Инсонлар жамоаланиш бўйича иккига бўлинади. Раҳмоннинг жамоаси ва шайтон малайлари. Аллоҳ таолонинг жамоаси тарқоқ бўлиши асло мумкин эмас. Аллоҳ таоло марҳамат қилади:

«Динларини (фирқаларга) бўлиб, (турли) гуруҳларга айланганлар (учун) бирор нарсада (Сиз масъул) эмассиз. Уларнинг иши Аллоҳга (ҳавола). Сўнгра (У) уларни қилиб юрган амалларидан огоҳ қилур» (Анъом сураси, 159-оят).

Имом Абу Довуд раҳимаҳуллоҳ Муовия розийаллоҳу анҳудан ривоят қилади. Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Уларнинг ҳаммаси дўзахдадир. Биргина фирқа бундан мустасно”, дедилар. Шунда саҳобалар: “Ўша бир тоифа ким, эй Аллоҳнинг Расули!” дейишди. У зот: “Жамоатдир”, дедилар. Сўнг қўшимча қилиб айтдилар: “Албатта, яқин орада шундай қавмлар келади, қутириш касали беморни қандай эгалласа, уларни ҳавои нафс худди шундай эгаллайди”, дедилар.

Дарҳақиқат, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам хабар берган нарсалари воқеликда содир бўлди. Ҳавои нафсга эргашиш кўпайди. Фирқалар, жамоалар кўпайди. Ҳолбуки, Аллоҳ таоло:

«Ҳаммангиз Аллоҳнинг “арқони”ни (Қуръонини) маҳкам тутинг ва фирқаларга бўлинманг ҳамда ўзаро адоватда бўлган пайтларингизда дилларингизни (туташтириб) ошно қилиб қўйган Аллоҳнинг неъматини ёдда тутинг. Унинг неъмати туфайли биродарларга айландингиз. Дўзах чоҳи ёқасида турганингизда, сизларни ундан қутқарди. Шояд ҳақ йўлни топгайсизлар, деб Аллоҳ Ўз оятларини сизларга шундай баён қилади» (Оли Имрон сураси, 103-оят), деб марҳамат қилади.

Пайғамбаримиз алайҳиссалом айтадилар: «“Ўзларингиздан олдингилар йўлига худди (камон ўқининг) патлари бир хил жойлашгани каби, изма-из эргашасизлар. Ҳатто улар зобб (эчкиэмар)нинг инига кирган бўлсалар, сизлар ҳам албатта кирасизлар. Саҳобалар айтишди: “Ё Расулуллоҳ! Яҳудийлар ва насороларми?” Пайғамбар алайҳиссалом: “Унда ким?” дедилар.

Бошқа бир ҳадиси шарифда: “Мўмин мўмин учун худди бир-бирини мустаҳкамлаб турувчи бино кабидир”.

Аммо бу ҳизблар-жамоалар ўзаро бир-бирларидан нафратдадирлар. Бир-бирларини таъна қиладилар, айблайдилар. Ҳатто бир киши: “Бу ҳизблар дин душманларининг ирода-истакларини, яъни умматни тафриқага солиш, хотирини паришон қилиш, оқибатда умматни заифлаштириш каби ишларни қилишяпти” деса, тўғри бўлади.

Хуллас, “Ҳизбут таҳрир” жамоаси қаттиқ адашган тоифалардан. “Ҳизбут таҳрир” пасткаш жамоа бўлиб, Урдунда пайдо бўлган. “Ихвонул муслимин”дан ажраб чиққан. “Ихвончилар” уларга бу йўлдан қайтишлари учун элчилар юборишган. Лекин улар қайтишдан бош тортишган. Уларнинг етакчиси Тақиюддин Набаҳоний эди.

Улар ақида масалаларида қуйидагиларни айтадилар: “Ақидавий ҳукм фақат ақлдан олинади. Агар самъий, яъни, нақлий далилдан олинса, у фақат қатъий далил бўлиши керак”.

Ҳизбчилар сафсата сотишга ўргатилган, динимизга мухолиф жамоадир.

Ҳизбчиларнинг етакчисидан: “Нима учун сизларда Қуръон ёдлатиладиган мадрасалар йўқ?” деб сўралганда, у бундай жавоб берган: “Мен дарвешлар етиштирмоқчи эмасман”.

Кўриб турганингиздек, илм, ахлоқ ва қалб тарбияси, зуҳд, тақвога сабаб бўлувчи илмлар улар учун қизиқ эмас. Фиқҳий масалаларда ҳам ҳадларидан ошишган. Масалан, уларнинг наздида эркак киши номаҳрам аёл билан қўл бериб кўришса, жоиз бўлади. Хуллас, “Ҳизбут таҳрир” адашган тоифалардан биридир.

Хулоса ўрнида шуни айтамизки: Ҳизбут-таҳрир” уламолари ўз таъвилларига одатда ҳеч бир ҳужжат келтирмайдилар. Минг­лаб саҳиҳ ҳадислар мавжуд бўла туриб, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан аниқ ва саҳиҳ ривоятларни келтирмайдилар. На саҳобалардан, на тобеъинлардан ва на уларнинг атбоъларидан бирон асар тақдим этмайдилар. Барча Ислом уммати бирдек тан олган Аҳли сунна вал жамоа уламолари ижтиҳодларидан ва айтган сўзларидан мисол келтирмайдилар. Барча мусулмонларни бундай бузуқ тоифалардан узоқ бўлишга даъват этамиз

Муҳибуллоҳ Ҳудойбердиев Tўрақўрғон тумани бош имом-xатиби

11 ой бизни муштоқ этиб келган Рамазон ойи ҳам бир зумда бизларни тарк этиб кетди.

Вақф хайрия жамоат фонди томонидан мазкур ой давомида саховатпеша ҳомийлар билан ҳамкорликда кенг кўламли хайрия ишлари амалга оширилиб, минглаб ҳамюртларимизнинг қалбига қувонч улашилди.  

Жумладан:

Рамазон ойи давомида фонд ҳисоб рақамларига сахий ва қўли очиқ ҳамюртларимиз томонидан жами 2 миллиард 48 миллион 770 минг сўм маблағ келиб тушган бўлса, хайрия лойиҳалари учун жами 2 миллиард 446миллион 110 минг сўм сарфланди.

Шунингдек, муборак ой давомида диний таълим муассасалари талабалари учун “Закот акцияси” эълон қилиниб, ушбу лойиҳа доирасида фонднинг закот ҳисоб рақамига 1 миллиард 24 миллион 443 минг сўм маблағ келиб тушди. Мазкур маблағлар Рамазон ойи сўнгида мамлакатимизда фаолият юритаётган, Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги 13 та диний таълим муассасаларининг 205 нафар закотга ҳақдор талабаларининг тўлов шартномалари учун сарфланди.

Бундан ташқари Рамазон ойида 250 дан ортиқ диний соҳа ходимларига жами 926 311 640 сўмлик моддий ёрдам ва рағбатлантириш мақсадида пул маблағлари хайрия қилинди.

Алоҳида таъкидлаш жоизки, Рамазон ҳайити байрами муносабати билан, Фонд томонидан ҳомийлар иштирокида боқувчиси йўқ, етим, ногиронлиги бор бўлган  болажонлар ҳамда диний соҳа ходимларининг фарзандлари учун, Пойтахтимиздаги “Анҳор” боғида байрам тадбири ташкил этилди. Мазкур тадбир учун жами 216 миллион сўм сарфланди.

Улуғ ойда, Буюк Аллоҳ розилиги учун ночор ва ҳақдор инсонларнинг қалбига қувонч ва оилаларига яхшилик улашишда, биз билан ҳамкорлик қилган, кўмакчи бўлган, далолат қилган барча ҳамюртларимизга Аллоҳ таолодан ажр ва мукофотлар сўраб қоламиз! Аллоҳ таоло барчамизни Яхшилик қилишда бардавом қилиб, амалларимизни даргоҳида ҳусни қабул айласин!

Бугун дунёда турли таҳдидлар, хавфлар шунчалик кўпайганки, уларнинг ичида энг хатарлиси кўз илғамас фитналардир. Зеро, фитна бирор-бир замон ёки маконга хос эмас. Шундай экан ҳар бир инсон бу каби иллатлардан сергак ва огоҳ бўлиши лозим.
Бу борада Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, Халқаро ислом академияси фахрий доктори, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари томонидан яқинда таълиф этилган “Фитна – кўз илғамас хатар” номли рисола айнан фитналардан огоҳ этувчи муҳим манба бўлиб хизмат қилади. Чунки рисолада фитнани келтириб чиқарувчи омиллар, унинг офатлари ва олдини олиш йўллари ҳар бир китобхонга тушунарли шаклда ёзилган.
Бугун, 15 май куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси Самарқанд вилояти вакиллигида мазкур китобнинг тадимоти ва имом-хатибларга топшириш тадбири ўтказилди. Унда вилоят бош имом-хатиби Зайниддин домла Эшонқулов рисолани имом-хатибларга таништириш асносида у мўъжазгина бўлишига қарамай, фитналарга оид хилма-хил мавзуларни қамраб олгани, ноёб маълумотлар ифода қилингани билан янада аҳамиятли эканини қайд этди. Шунингдек, китобни инновацион қулайликлар ила бойитилгани, айниқса, ҳар бир мавзу QR код орқали электрон шаклда ҳам мутолаа қилиш имконияти унинг фойдалилигини ниҳоятда оширишини қўшимча қилди.
Тадбир давомида Зайниддин домла мазкур китобни имом-хатибларга топширар экан, рисоладаги “Фитна нима?”, “Ҳадисларда фитна мавзуси”, “Ислом давридаги катта фитна”, “Фитналардан паноҳ сўранг”, “Жаҳолат ҳам фитна”, “Энг ёмон фитначи шайтондир!” ва “Фитнадан сақланган энг бахтли кишидир” каби мавзулар кенг баён этилгани ва жамоатга мавъизаларда, маърифий тадбирларда ушбу мавзулардан фойдаланиш мақсадга мувофиқлигини алоҳида таъкидлади.
Тадбир якунида имом-хатиблар мазкур китобнинг муаллифи муфтий Нуриддин домла ҳазратларини ва нашрдан чиқишда хизматда бўлиб, ўз ҳиссасини қўшганларнинг ҳақларига хайрли дуолар қилди.
Таъкидлаш жоизки, мазкур китоб вилоятдаги барча масжид кутубхоналарига фойдаланиш учун бепул ажратилади.
Аллоҳ таоло ушбу китобни халқимизга муборак айласин ва манфаатли қилсин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Самарқанд вилояти вакиллиги матбуот хизмати

Мусулмонларнинг орасида ҳидоят йўлидан адашмаган, мўътадил ва бағрикенг, мусаффо эътиқодли, покиза диёнатли, Навоий таъбири билан айтганда “дили пок-у, тили пок” йўналиш сифатида айнан суннийлик эътироф этилган. Зеро, дил ва тил бирлиги суннийлик асосини ташкил этади.

Мусулмон киши дунё ва охират саодатига эришмоғи учун ақидада ҳам, фиқҳда ҳам суннийликдаги бирор-бир мазҳабга мансуб бўлмоғи зарурдир. Лекин ҳамма ҳам бу ҳақиқатни бирдек тан олмайди. Тарихда ҳам, ҳозирда ҳам мўмин-мусулмонларни турли адашган фирқаларга чорлаш ҳолатлари учраб тургани, бу ҳолат ҳатто мазҳабларни инкор қилишга олиб келгани маълум. Шунинг учун исломнинг моҳиятини тўғри англаган олимлар, таъбир жоиз бўлса, соҳанинг забардаст мутахассислари тўрт мазҳабдан бирига эргашиш лозим эканини таъкидлашган ва мазҳабларни инкор қилувчиларга илмий асосда раддиялар беришган.

Мазҳабсизлик – суннийлик мазҳабларидан бирига эргашиш лозимлигини инкор қилиш ва мусулмон кишида мазҳабга эргашиш мажбурияти йўқлигина даъво қилишдир. Бу араб тилида “ломазҳабия” ибораси орқали ифода этилади. Мазҳабга эргашишни араб тилида “тамазҳуб” дейилади. Мазҳабсизлик ғояси ХВИИИ асрнинг охири ва ХИХ асрнинг бошида Мисрда бошланган ва кейинчалик мусулмон дунёсига ўз таъсирини ўтказган ислоҳотчилик ҳаракати билан боғлиқдир.

Таъкидлаш жоиз, мазҳабсизлик ғояси илк куртак ёзган пайтларданоқ замон уламоларининг танқиди ва таъқибига учради. “Аҳли сунна вал-жамоа”нинг таниқли олимлари мазкур салбий иллатга қарши раддиялар битдилар. Улардан бири Имом Муҳаммад Зоҳид Кавсарийдир. Ҳанафий мазҳаби намояндаси, суннийлик ақидаси ҳимоячиси бўлган аллома Кавсарий 50 дан ортиқ асарлар муаллифи бўлиб, ўзининг китоб, рисола ва мақолаларида ислом таълимотининг асл моҳиятини асослаб берди ва уни бидъат ва залолатдан ҳимоя қилиш учун бор салоҳиятини сарфлади. Алломанинг 55 мақоладан ташкил топган ва кўпчилик уламолар эътирофига сазовор бўлган “Кавсарий мақолалари” асарининг бир мақоласи “Мазҳабсизлик динсизликка кўприк” деб номланади. Мазкур мақолада суннийлик мазҳабларнинг ҳар бирига саҳоба ва тобеъийнларнинг чинакам издошлари томонидан асос солингани илмий асосда, аниқ далиллар воситасида баён қилинади. Унда жумладан шундай дейилади: “Бугунги кунда мазҳабларни инкор қилувчилар Ислом аввалидан то ҳозиргача яшаб ўтган мазҳаб асосчилари ва мазҳабга эргашган мужтаҳидларни хато қилган деб ҳисоблаб, уларни мусулмонларнинг бўлинишлар ва ихтилофлари сабабчилари деб топиб, ўзларини ўтган мужтаҳидларнинг хатоларини аниқловчилари ва тузатувчилари деб билсалар, бу жоҳиллик ва ғофилликнинг энг юқори нуқтасидир”.

Бугун ҳам ўзини ислом ислоҳотчилик ҳаракати вакиллари деб ҳисоблайдиган айрим шахслар томонидан мазҳабсизлик ғояси тарғиб этилмоқда. Кўзга кўринган уламолар томонидан мазҳабсизлик ғояси қаттиқ танқид қилинади. Масалан, суриялик машҳур олим Шайх Муҳаммал Саъийд Рамазон Бутий (1920-2013), Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф (1952-2014), Юсуф Қарзовий (1926-йилда туғилган) кабилар мазҳабсизлик ғоясига қарши асарлар битганлар. Рамазон Бутийнинг “Мазҳабсизлик ислом шариатига таҳдид солувчи энг хатарли бидъатдир” асари Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф томонидан ўзбек тилига ўгирилган. Шунингдек, Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг “Мазҳаблар – бирлик рамзи” китоби ҳам айни мавзуга дохилдир. 2000-йил Россия муфтийлар Кенгаши тўрт фиқҳий мазҳабни инкор қилишни радикализм ва экстремизм белгиларидан эканини эътироф этди.

Сабаби, ислом динининг моҳияти унинг мазҳабларида ифодалаб берилган. Мазҳабсизлик исломнинг асл таълимотидан узоқлашишдир, бинобарин, исломдан узоқлашишдир. Бир диннинг асл таълимотидан йироқ бўлиш, оқибатда шу диндан жудо бўлишга, яъни динсизликка олиб борувчи йўл экани олимлар томонидан эътироф этилган.

Олимлар ва фақиҳларнинг асрлар давомида Қуръон ҳамда суннат маъноларини оммага тушунтириб бериш йўлидаги тинимсиз меҳнатлари сабаб мазҳаблар, яъни ислом таълимотидаги асосий йўналишлар юзага келди. Мазҳаблар моҳияти ва аҳамиятини мантиқ ҳамда тафаккур асосида қуйидагича изоҳлаш мумкин.

Темирдан асбоб-ускуна ясашни бошлаган инсон замонлар ўтиб бугун ундан самолёт ясамоқда ва самода ер юзи бўйлаб саёҳат қилмоқда, тезюрар поездларда қисқа муддатда шаҳарлараро қатнамоқда. Энди бир одам шунча мутахассиснинг меҳнатини инкор қилиб, мен ўз тафаккурим билан поезд ёки самолёт ясашни қайтадан кашф этаман ва олдингиларидан зўр қилиб, мутлақо бошқача шаклда ясайман, уларда ишлатилган технологияларнинг бирортасини ишлатмайман ва ўзим ясаган жиҳоз билангина осмонга учаман ёки узоқларга қатнайман деса тўғри бўлмайди. Мазҳабларни инкор қилиш ҳам худди шунинг ўзи.

Тайёр пиширилган нонни емай, ҳар бир одам ўзи учун буғдой экиб, ўриб, тегирмондан ўтказиб, тандир қуриб, хамир қориб, нон ясаб, пишириб, ундан кейингина ейиши мантиқсиз. Ҳар бир инсон ўзи мазҳаб тузаман дейишини мутахассислар электрни қайтадан кашф қилиш ёки велосипедни қайта ихтиро қилишга менгзаганлар.

Юзлаб олимлар неча замонлардан бери меҳнат қилиб, ислом таълимотини содда шаклда баён қилиб берган бир даврда, етарли илмга эга бўлмай туриб, Қуръон маънолари, ҳадиси шарифлар ҳукмлари, саҳоба ва тобеъинлар фатволари каби ғоят серқирра ва пурмаъно манбалардан мустақил фатво излаш асоссиздир. Зеро, дунёнинг таниқли олимлари суннийликдаги мазҳабларнинг тўғри эканига иттифоқ қилганлар ва уларнинг бу масалада якдил фикрда экани бир ё икки эмас, қарийб ўн уч асрдан бери давом этиб келаётгани маълум. Энди, илмий асосланган мактаблар – мазҳабларни инкор қилиб, ўзгача йўлни таклиф қилаётганлар устида тафаккур қилинса, уларда мувайян ғараз борлиги кўзга ташланади.

Саидафзал САИДЖАЛОЛОВ,

Ўзбекистон халқаро ислом академияси

“Исломшунослик ва ислом цивилизациясини ўрганиш ИCEСCО” кафедраси катта ўқитувчиси