Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинган ҳадисда Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким кичигимизга раҳм қилмаса ва каттамизнинг ҳақини билмаса, биздан эмас”, дедилар.
Бу – машҳур ҳадис. Мўмин-мусулмонлар кичикларга, болаларга раҳм қилишлари, меҳрибон бўлишлари, бошини силашлари, айни пайтда катталарнинг ҳурматини, эъзозини жойига қўйишлари лозим. Бу ишлар мўминларнинг сиймоси, Ислом жамияти аъзосининг белгисидир. Кичикларга раҳм қилмаган, катталарга ҳурмат кўрсатмаган одамни.
Расулуллоҳ (соллалоҳу алаҳи ва саллам) “биздан эмас”, деяптилар. Буни яхши англаб, амал қилишимиз керак.
Ашъарийдан ривоят қилинади: Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Соч-соқоли оқарган мусулмонни, Қуръонни ёд олган, унда ғулувга кетмаган ҳамда унга жафо қилмаганни ва адолатли ҳукумдорни икром қилиш Аллоҳни улуғлашдандир”.
Ҳадисларда зикр қилинган суннат ва савобли, шунингдек, инсоний фазилатлардан ҳисобланган амалларни халқимиз асрлар давомида ҳаётига тадбиқ этиб келмоқда.
Бироқ ҳозирги глобаллашув жараёнида ўзга жамиятлардаги ҳолатлар, ойнаижаҳон орқали намоиш этилаётганининг фуқароларимизнинг хорижий мамлакатларга қатнови кўпайгани, ижтимоий тармоқларда тарғиб этилаётган омиллар, бир сўз билан айтганда, шиддат билан тарқаб бораётган “оммавий маданият”, афсуски, баъзи ҳамюртлармизни четлаб ўтаётгани йўқ. Яқинда бир оиладаги нохуш воқиани эшитиб жуда ҳафа бўлдим. Фарзандини яхши ниятлар билан боқиб катта қилган, олий маълумотли қилиб ишга жойлаган ота-онага ўғли иш жойидаги ойлик маоши камлигидан шикоят қилади. Ўзининг орзу-ҳавасига етмаслиги ва шунга ўхшаш важлар билан нолий бошлайди. Отаси унга сабр-тоқат билан иш тутишини, ҳамма орзулар бирданига рўёбга чиқмаслигини, барча яхши ниятларга меҳнат ила эришиш мумкинлигини, агар моддий томондан ёрдам керак бўлса, отаси унга ёрдам бериб туришга тайёр эканини тушунтиришга ҳаракат қилади. Шунга қарамай навқирон йигит ота-онасининг розилигисиз, ишхонасидаги раҳбарларни хабардор қилмаган ҳолда, Бирлашган Амирликларнинг Дубай шаҳрига иш излаб кетади. У ерда икки ой сарсон-саргардон бўлиб, иш тополмай, юзи шувит бўлиб қайтади. Натижада иш жойидан ажраган, ота-она ва маҳалла-куй олдида ҳижолатчиликда нима қилишни билмай юрибди.
Ўйламай босилган биргина қадам энди бошаланаётган ҳаёт йўлига катта тўсиқ қўйди. Йигит ҳадиси шарифларда васф этилган сабр, қаноат, меҳнаткашлик, ота-она ҳурмати каби насиҳат, кўрсатмаларига амал қилмаслиги мустақил ҳаётининг дастлабки қадамларидаёқ панд еди.
Ислом дини бизларни ҳар бир ишни бошлашдан олдин катталар, ёши улуғлар билан кенгашишга маслаҳатлашиб олишга чорлайди. Халқимиз ҳаётида қадрият даражасига кўтарилган бу ишлар, аслида илоҳий топшириқ бўлиб, Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Ишларингизда улар билан маслаҳатлашинг” (Оли Имрон, 159), демоқлик билан Расулини саҳобалар билан маслаҳатлашишга буюрмоқда. Демак, биз ҳам ушбу илоҳий таълимотга амал қилиб, маслаҳатгўйларимизнинг тавсияларига амал қилмоғимиз даркор.
Аллоҳ таоло барчамизнинг комил инсонлар сирасига киришимизни насиб этсин.
Зайниддин ЭШОНҚУЛОВ,
Самарқанд вилояти вакилининг ўринбосари,
“Имом Бухорий” жоме масжиди имом-хатиби
