Шу йил 8-9 декабрь кунлари Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳимжон Иномов диний соҳа вакилларидан иборат Ўзбекистон делегацияси билан бирга Москва шаҳрида ўтказилаётган Волга Булғори халқларининг расман исломни қабул қилганининг 1100 йиллиги (922-2022) ва Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳижрат қилганларининг 1400 йиллиги (622-2022)га бағишланган “Адолат ва мўътадиллик: Дунё тартибининг илоҳий тамойиллари” мавзусидаги XVIII Халқаро мусулмон форумида қатнашмоқда.

Мазкур халқаро анжуманда 30 дан ортиқ хорижий давлат вакиллари билан бир қаторда Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари Давронбек Махсудов, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳимжон Иномов, Тошкент ислом институти ректори Уйғун Ғофуров ва Ўзбекистон халқаро ислом проректори Зоҳиджон Исломовлардан иборат Ўзбекистон делегацияси аъзолари ҳам фаол иштирок этишмоқда.

Жумладан, Иброҳимжон домла Иномов сўзга чиқиб, Россиядаги диний соҳа раҳбарлари ва форум иштирокчиларига Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратларининг салом ва дуоларини етказдилар. Шунингдек, Волга Булғори халқлари уламоларини муборак сана муносабати билан муборакбод этиб, ўзаро ҳамкорлик алоқалари, юртимизда диний соҳада амалга оширилаётган ислоҳотлар, муборак динимиз ривожига ҳисса қўшган юртимиз ва Буғор ўлкасидан етишиб чиққан буюк алломалар тўғрисида манфаатли ва таъсирчан мавъиза қилдилар.

Нуфузли анжуманда Ўзбекистон делегацияси вакиллари Россия Федерацияси мусулмонлари идораси раиси, Россия муфтийлари кенгаши раиси, муфтий Шайх Равиль ҳазрат Гайнутдин ва бошқа мутасадди вакиллар билан ўзаро ҳамкорлик бўйича мулоқот бўлиб ўтди ва унинг доирасида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳимжон домла Иномовга эсдалик ҳадя тақдим этилди.

Маълумот учун, Баъзи манбааларда Волга (Идил) булғорлари Исломни милодий 922 йили қабул қилишган, дейилади.
Ислом дини ёйилиши баробарида Булғор мамлакатида Қуръони карим ва унинг тафсирлари ҳам пайдо бўла бошлайди. Туркий халқлар орасида маълум Табарий, Абу Бакр, Абдуссалом Қазвинийлар тафсири жуда катта – ўттиздан уч юз жилдгача бўлгани учун ундаги мазмун ва қиссаларни бадиий асар қилиш ҳам шакллана бошлади. Рабғузийнинг “Қисас ул-анбиё”, Маҳмуд Булғорийнинг “Жаннат эшиги”, Сайфи Саройининг “Туркий Гулистон” каби асарлари шулар жумласидандир.

Ўн тўққизинчи асрга келиб, татарлар орасидан Қуръони карим маъноларини таржима ва тафсир қилган олимлар етишиб чиқди. Бу соҳадаги илк уринишни таниқли аллома Абдунносир Курсавий (1776-1812) амалга оширди.
Ўша даврда Иван Николаевич Харитонов босмахонаси ном чиқарган эди. Татар ноширларининг ҳар қандай буюртмасини уддалашга қодир бўлган бу босмахонада ҳам Қуръони карим чоп этилди.

Қуръони каримнинг босма нусхасини Харитоновдан аввал Қозондаги “Сабоҳ” ва “Умид” босмахоналари эгаси Ҳабибраҳмон Забиров ҳам кўп нусхада чоп этган ва бу нусхалар Татаристондан ташқари Русия ҳамда Ўрта Осиёдаги бошқа мусулмон ўлкаларда ҳам кенг тарқалган эди.

Қуръони каримнинг Қозон босмаси тарихи бу билан тугамайди. Ҳозир у дунёнинг кўпгина мусулмон ўлкаларида қайта-қайта чоп этилмоқда ва минглаб-миллиёнлаб мусулмонларнинг Аллоҳ каломи билан ошно бўлишларига имкон яратмоқда. Русия диёридаги илк босма китоблардан бўлган Қозон босма Қуръоннинг турк-татарларни Ислом асослари билан таништиришдаги аҳамиятини, бу соҳада татар матбаачилари ва ноширларининг хизматларини муносиб баҳолашга эса сўз бойлигимиз камлик қилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Аксарият давраларда бўлиб қолсак, шу даврада бўлмаган кимнингдир ҳаётига доир мавзуда гап очилади. Бировнинг кийган кийими борми, минган автомашинасими ёки қилганданғиллама тўйими қизғин муҳокама қилинади. Билиб, билмай кимлардандир эшитган гапларимиз аосида ўзганинг ҳаётини муҳокама қиламиз. Яна ўзимизга таскин бериш мақсадида “Ғийбати эмас, сифати”, - деб, гапирган гапларимизни оқламоқчи бўламиз.

Икки кишининг боши бирикса албатта, гап мавзуси “эшитдингизми?.....”  деган сўзлар билан ўзгалар ҳаёти тўғрисида гап кетади. Гуёки, суҳбатлашишга  бошқа мавзу йўқдек.Аслида биз гапирган гапларимиз ғийбат эканлигини биламиз, лекин  буни  тан олгимиз келмайди.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам ғийбатга шундай таъриф  берганлар: “Биродаринг эшитса, хафа бўладиган хислатларни айтишинг ғийбатдир”. Саҳобалар: “Агар биз айтган хислат унда бўлса-чи?”, деб  сўрашганда, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам уларга: “Бор  хислатларни айтсанг, ғийбат, йўқ  хислатларни айтсанг,  бўҳтондир”, деганлар.

Кишининг жисмидаги нуқсон билан айблаш ёки насл насабини, ҳаракатини, сўзларини, дину-диёнатини, дунёсини, кийимларини, яшаш жойлари, уловини камситиш ғийбат бўлади.

Қўл ҳаракати, кўз қисиш, ишора қилиш каби ҳоллар билан хам кишини  масҳара қилишмумкин эмас. Қуръони каримнинг “Ҳумаза” сураси 1-оятида Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:“Ҳар бир обрўтўкувчи ва айбловчига “вайл” бўлсин”.

Абу Барза Асламийдан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи вассалам: “Эй тили билан иймон келтириб, дилида иймон келтирмаганлар,мусулмонларни ғийбат қилманг ва уларнинг камчиликларини қидирманг. Кимки, уларнинг камчиликларини қидирса, Аллоҳ таоло ўзинингкамчилигини қидиради. Аллоҳ кимнинг камчилигини қидирса, уни уйида шарманда қилади”, дедилар.

Ҳазрати Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расуллуллоҳ соллаллоҳу алайҳи вассалам айтдилар: “Меърож кечаси баъзи инсонларнинг  олдидан ўтдим, улар темир тирноқлари билан юзларини ва кўкракларини юлиб  турганларини кўрдим. Жаброил алайҳиссалломдан уларнинг кимлигини  сўраганимда, Жаброил: “Булар одамларнинг гўштини ейдиган, уларнинг иффат-номусларини тўкадиган одамлардир(яъни ғийбатчилардир)”,деди”.

Ғийбат қилган ё ғийбатга қулоқ солган киши гуноҳданфориғ бўлиши учун Аллоҳ таолога чин дилдан тавба-истиғфор айтиб пушаймон бўлиши, қайта ғийбат қилмасликка аҳд қилиши зарур. Ғийбат қилган одамидан эса кечирим сўраб, унинг розилигини олиши, агар у оламдан ўтган бўлса, камбағал, етим-есирларга хайр-эҳсон улашиб, савобини унинг руҳониятига ҳадя қилиши керак.

Хулоса ўрнида шоирнинг:

“Мен  хеч  кимни  демайман ёмон,

Ўз кунларига бўлсинлар омон.

Фақат  дейман адашиб кетманг,

Жаннат  қолиб, жаҳаннам томон”, деган сўзларини келтирмоқчиман.

Б.Қўчқарова- Жомбой туман бош имом-хатибининг

Хотин-қизлар масалалари бўйича ёрдамчиси.

Ўзбекистон мусулмонлари идорасида Конституциямиз қабул қилинганининг 30 йиллиги муносабати билан маърифий тадбир бўлиб ўтди. Унда Диний идора ходимлари, диний таълим муассасалари ўқитувчи ва талаба-ёшлар, шунингдек, ҳудуддаги вакиллик ва ислом билим юртлари вакиллари масофавий тарзда иштирок этишди.

Тадбир анъанага кўра Қуръони карим тиловати ва хайрли дуолар ила бошланди.

Дастлаб Ўзбекистон мусулмонлари идораси Ҳуқуқшунослик бўлими мудири вазифасини бажарувчи Жаҳонгир Хотамов иштирокчиларни байрам билан муборакбод этиб, Асосий қомусимиз тарихи ва бугунги кундаги аҳамияти тўғрисида маъруза қилиш учун мутахассислар таклиф қилингани, улардан саволларига жавоб олиши мумкинлигини баён этди.

Шундан сўнг Тошкент давлат юридик университети Конституциявий ҳуқуқ кафедраси доценти вазифасини бажарувчиси, юридик фанлари бўйича фалсафа доктори Ботиржон Қосимов сўзга чиқиб, Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилиниш тарихи, айни кунларда у янги авлод ҳуқуқлари билан янада такомиллаштирилаётгани, шу асосда виждон эркинлиги тўғрисида қонун қабул қилингани ҳақида сўзлаб берди.

Ботиржон Қосимов ўз сўзида давом этиб, қонунларни, аввало, давлат ва нодавлат ташкилот ходимлари билиши ва унга амал қилиши лозимлиги, ҳар қандай муассасада қонунлар ижросини таъминлаш кадрлар салоҳиятига боғлиқлиги, бунда жамоатчилик назоратининг аҳамияти катта экани, диний соҳа ходимлари ўз чиқишлари билан инсонларни илм олиш, ўз ҳуқуқ ва мажбуриятлари, хусусан, Конституцияни ўрганиш ва унга амал қилишга чорлаши муҳимлигини таъкидлади.

Тадбир давомида сўзга чиққан Тошкент шаҳар суди Жиноят ишлари бўйича судьяси Отабек Муҳаммадиев Ўзбекистон фуқароларининг миллати, ирқи, дини ва ижтимоий мавқеидан қатъий назар давлат ҳимоясида экани ва қонун олдида тенглиги ҳамда уларнинг дин соҳасидаги ҳуқуқ ва эркинликлари тўлиқ таъминлангани масаласи ҳам Конституцияда ўз аксини топгани, шунингдек, ҳар қандай маълумот, айниқса, диний материал ва илмни фақат ишончли манба ва мутахассислардан олиш лозимлигини жамоатчиликка етказиш лозимлиги, қонунчиликда тақиқланган манбалардан сақланиш кераклигини ҳаётий мисоллар билан тушунтириб берди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Бош мутахассиси Алишер Аъзамов сўз олиб, диний соҳа ходимларининг ҳуқуқий саводхонлигини ошириш бўйича қилинаётган ишлар, келгуси режалар ҳақида маълумот бериб ўтди.

Тадбир давомида иштирокчилар ўзларини қизиқтирган саволларига атрофлича жавоб олишди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати