Меҳрибон Парвардигоримизга беадад ҳамду санолар айтамизки, муборак рамазон ойининг файзу баракотга тўла кунлари бошланмоқда. Бу ой бизларга нафсимизни тарбия қилишимизда ёрдам беради. Зеро, рўза орқали нафс сабрга, муҳтожларга меҳр-шафқат кўрсатишга, Аллоҳга итоат қилишга ўрганади. Барча пайғамбарлар (алайҳимусаллом) нафс тарбиясида ана шу ибодатдан фойдаланганлар. Масалан, Юсуф (алайҳиссалом) бутун Миср мулкига эга бўлганлари ҳолда доимо оч юрар эканлар. У зотдан: “Бутун ер хазиналари сизда бўлса-ю, нега оч юрасиз?” деб сўралганида, “Тўқ бўлсам, очларни эсдан чиқариб қўйишдан қўрқаман”,  деб жавоб берганлар.

Дарҳақиқат, рўза сабр имтиҳонидир. Инсон ушбу ибодат машаққатига сабр қилса, охиратдаги азобдан қутулади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Аллоҳ сизларга енгилликни истайди, оғирликни хоҳламайди” (Бақара, 185), деб марҳамат қилади.

Рўзадаги вақтинчалик очлик ва чанқоқлик машаққатини тотиш орқали охиратдаги оғир машаққатдан қутулиш имконияти ушбу оятнинг яна бир ҳикматини кўрсатади.

Ҳадисларда сабр уч қисмдан иборат эканлиги баён этилган: тоат ва ибодатларда сабрли бўлиш; гуноҳлардан сақланишда сабрли бўлиш; мусибат ва қийинчиликларга сабр қилиш.

Рўзада сабрнинг ҳар уч қисми ҳам мужассамдир. Рўза  айни ибодатдир. Сабр билан уни камолига етказиш ва муддатини тўлдириш лозимдир. Рўза гуноҳлардан тўсувчи пардадир. Барча аъзоларни ёмон ишлардан сақлаш билан ҳақиқий рўзага эришиш мумкин. Бу эса рўзадордан катта сабр-матонат талаб этади.

Аллоҳ таоло барчаларимизни Ўзининг собир бандалари жумласидан қилсин!

Шайх Абдулазиз МАНСУР,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари

“Раҳмат ойи рамазон” китобидан

Бугун пойтахтдаги “Шайх Зайниддин” жоме масжидида Шайхонтоҳур тумани бош имом-хатиби Одилхон қори Юнусхон ўғлининг “Камтарлик ва кибр” ҳамда “Эзгулик кушандаси” китобларининг тақдимоти бўлиб ўтди.

Унда Ўзбекистон мусулмонлари идораси вакиллари, ёзувчи ва шоирлар, олиму уламолар, Тошкент ислом инситути  раҳбарлари ва ходимлари, таниқли ноширлар, Шайхонтоҳур тумани отинойилари ва оммавий ахборот воситалари вакиллари иштирок этдилар.

Тадбир “Шайх Зайниддин” жоме масжиди имоми ноиби Муҳаммадлойиқ Аминов тиловати ва Абдуллоҳ Исмоилов домланинг дуойи хайрлари билан бошланди.

Шундан кейин ЎМИ Таълим ва кадрлар тайёрлаш бўлими мудири Жалолиддин Нуриддинов муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларининг тадбир иштирокчиларига йўллаган саломини ва тақдим этилаётган китоблар муаллифига табригини етказди. Ушбу китобларнинг фазилати ҳақида сўз юритган  Абдуллоҳ Исмоилов:

– Кибр икки хил бўлади: биринчиси – “кибр” деб аталгани – молу давлат, ҳасабу насаб, мақому мартаба билан мағрурланишдир; иккинчи – ақли, илми, фаросати ва заоксига кибрланишга “ужуб”, деб аталади. Ана шуниси кибрнинг хатарлисидир. Одилхон қори Азозилнинг кибрланиб Иблис бўлиб қолишидан бошлаб бу иллатнинг нақадар хатарли эканини ўқувчи эътиборига ҳавола қилган. – деди.

Ундан кейин сўз олган нотиқлар китоб ёзиш – масъулиятли, машаққатли ва савобли иш экани. Кўз нури тўкиб тунлари уйқуни ҳаром қилиб битилган китоблар уни ёзган одамга бу дунёда фойда етказиб турганидек, ўтганидан кейин ҳам савоби етиб турадиган амаллар сирасидан эканини айтдилар.

Тошкент ислом институти ректори Уйғун Ғафуров домла китоб ёзиш, мутолаани севиш, китоб ёзиш ва ўқишдан баҳра олиш ҳар кимга ҳам насиб этавермайдиган беқиёс неъмат экани ҳақида сўз юритар экан, жумладан, бундай деди:

– Инсон фақат ибодатлар билан яшамайди. ахлоқий ҳасаналар орттириши ҳам керак. Бунинг учун эса ҳар доим китобга эҳтиёж мавжуд бўлади.

Сўз навбати етган ЎМИ Масжидлар бўлими бошлиғи Раҳимберди Раҳмонов домла яқинда Шайх Абдулазиз Мансур ҳазратлари билан бирга Индонезияда сафарда бўлганини, у ерда уларнинг олдига бир турк олими келиб, “Бизнинг исломий ўқув юртларда дарс ўтиладиган китобларнинг қарийб етмиш фоизи сизнинг юртингиздан чиққан олимлар қаламига мансубдир”, деб эътирофи-ю эҳтиромини баён қилгани; нигериялик бир олим эса ўзларининг давлати президенти ўзига Имом Бухорий нисбасини олганини  айтганини маълум қилди.

– Нотиқлик қадим замонлардан  алоҳида санъат тури ҳисоблаб келинган ва бизнинг аждодларимиз орасида ҳазрат Навоийлар яшаган даврда, айниқса, юксак мақомга эришган, – деди у, –  Одам яхши воиз бўлиш учун унинг сўз бойлиги  камида 4.500-5000 сўз бўлмоғи керак. Бунинг учун воиз ўз устида тинимсиз ишламоғи, диний адабиётлар билан бирга бадиий адабиётларни, халқ оғзаки ижодини ўқиб-ўрганиб бормоғи лозим бўлади. Одилхон қори Юнус ўғли тиним билмасдан илмини ошириб боришга, элга фойдаси тегишини истаб китоблар ёзишга мўккасидан кетган олим ва воиз одам. Унинг ана шу икки асаридан юртдошларимиз, айниқса, ёшларимиз кўп манфаат топади. Чунки бу асарлар қалб муолажасига бағишланган китоблардир.

“Шарқ” нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси бош таҳририяти муҳаррири, таниқли ёзувчи Эркин Малик бугунги кундаги китобхонлик  ва  диний адабиётларнинг ўзига хос бўлган тили тўғрисида сўз юритаркан, Одилхон қорининг мавзу танлаш маҳорати юқор эканига эътибор қаратди.

Исми шарифини эшита олмай қолдик ва яна ўзидан сўрашга тортиндик. Бир нуроний отахон сўз сўраб олиб бундай деди:

– Мен академикман, Архитектура институтида дарс бераман, ёшим 83 да. Жума кунлари шу масжидга маъруза тинглаш учун келаман. Ҳар доим жума маърузасини тинглар эканман. қанийди, шу амри маъруфларни ёшларимиз ҳам эшитса эди, деб орзу қиламан.

Бундай дейишимга сабаб коллежлар ва бошқа ўқув юртлари талабалари орасида ҳуқуқбузарлик ва безорилик ҳодисалари учраб турганидан ҳаммамизнинг хабаримиз бор. Ўйлайманки, ёшларимиз ушбу маърузаларни тингласа, мана бу китобларни ўқиб-ўрганса, турли нохушликларнинг, тарбиясизликларнинг олди олинган бўлар эди.

Ёшлигимда етим қолдим. Гўзал онамиз икки фарзандини ўйлаб турмушга чиқмади. мактабга бордим таълим олдим – қарз бўлдим, маҳалла-кўйдан одоб-ахлоқ ўргандим – қарз бўлдим, олий ўқув юртида таҳсил олдим – қарз бўлдим... Ҳозир эса шу ёшимда ҳам катта масъулият ила ўша қарзларимни адо этиб келмоқдаман...

Тақдимотда қатнашиб келган ҳамкасбимиз Даврон Нурмуҳаммад айтади: “Боболаримиз ана шундай илмий мажлислардан қолмасдан қатнашиб юришининг сабаби, улар ўша мажлисларда илм ўрганиш билан бирга олимлар йиғилиб, илму маърифатдан сўз юритган даврага Аллоҳ таоло ёғдириб қўйган файздан баҳра олиш, фаришталар илмий давралар рўйхатини тузган чоқда ўша рўйхатга илашиб қолиш бўлган экан”.

Бизга ҳам бугун муҳтарам воизимиз Одилхон қори Юнусхон ўғли ёзган асарлар тақдимоти муносабати билан олиму уламоларимизнинг ана шундай файзли суҳбатида иштирок этиш насиб айлади. Яна иккита китоб ва унинг ортидан эҳсон дастурхони билан ҳам сийландик.

Аллоҳ таоло ушбу олимимизнинг ижодига, умрига, ризқига баракот ато айлаб, келажакда элимизга манфаати етадиган янада гўзал асарлар битишни насиб қилсин!

Дамин ЖУМАҚУЛ

ЎМИ Матбуот хизмати

Рамазон ойи фазилатларга бойдир. Унинг фазилатларидан бири ой давомида хуфтон намозидан кейин таровеҳ намози ўқилишидир. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) таровеҳ намози хусусида бундай деганлар: 

“Ким рамазон кечаларида туриб, ибодат қилиш суннатлигига ишониб, савоб умид этиб ибодат қилса, олдинги гуноҳлари кечирилади” (Абу Ҳурайрадан ривоят қилинган). 

“Таровеҳ” луғатда “ором олдириш, дам бериш” маъноларида келган “тарвеҳа” сўзининг кўплик шаклидир. Истилоҳда Рамазон ойида хуфтоннинг суннати ва витр намози ўртасида ўқиладиган намозга нисбатан ишлатилади. Намознинг ҳар тўрт ракатидан сўнг тўхтаб, дам олингани учун “таровеҳ” деб ном берилган. 

Таровеҳ намози йигирма ракат бўлиб, эркак ва аёллар учун суннати муаккададир. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким Аллоҳдан савоб умид этиб, Рамазон намозини (таровеҳни) ўқиса, олдинги гуноҳлари кечирилади”, дея марҳамат қилганлар (Бухорий, “Салотут-таровеҳ”, 1; Муслим, “Мусофирин”, 174). 

Қуръони каримни тўла ёд билмаган кишиларга Фотиҳа сурасидан сўнг Фил сурасидан бошлаб кичик сураларни қўшиб ўқиш тавсия қилинган (“Зоҳидий ”). 

Ҳазрат Умар халифа бўлгач, одамлар тарқоқ ҳолда таровеҳ намозини адо этаётганларини кўриб, бу намозни жамоат билан ўқишни яна жорий қилдилар. Ҳазрат Али ҳам: “Умар масжидларимизни таровеҳнинг файзи ила нурлантирганидек, Аллоҳ ҳам Умарнинг қабрини шундай нурлантирсин”, дея дуо қилиб, бу ишдан мамнун бўлганларини билдирганлар. 

Ҳазрати Умар, Ҳазрати Усмон ва Ҳазрати Али даврларидан бошлаб, ҳозирги кунгача таровеҳ намози йигирма ракат ўқилади. Саҳобалардан ҳеч ким бунга эътироз билдирмаган, уламолар тарафидан ҳам шу шаклда ўқиш қабул қилинган. 

Ҳукми 

Рамазон ойида таровеҳ намозини ўқиш эркак ва аёлларга суннати муаккададир. Таровеҳ намозини жамоат билан ўқиш суннати кифоядир. 

Вақти 

Таровеҳ намози хуфтон намозининг суннатидан сўнг витр намозидан олдин ўқилади. 

Нияти 

“Таровеҳ намозини (ё шу вақтнинг суннатини) юзимни Каъбанинг бир томонига қилиб, холис Аллоҳ учун ўқишни ният қилдим”, деб кўнглидан ўтказилади.

 Ракатлари сони   

Таровеҳ намози йигирма ракатдир. Ҳар икки ракатдан сўнг салом берилади. 

Ҳар тўрт ракатдан сўнг, яъни икки саломдан кейин ҳамда витр намозидан олдин тўрт ракат намоз ўқиш миқдорича дам олинади. Дам олишда, истаса, тасбеҳ ё таҳлил айтади ё жим ўтиради. Тасбеҳ айтиш мустаҳабдир. 

Таровеҳ намозининг ҳар икки ракатининг биринчи ракатида имом ва қавм сано ўқийди. Имом тааввуз ва тасмия айтади. Руку ва сужуд тасбеҳлари учтадан айтилади. Қавма ва жалсага риоя этиш суннатдир. 

Қироати 

Барча намозларда, жумладан, таровеҳ намозида ҳам қироатни тажвид талабларига мувофиқ қилиш фарздир. Қироатда овоз гўзаллиги эмас, унинг тўғрилиги муҳимдир. Шунинг учун қироатни тўғри қилувчи одам имомликка ўтказилади. Таровеҳ намози давомида Қуръони каримни бир марта хатм қилиш суннатдир. Салаф уламоларимиз, Лайлатул қадр умидида Рамазон ойининг йигирма еттинчи кечаси таровеҳида хатм қилишни мақбул кўришган. Бунинг учун Қуръони карим оятлари 540 рукуга тақсим этилиб, мусҳафларга белги қўйилган. 

Барча намозлардаги каби таровеҳ намозида ҳам жамоатнинг кўплиги афзалдир. Шунинг учун имом таровеҳ намозида жамоат тоқатига мувофиқ миқдорда қироат қилиши лозим. Мутааххир уламоларимиз жамоат тоқатидан келиб чиқиб, таровеҳ намозида бир узун ё уч қисқа оят ўқиш мумкинлигига, яъни, Аср ва Ихлос каби сураларни ўқиш жоизлигига фатво беришган. 

Бу ўринда шуни таъкидлаш лозим: таровеҳ намозида, жамоатга малол келади, деган ўйда намознинг суннатлари асло тарк этилмайди. Саловот ўқилади. Саловатдан кейинги дуони ўқимаслик жоиз. 

Рамазон ойи давомида витр намози таровеҳ намозидан сўнг жамоат билан ўқилади.

“Ҳидоят” журнали материаллари асосида тайёрланди.

ЎМИ Матбуот хизмати

2018 йил 14 май куни юртмизда меҳмон бўлиб турган Хитой ислом уюшмаси раиси шайх Ҳасан Янг Фа Минг бошчилигидаги делегация Самарқандда бўлди деб хабар бермоқда ЎМИ Самарқанд вилояти вакиллиги.

Меҳмонларни темир йўл вокзалидан вилоят бош имом хатиби З.Эшонқулов ва Самарқанд шаҳар бош имом хатиби Н.Исламов кутиб олдилар.

Делегация аъзолари ташриф давомида дастлаб Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Самарқанд вилояти вакиллигига келдилар. Вакилликда томонлар ўртасида суҳбат олиб борилди. Вилоят бош имом хатиби З.Эшонқулов меҳмонларга вилоятдаги диний вазият, ислоҳот ва натижалар ҳақида сўзлаб берди. Меҳмонларга эсдалик совғалари тақдим этилди.

Меҳмонлар зиёрат давомида Ўзбекистон Республикаси Биринчи Президенти Ислом Каримов ёдгорлик мажмуаси, Регистон, Шоҳи Зинда ансамбли ва Имом Бухорий зиёратгоҳида бўлдилар. Хитой уламолари юртимиздаги ислоҳотлар, ислом дини ривожига қаратилаётган эътиборга гувоҳ бўлдилар.

Таъкидлаш лозимки, меҳмонлар юртимиздаги ўзгаришларни ўта ижобий баҳоладилар.

Шунинг билан Хитой делегациясининг вилоятга ташрифи якунланди.

ЎМИ Матбуот хизмати

Мулло Бозор Охунд улуғ донишманд ва мутафаккир, мударрис ва мураббий, илоҳиёт илмининг билимдони ва тасаввуф аҳлининг пирларидан бири бўлган. У оташнафас шоир Бобораҳим Машрабнинг устози саналади.

ЎзА хабарида ёзилишича, аллома XVII асрнинг биринчи ярмида дунёга келган. Бошланғич таълимни уйида олиб, кейин мадрасада ўқиган. Илмга ташналик ҳисси уни Туркистоннинг илму фан маркази саналмиш Бухорога етаклайди. У ерда донишманд олим Мирзо Баҳодир Бухорийдан таълим олгач, Шарқ мамлакатларига йўл олади. Саёҳати давомида Бозор Охунд Қашқарнинг Хўтан, Ёркент ва бошқа шаҳарларида бўлиб, катта обрў қозонади. Асли косонлик Султон Саид Жалолиддин авлодларидан бўлмиш машҳур Ҳидоятиллоҳ Офоқ хўжа билан танишиб, бир неча муддат у кишининг ҳузурида туради. Сўнг Қашқардан Бухоро, кейин эса Қўқон орқали Наманганга келиб, шу ердаги Лаббай Тоға даҳасидаги мадрасада мударрислик қилади, шу билан бирга масжидда имом вазифасини бажаради.

Мулло Бозор Охунд фиқҳ, ҳадис, фароиз, жўғрофия, илми ҳисоб, тарих, адабиёт, руҳшунослик ва бошқа илмларни яхши эгаллаган йирик олим эди. У араб, форс, туркий тилларда ижод қилган.

1645–1655 йиллар орасида Бобораҳим Машраб илк сабоқни айнан шу кишидан олган. Машраб ўз ғазалларида устозини эҳтиром билан тилга олади.

Бу табаррук зот валий сифатида ўз каромат ва башоратлари билан ҳам шуҳрат топган. У ҳақда “Тазкираи азизон”, “Тазкираи Роқим” асарларида қимматли маълумотлар учрайди.

Мулло Бозор Охунд ижодига мансуб асарлар, афсуски, йўқолиб кетган. Айрим қўлёзмаларда унинг ҳикматлари, форс тилида битилган рубоийлари ва шеърий парчаларигина сақланиб қолган. Аллома юз йилдан ортиқ умр кўриб, 1730 йил Наманганда вафот этган.

Наманган шаҳрининг Курашхона даҳасидаги Мулло Бозор Охунд мақбараси қатағон қирғини йилларида бузиб ташланган. Мустақиллик туфайли улуғ зотнинг мақбараси қайта тикланди, атрофи ободонлаштирилиб, муқаддас қадамжога айлантирилди. Эндиликда бу ер йил давомида маҳаллий ва хорижий сайёҳлар, зиёратчилар билан гавжум.

ЎМИ Матбуот хизмати