muslim.uz
Қабр зиёрати
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:
“…Бас, у(қабр)ларни зиёрат қилинг. Албатта, улар охиратни эслатади”, дедилар (Ҳадиснинг тўлиқ матни қуйида келтирилади).
Ушбу ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам қабрларни зиёрат қилишнинг ҳикматларидан асосийсини эслатиб ўтмоқдалар.
У ҳам бўлса, охиратни эслашдир. Охиратни эслаган одам эса дунёни қўйиб, охират ҳаракатини кўпроқ қилади. Яна ўлганларни кўриб, ибрат олиш, ўлимни ёдга олиш, дунё муҳаббатини кетказиш, манманлик, мақтаниш ва ғурурланишни тарк қилиш ҳам қабр зиёратининг ҳикматларидандир.
Қабр зиёратининг ҳукми
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Исломнинг илк даврларида қабрларни зиёрат қилишни тақиқлаган эдилар. Чунки унда баъзи жоҳилия даврининг одатлари сақланиб қолган бўлиб, айрим қабилалар мақтаниш ва ғурурланиш учун ўликларининг қаҳрамонликларини санаб, бақир-чақир қилар, ошкора йиғи-сиғига зўр берар эдилар. Ислом одоб ва аҳлоқи инсонлар қалбига ўрнашгач, қабрлар зиёратига изн берилди.
Сулаймон ибн Бурайда отасидан ривоят қилади:
“Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
“Сизни қабрларни зиёрат қилишдан қайтарган эдим. Батаҳқиқ, Муҳаммадга онасини зиёрат қилишга изн бўлди. Бас, у(қабр)ларни зиёрат қилинг. Албатта, улар охиратни эслатади”, дедилар” (Бешовларидан фақат Бухорий ривоят қилмаган. Лафз Термизийники).
Бу ҳадисдан маълум бўладики, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам нафақат изн бердилар, балки бу ишга амр қилдилар, тарғиб этдилар.
Уламолар эркакларнинг қабрларни зиёрат қилишлари мумкинлиги борасида барчалари иттифоқ бўлишган. Лекин аёлларнинг зиёратини эса жумҳур уламолар макруҳ санашган.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
“Аллоҳ қабрларни зиёрат қилувчи аёлларни лаънатласин”, дедилар” (Термизий ривоят қилган).
Ушбу ҳадисда аёл кишиларнинг қабрлар зиёратига бориши яхши эмаслиги қаттиқ таъкидланмоқда.
Жумҳур “уламолар: “Ҳадисда айтилган лаънат қабрлар зиёратига бориб, дод солиб йиғлаган, сабрсизлик қилган ва ношаръий хатти-ҳаракатлар қилган аёлларга хосдир”, дейдилар”.
Ҳанафий мазҳаби уламолари эса макруҳ эмас, дейишган ва бунга юқорида биринчи келтирилган ҳадисни далил қилиб келтирадилар.
Алхойрур-Ромлий: “Агар бунда бу зиёрат ўзларини хафагарчилик, доимгидек йиғи-сиғиларини, бақир-чақирларини янгилаш учун бўлса, жоиз эмас. Агар йиғламасдан, қариндош-уруғчилик муҳаббати эътиборидан, солиҳ кишиларнинг қабрлари зиёрати билан ибратланиш мақсадида борса, ёши ўтган бўлса, зарари йўқ, бўйи етган қиз бўлса, макруҳ бўлади”, деб, икки ҳадисни мувофиқлаштирган. Ибн Обидин раҳматуллоҳи алайҳ: “Бу гўзал мувофиқлаштириш”, деб эътироф этган[1].
Аҳмад Иззуддин ал-Байянуний ўзининг “Таҳорат ва намоз ҳукмлари” китобининг “Қабрларни зиёрат этиш ва уларнинг ҳаққига дуо қилиш” боби, 147-саҳифасида қуйидагиларни ёзади:
“Қабрларни зиёрат қилиш эркаклар учун жоиз бўлганидек, агар фитна хавфи бўлмаса, охиратни эслаб, ўлимдан ибрат олиш учун аёллар ҳам зиёратга борсалар, жоиз. Агар зиёрат сафар масофасида бўлса, унда албатта, маҳрам бўлиши шарт”[2].
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ва бошқа пайғамбарларнинг қабрларини зиёрат қилиш эса бундан мустасно.
Аёллар ўзлари юраётган йўлларида бирор қабр учратсалар, унинг эгасининг ҳаққига дуо қилишлари мумкин.
[1] “Ал мавсуатул-Фиқҳиятул-Кувайтийя”, Қувайт, Дорус Салосил. –Ж. 24, –Б. 88
[2] Мирзо Аҳмад “Хушназар, “Қабристон зиёрати одоби”. Тошкент”, Мовароуннаҳр 2005. –Б. 9
ЎМИ Матбуот хизмати
200 йиллик тарихий обида тошқиндан сақлаб қолиндими?
2018 йилнинг 26 февраль куни ёққан кучли ёмғир туфайли Бухоро шаҳрининг қадимий қисмидаги тарихий бинолардан бирини сув босди.
Бу ҳақда мазкур шаҳарда яшовчи фуқаро ўзининг Facebookдаги саҳифасида хабар қолдирган.
У жойлаштирган суратлар ва видеони кўриб, гап Чорминор мадрасаси ҳақида кетаётганини англаш мумкин. Суратларда Чорминорнинг ҳовлиси сувга тўлгани яққол кўриниб турибди.
Табиий ҳодиса юз берган жойга ўт учириш хизмати ходимлари етиб келган.
Суратлардан кўриниб турибдики, тарихий обида атрофига йиғилган сув махсус техника ёрдамида тортиб олинган. Бироқ бу тошқиннинг тархий обиданинг ҳолатига таъсири бўлиши тайин.
Маълумот учун, Чорминор мадрасаси халифа Ниёзқул томонидан 1807 йилда барпо этилган. У пешайвонли масжид, мадраса, кутубхона, ҳовуз ва ҳужралардан иборат. Мураккаб тархли тўртта минора (мезана)га эга. Кутубхонага минора орқали чиқилган.
Афсуски, мустабид шўро тузуми даврида кўплаб тарихий ёдгорликлар қатори Чорминордан ҳам хўжалик мақсадларида фойдаланилган. Бу эса унинг қаровсиз аҳволга тушиб қолишига олиб келган. Мустақиллик йилларида Чорминорнинг кириш қисми миноралари, ҳовуз ва мадраса таъмирдан чиқарилди ва асл ҳолига келтирилди.
ЎМИ Матбуот хизмати
Online: Қуръон мусобақаси (Сурхондарё)
ЎМИ Матбуот хизмати
Аллоҳ каломи ёзилган 200 минг долларлик соатни уммонлик шайх сотиб олди
Швейцариянинг Луи Муане («Louis Moinet») бренди ўзининг Шайх Зайд масжиди тасвири туширилган қўл соатини тақдим этди.
Ушбу 200 минг АҚШ доллари қийматидаги соат шу йилнинг май ойида нишонланадиган Бирлашган Араб Амирлигининг биринчи президенти Шайх Зайд ибн Султон ан-Нахаяннинг юз йиллик юбилейи муносабати билан тайёрланган.
Соатнинг корпуси ҳалқасида Қуръони карим оятларидан бири ёзилган. Бундан ташқари у 68 та бриллиант билан безатилган, унинг корпуси эса 18 карат оқ олтиндан тайёрланган. Уммон султонлигининг шайхи ушбу антиқа соатнинг биринчи харидори бўлди.
ЎМИ Матбуот хизмати
Мўминнинг сифати – ҳалолликдир
Вилоятларда ҳеч қачон ёнмаган свет учун аҳолидан дўқ-пўписа қилиб пул тўлатиб олиб ўша пулларни туя қилиб кетиш кўп йиллардан бери урф бўлганини ҳамма билади. Аммо буни қарангки, совуқ сувнинг тўлов пули ўзлаштириб кетилиши ҳам бор экан. Ана, нуроталик шоввоз, оз эмас, кўп эмас, нақд 71 кишининг ичимлик суви учун давлат ғазнасига тўлаган маблағини ўзлаштириб олибди.
«Сувоқава» давлат унитар корхонаси Нурота тумани филиалининг собиқ назоратчиси Э.Ҳ. туманнинг Нурфахр, Янгиобод, Эшон Судур ва Бўдиқ маҳаллаларида яшовчи 71 нафар фуқарони чув туширди. Бу ҳақда ЎзА хабар бермоқда. У аҳолининг ичимлик суви учун тўланган жами 5 миллион 300 минг сўмдан зиёд пулини ўз шахсий эҳтиёжи учун сарфлаб юборгани аниқланган.
Хизмат вазифасини суиистеъмол қилиб халқнинг давлат хазинасига тушиши керак бўлган ёки давлат хазинасидан халққа етиб бориши зарур бўлган пулни ўзлаштириб олиш адлия ва банк ходимлари, солиқчилар, газчилар, светчилар, божхоначилар, бозор маъмурлари, автотураргоҳларда ниҳоятда кўп учрайди. Ҳатто бунга одамлар ўрганиб ҳам қолган. Ана шу жойларга иши тушмаслигини сўраб Аллоҳга дуо қилиб юради-ю, мабодо иши тушиб қолгудек бўлса ҳам ғайриихтиёрий равишда чўнтак кавлаб уларнинг “насиба”сини ажрата бошлайди. Аммо Аллоҳ таоло Аллоҳ таоло:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا
“Эй, имон келтирганлар! Мол-мулкларингизни ўртада ноҳақ (йўллар) билан емангиз! Ўзаро розилик асосидаги тижорат бўлса, у бундан мустасно. Шунингдек, ўзларингизни (бир-бирингизни ноҳақ) ўлдирмангиз! Албатта, Аллоҳ сизларга раҳм-шафқатлидир” (Нисо, 29-оят), деб қўйибди.
Модомики, шундай экан, халқдан олиб давлатга етказмаган ёки давлатдан олиб халққа етказмаган одам шариат ҳуқуқшунослиги ва жиноят кодекси бўйича бир неча жиноятни содир этган бўлади. Улар: хизмат вазифасини суиистеъмол қилиш, товламачилик, ёлғончилик, ўғрилик, фирибгарлик йўли билан ўзганинг мулкини ўзлаштириш, шу усулда давлат мулкига чанг солиш ва ҳоказолар. Ана шу санаб ўтилганларнинг биттасининг ўзи ҳам унинг устидан жиноий иш очишга асос бўлади. Бунга жамиятнинг маънавий ҳаққи бор. Чунки Расул алайҳиссалом ҳадиси шарифида: “Ҳар бир фирибгарда қиёмат кунида хоинлик ёрлиғи бўлади. Муслимлар у ҳақда: «Бу Шайтоннинг хоинидир», дейишади" (Саҳиҳ ал-Бухорий), деб уларнинг хабарини бериб қўйганлар. Шайтоннинг хоини бўлган одам жазоланмаслиги мумкинми! Бундайларни жазоламаган давлат парокандаликка юз тутиши, жамиятнинг эса боши жабру зулмдан чиқмаслиги муқаррар бўлиб қолади.
Динимиз инсонларга фириб бермасликни, уларни алдамасликни тарғиб қилади. Ўғрилик қилиш, ёлғон гапириш мўмин-мусулмонга ярашмайди.
Мўминларнинг сифати: ҳалоллик, самимият, вафодорлик, Ватанга муҳаббат, касбга садоқат кабилардир. Мўминлар ана шундай раҳмоний фазилатлар билан безанса; ёлғончилик ва фирибгарлик, ўғрилик, муттаҳамлик каби шайтоний иллатлар чекинади ва жамият покланади. Зотан, давлатимизда олиб борилаётган ислоҳотларнинг ҳам бош мақсади шу эмасми ўзи!
ЎМИ матбуот хизмати