Бугун 01.06.2023 санада Ўзбекистон халқаро ислом академиясида имом-хатиблар учун тажвид фанидан махсус дарс ташкил қилинди.

Ўзбекистон халқаро ислом академияси фахрий доктори, “Қуръон ва тажвидни ўргатиш” бўлими мудири Шайх Алижон қори имом-хатибларга “Қуръон қироати, дуо ва зикрларда тажвид илмининг аҳамияти” мавзусида маъруза қилди.

Дарс давомида Мусъҳафлардаги вақфларга амал қилиш қоидалари, Мусъҳафлар ёзилишидаги тафовутлар ҳамда “Фотиҳа” сураси, дуо ва зикрларни ўқишда учрайдиган айрим хатолар ва уларнинг муолажаси каби тажвидга оид долзарб масалалар муҳокама қилинди.

Ҳаммага маълумки, бугунги кунда экстремизм ва терроризм нафақат алоҳида мамлакатларнинг миллий хавфсизлигига, балки жаҳон ҳамжамиятига жиддий таҳдид солаётган омилга айланиб улгурди. Бу эса ҳар қандай юрт тинчлиги ва миллат тақжирига масъул бўлган кишиларни бефарқ қолдирмаслиги аниқ. Қонунга кўра, терроризм бу – сиёсий, диний, мафкуравий ва бошқа мақсадларга эришиш учун шахснинг ҳаёти, соғлиғига хавф туғдирувчи, мол-мулк ва бошқа моддий объектларнинг йўқ қилиниши (шикастлантирилиши) хавфини келтириб чиқарувчи ҳамда давлатни, халқаро ташкилотни, жисмоний ёки юридик шахсни бирон-бир ҳаракатлар содир этишга ёки содир этишдан тийилишга мажбур қилишга, халқаро муносабатларни мураккаблаштиришга, давлатнинг суверенитетини, ҳудудий яхлитлигини бузишга, хавфсизлигига путур етказишга, қуролли можаролар чиқаришни кўзлаб иғвогарликлар қилишга, аҳолини қўрқитишга, ижтимоий-сиёсий вазиятни беқарорлаштиришга қаратилган, зўрлик ва зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш ёки бошқа йўл билан амалга ошириладиган жиноий қилмиш, ҳисобланади. Терроризм­ни бирор миллат ёки динга нисбат бериш мутлақо нотўғри. Зеро, терроризмни ҳеч қайси дин, ҳеч қайси миллат оқламайди. У кимнинг ва ниманинг номидан содир этилишидан қатъи назар, бундай буз­ғунчиликни амалга оширувчи шахс қонунга мувофиқ жазоланади.

Терроризм кишилар, жамоатлар ёки давлатларнинг дини, жони, онги, моли, номусига бузғунчилик билан душманлик қилишдир. Унинг доирасига қўрқитиш, азият етказиш, таҳдид қилиш, ноҳақ ўлдириш, мол-мулкни тортиб олиш, йўлтўсарлик, зўравонлик, таҳдиднинг барча турлари билан якка ёки жамоавий тарзда жиноий режани амалга ошириш киради. Ушбу ҳаракатларнинг мақсади кишилар орасида қўрқув, таҳлика солиш, азият етказиб қўрқитиш ёки бошқаларнинг ҳаёти, эркинликлари ва мол-мулкини хавф-хатарга қўйишдир. Буларнинг барчаси бузғунчилик қилиш бўлиб, Аллоҳ Қуръони каримда мусулмонларни бу ишдан қайтарган. Ақидапарастлик, бузғунчилик бугунги кунда пайдо бўлган долзарб масалалар эмас, бу муаммога нисбатан буюк алломалар ҳам кўп мурожаат этиб, уларнинг салбий оқибатларига ҳуқуқий ва фиқҳий жиҳатдан баҳо берган.

Қайд этиш жоизки, турли экстремистик ва террористик ташкилотлар Марказий Осиё республикаларидаги ижтимоий-сиёсий вазиятни издан чиқаришга қаратилган фаолиятини ҳам ҳануз давом эттираётгани ачинарли ҳол.

Ислом динини ўзларига ниқоб қилиб олган айрим гуруҳлар ва тоифалар диндан фойдаланиб, ғараз мақсадларни кўзлаган ҳолда, жамиятда бузғунчилик, бегуноҳ одамларнинг қони тўкилиши каби салбий ҳолатларни авж олдириб, фуқаролар тинчлигини бузиб, халқ ва диндорлар ўртасида низо чиқаришга, нифоқ солишга ҳаракат қилмоқда. Ўзларини «Ислом дини ва мусулмонларни ҳимоя қилувчи халоскор фирқа» деб эълон қилган ҳолда, бегуноҳ фуқароларнинг ўлимига сабаб бўлмоқда. Энг ёмони, улар ўз хатти-ҳаракатларини асослаш учун ҳар бир мусулмон учун муқаддас бўлган Қуръони Карим ва Ҳадиси шарифни ўзларининг ғараз мақсадларига мослаб тафсир ва таъвил қилиб, мусулмонлар ўртасида нифоқ чиқаришга уринмоқда.

 Ваҳоланки, Ислом дини ҳар қандай оғир ша­роитда ҳам экстремизм ва террорчилик каби кескин ҳаракатларни амалга оширишга рухсат бермайди. Унинг таълимотига кўра, ноҳақ қон тўкиш энг оғир гуноҳ ҳисобланиб, бунинг жазоси ҳам оғир экани маълум. Ҳозирги кунда терроризм, экстремизм, диний ақидапарастлик, мутаассиблик каби иллатлар тинчлик-осойишталикка рахна солмоқда.

Афсуслик билан бўлсада, айтиш ўринлики, юртимиз Ўзбекистон терроризм таҳдидлари ва унинг зарарли оқибатларини ўз бошидан кечирган мамлакатлардан бири ҳисобланади. Шу туфайли ҳам юртимизда ушбу иллатларга қарши курашиш, унинг олдини олиш бўйича жаҳон ҳамжамиятига намуна бўла оладиган даражада ўзига хос таж­риба шаклланган. Қолаверса, юртимиз ва  ислом дини тарихига салмоқли ҳисса қўшган буюк аждодларимиз қолдирган маънавий-маърифий мерос нафақат ислом оламида, балки бутун жаҳонда алоҳида эътиборга лойиқлиги эътироф этилган ҳақиқатдир. Бугунги кунда дунёнинг айрим минтақаларида тобора кескинлашиб бораётган қонли можаро ва зиддиятлар, терроризм ва экстремизм хавфи биздан доимий огоҳ ва ҳушёр бўлишни талаб этмоқда.

Ақидапарастлар содир этаётган жиноятлари учун жавобгарликка тортилар экан, жамоатчиликни, расмий имом хатибларни ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралар вакилларини қоралаш мақсадида инсон ҳуқуқлари поймол этилаётир, виждон эркинлиги таъминланмаётир ва бизни қийноққа солишяпти, деган турли фис­қу фасодларни тарқатишмоқда. Бу туҳматлар, албатта, нотўғри эканлиги ўз исботини топаётганига қарамай, бу бўҳтонларни четдан туриб уюштираётган ва қўллаб-қувватлаётганлар ҳам бор.

Мазкур ҳолатларни эътиборга олган ҳолда, ҳозирги кунда ислом дунёсининг барча олиму уламолари ҳамкорликда муқаддас динимизнинг соф таълимотини асл ҳолда асраб-­авайлаш, унинг аҳкомларини бузиб кўрсатишга ҳаракат қилаётган ёвуз кучларга қарши маърифий усуллар билан курашишни янада фаоллаштиришни зарурий ишлардан деб ҳисоб­лайди.

Мутаассибликни кўпинча дин билан боғлаш ва террордан фойдаланиб ҳамда мусулмонлар учун муқаддас бўлган ислом ниқоби остида ўзининг даҳшатли ишларини амалга ошираётган, моҳиятан, минтақада вазиятни беқарорлаштираётган бир қатор ташкилотлар фаолияти билан боғлиқ воқеаларга эътибор қаратган ҳолда, диншунос олим, жамоат арбоби Али Апшеронининг фикр­ларини келтириш ўринлидир. «Ислом, – деб ёзади у, – ўта кетган мутаассиб инқилобчиларга муҳтож эмас, аксинча, у чуқур ва самимий эътиқодга эга бўлган, бошқача фикрловчи, бошқа тилда сўзлайдиган ёки бошқа динга эътиқод қиладиган кишиларга нисбатан бағрикенглик ва очиқлик хос бўлган тақводор ва художўй кишиларга муҳтождир».

 Хулоса қилиб айтганда, терроризм иллатига қарши курашишда замонавий ҳуқуқ манбаларидан ташқари, муқаддас динимизнинг асоси ҳисоб­ланган Қуръони карим ва ҳадиси шариф ҳамда буюк аждодларимизнинг тавсияларига амал қилсак, юртимизда тинчлик-хотиржамликни таъминлашга ўзимизнинг муносиб ҳиссамизни қўшган бўламиз.

Раҳматуллоҳ Файзуллаев,
Марғилон шаҳар "Робия ҳожи она" масжид имом-хатиби

https://oliymahad.uz/39639 

Жорий йилнинг 23-25 июнь кунлари Малайзиянинг Пенанг штатида "Ҳалол" стандарт маҳсулотлари бўйича XII халқаро кўргазма ва конференция бўлиб ўтади. Унда  турли давлатлардан 20 000 зиёд соҳа вакиллари иштирок этиши кутилмоқда.   

Малайзиянинг Пенанг штати бош вазири Чоу Кон Ю XII халқаро кўргазма ва конференция Малайзия шимолидаги энг йирик тадбир эканлигини маълум қилди. У кўргазманинг Хитой, Испания ва Чили давлатлари делегациялари иштирокида ўтказилишини айтиб, кўргазма янги имкониятлар очиши мумкинлигини таъкидлади.

Вазирнинг сўзига кўра, кўргазма ҳалол озиқ-овқат ва ичимликлар ишлаб чиқариш, туризм, мода ва технология соҳалари бўйича бўлиб ўтади.

  Унинг сўзларига кўра, Пенангда ҳалол маҳсулотларга оид халқаро конференция давлат имкониятларини намойиш этиш ва иқтисодий фаровонлик учун ҳалол брендини илгари суриш учун платформа яратади.

 ЎМИ ходими И.Аҳмедов тайёрлади.

Тамаки маҳсулотларини истеъмол қилиш инсон саломатлигига жиддий зарар етказади. Ушбу оддий ҳақиқат билан ҳаётда қайта-қайта дуч келсак-да, дунёда чекувчилар тобора ортмоқда. Айниқса, вояга етмаган ёшлар, хотин-қизлар орасида бу иллат кенг тарқалаётгани аянчли.

Ҳар йили 31 май – Жаҳон тамакисиз куни жаҳон миқёсида нишонланади. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) 1987 йил таъсис этган ушбу халқаро сана чекишни ташлаш бўйича глобал ҳамкорликнинг энг муҳим воқеасидир.

Жаҳон тамакисиз кунини ўтказишдан бир неча мақсад кўзланган. Хусусан, тамаки хавфи ҳақида бутун дунё бўйлаб хабардорликни ошириш, чекишни ташлашнинг афзаллигини тарғиб қилиш, ушбу зарарли одатни тарк этишда амалий ёрдам таклиф этиш, чекиш билан курашадиган соғлиқни сақлаш уюшмалари ва шифохона хизматларини рағбатлантириш, ёшларни тамаки маҳсулотларидан, айниқса, электрон сигарет каби янги маҳсулотдан ҳимоя қилиш шулар сирасига киради.

Бу йил Жаҳон тамакисиз куни “Тамаки эмас, озиқ-овқат етиштириш” мавзуси доирасида нишонланмоқда. Бинобарин, тамаки саноатининг атроф-муҳитга зарарли таъсири, салбий оқибати муттасил ортиб бормоқда. Бу сайёрамизнинг шусиз ҳам чекланган ресурслари ва кучсизланган экотизимига ортиқча юк бўлмоқда.

Рақамларга мурожаат қиламиз. Сигарет ишлаб чиқариш учун бир йилда 600 миллион дарахт кесилади, 22 миллиард литр сув ишлатилади, атмосферага 84 миллион тонна карбонат ангидрид (СО2) гази чиқади. Буларнинг бари ер юзида ҳаво ҳарорати янада кўтарилишига сабаб бўлмоқда.

Тамаки етиштириш нафақат қишлоқ хўжалиги ишчилари, балки барчамизнинг соғлиғимизга путур етказмоқда, боз устига ушбу иллатдан сайёрамиз беқиёс зарар кўрмоқда. Тамаки саноати эса тамакини бошқа экинлар билан алмаштиришга йўл қўймай, оқибатда глобал озиқ-овқат инқирози кучайишига ҳисса қўшмоқда.

Бу йилги тамакига қарши компания, бир томондан, ҳукуматларни тамаки ишлаб чиқаришни субсидиялашдан воз кечишга ҳамда тежалган маблағни қишлоқ хўжалиги корхоналарига озиқ-овқат хавфсизлигини мустаҳкамлаш учун йўналтиришга, иккинчи томондан, одамларнинг овқатланишини яхшилаш учун янада барқарор экинларга ўтиш учун ёрдам беришга қаратилган.

Чекишнинг зарарини тамаки истеъмоли туфайли юзага келадиган касалликлардан ҳам билиш мумкин. Бу одат юрак-қон томир, нафас олиш, овқат ҳазм қилиш, асаб, жинсий безлар каби инсоннинг муҳим ички аъзоларига заҳарли таъсир қилади. Оқибатда миокард инфаркти, хафақон касаллиги, бронхларнинг сурункали яллиғланиши, яра ва саратон сингари кўпгина хавфли касалликлага олиб келади.

Кашандалик 17 хил саратонга сабабчи: 98 фоиз қизилўнгач ёки томоқ саратони, 96 фоиз ўпка саратони, 30 фоиз бошқа турдаги саратон касалликлари, 75 фоиз сурункали бронхит ва ўпка эмфиземаси, 25 фоиз юрак-ишемик касалликлари. Юрак касаллиги билан боғлиқ ўлимнинг 20 фоизи айнан тамаки истеъмоли натижасида келиб чиқади.

ЖССТ статистикаси:

• тамаки чекувчиларнинг тенг ярми айнан шу иллат туфайли ўлим топади;
• тамаки истеъмоли билан боғлиқ касалликлардан  ҳар йили 8 миллиондан ортиқ одам вафот этади;
• ушбу ўлим ҳолатларининг 7 миллиондан кўпи тўғридан-тўғри кашандалик натижасида, 1,2 миллионга яқини эса чекмайдиганлар, яъни пассив чекувчилар орасида тамаки тутуни таъсиридан келиб чиқади;
• дунёдаги 1,3 миллиард нафардан ортиқ кашанданинг 80 фоизи паст ва ўрта даромадли мамлакатларда яшайди;
• 2020 йил дунё аҳолисининг 22,3 фоизи, хусусан, эркакларнинг 36,7 фоизи ва аёлларнинг 7,8 фоизи тамаки истеъмол қилган. Бугунги кунда ушбу рақамлар янада ортмоқда;
• тадқиқотлар тамаки истеъмол қилувчилар ҳеч қачон чекмаганларга нисбатан 10-15 йил кам яшашини кўрсатган.

Таъкидлаш жоиз, тамакининг салбий таъсири олдини олишга уриниш электрон сигарет кенг тарқалишига олиб келди. Электрон сигарет нима ўзи?

Электрон сигарет – чилим, буғ генератори, вапорайзер ёки вайп сингари тамаки ўрнига махсус суюқлик картрижидан фойдаланадиган чекиш мосламаси.

Чекишнинг ушбу янги шакли кўпинча ўсмирлар, ёшлар томонидан маъқул кўрилмоқда. Бунга асосий сабаб эса электрон сигаретнинг дизайни, ихчам ўлчами ва шаклидир. Қолаверса, турли ёқимли ҳид ва таъм чекиш ҳолатини яшириш имконини беради. Ота-она, ҳатто, фарзанди электрон сигарет истеъмол қилаётганини пайқамаслиги ҳам мумкин.

ЖССТ экспертлари ва бошқа кўплаб мутахассислар ўз тадқиқотларида бундай турдаги электрон чекиш воситасининг зарарли оқибати аёнлигини исботламоқда. Шу сабабли электрон чекиш воситалари тарқалишининг олдини олиш ҳам кун тартибидаги долзарб масалалардан ҳисобланади.

Дунё бўйлаб 800 миллионга яқин одам чекишни ташлашни хоҳлайди. Бинобарин, бу унчалик осон иш эмасдек, гўё. Чекиш кучли жисмоний ва руҳий қарамликни келтириб чиқаради.

Мутахассислар фикрича, инсон тамаки истеъмол қилишдан воз кечганда унинг танасида қуйидаги жараёнлар юз беради:

• охирги истеъмол қилинган сигаретдан атиги 20 дақиқа ўтгач, юрак уриши секинлашади;
• 12 соат ичида қондаги углерод оксиди миқдори меъёрий даражагача тушади;
• 2-12 ҳафта ичида қон айланиши ва ўпка фаолияти яхшиланади;
• 1-9 ой ичида йўтал ва нафас қисиши аста-секин йўқолади;
• 5-15 йил ўтгач, инсульт хавфи чекмайдиган одамдаги даражагача камаяди;
• 10 йил ичида ўпка саратони ривожланиш хавфи, тахминан, икки баробар пасаяди;
• 15 йил ичида юрак хасталигининг ривожланиш эҳтимоли чекмайдиганлар даражасига қадар тушади.

Инсоннинг саломатликка нисбатан ҳуқуқини таъминлаш мақсадида барча давлатлар тамаки маҳсулотлари учун солиқни ошириш, жамоат жойида тамаки истеъмолини чеклаш ва рекламасини тақиқлаш каби зарур чора-тадбирларни амалга оширмоқда.

Яқиндагина давлатимиз раҳбари “Алкоголь ва тамаки маҳсулотлари тарқатилиши ҳамда истеъмол қилинишини чеклаш тўғрисида”ги Қонунни имзолади. Ушбу қонунга кўра, жамоат жойида тамаки маҳсулоти, электрон сигарет ва чилим истеъмол қилиш тақиқланади. Яъни, тамаки маҳсулотини фақат очиқ ҳавода, бинодан ташқарида чекиш мумкин. Чилим ёки тамаки маҳсулоти истеъмол қилишга мўлжалланган бино ва иншоот эса махсус вентиляция тизими билан жиҳозланган бўлиши керак.

Қонунга биноан, тамаки маҳсулоти 21 ёшга тўлмаган шахсларга ва улар томонидан, болаларга мўлжалланган маҳсулотлар сотиладиган хоналарда соғлиқни сақлаш, таълим, маданият, спорт иншооти, санаторий ҳамда тиббий-ижтимоий муассаса ҳудудларида, таълим, спорт ва диний ташкилотдан 100 метрдан кам масофада жойлашган савдо объектида, доналаб ёки очилган ҳолда сотилиши мумкин эмас.

Бир сўз билан айтганда, соғлигимиз – Яратганнинг бизга ато этган улуғ неъмати. Шу бебаҳо бойликни асраш учун тамакидан воз кечайлик. Биз чекадиган тамаки тутуни нафақат ўзимиз, балки атрофимиздаги инсонлар, айниқса, фарзандларимиз саломатлигига жиддий хавф туғдиришини эсдан чиқармайлик.

Рустам Атовуллоев,

Инсон ҳуқуқлари бўйича

Ўзбекистон Республикаси

Миллий маркази бош юрисконсульти