Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ  соллаллоҳу алайҳи васаллам  қабр олдида йиғлаётган бир аёлни кўриб: “Аллоҳдан қўрқ ва сабр қил”, дедилар. Шунда аёл: “Нари тур, чунки сенга мендаги мусибат етмагандир ва уни билмайсан ҳам”, деди. Саҳобалар унга: “Бу киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдирлар”, деб айтдилар.

У аёл Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг    дарвозаларига келди. Лекин у зот ҳузурларида қўриқчиларни топмади. Аёл: “Ё Расулуллоҳ сизни танимабман”, деди. Шунда Расулуллоҳ  соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳақиқий сабр аввалги зарба пайтдагисидир”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

Имом Муслимнинг ривоятида: “У аёл гўдак боласига йиғлаётган эди”, деб келтирилган.

Ушбу ҳадисдан олинадиган фойдалар:

• Мусибат етганда сабрсиз бўлиш, тақвосизликка олиб келади.
• Исломда мадҳ қилинган сабр – мусибатнинг аввалида килинганидир. Бошида бесабрлик қилиб, кейин иложсизликдан қилинган сабр – сабр эмас...

Чунки кунлар ўтган сайин инсон овуниб тинчланиши табиий ҳол. Бундай вақтда қилинган сабрдан эса фойда йўқ.

Уламолар мусибатга чиройли сабр қилишнинг учта шарти борлигини зикр қиладилар. Ихлос. Мусибатни аввалида қилинган сабр. Жазавага тушиб, Аллоҳга шикоят қилмаслик.

• Шариат аҳкомларига номувофиқ ҳолатга шоҳид бўлган киши, амру маъруф, наҳий мункар (яхшиликка чақириб, ёмонликдан қайтариш) қилиши лозимлиги.
• Инсон ўзига етган мусибатга, чиройли сабр қилиш, Аллоҳнинг қазои–қадарига рози бўлиш, нияти ва собитқадамлигини яхши қилиб, ажр савобга эришади. Шунинг учун Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисда зикр қилинган аёлни тақвога (Аллоҳнинг амрига бўйсуниш, қайтарган нарсаларидан тийилиш) ва сабр қилишга амр қилдилар.
• Мусибатдан азоб чекаётган кишини авф этиш ва унинг узрини қабул қилиш. Боиси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга “Нари тур, чунки сенга мендаги мусибат етмагандир ва уни билмайсан ҳам”, деган аёлнинг олдидан кетганликлари...
• Насиҳат қилувчи, насиҳат ва мавъиза қилинганда, ўзига етган озорларни кўтариши ва сабр қилиши лозим. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳалиги аёлнинг ёқимсиз муомаласини кўтардилар. Аслида, бу гаплари учун унга муомаласига яраша, қўпол муомала муносиб эди.
• Ҳоким, қози каби халқ ишларига масъул шахслар, эшиклари олдига кишиларни киришини ман қиладиган қоравулларни қўйиб олмаслиги.

Чунки аёл Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келганда эшиклари олдида қоравулни кўрмади.

• Ҳоким ва мусулмонларнинг ишларидан бирор иш зиммасига юклатилган шахслар, эътиборларини тортган ҳар бир нарсани, шахсан ўзлари бориб кўриши, яхшиликка буюриши, ёмонликдан қайтариши, хатосини кечириши, ҳожат истакларини бажо келтириши, камчиликларини тўлдириши, узрларини қабул этиши лозим.
• Ҳоким ва мусулмонларнинг ишларига масъул шахслар халқдан ажралиб турадиган ҳолатда бўлмасликлари лозим. Чунки аёл кишининг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни танимаганининг сабаби ул зоти бобаракотнинг оддий одамлардан ажралиб турадиган алоҳида белги, аломатлари йўқ эди.
• Ушбу хадиси шарифдан, аёллар ҳам эркаклар каби қабрларни зиёрат қилишлари жоизлиги маълум бўлади. Чунки бу иш мумкин бўлмаганда, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳалиги аёлни йиғлашдан қайтарганларидек, кабрни зиёрат қилишдан ҳам қайтарган бўлар эдилар.

Тошкент тумани “Холмуҳаммад ота” жоме масжиди имом-хатиби Авазхўжа БАХРОМОВ

манбалар асосида тайёрлади  

ЎМИ Матбуот хизмати

Аллоҳ таоло ҳамма нарсанинг қадарини белгилаб қўйган бўлса, касбнинг нима кераги бор, дейдиганлар ҳам мавжуд. Аллоҳ таолога таваккул қиладиган бўлсак, ҳеч нарса қилмай ётаверсак бўлаверади-да, дейдиганлар ҳам бор.

Уламоларимиз касбни таърифлаб: “Мақсадни ҳосил қилиш учун саъй-ҳаракат қилиш ва сабаб бўладиган нарсаларни ишга солишдир”, дейдилар.

Шунингдек, таваккул таърифида “Таваккул дунё ва охират ишларида фойдани жалб ҳамда зарарни даф этишда қалбнинг Аллоҳ таолога сидқидилдан эътиқод қилишидир”, дейдилар.

Аҳли сунна вал жамоа мазҳаби бўйича, таваккул қалбга ва касб аъзоларига боғлиқ иш. Сабабларни ишга солмагунча, таваккул ҳосил бўлмайди.

Аллоҳга таваккул қилиш – улуғ сифат. Аммо, таваккал, Аллоҳ ирода қилганидек, тўғри ҳолда бўлиши керак. Баъзи кишилар таваккални нотўғри тасаввур этишади. Ўйламай, чора-тадбир кўрмай, сабабларини ахтармай, кўр-кўрона ҳаракатни таваккал деб тушунувчилар кўп. Бу мутлақо нотўғри тушунчадир.

Бирор нарсада Аллоҳдан бошқага суяниш тавҳидга зарар етказади, ширкка олиб келади. Шунинг учун ҳам, барча нарсада фақат Аллоҳга таваккал қилиш, суяниш имондан кейинги энг муҳим сифат ҳисобланади.

Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Агар сизлар Аллоҳга ҳақиқий таваккал қилганингизда оч кетиб, тўқ қайтадиган қушдек ризқланган бўлур эдингиз”, дедилар” (Термизий, Аҳмад, Ҳоким ривояти).

Баъзи кишилар қушга ризқ берган Худо бизга ҳам ризқ беради, Ўзига таваккал қилиб тураверсак бўлди, деган фикрга борадилар. Аслида, ҳадиси шариф бу маънонинг зиддига келган. Бу ҳадиси шарифда агар бандалар Аллоҳ таолога ҳақиқий таваккал қилсалар, суянсалар, худди ҳеч қандай жамғармага эга бўлмаган қушларга керак бўлган пайтда керакли ризқни бергани каби, уларга ҳам ризқ бериши турган гап эканлиги ҳақида сўз бормоқда.

Ўйлаб кўрадиган бўлсак, эрталаб уйғонган ҳар қандай қуш қорни очиб, ичига қапишган ҳолда бўлади. Шу билан бирга, унинг ҳеч қандай жамғармаси ҳам, кўзга олиб қўйган ризқ манбаи ҳам бўлмайди. Аммо у ризқ топиш мақсадида уясидан чиқади. Маълум вақт ўтгандан кейин қарасангиз, қорни қаппайиб қайтиб келаётган бўлади. Дунёдаги барча ҳайвонотнинг ҳоли шу. Агар бандалар Аллоҳ таолога ҳақиқий таваккал қилсалар, У зот уларга ҳам ғайбдан ризқ бериши турган гап. Фақат, қуш уясидан чиқиб ўз ризқини топишга ҳаракат қилганидек, бандалар ҳам керакли ҳаракатни қилмоқлари шарт.

Ким Аллоҳ буюрганини қилиб, қайтарганидан қайтса, бу дунё ва у дунёнинг қийинчиликларидан чиқадиган йўлни Аллоҳнинг Ўзи кўрсатиб қўяди (Талоқ, 2–3). Тақводор шахснинг мушкулини доимо Аллоҳнинг Ўзи енгил қилиб туради. Шу билан бирга, унга ўзи ўйлаб хаёлига келмаган томондан ризқу рўз етказиб беради. Одатда, кишилар ризқу рўзим сероб бўлсин, деган мақсадда тақводан воз кечишади. Бу эса, аксинча натижага олиб келади.

Ушбу ояти кариманинг маъносидан келиб чиқадиган қоидага биноан, тақводорлик қийинчиликларнинг осонлашиши ва ризқнинг ўйламаган тарафдан келишига сабаб бўлади.

Одам ишлаб топиб, ўзи манфаат олмаган нарсалар унинг ризқи бўлмайди. Мисол учун, одам ўлганидан кейин меросхўрларига қолган нарсалар унинг ризқи эмас, ўша нарсалардан манфаат оладиган меросхўрларнинг ризқидир.

Аҳли сунна ва жамоа мазҳаби ризқни пок ва нопокка тақсим қилган бўлса ҳам, Аллоҳ таоло фақатгина ҳалол, пок ризқнигина қабул қилишини таъкидлайди. Ажру савоб ҳам шунга боғлиқ. Аллоҳ таоло ҳаром, нопок ризқни қабул қилмайди. Балки, унинг сабабидан жазолайди, азоб беради.

Мўмин киши ризқ Аллоҳ таолодан эканлигига имон келтирганидан кейин очкўз бўлмайди ва ҳаромга қўл урмайди.

У ҳалол, пок йўл билан ризқини териб ейишни йўлга қўйиб, қаноат билан саодатли турмуш кечиради.

ЎМИ Матбуот  хизмати

Ҳаж ибодати ислом арконларининг бешинчиси ва уни мусулмон киши умр давомида бир марта адо этиши фарз экани бежиз эмас. Чунки ҳаж амалларини бажаришдан олдин инсон унгача бўлган арконларни мукаммал тарзда адо эта бориб, ўзида ҳожилик рутбасига муносиб бўлган мустаҳкам имон-эътиқод, гўзал хулқ-одоб, энг асосийси, тақвони ҳосил қилган бўлиши лозим, деб хабар беради ЎзА. 

Данғара тумани Кичик турк қишлоғилик Юнусали Мамажонов ҳам саховатпеша инсонлардан. У тадбиркорлик билан шуғулланиб, 20 га яқин ёшни иш билан таъминлаган. Шунингдек, ёрдамга муҳтож оилаларга доимо кўмак беради. Диний оқимларга адашиб қўшилиб қолганларга ҳам мураббий сифатида бириктирилган. Маҳаллада уни барча ҳурмат қилади. Маҳаллада тузилган ишчи гуруҳ томонидан бир неча номзодлар орасидан Ю.Мамажоновни ҳажга жўнатиш бўйича тавсия берилди. 

– Анчадан буён улуғ ибодатни бажаришни ният қилиб юрардим, – дейди Ю.Мамажонов. – Яратганга шукр, бугун эмин-эркин ибодат қиладиган, диний фарзларни тўла-тўкис адо этиш учун барча имконият яратилган замонда яшаяпмиз. Айниқса, Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг ушбу диний амални бажариш тартибига ўзгартириш киритиш, бундан кейин халққа фойдаси теккан, диний илмлардан хабардор ва энг муҳими, ўзининг кўп йиллик ҳаёт йўли билан бошқаларга ибрат бўла олган энг муносиб одамлар ҳажга бориши кераклиги тўғрисидаги фикрлари халқимизнинг айни дилидаги гап бўлди. 

Ҳа, бугун ким билан гаплашманг, ҳажга боришдаги яратилган шароит ва имкониятлардан миннатдорлигини билдирмоқда. Ҳаж сафарига борувчи номзодларни танлашда адолат тамойилларига қатъий амал қилиш, жамоатчилик фикрини ўрганиш, шунингдек, ҳажга борувчиларни саралаш тартибини янада такомиллаштириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 28 декабрдаги қарорига асосан Ҳаж ва Умра тадбирларини ташкил этиш ва ўтказиш тартиби тўғрисидаги низомга ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди. Энди моддий имконияти етган киши муборак сафарга кетавермайди, аксинча, унинг юксак маънавияти, ижтимоий ҳаётдаги фаоллиги ҳамда жамият манфаати йўлидаги жонкуярлиги ҳам инобатга олинади. 

Фарғона вилоятида ҳам низомга киритилган янги талабларга мувофиқ суҳбат ўтказилди ҳамда муборак ҳаж сафарига борувчилар сараланди. Вилоятдан 950 нафар фуқаро муборак сафарга борувчи сифатида рўйхатга олинди. 

– Албатта, аввало ҳар бир мўмин-мусулмон учун муборак ҳаж ва умра сафарларига бормоқ фарздир, – дейди “Нуроний” жамғармаси Марғилон шаҳар бўлими раиси Турғунбой Нишонов. – Бироқ зиёратга бораётган ҳар бир муслим ва муслима даставвал муқаддас зиёратнинг бутун улуғворлигини чин кўнгилдан ҳис этиши ва бу сафарга муносиб бўлмоғи лозим. Шаҳримиздан 90 нафар фуқаро ҳаж, 140 нафар фуқаро умра зиёратига бориш учун саралаш синовларидан муваффақиятли ўтди. 

Ҳажга бориш учун навбатга қўйиладиган номзодлар аввало моддий ва жисмоний жиҳатдан ҳаж сафарига қодир, ҳаж амалларини тўғри ва тўла-тўкис адо этиш учун етарли диний билимга эга, маънавияти, маърифати ва одоб-ахлоқи билан маҳаллада обрў-эътиборга эга бўлиши зарур. 

– Мен бутун умримни ёш авлод таълим-тарбиясига сарфлаб келмоқдаман, – дейди Фарғона давлат университети профессори Турғуной Эгамбердиева. – Ягона орзуим мусулмончиликнинг муҳим амалларидан бири – ҳаж сафарини адо этиш эди. Аллоҳга беҳисоб шукрлар бўлсинки, ҳаж зиёратига ҳар томонлама муносиб инсонлар бориши лозимлиги тўғрисидаги талаблардан кейин менинг қалбимда ҳам умид пайдо бўлди. Маҳалламизда ўтказилган йиғинда менинг номзодим ҳам тавсия қилинди. Ижтимоий ҳаётдаги фаол иштироким, маҳалладаги тадбирларда доимий қатнашиб келаётганим эътиборга олиниб, ҳаж зиёратига боришим айтилганида кўзларимга ёш келди. Инсоннинг эзгу амаллари эътироф этиладиган бундай адолатли тизим жорий қилингани учун Аллоҳга шукрлар айтдим. 

ЎМИ Матбуот хизмати

Исҳоқжон домла Бегматов 

ЎМИ Матбуот хизмати

Айни кунларда Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг масъул раҳбар кадрларидан иборат ишчи гуруҳи Вьетнам Социалистик Республикасида ижодий сафарда бўлиб турибди. Бу ҳақда Маданият вазирлиги Матбуот хизмати хабар берди. 

Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланган йўл харитасига асосан “Вьетнамда Ўзбекистон маданияти кунлари”ни ўтказишда ташкилий масалалар юзасидан муҳокама ва келишувлар амалга оширилмоқда. 

Вазирлик матбуот хизматидан олинган маълумотга кўра, маданият кунлари тадбирлари шу йилнинг апрель ойида ўтказилиши режалаштирилган. 

Эслатиб ўтамиз, Вазирлик томонидан 2017 йилда Қувайт, Қирғизистон, Тожикистон сингари хорижий мамлакатларда Ўзбекистон маданияти кунлари ташкил этилган эди.

ЎМИ Матбуот хизмати