muslim.uz

muslim.uz

П'ятниця, 22 октябрь 2021 00:00

Шукроналик - неъматлар калити (Видео)

Устоз Салоҳиддин домла Шарипов

Тошкент шаҳар "Ҳазрати Али" масжиди имом-хатиби

Раҳматилло домла УСМОНОВ

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг

Қашқадарё вилоятидаги вакили, вилоят бош имом-хатиби

“Бадгумон бўлманглар, бадгумонлик энг ёлғон сўздир, тирноқ остидан кир қидирманглар, бир-бирингизга ҳасад қилманглар, бир-бирингиздан аразламанглар ва нафратланманглар, ака-ука тутиниб, Аллоҳнинг (солиҳ) бандалари бўлинглар”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).

  *    *     *

“Йўл бўйида ўтиришдан сақланинглар. Агар ўтирсангиз, унинг ҳаққини адо этинглар”, дедилар. Саҳобалар: “Ё Расулуллоҳ, йўлнинг ҳаққи нима?”, дейишди Расулуллоҳ: “Кўзни номаҳрамларга қаратишдан тийиш, ўтувчиларга азият бермаслик, саломга алик олиш, яхшиликка буюриб, ёмонликлардан , дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

    *    *     *

“Икки заифнинг – аёл кишининг ва етимнинг молидан узоқ бўлишингизни васият қиламан”, дедилар (Имом ибн Можа ривояти).

    *    *     *

“Аллоҳга тақво қилинг, беш вақт намозларингизни ўқинг, Рамазон ойи рўзасини тутинг, молларингиз закотини нафсингиз шод бўлган ҳолда беринг, бошлиқларингиз буйруғига итоат қилинг, шунда Роббингиз жаннатига кирасизлар” (Имом Ҳоким ривояти).

   *    *     *

“Мазлумнинг дуосидан қўрқинглар. Чунки у билан Аллоҳ ўртасида тўсиқ-парда бўлмайди” (Имом Термизий ривояти).

   *    *     *

“Ҳаромдан тақво қил, одамларнинг энг обиди бўласан. Аллоҳ сенга тақсимлаб қўйган ризқдан рози бўл, одамларнинг энг бадавлати бўласан. Қўшнингга яхшилик қил, мўмин бўласан. Ўз нафсингга яхши кўрган нарсангни одамлар учун ҳам яхши кўр, мусулмон бўласан. Кулгини кўпайтирма, чунки кўп кулги қалбни ўлдиради” (Имом Аҳмад ривояти).

    *    *     *

“Кибрдан четланинглар, чунки банда такаббурликда бардавом бўлса, Аллоҳ таоло фаришталарига: «Бандамни гердайиб юрувчилар сирасидан қилиб ёзинглар», деб айтади” (Ибн Адий ривояти).

“Ўзингизга яхши кўрган нарсани бошқалар учун ҳам яхши кўринг” (Имом Бухорий ривояти).

  *    *     *

“Одамлар ҳақида ёмон гумон қилишдан сақланинглар” (Имом Аҳмад, Имом Байҳақий ривояти).

  *    *     * 

“Умматим устида қўрқадиган нарсамнинг энг қўрқинчлиси қорни катталашиб, уйқуда бардавом бўлиб, дангаса бўлиб, кейин имони заифлашиб қолишидир” (Имом Дорақутний ривояти).

  *    *     *

Аллоҳ сенга фарз қилган нарсаларни адо этгин, инсонларнинг энг ибодатлиси бўласан. Аллоҳ ҳаром қилган нарсалардан ўзингни четда тут, инсонларнинг энг тақволиси бўласан. Аллоҳ тақсимлаб қўйган ризққа рози бўл, инсонларнинг энг бадавлати бўласан” (Ибн Адий ривояти).

  *    *     * 

Фарзандларингизни уч хислатга чорлаб одоб беринглар: пайғамбарларингизни яхши кўриш, у зот хонадон аҳлларини яхши кўриш ва Қуръон қироат қилиш. Чунки Қуръон ҳомиллари (яъни, ёд олиб доим ўқиб юрганлар) соя йўқ кунда Аллоҳнинг сояси остида пайғамбар ва соф кишилар билан бирга бўлишади” (Имом Дайламий ривояти).

  *    *     *

Ижобат қилинишига ишонган ҳолда Аллоҳга дуо қилинглар. Билингки, Аллоҳ таоло қалби ғофил, бепарво кишиларнинг дуосини қабул этмайди” (Имом Термизий ривояти).

  *    *     *

Агар бирор иш қилишни хоҳласанг, оқибатини тадаббур қил. Агар яхши бўлса, уни бажар. Агар ёмон бўлса, ундан тўхта” (Ибн Муборак ривояти).

  *    *     *

Агар сизлардан бирингиз таом тановул қиладиган бўлса, ўнг қўли билан овқатлансин. Бирор ичимлик ичадиган бўлса, ўнг қўли билан ичсин. Бирор нарса оладиган бўлса, ўнг қўли билан олсин. Бирор нарса берадиган бўлса ҳам, ўнг қўли билан берсин” (Имом Ҳасан ибн Суфён ривояти).

  *    *     * 

Агар сизлардан бирортангиз одамларга имомлик қиладиган бўлса, енгил ўқисин. Чунки уларнинг ичида кичиклар, кексалар, заифлар, касаллар ва ҳожатмандлар бордир. Агар ўзи ўқийдиган бўлса, хоҳлаганича узун қилаверсин” (Имом Термизий ривояти).

  *    *     * 

«Агар сизлардан бирингиз овқат тановул қиладиган бўлса, Аллоҳ исмини зикр қилсин. Агар Аллоҳ исмини овқат аввалида зикр қилишни унутса, “Бисмиллаҳи ъала аввалиҳи ва охириҳи”, деб айтсин» (Имом Термизий ривояти).

  *    *     *

Агар сизлардан бирингиз ифторлик қиладиган бўлса, хурмода очсин, чунки у баракадир. Агар хурмо топа олмаса, сувда очсин, чунки сув покловчидир” (Имом Аҳмад ривояти).

  *    *     * 

Агар сизлардан бирингиз сафарга чиқадиган бўлса, биродарларидан дуо талаб қилсин. Чунки Аллоҳ таоло уларнинг дуолари сабабидан барака ато этувчидир” (Имом Ибн Асокир ривояти).

  *    *     * 

Бирор киши бошқа бир кишини ўтирган ўрнидан турғизиб, ўзи ўтириб олмасин. Лекин жой беринглар ва кенгайинглар” (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

  *    *     *

“Сизлар қиёмат куни исмларингиз ва оталарингиз исми билан чақириласизлар, шунинг учун исмларингиз чиройли бўлсин” (Имом Аҳмад, Имом Абу Довуд ривояти).

  *    *     * 

“Ким дуосининг мустажоб бўлишини ва ғам-ташвишдан қутулишни истаса, ёрдамга муҳтожларга ёрдам берсин” (Имом Аҳмад ривояти).

  *    *     * 

“Киши дўстининг динидадир. Сизлардан бирингиз ким билан дўст бўлаётганига қарасин” (Имом Абу Довуд ривояти).

  *    *     * 

“Ундоқ деди ва бундоқ деди деб гапириб юришни, кўп савол беришни ва молни беҳудага сарф қилишни тарк қил” (Имом Табароний ривояти).

  *    *     * 

“Осонлаштиринглар, қийинлаштириб юборманглар хурсандлик хабарини беринглар, нафратлантириб қўйманглар” (Имом Бухорий ривояти).

  *    *     * 

“Қаерда бўлсанг ҳам, Аллоҳга тақво қил. Ёмон амалингга яхшисини эргаштир. Шунда яхшиси ёмонини ўчириб юборади. Одамлар билан яхши хулқ ила муомалада бўл” (Имом Табароний ривояти).

 

 

Даврон НУРМУҲАММАД

Поп тумани "Муҳаммаджон қори" жоме масжиди

имом-хатиби Қодирхон Умурзақов

 

1989 йил 21 октябрда Ўзбек тилига давлат тили мақоми бериш тўғрисидаги Қонуннинг қабул қилиниши халқимизнинг мустабид тузум ҳукмронлигидан қайта мустақилликка эришиши учун дадил қадамлардан бири бўлган. Аслида маърифатпарвар зиёли аждодларимиз она тилимизнинг юртимизда расмий тил сифатида фойдаланиш лозимлиги борасидаги дадил қарашларини совет ҳукуматининг Туркистон ўлкасидаги дастлабки ҳукмронлик йилларида кўтариб чиққан эдилар. Улар мана шу ватанига, юртига, халқига бўлган фидойиликлари учун ҳам мустабид тузумнинг қатағон қурбонига айланишди. Жумладан, 1918 йилда она тилимизни “расмий идораларимизда қарорнома, тазкира ва буйруқдек расмий қоғозларимизни туркийча (ўзбекча) тилда ёзарға ва тарқатурға эрклимиз” деган  фикрни ўртага ташлаган Ҳожи Муин шундай маърифатпарвар, юртпарвар аждодларимиздан бири эди. У ҳали коммунистик мафкуранинг қора ниятларидан унчалик бехабар бўлган ҳолда “биз Туркистон турклари она тилимиз бўлғон тил билан бирга яшарға ва тилимизни ўз ҳаётимиз ва ўз ҳуқуқимиз билан баробар муҳофаза этарға тевишмиз” – деб, кўпчиликнинг эътиборини тил масаласига қаратган ва тилимизни расмий тил даражасига кўтариш муаммосини ўртага ташлаган эди. Ҳожи Муин 1883 йил Самарқандда савдогар оиласида туғилади. У ёшлигидан илм-маърифатга қизиқиб педагог, ношир, журналист сифатида етишиб чиқди ва Туркистондаги илм-фан, маданият, маърифатчилик ишларидаги ислоҳотчиларидан бири бўлди. У совет ҳукумати Туркистонда ҳокимиятни қўлга олиб, халқимизга турли ваъдалар бериб турган бир пайтда юртдошлари манфаатларига мос турли ғояларни матбуот орқали ўртага ташлади.

Ҳожи Муиннинг она тилимизга ҳукумат томонидан расмий мақом бериши лозимлиги борасидаги фикрларида Россия империяси давридаги тил масаласига бўлган муносабатига эътибор қаратиб, “биз туркистонлилар ҳукуматнинг расмий идора ва мактаблари нари турсин, ўз мактабларимизда ҳам она тилимизда илм ва фан ўқимоққа комили ихтиёрли эмас эдик. Чунки ул мустабид ҳукуматнинг чин муддаоси бизларни ва ғайри русларни руслаштирмоқ бўлғонлиғи сабабли бизларни ҳар жиҳатдан қисарға, эзарға тиришиб тура эди”- дейди. У маҳаллий таълим муассасаларида ўқитиш тизими, ҳукумат идораларида расмий ҳужжатлар она тилимизда бўлишлигини хоҳлаб, бунга барчанинг эътиборини жалб этиши кераклигини таъкидлайди: “...иш бошинда турғон улуғларимизға, ёшларимизға ва матбуотимизға лозимдирки, фурсатни ўткармасдан тездан ушбу масаланинг ҳаллиға тиришгайлар”. Ўзининг фикрларини асослаш учун Самарқандда маҳаллий ҳукумат идораларининг рус тилида расмий қоғозларни олиб бораётганлигини танқид қилиб “бу иш ўз тилимиз ҳақинда бир жиноятдир” – деб муносабат билдиради. Туркистондаги фидойи аждодларимизнинг ҳаракатлари билан Туркистон коммунистларнинг бир қурултойида она тилимизга расмий тил бериш бўйича қарор ҳам тасдиқлансада, лекин совет ҳукутининг бундай ишлари халқнинг ишончига кириш учун қилинган кўзбўямачиликдан бошқа нарса бўлмади. Ҳожи Муин шундай дейди: “Дунёда золим остинда номуссиз яшамакдан ҳуқуқ ва ҳуррият йўлинда номус билан ўлмак минг марта яхшироқдир”. Ҳақиқатдан у шу фидойилиги, ватанпарварлиги, халқпарварлиги қурбони бўлди. Унинг илғор ғоялари ва ҳаракатлар туфайли Ҳожи Муин совет даҳрийлари томонидан 1929-1932 йилларда қамоқда сақланади. 1938 йил яна ҳибсга олинади ва 1942 йил оғир тазйиқлар туфайли қамоқ лагерларидан бирида оламдан ўтади.

Ҳожи Муин каби фидойи аждодларимизнинг интилишлари ўшалиб, она тилимиз яна қайтадан давлат тили сифатида фойдаланила бошланди. Ўзбекистон яна қайтадан мустақилликка эришиб, ўзининг она тили-ўзбек тилига эга давлат сифатида ҳар жабҳада ривожланиш йўлидан дадил одимлаб бормоқда.

 

Обид Тангиров

Тошкент ислом институти

“Ижтимоий фанлар” кафедраси мудири,

тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD)

 

Ушу бўлимдаги асосий материаллар Жалолиддин Нуриддиновнинг "Ҳаж ва умра қўлланмаси"дан олинди

Top