – деди. Унинг қўлида чиройли қоғозга ўралган шоколад бор эди. – Ҳа, ҳовлида сени Амина кутиб ўтирибди, кўп қолиб кетма, хўпми, - дея шоколадни унинг қўлига тутқазди.

Фотима кўзларига ишона олмади. У Аллоҳга ҳамду сано айтиб, дадасини қучоқлаб ўпди-да, шоколадни бағрига босиб ҳовлига отилди.

Ҳовлидаги скамейкада дугонаси Амина ўтирган эди. У жуда ҳам ғамгин эди.

Фатима дугонасидан:

 – Ассалому алайкум, Амина! Нима бўлди? – дея ҳол сўрди.

Амина:

– Ва алайкум ас-салом, Фотима! Инглиз тилини яхши ўзлаштира олмаётганим учун аям уришди. Бугун ҳам “уч” олдим. Ойим айтдики, мен энди ўйнагани чиқмас эканман, баҳоларимни тузатиш учун уйда ўтириб китоб ўқир эканман. Шунинг учун хайрлашгани чиқдим, – деди ва чуқур нафас олди.

– Эй чатоқ бўлибди-ку! – деди Фотима. У дугонасининг кайфиятини кўтариш учун нимадир қилгиси келар эди. Шунда у қўлида тутиб турган шоколадни эслаб қолди. – Амина, мана бу шоколадни Аллоҳ ризоси учун ол. Сиқилма, тез орада яна учрашамиз, иншоаллоҳ! – дея шоколадни дугонасига узатди.

– Вой! Раҳмат! Бу менинг энг севган шоколадим! – дея Амина дугонасини маҳкам бағрига босди. Кейин хурсанд бўлиб уйига югуриб кетди.

Амина йўлка олдида Зуҳра бувининг ўтирганини кўриб қолди. Буви хафаҳол тарзда атрофга кўз югуртириб ўтирар эди. Амина тўхтади-да:

– Ассалому алайкум, бувижон! – деди.

– Ва алайкум ас-салам, Амина жоним! – буви уни кўриб чеҳраси ёришди. Унинг ёлғизликдан сиқилаётгани аён эди. У Амина билан суҳбатлашмоқчи бўлди. Қизалоқ унинг ёнига ўтириб:

– Нега хафа бўлиб ўтирибсиз, бувижон, ­- деб сўради.

– Ах, Аминахон, ўғлим хизмат сафарига кетди, келиним болалари билан қишлоқда. Мен ўзим ёлғиз қолиб кетдим... жуда ҳам зерикдим, гаплашадиган одам ҳам йўқ...

Шу чоқ Аминани онаси чақириб қолди. Амина бувига ачинди, унинг ёнида яна бир оз ўтириб гаплашгиси, унинг дардига малҳам бўлгиси келган эди. Аммо уйга қайтиш керак... Қўлидаги шоколадни бувига тутқазди.

– Мана бу сизга совға! – деди бувига. – Уйга кириб чой билан ичасиз ва кайфиятингиз аъло бўлади.

Буви:

– Раҳмат сенга, қизалоғим! – деди ва шоколадни эҳтиёткорлик билан қўлига олди; уни қизчанинг меҳрибонлиги тўлқинлантириб юборди ва кўнгли кўтарилди.  

Зуҳра буви уйига кўтарилди. Кечқурун чой ичмоқчи бўлган эди. Аммо қўққисдан кўкрагида оғриқ туриб қолди. Қўнғироқ қилиб қўшни уйдан ҳар доим ярим тунларда чақирса ҳам ғизиллаб етиб келадиган ҳамшира Марямни чақирди.

Бир неча дақиқа ўтиб Марям келди ва бувининг қон босимини ўлчаб укол қилиб қўйди. Буви бирданига енгил тортиб ўзини яхши ҳис қилди ва ёрдаи кўрсатгани учун ҳамширага миннатдорчилик билдирмоқчи бўлди ва Амина совға қилган шоколадни унга тутқазиб:

– Марям, ёрдаминг учун раҳмат! Мана бу шоколад мендан арзимас совға бўлсин! – деди.

Марям хижолат бўлиб:

– Нималар деяпсиз? Ҳеч кераги йўқ! Бунинг мен учун сира қийин жойи йўқ! – деди.

– Аллоҳ ризоси учун ол, – деди буви ва шоколадни уялиб турган Марямга ушлатиб қўйди.

Марям уйга қайтар экан, ширинликхўр қизи Фотима шоколадни кўрганда қанчалар севинишини ўйлаб жилмайиб қўйди...

Муаллиф: Инна БАЙРАМУКОВА

Таржимон: Дамин ЖУМАҚУЛ

ЎМИ Матбуот хизмати