Самарқандда Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев ташаббуси ва UNESCO шафелиги остида «Моддий ва номоддий меросни асраш: долзарб муаммолар ва уларни ҳал қилиш стратегияси» мавзусида халқаро конференция бўлиб ўтмоқда.

"Кун.уз" мухбири хабар қилишича, унда кўплаб хорижий меҳмонлар, вазирлар ва бошқа расмий шахслар, ташкилотлар раҳбарлари иштирок этишмоқда.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг конференция иштирокчиларига табригини бош вазир Абдулла Арипов ўқиб эшиттирди.

Шундан сўнг UNESCO бош директори Одри Азуле сўзга чиқди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Азалдан ота-боболаримиз оила тотувлиги ва мустаҳкамлигини бошқа масалалардан  кўра  биринчи ўринга қўйиб, оиланинг  тартиб интизоми ва тарбияси билан  алоҳида  шуғулланганлар.  Зеро,  оила  қуриш,  оилавий ишлар билан шуғулланиш  улуғ  ибодатлардандир.

Зеро, бир оиланинг ажралиши бу турли фитна ва фасодларнинг  пайдо бўлиши ва  авж олишига  олиб келади.Шунинг учун ҳам динимизда оиланинг ажралиши маъқулланмайди. Аллоҳ таоло оилани сақлаш масъулиятини эркакларнинг зиммасига юклаб,  Қуръони каримда шундай марҳамат қилган:

“Улар билан тотув турмуш кечирингиз. Агар уларни ёмон кўрсаларингиз, (билиб қўйингки,) балким сизлар ёмон кўрган нарсада Аллоҳ (сизлар учун) кўпгина яхшилик пайдо қилиши мумкин” (Нисо, 19–оят).

Қадимдан бизнинг халқимизда оиланинг катталари, хусусан, ота-оналар ёш оилаларнинг мустаҳкамлигига гаров бўлиб келганлар. Келин-куёвлар ёшлик қилиб, ўзаро келиша олмай қолсалар, жанжал қилсалар, уларни яраштиришни ўзларининг бурчлари деб билганлар. Ҳар бир ота-она, аввало, ўз фарзандига насиҳат қилган, ундан кейин келини ёки куёвига насиҳат қилган ва оилаларнинг мустаҳкамлигига ҳисса қўшган.

Исломда оиладаги келинга хонадон соҳиблари ўз қизлари каби муносабат кўрсатишга буюради. Албатта, келиннинг ҳам зиммасида оилада  ўзига муносиб  мажбуриятлари  мавжуд. Аввало,  янги хонадонга келишдан аввал барча зарурий таълимотларни олган бўлиши шарт. Айниқса, сабру қаноат, шукру итоат каби фазилатларни ўзида касб қилган бўлиши,  янги оила аъзолари билан  одоб-ахлоқ ва  иззат-ҳурмат меъёрларига қатъий риоя қилган ҳолда муомалада бўлиш шулар жумласидандир. Айниқса, турмуш ўртоғига нисбатан ҳурмат ва эътибор энг олий даражада бўлиши талаб этилади. Зеро, буларнинг барчаси пировард натижада аёлнинг оилада бахту саодат топиши, қолаверса улкан ажру савобга эга бўлишига сабаб бўлади. Демак, келиннинг оиладаги асосий вазифаси эри яхши кўрган нарсани севиб, у ёқтирмайдиган нарсани қилмаслик билан  эрининг розилигига эришиш, қолаверса  қайнота ва қайноналарини ҳурматларини жойига қўйиш билан Аллоҳнинг розилигини топишдан иборатдир.

Жамиятимиздаги кўплаб хонадонларда келинга хизматкорга қилинадиган муносабат, ходим сифатида кўрин ҳолатлари мавжуддир. Бўлмасам ўша хонадон соҳиб ва соҳибалари ҳам ўзларини мусулмон сифатида эътироф қиладилар. Аммо динларини чуқур билмайдилар. Ваҳоланки, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аёллар хусусида Аллоҳдан қўрқингиз. Зеро, сиз уларни Аллоҳдан омонат ўлароқ олгансиз», деганлар.

Бир оилага яхши ниятлар билан келин келади. Келинни оила аъзолари ўзларидаги омонат сифатида кўрсалар турли хил муросасиз холатларнинг олди анча олинади. Қайнота-қайнона келинни ўз қизлари каби омонат билсин, қайноға-қайниопа ва қайни-қайнисингил ўз опаси ёки сингиллари каби омонат деб билсин. Куёв бола эса жуда катта масъулият билан ўзи Аллоҳнинг хузурида омондор деб ҳис қилсинлар. Шунга кўра, бир-бирларига чиройли муомалада бўлсалар ҳар икки томон турли тушунмовчиликларни олдини олган бўладилар. Келинимиз ҳам қайнота-қайнонанинг хизматини ўз ота-онасининг хизматини қилган каби бажарса, ўз ота-онасига қилган хизматида топган савоб каби ажр олади.

Яна бир нарсани ҳам унутмайлик адолатсизлик, ҳақсизлик ва зулмнинг жазосини Роббимиз қолдирмайди. Золимлик қилаётган томоннинг қасоскори Аллоҳ бўлади.

Нодирбек НИШОНОВ,
Фарғона шаҳар “Муҳаммад авлиё” масжиди имом-ноиби

Хасислиги билан ўз замонасида донг таратган бир бадавлат одам бор экан. Бу давлатманд одам энг хасис, энг зиҳна одам сифатида машҳур бўлибди. Бу хасис бир кун жомеъга жамоат билан намоз ўқишга борди. Жомеъда намознинг суннатини ўқиб бўлиб, бирдан: «Уйдаги чироқни ўчирганмидим, ўчирмаганмидим», деб ўйланиб қолди. Шу заҳоти шошилиб туриб, уйига борди. Эшикни тақиллатди. Хизматчи «Ким у?» деб овоз берганида, хасис:
— Тўхта, эшикни очма! Хонамдаги чироқ ёниқ бўлса, ўчириб қўй, ёғи тугаб қолмасин тағин,—деди.
Хизматчи:
— Хўп, афандим, чироқни ўчиришни тушундим, аммо нега эшикни очмайин, тушунмадим, —деди.
Хасис одам:
— Эшикнинг ошиқ-мошиғи едирилмаслиги учун, — деб жавоб берди.
Хизматчи:
— Қойил, афандим, аммо сиз масжиддан бу ерга келгунча пойабзал эскиришини ўйламадингизми?—деди.
Хасис:
— Сен нима, тентакмисан? Мени яхши биласан, масжиддан келгунча пойабзалимни эскиришга қўяманми? Пойабзалимни қўлтиғимга ҳисиб олиб, ялангоёқ келдим, — деди.

Мавлоно Жалолиддин Румийнинг “Маснавий”сидан

Ғазал мулкининг султони Алишер Навоий ҳазратлари ўзларининг беқиёс ижодларида Қуръони карим оятлари ва кўплаб ҳадиси шарифларнинг маъноларини гўзал ва таъсирли тарзда шарҳлаб берганлар. Қуйида у зотнинг ижодларидан баъзиларини эътиборингизга ҳавола қиламиз.

Пайғамбар алайҳиссалом айтдилар: “Ўзи яхши кўрган нарсани ўзгаларга ҳам раво кўрмагунча (комил) мўмин бўла олмайди”.

Ушбу ҳадиси шарифни Алишер Навоий ҳазратлари шундай шарҳладилар:

Мўмин эмасдур улки иймондин
Рўзгорида юз сафо кўргай
Токи қардошига раво кўрмас,
Ҳар наким ўзига раво кўргай.

Бу ҳадиси шарифни уламолар Муқаддас динимизнинг мадори бўлган ҳадислардан санайдилар. Чунки, агар жамиятда ҳар бир шахс фақат ўз манфаати учун яшаса, ундай шахсни бошқа махлуқлардан фарқи қолмайди. Эътибор беринг, ҳайвонлар бир-бири билан талашиб ейди, инсонлар, хусусан мўминлар бир-бирларига илтифот билан ейдилар. Бу фақат таом борасида эмас, балки мўмин киши  ҳамма вақт илтифотли, сахий, бағрикенг, қўли очиқ, очиқ юзли ва бошқалар дардига ғамхўр бўлиши лозим. Бошқа байтларида:

Одами эрсанг демагил одами,
Ониким йўқ халқ ғамидин ғами

деганлар. Бу ҳам кишини инсонпарварликка чақирувчи, худбинликдан қайтарувчи ҳикматли сўздир. Шу ондан бошлаб қолган умримизни ана шундай ўтказишга ҳаракат қилайлик. Зеро охират мукофотларидан умид қилган мўмин киши халқ манфаатини ўз манфаатидан устун қўяди. Элу юрт манфаати йўлида қилинган ҳар бир эзгу амал Аллоҳнинг ҳузурида ажрсиз қолмайди. Қуръони каримда:

“Албатта, Аллоҳ таоло мўминларнинг ажрларини зое қилмайди” (Оли Имрон сураси, 71-оят) дейилган.

Шунинг учун ҳам Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ўзи яхши кўрган нарсани ўзгаларга ҳам раво кўрмагунча (комил) мўмин бўла олмайди”, – деганлар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Комил мусулмон қўли ва тилидан мусулмонлар омонликда бўлган зотдир”, – дедилар.

Ушбу ҳадиси шарифни Алишер Навоий ҳазратлари шундай шарҳлайдилар:

Ким  мусулмонлиғ айласа даво,
Чин эмас гар фидо қилур жонлар.
Ул мусулмон дурурки, солимдир,
Тилию илкидин мусулмонлар.

Бир киши мусулмонман деб жонини фидо қилса ҳам, унинг даъвоси чин эмасдир. Балки тили ва қўлидан одамлар омонликда бўлган, яъни зарар кўрмаган киши комил мусулмондир.

Бу ҳадиси шариф билан пайғамбримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам мусулмонларнинг энг комили – одамларга қўли ва тили билан манфаат етказувчилари эканини баён қилганлар.

Хулоса килиб айтадиган бўлсак, ислом дини инсонни яхшилик ва эзгуликка чорловчи диндир. Мусулмон киши эса, тили ва қўли билан ҳеч кимга озор бермаслиги, балки ҳаммага яхшилик қилиш билан комилликка эришар экан. Аллоҳ таоло ҳаммамизни қўлимиз ва тилимиз билан фақат яхшилик қилишга муваффақ қилсин!

М.Ғаниев,
Қўқон шаҳар «Зинбардор» масжиди имом-хатиби

Жорий йилнинг 21-23 кунлари Чеченистон Халқаро Қуръон мусобақаси ҳам бўлиб ўтди. Унда 25 давлатдан ҳофизи Қуръонлар иштирок этди. Ушбу мусобақада ўзбекистонлик Нуриддинов Йўлдош қори ҳам қатнашди.

Танлов якунларига кўра биринчи ўринни ливиялик (100 минг Ақш Доллор), иккинчи ўринни яманлик (50 минг Ақш Доллор), учинчи ўринни эса суриялик (25 минг Ақш Доллор) қорилар эгалладилар.

Мусобақа ҳакамлар ҳайъати таркибидан Доктор Айман Рушдий Сувайд (Саудия Арабистон), доктор Моҳир Ҳасан ал- Мунажжид (Индонезия), Содиқ Муҳаммад Али (Яман), Аҳмад Абдулқайюм (Покистон), Саййид Ҳусайн Саййид Иброҳимлар (Чеченистон) ўрин олган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати