Бир куни ҳазрат Али (каррамаллоҳу важҳаҳу) Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳузурларидан чиқиб, уйларига келдилар. Қарасалар, Расулуллоҳнинг қизлари – Фотимаи Заҳро юнг ва тивитни чархда йигириб, ип қилиб ўтирган эканлар. Салмон Форсий (розияллоҳу анҳу) эса, уни тўқиш билан машғул эдилар. Шунда Фотимаи Заҳрога қараб: “Эй аёлларнинг олийжаноби, эрингизни таомлантирадиган бирор нарсангиз борми? – деб сўрадилар.

Фотимаи Заҳро: “Аллоҳга қасамки, уйимизда егуликдан ҳеч вақо йўқ. Фақат мана бу олти танга бор, холос. Салмон Форсийга юнг ва тивит йигиргандим, эвазига шуни бердилар. Аммо буларга Ҳасан ва Ҳусайн (розияллоҳу анҳумо)га таом харид қилмоқчи эдим”, – дедилар. Шунда Али (каррамаллоҳу важҳаҳу) у тангаларни олиб, егулик сотиб олмоқ учун бозор томон йўл олдилар. Кетаётиб, бир одамга дуч келдилар. У бундай деяётган эди: “Аллоҳга бирор нарса қарз берадиган киши борми?” У зот бу ҳолатни кўргач, Аллоҳ розилиги учун қўлларидаги ўша олти тангани унга ҳадя қилдилар. Шу боис, бозордан ҳеч нарса ололмасдан қайтишга мажбур бўлдилар. Фотимаи Заҳро у зотнинг қуруқ қўл билан уйга келганларини кўргач, беихтиёр йиғлаб юбордилар.

Ҳазрат Али сўрадилар: “Эй аёлларнинг олийжаноби, сизни нима йиғлатди?”

Фотимаи Заҳро: “Эй Абул Ҳасан, бўш келдингиз, қўлингизда ҳеч қандай егулик кўрмадим, шунга фарзандларимизнинг оч қолаётганига тоқат қилолмай йиғлаяпман”, – дедилар.

Ҳазрат Али: “Эй Фотима, мен ўша тангаларни Аллоҳга қарз бериб келдим. Иншоаллоҳ, тез орада қайтариб беради”, – дедилар.

Ҳазрат Фотима: “Мен ҳам шундай бўлишини билгандим, шунга сабр қиляпман”, – дедилар.

Шунда Али (каррамаллоҳу важҳаҳу) Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳузурларига бормоқчи бўлиб йўлга чиқдилар. Узоқдан бир аъробийни кўриб қолдилар. У бир туяни етаклаб келаётганди. Яқинлашгач, ҳазрат Алига кўзи тушиб: “Эй Абул Ҳасан, бу туяни сотмоқчиман, шуни сиз олинг”, – деди.

У зот: “Ёнимда пул йўқ”, – дедилар.

Аъробий: “Насияга бўлса ҳам сотаман, олаверинг”, – деди.

Ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу) сўрадилар: “Ўзи қанчага сотмоқчисан?”

Аъробий: “Юз тангага”, – деди.

Шунда ҳазрат Али уни сотиб олдилар. У аъробий туяни у зотга топширганича кетди. Шундан сўнг, яна бир аъробий пайдо бўлди ва туяга харидор эканини айтиб, баҳосини сўради.

Ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу): “Уч юз танга”, – дедилар

Аъробий рози бўлиб, уч юз тангани санаб бергач, туянинг нўхтасидан ушлаб олиб кетди.

Ҳазрат Али (каррамаллоҳу важҳаҳу) Фотимаи Заҳро (розияллоҳу анҳо)нинг ёнларига ўша уч юз тангани кўтариб келдилар. Расулуллоҳнинг қизлари буни кўргач, табассум-ла: “Эй Абул Ҳасан, қўлингиздаги нима?” – дедилар.

Ҳазрат Али бир туяни насияга, юз тангага олиб, нақдга, уч юз тангага сотганларини айтгандилар, Фотимаи Заҳро: «Ҳа, тўғри топибман”, – дедилар.

Сўнг, Али (розияллоҳу анҳу) Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг ҳузурларига борган эдилар, у зоти бобаракот ҳам табассум қилиб: “Эй Али, бўлиб ўтган воқеанинг тафсилотини мен сизга айтайми ёки ўзингиз менга сўзлаб берасизми?” – дедилар.

Ҳазрат Али ҳурмат билан: “Ё Расулуллоҳ, ўзингиз менга айтиб беринг”, – дедилар.

Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Эй Али, сизга туяни келтириб, насияга, юз тангага сотган биринчи аъробий ким экани-ю, нақдга, уч юз тангага сотиб олган иккинчи аъробий кимлигини билдингизми?” – деб сўрадилар.

Ҳазрат Али: “Йўқ, Аллоҳ ва Унинг Расули билувчироқ”, – дедилар.

Шунда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Эй Али, сизга жаннат бўлсин, Аллоҳ таолога олти тангани қарзга бердингиз, Аллоҳ таоло эса, сизга уч юз танга ато этди, ҳар бир тангангиз эвазига эллик танга берди. Биринчи аъробий Жаброил (алайҳиссалом), иккинчиси эса, Микоил (алайҳиссалом) эдилар”, – деб жавоб бердилар.

Толибжон ҚОДИРОВ

тайёрлади.

Жаброил алайҳиссалом Табукда тушиб: «Эй Расулуллоҳ, Муовия ал-Музаний Мадинада вафот этди. Унга намоз ўқишингиз учун ерни букиб берайми?» деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳа», дедилар. Шунда Жаброил алайҳиссалом икки қаноти билан ерга ва тоғ чўққиларига урган эдилар, ер итоат қилди ва унинг тобути кўрсатилди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга намоз ўқидилар. Ортларида фаришталар икки саф бўлиб, ҳар бир сафда етмиш минг фаришта бор эди. Ўқиб бўлиб, «Таржиъни (Инна лиллаҳи ва инна илайҳи рожиъун) айтдилар. Сўнг: «Бу даражага нима сабабли эришди?» деб сўрадилар. Жаброил алайҳиссалом: قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ«Қул ҳуваллоҳу аҳад»ни яхши кўргани ва уни келганда ҳам, кетганда ҳам, турганда ҳам, ўтирганда ҳам ва ҳар бир ҳолатда ҳам ўқигани учун», дедилар»[1].Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким уч нарсани иймон билан адо этса, жаннатнинг хоҳлаган эшигидан киради ва хоҳлаган ҳурга уйланади: ким қотилни афв қилса, махфий равишда  бировнинг қарзини тўласа ва ҳар фарз намозидан сўнг قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ«Қул ҳуваллоҳу аҳад»ни ўн марта ўқиса», дедилар. Шунда Абу Бакр розияллоҳу анҳу: «Биттасини қилса-чи, эй Аллоҳнинг Расули?» деб сўрадилар. У зот: «Биттасини қилса ҳам», дедилар»[2].

«Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб, камбағаллиги ва ночорлигидан шикоят қилди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга: «Қачон манзилингга кирсанг, одам бўлса-бўлмаса, салом бергин, сўнг менга салом йўллагин ва قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ«Қул ҳуваллоҳу аҳад»ни бир марта ўқигин», дедилар. Ҳалиги киши шундай қилди. Натижада Аллоҳ таоло унга шу даражада ризқ бердики, ҳатто қўшниларию қариндошларига ҳам мўл-кўл ёғдирди»[3].

«Ким قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ«Қул ҳуваллоҳу аҳад»ни ҳар куни эллик марта ўқиса, қиёмат куни: «Тур, эй Аллоҳни мақтовчи! Жаннатга кир!» дейилади»[4].

«Ким вафот билан ниҳоя топадиган касаллигида قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ«Қул ҳуваллоҳу аҳад»ни ўқиса, қабрида фитналанмайди, қабр сиқишидан омонда бўлади ва фаришталар унинг қўлидан тутиб, сирот кўпригидан жаннатга олиб ўтадилар»[5].

ФОЙДА:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Тўпланинглар! Мен сизларга Қуръоннинг учдан бирини ўқиб бераман», дедилар. Тўпланганлар тўпланди, сўнг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам чиқиб, قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ«Қул ҳуваллоҳу аҳад»ни ўқидилар-да, кириб кетдилар. Шунда ҳаммамиз бир-биримизга: «Бу самодан келган хабар бўлса керак, шунинг учун кириб кетдилар», дедик»[6].

– Айрим уламолар: «Бунинг Қуръоннинг учдан бирига тенглигига сабаб, унда الصَّمَدАллоҳнинг Сомад исми борлиги учун, чунки бошқа сураларда бу исм топилмайди», дейдилар. Шунингдек, أَحَدٌ«ахад» борлиги учун ҳам.

– Баъзилар: «Қуръоннинг ўзи учга бўлингани учун: учдан бири ҳукмлар, учдан бири ваъда ва ваъидлар (қайтариқлар), яна учдан бири исм ва сифатлар. قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ«Қул ҳуваллоҳу аҳад» шу уч бўлакнинг бир бўлаги, яъни исм ва сифатлар бўлагидир. Шу маънода бу сура «Ихлос» деб номланади», дейдилар.

[1]Тобароний Анас розияллоҳу анҳуданривоят қилган.

[2] Абу Яъло Мусилий Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилган.

[3] Ҳофиз Абу Мусо Мадиний Саҳл ибн Саъддан ривоят қилган.

[4] Тобароний Жобир ибн Абдуллоҳдан ривоят қилган.

[5] Тобароний ва Абу Нуъайм Абдуллоҳ ибн Шиххирдан ривоят қилганлар.

[6] Муслим Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган.

 Имом Абу Исо Муҳаммад ибн Исо ибн Савра ибн Мусо ибн Заҳҳок ас-Сулмий аз-Заририй ал-Буғий ат-Термизий ҳозирги Термиз шаҳридан олти фарсах узоқликда жойлашган Буғ қишлоғида 209 ҳижрий санада таваллуд топдилар. Куниялари Абу Исо, исмлари Муҳаммад, оталарининг исмлари Исо, боболарининг исмлари Савра, нисбатлари Жайҳун дарёси билан ўралган қадимги Мовароуннаҳрнинг Термиз шаҳри номи биландир.

 У зотнинг устозлари кўп бўлиб, улардан энг машҳури Имом Бухорийдир. Кўп ҳадисларни Бухорийдан ривоят қилганлар. Яна устозларидан Имом Муслим ва Абу Довуд ҳамда Басра, Куфа, Хуросон, Ҳижоз шайхлари бўлиб, уларнинг раъйи ва воситаси орқали ҳам фойдаланганлар. Имом Термизий китоби «Саҳиҳ» деб тан олинган олти нафар имом ичида тўртинчи ўринда турадилар.

 У зотнинг китоблари бўлмиш «Сунани Термизий» эса «Саҳиҳ Бухорий» ва «Саҳиҳ Муслим» китобларидан кейинги ўринларда туради. У зот ҳадисни жамлашликда ва уни аниқлашда, ёдлашда ва зикр қилишда алоҳида бир мақомга эга эдилар. У кишининг шогирдларидан бўлган Абу Саъд Идрийсий устозларини сифатлаб, ёдлашлари, зеҳнлари тўғрисида зарбулмасаллар битилганини айтадилар.

 Шогирдларидан яна бирлари: «Имом Бухорий вафотларидан кейин Хуросонда Абу Исо ат-Термизийдек илмда, зеҳнда, тақвода, зоҳидликда бирор киши топилмас эди», деб айтади.

 Имом Термизий кўп йиғлаганларидан ҳаётларининг охирги икки йилида кўзлари ожиз бўлиб қолган.

 Ибн Атийя: «Менинг ҳузуримда Имом Бухорий ва Муслимнинг китобларига қараганда Имом Термизийнинг китоблари нурлироқ ва тушунарлироқ», деб айтадилар. «Нима учун?» деб сўралганида, Атийя: «Чунки иккита Имомнинг китобларидан фақатгина илм ва маърифат аҳлларигина фойдалана олишади, холос», деб айтган эканлар.

 Шайхлардан бири Имом Термизийга 40 та ғариб ҳадисни айтиб, имтиҳон қилишлик учун сўраганида, бирорта ҳарфда ҳам хато қилмасдан аввалидан охиригача ўқиб берганларини кўриб, сенинг мислингдаги кишини кўрмаганман, деб айтдилар.

 Имом Термизий кўп китобларнинг муаллифидир. Айниқса, «Сунан» китоблари чиройли, фойдаси кўп бўлиб, такрор сўзлари оз, чиройли тартибда ёзилган. Ундаги ҳадислар саҳиҳ, ҳасан, заиф каби турларга бўлинган ҳолда келтирилиши ҳадис илмида ўзига хос янги йўналиш бўлди. Абу Али Мансур ибн Абдуллоҳ Холидий Имом Термизийнинг «Жомиъ ас-Саҳиҳ» китобларини сифатлаб: «Кимнинг уйида мана шу китоб бўлса, гўёки уйида Пайғамбаримиз гапираётгандек бўладилар», деб айтадилар. У зотдан бизга қуйидаги китоблар мерос бўлиб қолди:

 «Китобу азим» («Ал-Жомиъ ас-Саҳиҳ»), бу китоб «Саҳиҳ ат-Термизий» номи билан машҳурдир, «Шамоилу Набавия», «Илалу муфрад», «Илалу фий охири жомиъ», «Китобу зуҳд», «Китобу тарих», «Асмоу саҳоба», «Асмо вал куна», «Китобу фий асари мавқуфа».

 Имом Термизийнинг «Саҳиҳ» китобларига кўплаб шарҳ ва мухтасарлар ёзилган.

 Устозлари бўлмиш Имом Бухорий Термизийга қарата: «Сен мендан фойдаланганингдан кўра, мен сендан кўпроқ фойдаландим», деб айтган эканлар.

 Имом Термизий қуйида исмлари келадиган шайхлардан ҳадислар эшитиб, улардан ривоят қилдилар: Абдуллоҳ ибн Муовия Жумаҳий (243 ҳижрий санада вафот этганлар), Али ибн Ҳожар Марвазий (244 ҳижрий санада вафот этганлар), Сувайд ибн Наср ибн Сувайд Марвазий (240 ҳижрий санада вафот этганлар), Қутайба ибн Саъид Сақафий Абу Рожо (150 ҳижрий санада туғилиб, 240 санада вафот этганлар), Абу Мусъаб Аҳмад ибн Абу Бакр Зуҳрий ал-Маданий (150 ҳижрий санада туғилиб, 242 санада вафот этганлар), Муҳаммад ибн Абдулмалик Абу Шавориб (244 ҳижрий санада вафот этганлар), Иброҳим ибн Абдуллоҳ ибн Ҳотам ал-Ҳиравий (178 ҳижрий санада туғилиб, 244 ҳижрий санада вафот этганлар), Исмоил ибн Мусо Фазорий ас-Саддий (245 ҳижрий санада вафот этдилар).

 Имом Термизий ҳижрий 279 йили вафот этган, қабри ҳозирги Сурҳандарё вилоятининг Шеробод туманидадир.

                                                                               Жалолиддин Ҳамроқулов

Тошкент ислом институти кефедра мудири

“Новза” жоме масжиди имом-хатиби

Инсонга берилган энг қадрли немат умрдир. Шу боис, уни ғанимат билиб, манфаатли ишларга сарфлашимиз зарур. Инсон умри чекланган. У маълум йил, ой, кун, соат, дақиқа ва лаҳзалардан иборат, холос. Лўнда қилиб айтганда, вақт ҳаёт демакдир. Ўтаётган ҳар бир сония, дақиқа, соат, кун умримизнинг қисмларидир. Ўтиб кетган вақтни ортга қайтариш иложи йўқ. Шундай экан, ўтаётган ҳар бир лаҳзамизни ғанимат билайлик, йўқса, зараримизга ишлайди. Зеро, салафи солиҳлар: “Вақт қилич кабидир. Агар сен уни кесмасанг, албатта, у сени кесади”, дейишган. У зотлар ҳамиша вақтларига аҳамиятли бўлиб, уни доимо яхшилик қилиш билан ўтказишар ва эртанги кунлари бугунгисидан кўра афзал бўлиши учун ҳаракат қилишарди. Шу эътибордан бўлса керак, улар қисқа умрлари давомида оламшумул ишларни қилишган. Улуғ зотларнинг ҳаёт йўлари доимо биз учун ибратдир. Бунинг янада самарали бўлиши учун қуйида у зотларнинг ҳаётидаги баъзи мисоллар билан танишсак мақсадга мувофиқ бўлади:

– Муҳаддис, фақиҳ Имом Нававий (раҳимаҳуллоҳ) ўзининг қисқа умри (40 йил) давомида 500 та китоб таълиф қилган.

– Муҳаддислар султони Имом Бухорий (раҳимаҳуллоҳ) илм сирлари билан қизиқиб, дунё кезиб, олтмиш мингдан зиёд ҳадис тўплаганида, эндигина 16 ёшдан ошганди. Шунингдек, у зотнинг қисқа 63 йиллик умри мобайнида амалга оширган ишлари бутун умрига таққос­ланса, 63 йилдан ҳам бир неча баробар ортади.

– Ибн Жавзий (раҳимаҳуллоҳ) оламдан ўтгач, барча илмий ишлари яшаган кунларига бўлин­га­нида, кунига 11 бетдан тўғри келган экан. Бу дегани, ҳаёти давомида тайёр ишни кўчириш эмас, балки ўзининг меҳнати билан ҳар куни 11 бетдан асар ёзи­ш керак. Албатта, буни бошидан ўтказган киши билади, жуда қийин, деярли иложи йўқ иш. У зот вафот этгач, кишилар қаламларининг тўпланган қирин­ди­сидан сув иситиб, у зотни ювишган.

– Имом Нававий (раҳимаҳуллоҳ) зикр қилишича, Курз ибн Вабра Қуръони каримни кечаси ҳам, кундузи ҳам тўрт марта, Ибн Идрис (раҳимаҳуллоҳ) эса уйида тўрт минг марта хатм қилган. Имом Шофи­ъий (раҳимаҳуллоҳ) Рамазонда олтмиш марта, Имом Бухорий эса ўттиз марта хатм қилган. Имом Аҳмад (раҳимаҳуллоҳ) кунда уч юз ракат намоз ўқир эканлар.

– Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу) кунда ўн икки минг марта, Холид ибн Марвон эса юз минг марта тасбеҳ айтар эди.

– Ҳозирда ҳам кунда Ихлос сурасини минг марта ўқийдиган, Қуръони каримни хатм қиладиган, ўн беш минг тасбеҳ айтадиган кишилар учрайди.

– Абу Талҳа Ансорий (раҳимаҳуллоҳ) қирқ йил рўза тутганлар. Ибн Мусаййиб (раҳимаҳуллоҳ) олтмиш маротаба ҳаж қилганлар. Имом Аҳмад (раҳимаҳуллоҳ) олтмиш ёшида минг масалага далил асосида фатво берганлар.

– Ибн Ҳазм (раҳимаҳуллоҳ)нинг барча китоблари ёниб кетади. Шунда у зот уларнинг ҳаммасини ёд­дан айтиб берганлар. Имом Қатода (раҳимаҳуллоҳ) бир туя китобни ёд олганлар. Имом Шаъбий (раҳимаҳуллоҳ): “Оқ нарсага ёзилган ҳар бир нарсани ёд олдим”, деганлари ривоят қилинади.

– Ҳиндистон диёрида яшаган ҳазрат Ашраф Али Таҳонавий (раҳимаҳуллоҳ) қисқа умри да­во­мида бир ярим минг китоб ёзадилар. Шунингдек, ўзидан кейин кўпгина муршид ва валий даражасига эришган шогирдлар ҳам қолдирганлар. Ана баракали, узоқ ва сермазмун умр.

– Имом Ибн Жарир Табарий Қуръони каримни 30 минг вароқ тафсир қилишни қасд қилиб, асҳобларига: “Қуръонни тафсир қилишда ҳаракат қилмай­сиз­ла­рми?”, деганида, улар: “Бу иш ниҳоясига етмасданоқ, умрлар ўтиб кетади”, дейишди. Шунда аллома тафсирларини 3 минг вароқ атрофида қисқартиради. Шунингдек, Одам (алайҳиссалом)дан бошлаб, ҳозиргача бўлган тарихни ҳам 30 минг вароқ ёзишни қасд қилганида, улар юқоридаги гапни такрорлашди. У зот: “Албатта, биз Аллоҳ­никимиз, ғайрат-интилиш ўлди” дея уни 3 минг вароққа қисқар­тирганлар. Имом Хатиб (раҳимаҳуллоҳ) Самсимий бундай деганини эшитадилар: “Ибн Жарир қирқ йил атрофида ҳар куни қирқ вароқ китоб ёзарди”. У зот (224–310 – 86 йил) ҳаёти давомида ёзиб қолдирган китоблари 358 минг вароқни ташкил қилади. Агар балоғатгача бўлган ёшини тахминан, 14 йил деб эътиборга олиб, уни 86 дан айирсак, 72 йил қолади. Шунда, у зот умрининг ҳар бир кунида 14 вароқдан китоб ёзгани келиб чиқади. Шундай қилиб, у зотнинг балоғат ёшидан ташқари, яъни 72 йил умрини 14 га кўпайтирсак, тасниф қилган китоблари мажмуаси келиб чиқади.

– Алишер Навоий ҳазратлари устози Лутфийни ҳайратга қолдириб, «Оразин ёпқоч» билан бошланувчи ғазалини ўқиганида, 11 ёшли ўткир саводи ва зеҳни билан кўпларни лол қилган оддийгина Алишербек деган болакай эди.

Уламоларимизнинг ҳаётида бундай мисоллар жуда кўпдир. Улар юқорида таъкидланганидек, вақт қадрига етганларидан шундай юксак мақомларга эришганлар. Шу туфайли илмнинг асл манбаи бизгача етиб келди. Алҳамдулиллоҳ, унинг нуридан баҳраманд бўлиб турибмиз. Кунлар ойларни, ойлар йилларни эргаштириб ўтаверади, умр эса тугаб бораверади!!! Шу боис, биз бу зоти бобаракотлардан ўрнак олишимиз лозим.

Арбоблар ҳаётида ҳам бундай ҳолатлар жуда кўп учрайди. Қуйида уларнинг айримлари билан танишамиз:

–  Соҳибқирон Амир Темур Мовароуннаҳрни мўғул хонлигидан озод қилиб, ягона марказлашган давлат тузиб, ўзаро урушларга барҳам бериш учун курашганида, эндигина 24 ёшга қадам қўйган эди.

– Заҳириддин Муҳаммад Бобур 5–6 ёшлигиданоқ от чоптирган, қилични маҳорат билан ўйната олган, камондан ўқ узишда чаққон ва мерган, шунингдек, отаси вафотидан сўнг подшоҳ бўлиб, Самарқанд тахтини эгаллаганида, атиги 12 ёшда эди.

– Бувиси (Бибихоним)ни ҳоли-жонига қўймай, унга фалак илмига доир савол­лар­ни тўхтовсиз берган, кўпроқ вақтини бобоси ва отасининг кутубхонасида ўтказ­ган, юлдузлар сирини билишга қизиққан Улуғбек ўша пайтда 5–6 ёшли бола эди.

– Форобий жуда ёшлигиданоқ тил ўрганиш билан шуғулланиб, умри давомида 70 дан ортиқ тилда мулоқот қила олган.

– Лермонтов 10 ёшида, Пушкин эса, 9 ёшида шеър ёзишни ўрганган.

– Моцарт музика чолғуларини чалишни ёшга тўлганидаёқ ўзлаштирган ва 3 ёшида даст­лабки аcарини ёзган.

Хулоса ўрнида айтиш мумкинки, ҳар бир киши ўзига берилган қисқа умрни фойдали ишларга сарфлаши, илм олиши, ҳунар ўрганиши, тадбиркорлик, тижорат каби ҳалол касб-кор қилиши айни муддаодир. Мазкур мисоллардан ибрат олиб, ҳаётимизни гўзал ва мазмунли ўтказишга ҳаракат қилайлик, умрнинг қадрига етиб, турли беҳуда гап-сўз, ҳар хил асоссиз миш-миш, иғво ҳамда бўҳтондан йироқда бўлайлик. Шунда умримиз баракали бўлади, унинг ҳар лаҳзаси Аллоҳ рози бўладиган амаллар билан тўлади, инашоаллоҳ.

Толибжон ҚОДИРОВ
тайёрлади.