Имом Бухорий номидаги Тошкент Ислом институтида “Январь – Араб тили ва Балоғат фан ойлиги” муносабати билан 3-курс талабалари ўқиб тугатган “Шарҳи Мулло” китобининг “Хатмул кутуб” тадбири ўтказилди.

Унда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари, Тошкент Ислом институти ректори Муҳаммадолим Муҳаммадсиддиқов, Диний идора Қуръони карим ва тажвидни ўргатиш бўлими мудири Шайх Алижон қори, устоз-мураббийлар ва талаба-ёшлар иштирок этди.

Илмий-маърифий маросимда сўзга чиққан нотиқлар олийгоҳда халқ орасида “Шарҳи Мулла” номи билан машҳур бўлган китоб бўйича ҳам талабаларга шаҳодатнома бериш анъанаси йўлга қўйилгани, мазкур асар Ислом илмларини ўрганишда араб тилига оид таянч манба экани, Ибн Ҳожибнинг Кофия китоби матнига ёзилган шарҳлардан бири Абдураҳмон Жомийнинг “Фаваидуз зияиййа” китоби Тиллар кафедраси Араб тили ўқитувчиси Улуғбек Ҳасанов устозлигида 3-курс талабаларига 2 йил мобайнида ўқиб хатм қилинганига алоҳида эътибор қаратишди.

Тадбир давомида 3-курс талабалари “Шарҳи Мулла”нинг охирги саҳифаларини ўқиб хатмни якунлади. Сўнг 30 нафар толиби илмга ижоза шаҳодатномалари топширилди.

Шундан сўнг Муҳаммадолим домла талабаларга илм беришдаги меҳнатларини қадрлаб, институтда хатми кутуб ривожига қўшган ҳиссаси учун Тиллар кафедраси ўқитувчиларига ҳомийларнинг 1,5 миллион сўмлик ваучерларни ҳадя қилди. Шу билан бирга, “Шарҳи Мулла” китобини хатм қилишда фаоллик кўрсатган 16 нафар талабага эсдалик совғалари топширилди.

Тадбирга мазмунли маърузаси билан файз бахш этган Шайх Алижон қорига ташаккурнома тақдим қилинди.

Якунда устозлар хатми кутуб борасида фикр-мулоҳазаларини билдириш асносида Ҳақ таолодан талабаларнинг илм йўлидаги ҳимматларига баракалар сўраб хайрли дуолар қилишди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

Cавол: Мен витр намозини кечани охирида ўқиётган эдим, учинчи ракъатга турганимда, бомдод намозига азон айтилди. Менинг витр намозим дуруст бўладими ёки қайтадан ўқийманми?

Жавоб: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.

Шу ҳолатда ўқилган витр намози дуруст ҳисобланади. Бу ҳақда манбаларда бундай зикр қилинган: “Вақтлик намозни ўқиб турганида, ушбу намознинг вақти чиқиб кетса, намоз бузилмайди. Шуниси энг тўғрисидир.  Ушбу намоз адо, яъни вақтида ўқилган бўлади, қазо қилинган бўлмайди. “Зоҳидийнинг қазо боби”да энг тўғри гап шудир дейилган. Аммо бундан бомдод намозини ўқиётганида вақтнинг чиқиши мустасно бўлиб, зеро, у ҳолатда бомдод намози бузилади” (“Жомиъур-румуз” китоби).

Шунга кўра, бир фарз ёки вожиб намозини ўз вақтида ўқиб турганида, мазкур намознинг вақти чиқиб кетса, ушбу намоз бузилмайди ва ўз вақтида ўқилган ҳисобланади. Фақат тўртта ҳолат бундан истисно қилинган:

1. Бомдод намозини ўқиётганида, қуёш чиқиб қолса. Чунки бу ҳолатда бир намознинг вақти тугаб, иккинчи намознинг, яъни пешиннинг вақти кирмайди;
2. Жума намозини ўқиётганида, асрнинг вақти кирса, ушбу жума намози бузилади. Чунки жума намозининг шартларидан бири пешиннинг вақтидир. Қачонки, жумани ўқиб тугатмасидан олдин, пешиннинг вақти чиқиб кетса, жума бузилади ва унга пешинни қазосини ўқиш вожиб бўлади;
3. Соҳиби узр киши фарз намозларидан бири ёки витрни ўқиб турганида, мазкур намознинг вақти чиқиб кетса, унинг намози бузилади. Зеро, соҳиби узрнинг таҳорати фарз намозининг вақти чиқиши билан синади. Шунинг учун унинг намози ҳам фосид бўлади;
4. Ийд намозини ўқиб турганида завол пайти кирса, намоз бузилади.

Ушбу тўртта ҳолатдан ташқари ҳолларда бир фарз ёки вожиб намозини ўқиб турса, мазкур намознинг вақти чиқиб кетса, ушбу намоз дуруст ва ўз вақтида ўқилган саналади. Аммо шуни ҳам таъкидлаш жоизки, намозни узрсиз охирги вақтига қадар кечиктириш гуноҳ саналади. Ҳар бир намозни ўз вақтида ўқиш фарздир. Валлоҳу аълам.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

Мактаб даврида кўпчилик қизлар севги-муҳаббат дардига мубтало бўлишади. Ачинарлиси, бу “дард” йигит-қизларни илм олишдан чалғитиб қўяди. Ундан ҳам ёмони кўп ҳолатларда бу “муҳаббат қиссалари”нинг охири хайрли бўлмайди.

Биз ҳам мактабда юкори синфларда, ундан кейин коллежда ўқиган пайтимиз синфимиздаги қизларни сўраб келадиган йигитлар кўп бўларди. Энг асабни бузадигани уларнинг дарс маҳалида, дарсни бўлиб, қизларни чақиришлари эди. Бу устозларнинг ҳам жаҳлини чиқарарди. Лекин дугоналарим ичида ҳамма мени сўраб келадиган “севгилим”га ҳавас қилишарди. Чунки уларни охири барибир ташлаб кетадиган, ёлғончи йигитлар сўраб келишса, мени сўраб келадиганим отам эдилар.

Бирорта дугонамнинг дадаси мактабга менинг дадамчалик кўп келмасди. Дадам танаффус пайтлари келиб мени мактабимиз ташқарисига олиб чиқар, жазирама кунларда менга муздек шарбатлар олиб берардилар. Кейин қўнғироқ чалиниши билан харажатларимга етарли пул бериб мактабга киргазиб юборардилар. Синфга қўлимда пул ва ширинликлар билан кириб борарканман, кўпчилик дугоналарим менга ҳавас кўзлари билан қарашарди.

Дугоналарим гоҳида ўзлари учрашадиган йигитларининг сифатларини, минадиган машиналарини айтиб мақтаниб қолишарди. Шундай пайтларда мен дадам ҳақларида гапириб мақтанардим. Улар йигитлари ҳақида уйдагилари билиб қолишидан доим қўрқувда, улар ҳақида гапиришдан доим хавотирда юришарди. Мен эса, ўз “йигит”им ҳақида гапиришдан доим хотиржам эдим. Қолаверса улар йигитларини ташлаб кетишидан қўрқишарди. Мен эса, доим ёнимда бўладиган садоқатли ва вафодор “севгилим” борлигидан фахрланардим. Мен улардан кўра ўзимни анча бахтиёр ҳис қилар эдим.

Отам раҳматликнинг елиб-югуришлари, менга бўлган эътиборлари, ғамхўрликлари сабаб ўсмирлик пайтимда, то турмушга чиқиб кетгунимча бирор йигитга қарамадим. Бирор йигит билан гаплашиш ҳақида ўйлаб ҳам кўрганим йўқ. Йиллар ўтиб билдимки, отам ҳамма ҳаракатларини менинг иффатимни, ор-номусимни сақлаш учун, мени чиройли ҳолатда турмушга бериш учун қилган эканлар. Ҳамма қизларнинг ҳам отаси менинг падарим каби бўлишини хоҳлардим...

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Кечирувчанлик руҳга дори ва баданга роҳатдир. Қалбларни ёритувчи эзгулик шуълалари айнан кечиримлиликдан порлайди. Оғриган чеҳраларга розилик табассуми билан боқсангиз, улар ёришади, шод бўлади.

Гоҳида сизга ёмонлик қилган одамни кечириш қийиндек кўринади, у хоҳ дўстингиз, яқинингиз бўлсин, хоҳ ишдаги ёхуд дарсдаги шеригингиз бўлсин. Кечириб юбориш сизни ҳиқду адоват туйғуларидан халос этиб, ўрнига роҳат ва хотиржамлик каби ширин туйғуларни олиб келади.

Кечирувчан бўлиш асло ҳурматингизни йўқотишингизни англатмайди, ҳақларингиздан кечганингизни ҳам ёки хорликка рози бўлганингизни ҳам билдирмайди. Бунинг тамоман акси!

Бошқаларнинг айбига кўз юмиш роҳат ва хотиржамлик эшикларини очади ҳамда муҳим ишларга қўл уришингизга имкон яратади. Одамларнинг ёмонлигини, ҳар хил гап-сўзларини ўйлаб, сиқилиб юрмайсиз.

Имом Шофеий раҳимаҳуллоҳ бир шеърида шундай дейди:

Узоқ бўлгач кек-адоват таъмидан,

Халос бўлдим душманчилик ғамидан.

Қалбингизни мусаффо айланг, уни гина-адоват ҳисларидан покланг, бундай ёмон туйғулар қалбингизга ўрнашишига қўйиб берманг!

Кимда-ким сизга нисбатан хатога йўл қўйса, ҳаққингизни поймол қилса, унинг яхши хулқларини, олий сифатларини ёдга олинг. У билан ўтган яхши хотираларни, сизга берган ёрдамларини эсга олинг. Бу уни кечиришингизда, унга яна бир бор имконият беришингизда сизга қўл келади!

У билан ўртангизда бўлган можаронинг тафсилотларини ўйлаб, вақтингизни кетказманг. Зеро бу муаммони ҳал қилиб бермайди, уни чигаллаштиргани қолади.

Кимдир сизни танқид қилса, мавзуни шахсиятга бурманг, масалага эътибор қаратинг ва фикрингизни унга очиқ-равшан тушунтириб беринг.

Ғазаб билан ҳукм қилманг, чунки ғазаб ўз фикрингизни тўғри, бошқаларнинг фикрини хато деб билишга олиб боради.

Ғонидий айтади: “Биз шахсларга душман эмасмиз, хатоларга душманмиз”.

Кечирувчанликни оналардан, оталардан, жуфти-ҳалолларимизнинг муҳаббатидан, дўстларимизнинг вафосидан ўрганишимиз мумкин. Улар дунёни шодлик ва саодатга тўлдирадилар. Одамлар орасида меҳр-муҳаббатни ёядилар.

Яна шуни билингки, яхши одамлар келишмовчилик бўлган пайтда жаҳл устида қўпол гапларни гапириб, қасд олишни ваъда қилишлари мумкин, лекин қасд олишга фурсат бўлганда қалблари юмшаб: “Ким афв этиб ислоҳ қилса, унинг ажри Аллоҳнинг зиммасидадир” (Шўро сураси, 40-оят), деб айтадилар.

Яратувчимиз Аллоҳнинг кечиримиданда каттароқ кечирим борми?! “Авф этсинлар, ўтиб юборсинлар. Аллоҳ сизларни мағфират қилишини хуш кўрмайсизларми?! Аллоҳ ўта мағфиратли, ўта раҳмли Зотдир” (Нур сураси, 22-оят).

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

2024 йил 16 январь куни Бирлашган Араб Амирликлари Ташқи ишлар вазирлигида Ўзбекистон Республикаси ва Бирлашган Араб Амирликлари ҳукуматлари ўртасида кириш виза талабларидан ўзаро озод этиш тўғрисидаги ҳамкорлик протоколи имзоланди. Ҳужжатга кўра, Ўзбекистон фуқаролари 30 кундан ошмаган муддатда Бирлашган Араб Амирликлари ҳудудида бўлиши даврида виза талабларидан озод этилади. Ҳужжат расман 2024 йил 16 февралдан кучга киради.

Хўш, биз Бирлашган Араб Амирликлари ҳақида нималарни биламиз? Биз бугунги лавҳамизда фуқароларимиз учун Бирлашган Араб Амирликлари ҳудудида амал қилиниши керак бўлган айрим қонун-қоидалар билан таништиришни мақсад қилдик.  

Такси хизматлари.  

Бирлашган Араб Амирликлари ҳудудида такси хизматлари ҳисоблагичнинг кўрсаткичлари асосида нарх белгиланади.  

Маълумот учун: Абу Даби ва Дубайда таксида юришнинг минимал нархи - 12 дирҳам, Шаржада 13 дирҳам, учала шаҳарда 1 соат кутиш вақти 30 дирҳам. Абу Дабида ҳар км учун 1,8 дирҳам, Дубай ва Шаржада 2,8 дирҳам тўланади.  

Солиқлар.  

Бирлашган Араб Амирликларида барча товар ва хизматлар учун тўловлар нархидан 5 фоиз қўшилган қиймат солиғи ундирилади. Туризм мақсадида ташриф буюрган туристлардан меҳмонхона хизматларининг нархидан 4 фоиз туристик солиғи ундирилади, солиқлар меҳмонхона нархига қўшилган тарзда тақдим этилади.  

БАА бўйлаб хорижий давлатлар фуқаролари учун “Tax free” тизими жорий этилган. 2022 йил 14 сентябрда ушбу тизим тўлиқ рақамлаштирилган ва барча аэропортларда ўз-ўзига хизмат кўрсатиш киоскларида фуқаролар қилинган харид учун электрон харид чеклари орқали Қўшилган Қиймат Солиғини қайтиб олишлари мумкин.  

Бирлашган Араб Амирликлари давлат тили – араб тили.  

Бироқ, БААда доимий яшовчи хориж фуқароларининг умумий аҳоли сонидаги улуши 88%ни ташкил қилгани ва туристлар учун шароит яратиш мақсадида оммавий объектлардаги кўрсаткичлар ҳамда йўл ва бошқа белгилар араб ва инглиз тилларида. Мулоқотда урду, ҳинд ва форс тиллари ҳам кенг тарқалган.  

Алкоголизмни тарғиб қилиш тақиқланади  

Мамлакатда алкоголли ичимликларни жамоат жойларида истеъмол қилиш ва маст бўлиш билан боғлиқ қатъий чекловлар мавжуд. Шаржа амирлигида спиртли ичимликлар билан боғлиқ чекловлар қатъий назорат қилинади. Шаржада жамоат транспортида спиртли ичимликларни олиб юриш ҳам тақиқланади. Қоидабузарлар олти ойгача қамоқ жазосига ёки 2000 дирҳам (яъни $ 545 АҚШ доллари) миқдорида жаримага тортилади.  

Маҳаллий аҳолини суратга олиш тақиқланади  

Амирликлар қонунчилиги одамларни уларнинг розилигисиз суратга олишни тақиқлайди. Шу сабабли, сайёҳлар маҳаллий аҳолини камерага ёзиб олишга ҳаракат қилишда эҳтиёт бўлишлари керак. Суратга олишдан олдин, агар улар бунга қарши бўлмасалар, аниқлаб олиш яхшироқ. Қоида одамлар гавжум жойларда, диққатга сазовор масканларни суратга олишда қўлланилмайди. Аммо бошқа ҳолларда йирик миқдорда жарима тўланишига, қонунни қўпол равишда бузганлик учун эса 7 йилгача маҳаллий қамоқхонага равона бўлиш мумкин.  

Жамоат жойларида эркак ва аёллар ўзларини тутиш бўйича чекловлар мавжуд  

Бу борада қатъий чекловлар БААнинг барча Амирликларида қўлланилади. Жуфтликларнинг жамоат жойларида ҳаддан зиёд яқин бўлиши ва турли ҳаракатлар қилиши юқоридаги каби жарима ёки қамоқ жазосига дуч келишингиз мумкин.  

Туристларга бўлган муносабат туфайли ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг ушбу масала бўйича сайёҳларга муносабати енгил кўрилади. Сўнгги йилларда хориж фуқароси бўлган ҳуқуқбузарларга шунчаки танбеҳ берилмоқда. Бироқ мавжуд жазо чоралари амалда қолмоқда.  

Бир жинсли шахсларнинг ўзаро муносабатга киришиши БАА қонунчилигига кўра оммавий калтаклашдан тортиб, қамоққа олиш ёки ўлим жазосигача жазоланиши мумкин. Бу борада қонунбузарлар миллатидан ва жиноят содир этилган жойдан (жамоат жойи, меҳмонхона, хусусий турар жой) қатъий назар жазоланади.  

Қарама-қарши жинс вакиллари кийимларини кийиш, тақинчоқ ва бошқа буюмларидан фойдаланиш йирик миқдорда жарима ёки қамоқ жазосига сабаб бўлади.

Жамоат жойларида сайёҳларнинг кўриниши бўйича талаблар мавжуд    

БАА қонунчилиги шариатга асосланишидан келиб чиқиб, жамоат жойларида ҳаддан ташқари очиқ ва тор кийимлар киймаслик бўйича қатъий талаблар мавжуд. Бироқ, ҳозирда кийиниш қоидаларини бузганларга жиддий жазо қўлланилмайди. Фақат масжидга ташриф буюрувчиларнинг ташқи кўринишига қўйиладиган талабларга қатъий риоя қилинади.  

Жамоат транспортидаги айрим қоидалар  

Дубай метросидаги пушти рангдаги вагонлар фақат аёллар ва 12 ёшгача бўлган болалар учун мўлжалланган, эркаклар чиқиши ман этилади.  

Жамоат транспортида овқатланиш қатъиян ман этилади, қоида ҳатто сақич учун ҳам амал қилади.  

Ногиронлар ва ҳомиладор аёллар учун жойларни эгаллаш тақиқланади, ҳатто улар яқин атрофда бўлмаса ҳам.  

Учала ҳолатдаги тақиқларни бузганлар учун 100 дирҳам ($ 27) миқдорида жарима қўлланилади.  

Муқаддас Рамазон ойида амал қилиниши лозим бўлган айрим жиҳатлар  

Рамазон даврида жамоат жойларида кундузи овқатланиш ва сув ичиш қонунчилик даражасида тақиқланган. Тақиқни бузганлар бир ой қамоқхонага тушиши ёки 1000 дирҳам ($ 272) жаримага тортилиши мумкин.  

Шунингдек, бу даврда жамоат жойларида фуқароларнинг ташқи кўриниши ва ҳатти-ҳаракатларига қўйилган талаблар (баланд овозда гапириш ёки кулиш, қасам ичиш) кучайтирилади. Ўз навбатида, бу даврда турар жойлар нархлари арзонлашади, турли чегирмалар жорий этилади.  

Бошқа дин вакилларининг диний эътиқодларини ҳақоратлаш жазоланади. Ҳар қандай динни танқид қиладиган рамзлар билан кийим кийиш тақиқланади.

Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, қайси мамлакатга борманг Сиз Ўзбекистон Республикаси фуқароси, чет давлати учун "хорижлик" бўлиб қоласиз. Бошқа давлат қонун қоидаларига амал қилиш аввало ўзингиз учун фойдали.

Бизни кузатишда давом этинг. Ўзингиз ва яқинларингизни эътиборсиз қолдирманг.

М.Турдалиева,

ЎзА