muslim.uz

muslim.uz

 

“Салафийлик” ибораси араб тилидаги “سلف” сўзидан олинган бўлиб, “аждодлар”, “аввал яшаб ўтганлар” маъноларини англатади. Қуръони каримнинг Зухруф сурасида “салаф” сўзи “аввал яшаб ўтганлар”, “ўтмиш (кишилари)” маъноларида ишлатилган.

Диний истилоҳда “салаф” сўзи муайян бир давр билан боғлиқ маънони беради. Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар: “Энг яхши давр менинг даврим, сўнг уларга яқин бўлган, сўнг уларга яқин бўлган даврлардир” (Имом Бухорий ривояти).

Шунга кўра, Ислом уламолари илк мусулмонларни “салаф солиҳ”, яъни “солиҳ аждодлар” деб ҳисоблашда якдилдирлар. Улардан кейинги даврларда яшаган мусулмонларга нисбатан “салаф” ёки “салафий”лар тушунчаларини ишлатиш умуман мантиқсизлик.

Бироқ, сўнгги йилларда “салаф солиҳларга эргашиш” шиорини ниқоб қилиб олган ва мусулмон жамиятларини илк Ислом даври ҳолатига қайтаришни тарғиб қилувчи диний мутаассиб, сохта салафийлар пайдо бўлганини алоҳида қайд этиш лозим. Улар бу ишни, Аллоҳ таолонинг:

وَأَنَّ هَـٰذَا صِرَاطِى مُسْتَقِيماً فَٱتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ ٱلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ذٰلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

Яъни: “Албатта, бу Менинг тўғри йўлимдир. Бас, унга эргашинг. Ва бошқа йўлларга эргашманг. Бас, сизни унинг йўлидан адаштирмасинлар. Мана шу сизга қилган амрки, шояд тақво қилсангиз”. Анъом сураси 153-оятига мухолиф ҳолда қилмоқда.

Сохта салафийлар ва аҳли сунна олимлари
ўртасидаги ихтилофлар

– Қуръон ва сунна матнларининг зоҳиридан ҳукм чиқарадилар;

– “такфир” (куфрда айблаш) ва “ҳижрат” (ватанни тарк этиш) каби диний атамалардан фойдаланиш орқали мусулмонларни ватангадо қиладилар;

– фиқҳий мазҳабларни бидъат деб билишиб, мазҳабсизликни тарғиб қиладилар;

– тасаввуф ва урфни шариатга хилоф деб ҳисоблайдилар;

– ғайридинларга ўта тоқатсиз муносабатда бўлиб, диний бағрикенгликни ёқламайдилар;

Сохта салафийларнинг Ҳанафий мазҳабига зид асосий даъволари қуйидаги ғояларда ўз аксини топади:

– “Ийсолус савобга” тоқатсиз муносабатда бўладилар. Масалан, маййитга Қуръон тиловатидан ҳосил бўлган савобни йўққа чиқарадилар;

– “Васила” қилиш ширк;

– Қабрларни зиёрат қилиш ва уларга Қуръон тиловати қилиш бидъат;

– ҳар қандай янгиликни “бидъат” деб ҳисоблаб, уни рад этадилар.

– ўзларини “юқори табақа мусулмонлари” деб ҳисоблаб, мазҳабларга мансуб мусулмонларни паст табақа, заиф, ноқис мусулмонлар, деб биладилар. Улар ўзларини салафларга эргашувчилар, деб ҳисоблаб, мазҳабдаги мусулмонларни эса айрим олимларгагина эргашадилар, деб даъво қиладилар.

Ҳозирги кунда замонавий салафийлар бир неча гуруҳларга бўлиниб кетган. Уларни умумлаштириб, икки гуруҳга ажратиш мумкин:

Биринчиси, давлат бошқарувида шариатнинг устуворлигига эришиш учун жангу-жадаллар билан ҳаракат қиладиган радикал салафийлар;

Иккинчиси, ўзларини гўёки давлатдаги мавжуд қонун-қоидаларга бўйсунадиган ва уларга қарши чиқмайдиган қилиб кўрсатадиган, жангарилик фаолияти билан шуғулланмайдиган “мўътадил” салафийлар ҳисобланади. Улар ўзларини диний мутаассиб фикрларидан қайтмаган ҳолда, бошқа қарашларга нисбатан ҳурмат билан қарайдиганлар гуруҳига мансуб бўлиб, муайян мазҳабга мансуб бўлишни ёқламайдилар.

Ҳозирда сохта салафийлик ғоялари остида асосан Шимолий Африка, Яқин Шарқ, Кавказ ва Марказий Осиёнинг айрим ҳудудларида фаолият олиб борадиган ҳаракатлар жамиятдаги эътиқодий бирлик, барқарорлик ва тараққиёт учун реал таҳдидга айланганини алоҳида таъкидлаш зарур.
 

Имом Муслим раҳмутуллоҳи алайҳ ўзларининг «Саҳиҳ» асараларида, Арафа розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз соллоллоҳу алайҳи васаллам: “Сизлар бир кишига жамланиб аҳил бўлиб турганингизда бир кимса келиб, (ҳамжиҳатлик) ҳассангизни синдирмоқчи ёки якдиллигингизни бўлиб ташламоқчи бўлса, уни ўлдиринг”, деганларини эшитдим”.

Пайғамбаримиз соллоллоҳу алайҳи васаллам бу сўзларни бекорга айтмаганлар. Маълум даврда мана шундай нобакорлар чиқиши мумкинлигини ва улар бирдам бўлиб турган жамоани бўлиб ташлайдиган даражадаги фитнани қўзғата олиши мумкинлигидан огоҳлантирганлар.

Ў.СОБИРОВ

Қрим хонлиги ҳукмдорларининг биринчи саройи ва Боқчасаройдаги ўрта аср мадрасаси ҳудудига 2022 йилда экскурсиялар ташкил этилиши режалаштирилмоқда. Бу ҳақда Боқчасарой тарихий, маданий ва археологик музей-қўриқхонаси Қрим татарлари тарихи ва маданияти музейи бўлим бошлиғи Мерьем Сеитумерова ТАСС га маълум қилди.

Музей маълумотларига кўра, XV асрда мустақил Қрим хонлигининг асосчиси Ҳожи Гарай Қирқ-Ер ҳудудида биринчи саройни қурди – ҳозирда бу тоғларга яқин келадиган Боқчасарой шаҳрининг чеккаси.

Қирқ Ер тоғ платосидан унчалик узоқда жойлашмаган янада қадимги қалъа - Чуфут-қалъанинг атрофига айланди. Биринчи сарой биноларидан фақат учта бино: Ҳожи Гарайнинг мақбараси, Занжирли мадрасаси ва Менги Гарайнинг масжиди омон қолган, ҳаммомларнинг харобалари ҳам топилган - бу жой Салачик тарихий ва археологик мажмуаси сифатида давлат ҳимоясида бўлиб турибди.

"Келаси йили Занжирли мадрасасини зиёрат қилиш учун очмоқчимиз. Яқин атрофда биринчи Қрим хонларининг қабри мавжуд, ҳаммомларнинг археологик қазишмалари олиб борилган. Агар одамларнинг Хон саройида кўрадиган нарсалари етарли бўлмаса, улар биринчи пойтахтга ҳам ташриф буюришлари мумкин бўлади", - дейди Сеитумерова. У нафақат сақланиб қолган биноларни намойиш қилиш, балки тематик кўргазмаларни ташкил этишни режалаштираётганини тушунтирди.

Islam.ru порталининг хабарига кўра, тахминан 1500 йилда ташкил этилган Занжирли мадрасасига алоҳида эътибор қаратилади – у Қрим ва Шарқий Европадаги энг қадимги таълим муассасаларидан бири ҳисобланади. Мусулмон диний таълим муассаси бу ерда 1917 йилгача кетма-кет 400 йилдан ортиқ вақт давомида фаолият юритган.

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий

Нуриддин домла ҳазратлари

"Ҳазрати имом" жоме масжидидаги жума суҳбатидан видеолавҳа (14.01.2022 йил)

Вақтни ғанимат билишга ёрдам берадиган энг муҳим нарсалар сифатида қуйидагиларни айтиш мумкин:
1. ишларни тартиблаш;

2. бекорчилик ва беҳуда ўтиришлардан узоқлашиш;

3. барча ишларда ортиқчаларидан воз кечиш;

4. вақту дақиқаларни қадрлайдиган оқил, закий ва тиришқоқ кишилар билан дўст бўлиш;

5. таржимаи ҳоллари кишини рағбатлантирадиган буюк уламолар ҳақидаги хабарларни ўқиш;

6. илмий ютуқларга эришишда вақтга эътибор бериш лаззатини туйиш;

7. мутолаадан лаззатланиш;

8. маърифат ва хабардорлигини оширишда бардавом бўлиш;

9. маълумотларни таҳқиқ қилишда тўлиқ банд бўлиш ва ҳоказолардир.
Буларнинг бари сизга вақт қадрини ҳамда уни муҳофаза қилишни англатади. Сизни вақтни йўқ қилувчи эмас, уни касб қилувчи қилиб, вақтни зое қилувчи эмас, уни муҳофаза этувчи қилиб тарбиялайди.

 

"Уламолар наздида вақтнинг қадри" китобидан.

Сари Аззам - аутизмдан азият чекаётган, аммо ҳайратга солувчи истеъдод эгаси бўлган беш ёшли суриялик қизалоқ бир неча тилларни ўрганди ва бутун Қуръонни ёдлаб олди.
У икки ёшида аутизм касаллигига чалинган, аммо Суриядаги мутахассислар уни даҳо деб ҳисоблашади. Қиз ҳар куни инглиз, француз, корейс, япон, юнон ва испан тилларини ўрганади. Унга бутун Қуръонни ёдлаш учун икки йил вақт керак бўлди. Сари мураккаб математик тенгламаларни ҳам ечиши мумкин.

Аутизм ва Даун синдроми бўйича мутахассис Мажд Ал-Алусийнинг айтишича, аутизм тил ўрганиш каби мураккаб вазифаларни бажара олиши учун Сарига ўзгача қобилиятни ато этган. Бироқ шифокорнинг сўзларига кўра, қизалоқнинг мулоқот қилиш кўникмаларини ривожлантириш учун доимий қўллаб-қувватлаш керак.

Islam.ru порталининг хабарига кўра, Алусий "аниқ кўриш хотираси"ни Сарининг кўплаб истеъдодларидан бири деб атади. Бошқа кўплаб суриялик оилалар сингари бу оила ҳам узоқ йиллар уруш ва мажбурий кўчишдан азоб чекди ва истеъдодли қизнинг билимга бўлган чанқоғини қондириш учун қалам ва планшетдан бошқа ҳеч нарса билан таъминлай олмайди.

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ушу бўлимдаги асосий материаллар Жалолиддин Нуриддиновнинг "Ҳаж ва умра қўлланмаси"дан олинди

Top