Пайғамбаримиз Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг икки ҳадислари одамлар билан муомала қилиш қоидаларини таъсис этади:

Биринчиси: “Мулойимлик нимадаки бўлса, уни зийнатлайди ва қайсики нарса мулойимликдан маҳрум бўлса, уни булғайди”.

Муҳаммад Ибн Абу Бакр раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Қалб учун одамлар билан юмшоқлик ҳамда уларга яхшиликни раво кўриш бирла муомала қилишдан-да фойдалироқ нарса йўқ! Агар сенга бегона одам бўлса меҳрини, муҳаббатини қозонасан, агар дўстинг ёки яқининг бўлса, муҳаббати ва эътибор бардавом бўлишини таъминлаган бўласан. Агар душманинг бўлса, лутфинг билан унинг чўғини ўчирасан, ёмонлигидан қутуласан!”

Иккинчиси: “Кимки дўзахдан узоқлашишни ва жаннатга киришни истаса, Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган ҳолда ўлимни қарши олсин ҳамда ўзига қандай муомала қилинишини хоҳласа, одамларга ҳам шундай муомалада бўлсин!”.

Бу одамлар билан муомала қилишдаги Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бизга ўргатиб кетган жуда муҳим қоидадир. Унинг мазмуни: “Мўмин киши бошқалар унга қандай муомалада бўлишини хоҳласа, уларга ўзи ҳам худди шундай муомалада бўлсин”, деганидир.

Агар одамлар шу қоидага амал қилсалар борми… “Фалончи менга зулм қилди”, деган одамни кўрмасдик, ҳеч ким биродарининг ҳаққини поймол қилмаган бўларди.

Насиҳат қилинг, бироқ уятга қўйманг!

Урушинг, койинг, лекин жароҳат етказмаган ҳолда!

Биродарчилик давом этиши учун хатоларни ўчириб юборсак нақадар яхши-а?!

Бироқ бунинг акси-чи? Яъни йўл қўйилган хатолик туфайли биродарчиликни ўчириб юбориш? Ундан қаттиқ сақланмоқ даркор!

Луқмони Ҳаким айтади: “Эй ўғлим! Мен кўп пайғамбарларни кўрдим ва улардан қуйидагиларни ўргандим:

- Намозда турган пайтинг қалбингни ҳар хил ўй-хаёллардан муҳофаза қил!

- Одамлар орасида ўтирганингда, тилингга эътиборли бўл!

- Одамларнинг уйига кирсанг, кўзингни тий, изнсиз ҳеч нарсага қарама!

- Овқатлангани ўтирсанг, ошқозонингни ошиқча овқат ейишдан сақла!

- Иккита нарсани ҳаргиз эслама, ёдга олма: одамларнинг сенга қилган ёмонлиги ва одамларга қилган яхшилигинг!”.

Кимки одамлардан содир бўлган ишларни яхши маънога йўйиб, чиройли гумон қилса, нияти турли хил хаёллардан соғ қолади, кўнгли ёришади, гуноҳлари кечирилади ва Аллоҳ уни ёмонликлардан, балолардан ҳимоя этади!

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Cавол: Тиловат саждаси қилинганидан кейин қайси дуони қилсак бўлади?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Тиловати саждадан сўнг тайин қилинган дуо йўқ. Урфимизда қуйидаги дуони қилиш одат бўлган.

سَجَدْتُ لِلرَّحْمَانِ وَآمَنْتُ بِالرَّحْمَانِ فَاغْفِرْلِي ذُنُوبِي يَا رَحْمَان سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيْر

“Сажадту лирроҳмаани ва ааманту бирроҳмаани фағфирлий зунуубий йаа Роҳмаану. Самиънаа ва атоънаа ғуфроонака Роббанаа ва илайкал масийр”.

Маъноси: “Раҳмон (Аллоҳ)га сажда қилдим, Раҳмон (Аллоҳ)га иймон келтирдим, Ё Раҳмон! Гуноҳларимни мағфират қилгин, эшитдик ва итоат этдик ва қайтиш фақат Сенгадир”. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

Бир билимдон кишидан сўрашибди: “Facebookда энг яхши дўст ким?”.

Бироз жим туриб, сўнг жавоб берибди: “У билан кам гаплашсангиз койимайдиган, “бирор сабаби бордир”, дея яхши гумон қиладиган, сизни расм билан белгиламайдиган, гуруҳларга қўшиб қўймайдиган, сиз билан бирор фикрда баҳслашганда дарров аразлашга, жаҳл қилишга ўтмайдиган, сизни “блокировка” қилиб қўймайдиган, аксинча кўп баҳслашиши сизга бўлган яқинлигини, меҳрини, ҳурматини кўтарадиган дўст Фаcебоокдаги энг яхши дўстдир”

Кейин яна сўрашибди: “Энг ёмон дўст ким?”.

“Ёмон хислатлар ҳақида қўйган ҳамма постда сиз уни назарда тутгансиз деб ўйлайдиган, гапингизни энг ёмон маънода қабул қиладиган, гапингизнинг агар етмишта тўғри маъноси бўлса, ҳаммасини қўйиб, ёмон маънода тушуниб оладиган одам – энг ёмон дўст”.

Кейин буларнинг ҳаммасидан ҳам ёмонроқ нарса ҳақида сўрашибди.

Кўзлари ёшга тўлиб дебдики: “Кимдирдан садоқатни кутсанг-у, у сендан юз ўгирса, садоқатга мувофиқ иш қилмаса мана шу энг оғир ҳолат!

Баъзилар садоқатни пулга сотиб олса бўлади деб ўйлайди. Аслида битта қалин дўстга эришишга кетказган йилларингизда Фаcебоок ва Тwиттерда минглаб дўстлар орттирсангиз бўлади.

Одамлар билан яхши дўстлик ришталарини боғлаш ҳозирги кунда жуда осон, битта тугмани босасиз, қарабсизки битта дўстингиз бор. Бироқ бу ҳақиқий дўстми?

Маълум бир ширкат ёхуд мавқеъ эгаси бўлмасангиз, Фаcебоокда танимаган одамларингизни ўзингизга қўшманг, фақат танишларингиз билан гаплашинг. Чунки танимаган одам сизнинг манзилингизга сизга лойиқ бўлмаган расмни ташлаб қўйиши ёки ноўрин комментариялар ёзиб қўйиши мумкин.

Бегона одамлар билан танишиш билан вақтингизни кетказманг, чунки нариги тарафда туриб сизга ёзаётган одам ким эканини билмайсиз, ҳатто у аёл киши бўлиши ҳам мумкин!”.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Кўпчилик болаликда ака-укалари билан жанжаллашади. Бунга турли нарсалар сабаб бўлади. Баъзида уй ишларининг тақсимоти борасида низо чиқса, бошқа пайт телевизор кўриш навбати талашилади, ё бўлмаса яна нимадир муаммо чиқиб, ака-укалар ва опа сингиллар орасида ўзаро шовқин кўтарилишига сабаб бўлади. Барча ота-оналар бундай вазиятларда болаларни тинчлантиришга, каттага сен каттасан, кичикка сен кичиксан, деб ўзаро муросага чақиришга уринишади.

Биз ҳам опа-сингилларим билан кўп уришардик. Онамизни бир-биримиздан қизғонардик. Шунда марҳум онам бизларни бир хонага тўплаб, бу ишимиз яхши эмаслигини мулойим оҳангда тушунтирардилар. Кейин бизга Юсуф алайҳиссалом қиссаларини сўзлаб берардилар. У кишининг акалари билан бўлган ҳодисалар, акалари тарафидан қандай ноҳақликлар кўрганлари, акалари оталарини рашк қилиб Юсуф алайҳиссаломни ҳатто қудуққа ташлаб келганлари, Юсуф алайҳисалом бошларидан ўтган кўплаб қийинчиликлар, шунча заҳмат чекканларига қарамай акаларини кечириб юборганларини таъсирли қилиб айтиб берардилар.

Қисса охирида Юсуф алайҳиссалом оталарига “Отажон, бу аввал кўрган тушимнинг таъбиридир” деган жойларида доим кўзимизда ёш бўларди. Қиссани эшитиб бўлганимиздан сўнг ўзимизга келардик. Ғазабимиз босилиб, қаршимизда талашиб тортишаётганимиз бир қориндан талашиб тушган жигарларимиз эканини англаб, бир-биримизни бағримизга босар эдик, айтган дилозор гапларимиз учун бир-биримиздан узр сўрардик.

Лекин орадан яна бир қанча вақт ўтгач, онамнинг насиҳатлари ёдимиздан чиқиб қоларди. Кейин онам бизга яна ўша услубда ўша мулойимлик ва сабр билан Юсуф алайҳиссалом қиссаларини сўзлаб берардилар.

Бир неча йиллар онам сабр-тоқат билан бизга мана шу услубни қўлладилар. Юсуф алайҳиссалом қиссаларини ҳар эшитганимизда қиссанинг ўзимиз учун янги бўлган жиҳатларини кашф қилардик. Бора-бора бу қисса бизга ёд бўлиб кетди. Қачон опа-сингилалар ўзаро низолашиб қоладиган бўлсак, ўз-ўзидан шу қисса ёдимизга келадиган бўлиб қолди. Қисса ёдимизга келиши билан дарров жаҳлимиздан тушиб, жанжалнинг олдини олардик.

Орадан йиллар ўтди. Онам қексайиб омонатларини топширадиган пайт барча фарзандларини атрофларига тўпладилар. Ҳаммамизга эшиттириб шундай насиҳат қилдилар: “Сизларга икки нарсани насиҳат қиламан. Биринчиси, Юсуф алайҳиссаломнинг қиссаларини унутманглар, доимо бир-бирларингизга эслатиб туринглар, ичларингдан кимдир унутса, бошқалари унга эслатсин. Иккинчи насиҳатим шуки, Аллоҳ таолодан қўрқинглар. Агар сизлар Аллоҳ таолодан қўрқсаларингиз, Аллоҳ таоло сизларга барча қийинчилик ва ташвишлардан чиқиш йўлини ато қилади, мен ҳам сизлардан ана ўшанда рози бўламан ва гўримда тинч ётаман...”.

Онамнинг сўнгги насиҳатларини тингларканмиз қўлларимиз кўзларимиздан оқаётган ёшларни артишга улгурмасди. Онам насиҳатларининг сўнггида тез кунларда Жаннатда дийдор кўришишни сўраб дуо қилдилар ва шаҳодат калималарини айтиб боқий дунёга кўчиб ўтдилар...

Ўшандан бери қанча йиллар ўтиб кетди. Лекин онамнинг ўша кунги насиҳатлари умрбод қалбимизга муҳрланди. Онамнинг берган тарбиялари ва насиҳатлари шарофатидан ҳаётимизда қандай муаммога йўлиқсак, Юсуф алайҳиссалом қиссаларини эслайдиган, у зотни қудуқда бирор ёрдамчисиз бўлган пайтларида қутқарган Аллоҳ бизни ҳам бу ҳаёт қийинчиликларидан олиб чиқиб кетишига ишонадиган бўлдик. Жигарлар билан ўзаро оқибатимиз ҳам гўзал бўлди. Аллоҳ таоло онамизни Ўзи раҳматига олсин, бизларни Юсуф алайҳиссалом ва онамиз билан жаннатда учраштирсин.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари ташаббуси билан юртимизда фаолият юритиб келаётган 3500 дан зиёд имом-хатиб ва имом ноиблар учун воиз уламо ва малакали мутахассислар иштирокида маънавий-маърифий суҳбатлар ўтказиш йўлга қўйилди.

Шу йил 22 февраль куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Муҳаммадолим Муҳаммадсиддиқов ва Диний идора Қуръони карим ва тажвидни ўргатиш бўлими мудири Шайх Алижон қори Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳри вакилликлари жамоаси ва масжидларнинг барча имом-хатиб ва имом ноибларига zoom дастури орқали маънавий-маърифий суҳбат ўтказдилар.

Масофавий учрашувда профессор Муҳаммадолим домла Муҳаммадсиддиқов ўз маърузасида юртимиз мўмин-мусулмонлари ҳуқуқий давлат ва қонун устувор бўлган жамиятда истиқомат қилиши, барча қонун олдида тенг эканини, шу боис нима касб қилиш ва қандай лавозим эгаси бўлишидан қатъий назар барча қонунга амал қилиши зарур эканини алоҳида таъкидлади.

Шайх Алижон қори Қуръони карим фазилати ҳақида манфаатли мавъиза қилиб, жумладан, Каломуллоҳнинг инсониятга раҳмат ўлароқ нозил қилингани, уни ўқиган қорига дунёю охиратда бериладиган ажру мукофотлар, улуғ ойларда қилинган хатми Қуръонларнинг савоби янада зиёда бўлиши, Қуръони каримни эшитиш қалбга ҳузур бериши ҳақида оят, ҳадис ва уларнинг шарҳи билан тушунтириб берди.

Маънавий-маърифий учрашувда нотиқлар томонидан барча соҳа вакиллари қатори имом-домлалар ҳам ўз вазифасини сидқидилдан бажаришга харис бўлиши, ахлоқий сифатларини камол топтириб бориши, илму маърифат ва жамоат ишларида мўмин-мусулмонларга намуна бўлиши лозимлигини таъкидлаш баробарида дин пешволари жамиятдаги мақом ва мартабаларига ҳар томонлама муносиб бўлишлари айтиб ўтилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати