www.muslimuz

www.muslimuz

БУГУН, 2021 йил 10 август,
сешанба куни соат ⏰ 20:00 дан бошлаб, онлайн сийрати набавия суҳбатларининг навбатдаги сони бўлиб ўтади.

Имом Бухорий номидаги Тошкент Ислом институтининг катта устози, Ислом тарихи ва сийрат илмлари бўйича тажрибали олим – Абдул Азим Зиёуддин ўғлининг онлайн сийрати набавия суҳбатлари тақдим этилади.

Ислом уммати қадимдан Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сийратларини ўрганишга катта аҳамият бериб келган.

Ҳусайн ибн Али розияллоҳу анҳумонинг ўғли Зайнул Обидин роҳматуллоҳи алайҳ: “Бизга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сийратлари Қуръоннинг сураси ўргатилгани каби ўргатилар эди”, деган.

Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳунинг набираси Исмоил ибн Муҳаммад роҳматуллоҳи алайҳ айтади: «Отам бизга сийратни ўргатар ва “Ўғлим, бу (илм) ота-боболарингизнинг шарафидир, уни эсдан чиқарманглар”, дер эдилар».

Имом Зуҳрий: “Сийрат илмида дунё ва охират илми бор”, деган. (Ибн Касир, Ибн Асокир ва Хатиб Бағдодийлар ривояти)

Youtube: MuslimTV

Facebook: MuslimUz

Instagram: muslimuzportali

@muslimuzportal

Қуръони карим таълимида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга боғланадиган санад билан ижоза беришнинг ушбу қоидалари Маккаи мукаррамада 1439 ҳ. ражаб ойининг 2-санаси (2018 й. 19 март)даги мажлис раиси ва Ислом олами Уюшмаси бош котиби доктор Муҳаммад ибн Абдулкарим раислигида ўтган халқаро қироат шайхлари кенгаши аъзоларининг 2-сонли йиғилишида ишлаб чиқилди.

Қуръон қироатини таълим бериш жараёнида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга боғланадиган санад билан ижоза беришнинг асосий меъёрлари бор.

Қуръоний ижоза Қуръони каримни авлоддан-авлодга оғизма-оғиз етказиш амалиётидир. Бунда ижоза берувчи ижоза олувчининг бир ривоят ёки ижоза бераётган бир нечта ривоятларда тиловати тўғри ва хатосиз эканига гувоҳликка ўтиб, Қуръони каримни ўқиши ва бошқаларга ўргатишга изн беради.

Ижоза шаръий асосга эга бўлиб, бунга Парвардигорнинг ушбу сўзи далил: “Албатта, сенга бу Қуръон ўта ҳикматли ва ўта илмли Зот томонидан берилур” (Намл сураси, 6-оят). Оятдаги “талаққий” икки зотнинг бири биридан ниманидир олишини ифодалайдиган сўздир. Жаброил алайҳиссалом Аллоҳ таолодан, Пайғамбаримиз алайҳиссалом Жаброил алайҳиссаломдан, саҳобалар розийаллоҳу анҳум Набий алайҳиссаломдан талаққий этишган.

Имом Бухорий раҳимаҳуллоҳ “Са­ҳиҳ”ида “Қуръон фазилатлари” бобида Масруқдан ривоят қилади: «Абдуллоҳ ибн Амр Абдуллоҳ ибн Масъуд розийаллоҳу анҳуни зикр қи­либ: “Мен уни яхши кўраман. Набий алай­ҳиссаломнинг: “Қуръонни тўрт кишидан олинг – Абдуллоҳ ибн Масъуд, Солим мавло Абу Ҳузайфа, Муоз ибн Жабал ва Убай ибн Каъб”, деганларини эшитганман”, деган».

Ушбу ҳадисдан Қуръон қироатини пухта, муқриларнинг оғзидан талаққий қилиш; пухта, моҳир қориларни алоҳида яхши кўриш келиб чиқади. Чунки улар Аллоҳ таолонинг Китобини ёдлаган, уни пухталаш, ўқиш, таълим беришдаги омонатдорлигида улуғ, мукаррам фаришталар каби эканлари маълум бўлади.

Ўқиш ва ўқитишда Қуръоний

ижозанинг аҳамияти

Қуръон тиловати билимли, моҳир устоздан мукаммал тарзда олинади. Сўнг устоз таълим беришга ижоза беради ва талаба ўзгани ўқитиши дуруст бўлади.

Аммо Қуръонни бир қанча марта мустақил ўқиб чиққан, лекин изн олмаган бўлса, ўзгаларни ўқитиш жоиз эмас. Зеро, лаҳн (хато)лар кенг ёйилган замонда Қуръоннинг адоси (яъни, лафзлари ижоза олиш талабига жавоб беради) тўғри бўлишда эшитиш ва ўтказишнинг ўзи кифоя қилмайди. Балки булар билан бирга ўқиш ва ўқитиш учун ижоза ва изн лозим.

Гоҳида талаба устозига Қуръонни тўла равишда бир неча маротаба ўқиб беради-ю, адони (яъни, лафзлари ижоза олиш талабига жавоб бермайди) пухта қилолмайди. Натижада устози унга ижоза бермайди. Бунга мисол: «Имом Жазарий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Имом Аҳмад ибн Аҳмад ибн Иброҳим Ҳошимий раҳимаҳуллоҳга Абу Жаъфар ибн Зубайр раҳимаҳуллоҳ Варш ривоятини бир неча бор хатм қилган, лекин ижоза ололмаган”».

Шу боис салаф уламолардан айримлари баъзи талабаларининг пухта эгаллаганига ишонч ҳосил қилиш учун Қуръонни қайта-қайта ўқиб беришини талаб қилишган. Шулардан, Мужоҳид ибн Жабр Маккий Ибн Аббос розийаллоҳу анҳумо ҳузурида 30 марта хатм қилган. Имом Абу Жаъфар ҳам Абдуллоҳ ибн Аййош, Абдуллоҳ ибн Аббос, Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳумга ўқиб берган. Шунингдек, Имом Нофеъ ибн Абу Нуъайм раҳимаҳуллоҳ: “Тобеинлардан етмиш нафарига ўқиб берганман”, деган. Шу жумладан, Ҳишом ибн Аммор қироатни Суламий Айюб ибн Тамим, Ирок ибн Холид, Валид ибн Муслим, Садақа ибн Холид ва бошқаларга ўтказиб олган.

Бу борада энг кўп ёдга олинадиган ҳолат “ал-Камил фил қироат” китоби муаллифи Имом Юсуф ибн Али ибн Жубора Ҳузалийдир. У ўзи ҳақида бундай дейди: “Бу илм (қироат)да мен учратган устозларим Мағрибдан Фарғонагача, шимолу шарқда, тоғу денгизларда жами 365 нафардир. Агар Ислом диёрларида бу борада пешқадам яна бирор инсонни билсам, албатта, олдига борардим”. Имом Жазарий Ҳузалийнинг ушбу сўзига муносабат билдириб: “Устозларимиз илм талабида мана шундай ҳимматга эга эдилар”, дейди.

Муқрий зотлар инсонларга Қуръонни ўргатишдан олдин ўзлари энг мўътабар шайхларга ўтказиб, уларнинг қироат, адо ва пухталикда гувоҳликларини олишган. Ушбу ҳолатлар Аллоҳ таолонинг Қуръони каримни сақлаш воситаларидан биридир: “Албатта, Зикрни Биз нозил қилдик ва, албатта, уни Биз муҳофаза қилурмиз” (Ҳижр сураси, 9-оят).

Бу Аллоҳ таоло томонидан мутлақ сақлашдир. Яъни, ояту суралари, талақ­қийсию адоси, тафсиру маънолари. Аллоҳ Ўзи сақлагувчи ва сақлаш сабабларини ҳам ҳозирловчидир. Пайғамбаримиз алай­ҳиссалом даврларидан ҳозирги кунга қадар Қуръони каримни ўрганиш асосий илмлардан бири бўлиб келган. Ҳеч бир давр ва ҳеч бир авлод Қуръон ўқитиш ва таълим беришдан холи бўлмайди. Шунинг учун ким умрини Қуръон ўқитишга бағишлар экан, Қуръонни тўлиқ – бошидан охиригача санади Набий алайҳиссаломга боғланган шайхлардан талаққий қилган устозлардан ўтказиб, ўқитишга ижоза олмасдан таълим бериши жоиз бўлмайди.

Имом Бухорий номидаги

Тошкент ислом институти

“Таҳфизул Қуръон” кафедраси мудири

Жаҳонгир қори НЕЪМАТОВ

тайёрлади.


“Ҳидоят” журналининг 7-сонидан олинди

Имом ал-Бухорий зиёратгоҳи – Самарқанд вилоятининг Пайариқ туманида жойлашган, ХХ аср охирига келиб маданий ва маънавий-маърифий аҳамиятга эга бўлган ёдгорлик мажмуаси. Ушбу зиёратгоҳ ислом оламида энг машҳур ва таниқли зиёратгоҳ ҳисобланади. Имом Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Исмоил ал-Бухорий дунёга машҳур исломшунос олим ва аллома бўлиб, 1997-1998 йилларда ҳижрий тақвим бўйича аллома туғилганига 1225 йил тўлиши муносабати билан у абадий макон топган қадимий мозорда катта ёдгорлик мажмуаси барпо этилган эди.

Enter Engineering Матбуот хизмати билдиришича, Ўзбекистон Республикаси президентининг жорий йил 11 февралда Самарқанд вилоятига сафари чоғида Имом ал-Бухорий ёдгорлик комплексини тўлиқ реконструкция қилиш ва унинг ҳудудида ободонлаштириш бўйича ишларнинг бориши билан танишди.

Реконструкция ишлари Enter Engineering компаниялари гуруҳи томонидан бажарилмоқда. Лойиҳа буюртмачиси Самарқанд вилояти ҳокимлиги қошидаги инжиниринг компанияси ҳисобланади.

Мақбарада реконструкция ишларида унинг айни кундаги кўриниши сақлаб қолинади.

Реконструкция ва ободонлаштириш ишлари 4,68 га майдонда, қурилиш ишлари 2.02 га майдонда олиб борилмоқда, бундан ташқари 0.35 га майдонда ерости галереяси бунёд этилади, 0.83 га майдон ички ҳовли сифатида ободонлаштирилади.

Шунингдек, бинолар атрофи ва катта майдон сифатида тегишлинча 1.72 ва 0.44 га жой кўкаламзорлаштирилади. Қурилиш ишларининг айни кундаги босқичида 442 нафар мутахассис ишчилар банд бўлиб, улардан 65 нафари хорижлик мутахассислар ҳисобланади. Жумладан, 53 та махсус техника бирлиги, 3 та минорали кранлар узлуксиз ишламоқда. Қурилиш ишлари билан параллель равишда лойиҳалаштириш ишлари ҳам давом этмоқда.

Тўрт бурчида тўртта баланд минораси бор муаззам кўринишдаги масжид биноси бунёд этилади, унда бир пайтнинг ўзида 9200 нафар намозхон ибодат қилиши мумкин. Катта масжид биносидан ташқари маъмурият бино, хизмат кўрсатиш корпуси биноси, аёллар ва эркаклар учун алоҳида таҳоратхона, миноралар ва айвонлар барпо этилади.

Ёдгорлик мажмуасида зиёратчилар ал-Бухорий мақбарасини зиёрат қилиб, бемалол ибодат қилишлари мумкин бўлади, шунингдек бу ерда жума намозлари, Рамазон ва Қурбон ҳайитидаги байрам намозлари жамоат иштирокида ўқилади. Мажмуада жисмоний имконияти чекланган кишиларнинг ҳаракатланиши учун барча шароитлар – замонавий лифтлар, махсус нишаб йўлкалар ва бошқа қулайликлар яратилиши назарда тутилган.

Қурилиш ва ободонлаштириш бўйича ишлар давомида мақбара атрофида жойлашган суви шифобахш булоқ ҳамда қарийб беш аср олдин экилган чинорларга зиён етказмаслик чоралари ҳам кўрилган.

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Австралиялик тадқиқотчилар қора седана коронавирус инфекциясини даволашда фойдали эканини исботлади, деб хабар беради daryo.uz «Korrespondent.net»га т аяниб.

Таъкидланишича, Nigella Sativa уруғлари — седана, қора зира, Рим кашничи асрлар давомида кўплаб касалликлар, хусусан, яллиғланиш ва инфекцияни даволашда фойдаланиб келинган.

Олимларнинг қайд этишича, Nigella Sativa’нинг фаол таркиби бўлган тимохинон SARS-CoV-2 вирусининг оқсили тиканларига «ёпишиб» олиб, уларнинг ўпка инфекциясини чақиришини блоклаши мумкин.

«Шунингдек, бу коронавирус билан касалхоналарга ётқизилган оғир аҳволдаги беморлардаги ‘цитокин бўрони’ни блоклай олади», — дейилади тадқиқотда.

Тимохинон яллиғловчи кимёвий воситалар — интерлейкинлар ажралишининг олдини олиб, инсоннинг иммун тизимига ижобий таъсир кўрсатади. Шу орқали у аллергик касалликлар — астма, экзема, артрит, склероз ва ҳатто тилла стафилококни даволашда муҳим роль ўйнайди.

Аммо уни ошқозон-ичак трактида табиий сўрилиш ёмон бўлган ҳолатда ишлатмаслик керак.

Қора седана мусулмонлар томонидан 14-асрдан бери кенг ишлатиниб келинади. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Қора дона ўлимдан бошқа ҳар бир дардга даводир», дедилар». Икки Шайх ва Термизий ривоят қилишган. Унинг лафзи қуйидагича: «Сизлар мана бу қора донани лозим тутинглар. Чунки унда сомдан бошқа барча дардга шифо бор. Сом ўлимдир».

Ибн Абу Атийқ розияллоҳу анҳу бир беморнинг олдига кирди ва: «Сизлар мана бу қора доначани лозим тутинглар. Ундан беш ёки олти дона олиб, майдалаб туйинглар. Сўнгра унинг бурнига зайтун ёғи билан мана бу тарафга, мана бу тарафга томизинглар. Оишанинг менга айтишича, у Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг:
«Албатта, мана бу қора донада сомдан бошқа барча дардга шифо бор», деганларини эшитган экан», деди.
«Сом нима?» деган эдим.
«Ўлим», деди» Бухорий ривоят қилган.

Шарҳ: Ушбу ҳадиси шарифларда «қора дона»ни ўлимдан бошқа барча дардларга даво экани қайта-қайта таъкидланмоқда. Бу маънони қандоқ тушунмоқ керак?

Уламоларимиз бу саволга атрофлича жавоб берганлар. Уларнинг ҳамма жавобларида ҳам ушбу ҳадиси шарифларнинг маъносини сиртдан кўрингандек тушунмаслик кераклиги таъкидланган.
Хаттобий:
«Бу ерда умумий гапириб, хусусийни ирода қилиш қоидаси ишлатилган. Бу ерда ҳамма дардлар дейишдан, рутубат ва балғамдан келиб чиқадиган хасталиклар ирода қилинган», деган эканлар.

Абу Бакр ибн Арабий бўлса: «Табиблар наздида «қора дона»дан кўра асал барча дардга даво бўлишга яқинроқ. Шундоқ бўлса ҳам баъзи хасталикка йўлиққан кишилар асал ичсалар озор топадилар. Аллоҳ таоло асалда одамлар учун шифо бор, деган бўлса ҳам уни ғолибо маъносида тушунилгандан кейин «Қора дона»ни ҳам шунга яқин маънода тушуниш лозим», деган.

Бошқалар: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам давони хастанинг ҳолига қараб туриб васф қилар эдилар. У зотнинг «қора дона» ҳақида айтган гаплари маълум кишиларга тегишли бўлган», деганлар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

2021 йил 10 август куни ҳижрий-қамарий ҳисобдаги янги йил – 1443 йил кириб келади ва унинг илк ойи муҳаррамнинг биринчи санаси бошланади. Одатда ушбу муносабат билан мусулмонлар бир-бирларини табриклашади.  

Луғатда “муҳаррам” сўзи ҳурматланган, ҳаром қилинган, улуғланган маъноларини англатади. Демак, Муҳаррам ҳурматли ой экан.  

Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Албатта, Аллоҳнинг ҳузурида ойларнинг сони Аллоҳнинг осмонлару ерни яратган куни ўн икки ой қилиб белгиланган. Улардан тўрттаси (уруш қилиш) ҳаром (ойлар)дир. Мана шу тўғри диндир. У(ой)ларда ўзингизга зулм қилманг” (Тавба сураси, 36-оят).

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ушбу оятни шарҳлаб: “Бу тўрт ой – Зул қаъда, Зул ҳижжа, Муҳаррам  ва Ражабдир...” деганлар (Аҳмад ибн Ҳанбал ривояти). 

 Шу боис ушбу ойларида мўмин-мусулмонлар бир-бирларини ва бошқа дин вакилларини ранжитиб қўйишдан жуда эҳтиёт бўлишлари зарур. Унинг ўрнига бу ойда ҳар кимнинг ҳурматига риоя қилиши лозим.

Дарҳақиқат, муҳаррам ойи Рамазондан кейинги мартабада туради.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Рамазондан кейинги энг афзал рўза, Аллоҳнинг Муҳаррам ойи рўзасидир. Фарз намоздан кейинги энг афзал намоз тунги намоздир”, дедилар. Бешовларидан фақат Бухорий ривоят қилмаган.  

Муҳаррам ойида энг улуғ кунлардан бири – Ашуро куни бор. У араб тилида “Ашур” – “ўнинчи” деган маънони билдиради. Абу Лайс Самарқандий раҳматуллоҳи алайҳ “Танбиҳул ғофилин” номли китобларида Икрима розияллоҳу анҳудан ривоят қилиб айтадилар: «Ашуро куни Одам алайҳиссаломнинг тавбалари қабул қилинган, Нуҳ алайҳиссалом кемадан тушиб, бунинг шукронасига рўза тутган, Фиръавн ғарқ этилиб, Бани Исроилга денгиз ёрилган ва шунинг учун улар рўза тутган кундир. Сен ҳам ўша куни рўза тутишга қодир бўлсанг, албатта тутгин».

Демак, шу куни инсоният тарихида жуда кўп муҳим воқеалар содир бўлган экан. Унинг шукронасига ўша куни ўтган пайғамбарлар ва уларнинг қавми рўза тутишган.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Пайғамбармиз соллаллоҳу алайҳивасаллам Мадинага келганларида яҳудийларнинг Ашуро куни рўза тутаётганини кўриб: «Нима бу? (яъни, нима учун рўза тутяпсиз?)», дедилар. Улар: «Бу яхши кундир. Бу кунда Аллоҳ таоло Бани Исроилга душманларидан нажот берган. Шунинг учун Мусо рўза тутган», деб жавоб беришди. Шунда у зот: «Мен Мусога сизлардан кўра ҳақлироқман»,  дедилар ва шу куни рўза тутдилар ҳамда бошқаларни ҳам рўза тутишга буюрдилар (Имом Бухорий ривоят қилган). Демак, айни шу куни мусулмонлар ҳам рўза тутиши лозим.

Яна бир ҳадиси шарифда: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ашуро куни рўза тутинглар ва унда яҳудийларга хилоф қилинглар. Ундан олдин бир кун ёки ундан кейин бир кун рўза тутинглар», ­ дедилар (Имом Аҳмад ривоят қилган). Шунга кўра, уламолар Ашуро кунининг рўзасига ундан олдин ёки ундан кейин яна бир кунни қўшиб рўза тутиш мустаҳабдир, дейишган.

Абу Қатода розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳивасаллам: «Ашуро кунининг рўзасини олдинги йил (гуноҳлари)га каффорат бўлишини Аллоҳ таолодан умид қиламан», дедилар» (Имом Термизий ривоят қилган). Бундай улкан савоб Аллоҳ таолонинг фазли-раҳматидир.

Уламолар беш вақт ва жума намози, рамазон рўзаси ва фазилатли кунлардаги рўзалар каби ибодатлар аввал кичик гуноҳларга каффорат бўлади, кейин эса катта гуноҳларни ҳам ювади, сўнгра банданинг даражаси кўтарилишига сабаб бўлади, деганлар.

Демак, улуғ муҳаррам ойида нафл ибодатларни кўпайтирсак, жумладан, ундаги Ашуро куни ва ундан бир кун олдин ёки кейинги кун нафл рўза тутсак, кўплаб ажру мукофотларга сазовор бўламиз, иншааллоҳ.

Ашуро кунининг яна бир ажойиб фазилати бор. Мўмин-мусулмонлар бу кунларда рўзғорни бут қилиб қўйиши суннатдир. Оила аъзолари учун одатдагидан кенг-мўл сарф-харажат қилса, Аллоҳ таоло бу куннинг ҳурматидан унга йил бўйи кенглик қилиб беради.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Ашуро куни аҳли аёлига кенглик яратса, Аллоҳ унга йил бўйи кенглик яратади”, деганлар (Имом Тобароний ва Имом Байҳақийлар ривояти).

Аллоҳ таоло муҳаррам ойи кириши билан бошланадиган 1443 ҳижрий йилни барчамизга муборак қилсин! Бу йил ҳаммамиз учун хайру барака йили бўлишини насиб этсин.

 

Манбалар асосида

Баҳриддин Хушбоқов

тайёрлади.

 

Top