muslim.uz
Қуръон билан даволанининг
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам 3 хил усулда даволанганлар:
- Табиий усул – доривору гиёҳлар билан.
- Руҳий усул – Қуръон ва дуолар билан.
- Қўшимча усул. Ушбу 2 усулни уйғунлаштирган ҳолатда – ҳам доривор гиёҳлар ҳам илоҳий сўзлар билан. Масалан, сув ва асалдан фойдаланиш – бу табиий даволаш усули. Агар бунга Қуръон оятларидан ўқилса – бу уйғунлашган усул ҳисобланади.
Ҳозирги кунда эса даволаш 2 хил усулда:
- Шифокор кўриги ва шу асосда буюрилган даволаш. Аввал шифокор беморни кўригдан ўтказади, унга ташхис қўяди ва даволайди. Бунга амал қилган бемор соғаяди. Ушбу усул араб тилида “Тиббул-жисмани” дейилади.
- Қуръон ўқиш яъни Аллоҳнинг илоҳий сўзлари ва унинг Расулидан бизгача етиб келган дуолар билан. Ушбу усул араб тилида “Тиббур-руҳани” дейилади. Биз ушбу 2-усулни кўриб чиқамиз.
Эслатма:
Буни албатта ёдда тутингки, айниқса аёллар даволаниш мақсадида турли хил фолбин, сеҳргар, “очиб берувчи” одамларга бориш уларнинг сўзларига ишониш ва амал қилиш динимизда қатъиян мумкин эмас. Улар қурбонлик қилиш, қора ҳайвонларни сўйиш ва қонини баданга суртиш кераклигини айтиб инсонларни алдашади.
Инсон ўзининг руҳий касалликларини даволашда Қуръони каримни ёд олган уни яхши ўқий оладиган ва ушбу ишни яхши тушунадиган мутахассисга мурожаат қилиши лозим.
Қуръоннинг таъсири:
Агар даволаниш Қуръон, дуолар билан олиб борилса беморда қуйидаги белгилар пайдо бўлади:
- Аниқ белгилар – йиғлаш, овозни ушлай олмаслик, бақириш, жазавага тушиш ва ҳоказо. Биз бу белгиларни беморда яққол кўришимиз ва эшитишимиз мумкин.
- Яширин белгилар: Қуръон ўқувчи юқоридаги белгиларни беморда кўрмаслиги мумкин, аммо бемор буни ўзида ҳис қилади. Бунга бош оғриғи, нафас қисиши, безовталик, кўнгил айниши ва ҳоказолар киради.
Агар намозга ва ислом аҳкомларига риоя қилувчи инсон, ушбу аниқ ва яширин белгиларни ўзида сезмаса, Қуръон билан даволаниши ихтиёрий бўлади ва албатта бемор тажрибали мутахассис шифокорга мурожаат қилиши лозим.
Аммо намозни вақтида адо этмайдиган, Аллоҳнинг буйруқларига бепарво бўлган инсон Қуръон билан даволаниш учун бир неча бор бориши керак. Аммо ушбу ҳолатда ҳам беморнинг аҳволи яхшиланмаса, бу бемор ҳам мутахассис шифокорга мурожаат қилиши лозим. Касалликни тўғри аниқлаш ва ташхис қўйиш беморни яхши даволаш демакдир. Инсон даволанишдан аввал, уни нима безовта қилаётгани, унга қандай шифокор керак эканлигини аниқлаб олиши ва даволаниши керак.
Агар шифокор ташхис қўйишда қийналса ёки тиббий муолажаларнинг фойдаси бўлмаса беморни Қуръон ва ҳадислар орқали руҳий ҳолатни даволаш талаб этилади.
Даволанишда талаб этиладиган қоидалар:
Олимларнинг таъкидлашича, инсоннинг руҳий ҳолатини даволаш учун 3 қоидаси бор:
- Қуръон ўқувчи имонли Аллоҳни танийдиган, унинг каломини, сифатларини тушунувчи бўлиши лозим.
- Шу билан бир қаторда араб тилида ёки бемор тушунадиган тилда сўзлашиши керак.
- Ўқувчи ва эшитувчи ҳар қандай ҳолатда ҳам, ҳар қайси касалликни давоси фақат Яратганнинг ёрдами билан бўлишига иқрор бўлиши лозим. Уларнинг кўнглида даво фақат Аллоҳнинг изни ила бўлишига ва бошқа ҳеч қандай куч таъсир эта олмаслигига ишонч бўлиши шарт.
Қуръон билан даволовчи қуйидагиларни ёдда тутиш керак:
- Иймонли, соғлом фикр юрита оладиган, камчиликлардан ҳоли, пок ноқис бўлиши. Ушбу инсон бошқа динга ишонмаслиги ва бошқа диний хулққа эга бўлмаслиги керак. Акс ҳолда бундай инсонларга даволаниш учун бориш мумкин эмас.
- Жин, шайтон ва бошқалардан даволаниш фақат Аллоҳнинг сўзлари, Қуръон билан амалга оширилади.
- Ўқувчи жинларнинг инсонга таъсири, уларнинг келиб чиқиши ҳақида тушунчага эга бўлиши.
- Никоҳ қурган, оилали бўлиши.
- Пок, гуноҳдан йироқ бўлиши.
- Аллоҳнинг зикрида бўлиши ва ҳар доим пок, таҳоратли ҳолатда бўлиши.
- Ўз ишини чин кўнгилдан бажарувчи Аллоҳ йўлида инсонларга ёрдам берувчи инсон бўлиши.
- Аллоҳдан бошқа ҳеч кимдан ва ҳеч нарсадан қўрқмайдиган, ўзига ишонувчан бўлиши.
- Одамларнинг айб нуқсонлари, камчиликларини беркитувчи.
- Ҳар бир ишини Аллоҳ розилиги учун қилувчи инсон бўлиши лозим.
Нигина БОТИРОВА
тайёрлади
ЎМИ Матбуот хизмати
“Мадина” музейи ҳақида биласизми?
Авваллари Мадина ва Дамашқ шаҳарларини 1320 км узунликдаги темирйўл боғлаганини биласизми? Уни 1900-йилдан бошлаб, 8 йил давомида барпо этишган.
Афсуски, 1921-йили Биринчи жаҳон уруши оқибатида бу йўл орқали қатнов тўхтатилган. Унинг “Ҳижоз” темирйўл вокзали эса йиллар ўтиб, 1998-йилда Ислом тарихи ва маданияти музейига айлантирилган. Мазкур музей Мадинаи мунавварадаги Масжид ан-Набавийдан бир километр узоқликдаги Анбария раёнида жойлашган.
Музейда 16 та зал бор. Уларда Мадинанинг Исломдан аввалги давр, Ислом даври ва Саудиянинг алоҳида даврларидаги маданияти ва ўтмиш мероси акс этган. Музейнинг энг қимматбаҳо ва нодир экспонатларидан бири бу Саъд ибн Абуваққос (розияллоҳу анҳу)нинг камонларидир. Ислом тарихидан маълумки, бу зот Набий алайҳиссаломнинг энг яхши камонкашларидан бири бўлган.
“Мадина” музейида Сосонийлар давлати, Византия Империяси ва турли вақтлардаги Ислом давлатлари даврларидаги қадимий шартномалар намойиш этилган алоҳида бўлим ҳам мавжуд. Бундан ташқари музейда ҳар хил исломий қўлёзмалар, турли дори-дармонлар, аёлларнинг гўзаллик буюмлари, сопол ва шиша идишлар, телефонлар мавжуд. Шу билан бирга, музей тошларга ажратилган алоҳида бўлими билан ҳам машҳур. Мадина аҳолиси ҳаётларининг ҳар бир соҳасида тошлардан фойдаланишган. Масалан, идишлар, ҳайкаллар ясашган, воқеа-ҳодисаларни ҳужжатлаштириш ва асарларни сақлаш учун ҳам тошлардан фойдаланишган.
Ҳа, бу ана шундай ажойиб музей. Агар Мадинага ташриф буюрсангиз, ушбу музейни ҳам зиёрат қилишни унутманг!
Манба: ziyo.uz
ЎМИ Матбуот хизмати
Фарзандингизга касбу ҳунар ўргатинг
Ризқ-рўзни ҳалол йўллар орқали талаб қилиш касб ҳисобланади. Одам алайҳиссалом ҳам ризқларини буғдой-арпа экиш орқали топганлар. Инсоният тарихи давомида барча пайғамбарлар ҳам касб-ҳунар ўрганиб, у орқали ҳаёт кечиришган. Масалан, Нуҳ алайҳиссалом дурадгорлик, Иброҳим алайҳиссалом баззозлик, Довуд алайҳиссалом совут ясаш, ҳурмо дарахти новдаларидан сават тўқиш, Закариё алайҳиссалом дурадгорлик, ҳазрати Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом чўпонлик ва савдогарлик касби билан машғул бўлишган. Шунингдек, саҳобаи киромлар ҳам бирон-бир касб-ҳунар билан ризқ-рўз топишга саъю ҳаракат қилишган. Инсон ўзи, оиласини ҳалол ризқ-рўз билан таъминлаши йўлида саъю-ҳаракат қилиши ва керак бўлса бу борада машаққат тортиши энг савобли амаллардан бўлиб ҳисобланади. Бу ўринда Соҳибқирон Амир Темур бобомизнинг барчамизга яхши маълум бўлган: «Азми қатъий, тадбиркор, ҳушёр, мард ва шижоатли бир киши мингта тадбирсиз ва лоқайд кишидан афзалдир», - деб айтган чуқур маъноли сўзларини яна бир бор эслаб ўтиш ўринлидир.
Дарҳақиқат, азалдан меҳнатсевар халқимиз тадбиркорликка кирувчи касб-ҳунар, дўкондорлик, зироат ва тижорат каби касблар билан шуғулланиб, ҳалол йўллар орқали оиласини боққан, рўзғорини тебратган. Зеро, Ҳазрати пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом шундай марҳамат қилганлар: «Ҳар бир мусулмонга касб-ҳунарни эгаллаш фарздир» (Табароний ривояти).
Маълумки, юртимизда қадим-қадимдан инсофли, дин-диёнатли, мурувватли, етим-есир, ёлғиз кишилар аҳволидан доимо хабардор, бетобларни кўришга борувчи саҳий ва олий ҳиммат, давлатмандлар, тижоратчилар, дўкондорлар бўлишган. Улар ўзларига Ҳазрати Баҳоуддин Нақшбанд ҳазратларининг: “Қўлинг ишда бўлсин, қалбинг Аллоҳда!”, - деган шиорига мувофиқ иш тутишган. Ҳар бир ишда тадбир, ақл-заковатли бўлиш, хусусан ҳаётимиз, тирикчилтгимиз омили ҳисобланмиш мол-дунёни ҳалол йўллар билан топиш ва уни ўз ўрнига сарф қилиш, ҳалол касб-ҳунар билан шуғулланиш, топилган мол-дунёни беҳуда йўлларга совуриб, беўрин исроф қилмаслик ҳар вақт уларнинг диққат марказида турган.
Ҳазрати Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом марҳамат қилиб айтадилар: «Энг яхши таомингиз ўз касбингиз орқали келганидир, биродарим Довуд ҳам қўл касби орқали таомланар эди» (Бухорий ривояти).
Бошқа бир ҳадисларида эса: «Амалларнинг энг яхшиси ҳалол касб қилишдир».
Ҳар бир инсон инъом этилган ақл-фаросати, зеҳн-идрокини, тадбир-ҳаракатини ишга солиши, ихлосу эътиқод ва яхши ниятлар билан тижорат, тадбиркорлик, ишлаб-чиқариш, деҳқончилик каби ҳалол касбу ҳунар ва меҳнат орқали халққа, эл-юртга манфаат келтиришга ва ўз оиласини моддий таъминлашга интилиши лозим. Чунки касб-ҳунар, тадбиркорлик билан шуғулланиш шариат таълимотларига мувофиқдир. Зеро, бу ишларда ростгўйлик, ҳалоллик ва эминликда бўлиш, охир оқибат улуғ даражаларга етказади. Дарҳақиқат Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир ҳадиси шарифларида марҳамат қилиб деганлар: «Ростгўй ва ишончли тижорат соҳиби жаннатда набийлар, сиддиқлар ва шуҳадолар билан бирга бўлади» (Термизий ривояти).
Муслим АТАЕВ,
Фатво бўлими ходими
ЎМИ Матбуот хизмати
Жаннатга киришга сабаб бўлувчи амал
Ҳеч ўйлаб кўрганмисиз, серқатнов кўчанинг қоқ ўртасида турган тош кимгадир мусибат олиб келишини? Болалар ўйнаб қолдирган тош кўпинча ҳеч биримизнинг эътиборимизни тортмайди. Ичимизда кимгадир лаънат айтиб тошни айланиб ўтиб кетамиз.
Автоуловимизни тўхтатиб, ўша тошни олиб ташлашга ё эринчоқлик қиламиз ёки уни олсам, уст-бошим, қўлим кир бўлади, кўрганлар нима дейди каби ҳар хил андишаларга борамиз. Мўмин-мусулмон борки, албатта жаннатни орзу қилади. Бугунги кунда жаннатга киритадиган амални Пайғамбаримиздан эмас, балки ўзларининг тўдабошлиқларидан эшитиб, Аллоҳнинг берган неъматига хиёнат қилиб, ўзларини портлатиб, кечириб бўлмас гуноҳга қўл ўраётганлар қанчадан-қанча. Бунинг оқибатида эса бегуноҳ инсонлар вафот этишмоқда. Аслида жаннатга киритадиган амални Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳиҳ ҳадисларидан ўрганиб амал қилишимиз керак эмасми?
Бир саҳобий Расулуллоҳ алайҳиссаломдан ўзини жаннатга киритадиган амални ихлос билан сўради. Менга жаннат йўлини кўрсатинг, шуни қилсам, жаннатга кирадиган бўлай, деди. Абу Барза ал-Асламийдан ривоят қилинади: “Ё Расулуллоҳ! Мени жаннатга киритадиган амалга далолат қилинг”, – деди. “Одамлар йўлидаги озор берувчи нарсани олиб ташла”, – дедилар”.
Бу каби ишларни “Мен ҳам шу ишни қилиб, жаннатга кирай”, деган эътиқодда қилиш нақадар буюк, улуғ иш эканини бир ўйлаб кўрсак яхши бўларди. Балким шунда йўлда ётган нарсага кимдир қоқилиб жароҳат олмаган бўлармиди?
Ўзбекистонда истиқомат қилаётган аҳолининг 93%ини мўмин-мусулмонлар ташкил этилишини инобатга олган ҳолда, ҳамма бу ҳадиси шарифдан бохабар бўлсалар ва ҳаммалари шу ҳадисга ихлос қилсалар, ҳаммалари жаннатга кириш пайидан бўлсалар, нима бўлишини тасаввур қилиб кўраверинг. Бу ҳадисни Ватанимизни ҳар бир мўмин-мусулмонлари билиб, унга ихлос билан амал қилса, хонадонларимиз, кўчаларимиз, йўлларимиз, бозорларимиз, мозорларимиз энг покиза, ҳеч қандай озорсиз, кўнгилни хира қиладиган нарсаларсиз бўлар эди.
Давлатимиз томонидан равон йўллар қурилиб, халқимизнинг автоуловларда юришлари учун жуда катта имкониятлар яратилмоқда. Қолаверса, туризмнинг ривожланиши учун улкан лойиҳалар амалга оширилмоқда. Яратилаётган бу шароитлар учун биз нима қилишимиз керак? Албатта, бу неъматларни қадрига етиб, асраб-авайлашимиз зарур. Бироқ афсуслар бўлсинки, баъзида бунинг тескарисини кўриб қоламиз.
Бўстонлиқ тумани ўзининг гўзаллиги, зилол сувлари, бетакрор табиати билан инсонни ўзига ром этади. Баъзида хизмат сафари билан Оқ-тош, Хумсон, Чорбоғ, Бурчмулла, Чимган, Сижжак ва бошқа қишлоқларга борганимда хунук манзарани кўриб, шу ҳам инсофданми дегим келади. Агар эътибор берган бўлсангиз йўл четига қўйилган бетон тўсиқлар кимнингдир севги изҳор қиладиган реклама майдонига айланган. Бунга изоҳни ҳам хожати йўқ.
Аслида бетон тўсиқлар ҳайдовчиларнинг хавфсизлиги учун ўрнатилан бўлиб, уни оҳаклаш учун қанча инсонларни меҳнати, қолаверса давлатимизни маблағи кетган. Яна бир ачинарли ҳолат. Автоуловда кетаётган фуқаролар билиб-билмасданми, ишлатилган ичимлик идишларини худди бир савобли ишни қилаётгандек автоулов деразасидан йўл четига “улоқтириб” кетишади.
Биз кимгадир ақл ўргатишдан йироқмиз. Фақат ўзимизни ожизона фикримини билдирдик халос. Хулоса чиқариш барчамизни виждонимизга ҳавола.
Маҳмуджон АБДУСАИТОВ
Бўстонлиқ туман “Дониёр бин Озод” жоме масжиди
имом-ноиби
ЎМИ Матбуот хизмати
Аллоҳ кимга яхшиликни ирода қилса...
Мадинаи мунаввара Набий алайҳиссаломнинг ҳижратгоҳлари бўлди, бу пок шаҳарда Қуръони Каримнинг фиқҳий аҳкомларига оид оятлари нозил бўлди. Айни шу шаҳарда Ислом динининг тарихига оид кўплаб ҳодисалар бўлиб ўтган. Расулуллоҳ (соллааллоҳу алайҳи васаллам) муборак ҳадисларининг кўпини шу ерда айтганлар. Мадинаи Мунаввара Ислом давлатининг пойтахти, бош шаҳри, илмий ва фиқҳий маркази ҳисобланиб, саҳобаларнинг катталари, халифаларнинг рошидлари яшаган жойдир.
Шунинг учун Мадинаи Мунавваранинг фиқҳ мадрасаси бошқа мадрасаларга қараганда кучли ва машҳур бўлиши турган гап. Албатта, катта саҳобаларнинг бу маънодаги ҳиссалари беназир. Аммо Мадинаи Мунавварада илмга мутахассис бўлган ва фиқҳий мадрасага асос солган саҳобаларнинг номларини тарихчиларимиз алоҳида тилга оладилар. Уларнинг ичида Зайд ибн Собит ва Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумо ўзларига хос манзилага эгалар.
Зайд ибн Собит ибн Заҳҳоқ Ансорий ал-Хазражий розияллоҳу анҳунинг (кунялари Абу Саъийд) иккита катта фазилатлари машҳурдир. Биринчиси, халифанинг йўқлигида унинг вазифасини вақтинча бажариб туришлари. Иккинчиси, Ислом давлати пойтахтида тенги йўқ олим бўлганлари.
Ибн Саъд Амр ибн Дийнордан ривоят қилинади: “Ибн Умар катта фақиҳлардан ҳисобланар эди”. Ибн Абдул Барр ўз китобида ёзишича, Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу шундай деган:
“Илм уч нарсадир: нотиқ китоб, ўтувчи суннат ва “билмайман”. Яъни: Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳуда илмнинг ушбу уч тури ҳам етарлича бор эди. У киши Аллоҳ таолонинг китобини ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларини жуда яхши билар эдилар. Шу билан бирга, билмаган нарсаларини ҳам дарҳол тан олар ва ўз жойида “билмайман” дейиш билан фаҳрланар эдилар. Шу ўринда шаръий далилларга ҳам тўхталиб ўтсак:
Шаръий далиллардан мурод Қуръони Карим, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари тушунилади. Фарий ҳукмлардан мурод эса шаҳобча, кичик аҳамиятли нарсалардир.
Шариат ибодат ва муомилатларни ўз ичига олувчи ҳукмлардир. Лекин оят ва ҳадисларда зикри келмаган масалалар ҳам бор. Бу турдаги масалаларни ҳал қилишда эса фақиҳларга ижтиҳод эшиклари кенг очилган. Аллоҳ таолога қурбат ҳосил қилишнинг энг улуғи бу дин ҳукмларига инсонларни қизиқтиришдир. Айниқса фиқҳий жабҳаларда, жумладан, ибодат, амал ва муомилат масалаларида аниқ бир ҳужжатга эга бўлсинлар. Ислом фиқҳи замонлар оша мусулмонларнинг талабларига жавоб бериб келмоқда ва ўзининг барча замонлар ҳамда маконларга мос эканини исбот қилмоқда.
Бутун дунёга машҳур адиб ва файласуф Бернард Шоу “Мен доим ислом динини ғоятда эҳтиром қиламан. Менимча, фақат ушбу дингина ҳаракатлантирувчи кучга эгадир. Ва барча замонларда башариятнинг фойдасига хизмат қила олади”, деган. Инглиз тарихчиси Вилз ўзининг “Инсоният тарихи ифодалари” китобида қуйидагиларни айтади: “Европа ўзининг идорий ва тижорий қонунлари бўйича исломдан қарздордир”. Француз тарихчиси Сидю: “Напалеоннинг қонуни Имом Молик мазҳабидаги “Шарҳи Дирдир ъала матни ҳалил” номли фиқҳ китобларидан кўчирмадир”, деб ёзади. Фиқҳ фани ғарбда Исламик Лав, муслим Лав (инглиз тилида), ле Дроит мусулман (француз тилида), Исламисче Гесетз (немис тилида ) каби номлар билан юритилади.
Фиқҳ сўзи атама сифатида Қуръон ва ҳадисларда қўлланилади. Фиқҳ ислом дини вужудга келиб ҳалифалик қарор топиши биланоқ дарҳол таркиб топган эмас. Фиқҳнинг қарор топиши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадислари ва саҳобаларнинг айтган гапларини ёзиб олиш билан бирга давом этган. Зайд ибн Ҳасаннинг “Мажмул фиқҳ”, Молик ибн Анаснинг “Ал-Муватто”, Аҳмад ибн Ҳанбалнинг “Ал-Муснад” китоблари фиқҳга оид дастлабки асарлар ҳисобланади. Улар муайян танлаб олинган ҳадислардан иборат эди. Фиқҳ илми Х асрга келиб мустақил фан сифатида шаклланган. Фиқҳ билан шуғулланувчи, уни ўрганувчи киши “фақиҳ” деб аталган. Бунда фақатгина шариат ҳукмларини содда ва юзаки билиб олиб, уни ёд олиш етарли эмас. Балки уларнинг барча сабаб ва ҳикматларини билмоқ ва шариат асосчисининг мақсадларини англамоқ зарур ҳисобланади. Шунинг учун шариат ҳукмларини содда услубда билган киши олим дейилса ҳам, фақиҳ дейилмайди. Фақиҳ олимларнинг таъкидлашича, илм ва фиқҳ орасида умум ва хусуси мутлақ бор, яъни илм умумий маънода, фиқҳ эса хос маънода ишлатилади. Шу сабабли ҳам фақиҳ олим бўлади, аммо ҳар бир олим фақиҳ эмас дейилган.
Маърифат ЭСОНОВА
Хадичаи Кубро аёл-қизлар
ўрта-махсус ислом
билим юрти талабаси
ЎМИ Матбуот хизмати