Ўзбекистоннинг Истанбулдаги (Туркия) бош консули Амирсаид Аъзамхўжаев ва “Муфтий Бобохоновлар жамғармаси” директори Жамолиддин Бобохонов Ислом тарихи, санъати ва маданияти илмий тадқиқот марказига (IRCICA) ташриф буюриб, унинг Бош директори, профессор Маҳмуд Эрол Қилич билан учрашди, деб хабар беради “Дунё” ахборот агентлиги.
Мақсад - Марказий Осиёда ислом тарихи, санъати ва маданияти соҳасида биргаликда илмий тадқиқотлар олиб бориш учун икки томонлама ўзаро манфаатли ҳамкорликни йўлга қўйиш.
Маҳмуд Эрол Қилич IRCICAнинг Ислом цивилизациясини ривожлантириш маркази билан ҳамкорлиги энди янги босқичга кўтарилганини таъкидлади. Бунда мамлакатимизда ислом динини ҳар томонлама ўрганиш масалаларига алоҳида эътибор қаратаётган, шунингдек, дин соҳасида илмий изланишларни давом эттириш учун зарур қадамлар қўяётган Ўзбекистон Президентининг хизмати беқиёс экани алоҳида таъкидланди.
Ўз навбатида, Ўзбекистон томони вакиллари жамғарманинг мақсад ва вазифалари, фаолияти ва ташкил этилган тадбирлар ҳақида сўз юритдилар. VIII асрдан бошлаб ислом динининг тарқалиши ва ривожланиши тарихини ўрганишни назарда тутувчи "Турон ерларида исломнинг тарқалиши тарихи" лойиҳаси доирасида 2022-2026 йилларда амалга оширилиши мумкин бўлган ўзаро ҳамкорлик ва ҳамкорлик масалалари атрофлича муҳокама етилди. Бу соҳадаги нашрлар, шунингдек, тадқиқот натижалари асосида тегишли қўлланма ва адабиётлар (араб, ўзбек, турк, рус, қозоқ, тожик, инглиз ва бошқа тилларда) тайёрлаш масалалари алоҳида кўриб чиқилади. Ушбу иш доирасида Самарқанд, Бухоро, Туркистон ва Тошкентда қатор халқаро анжуманлар ўтказиш таклиф этилади.
Бундан ташқари, учрашув давомида зиёрат туризми доирасида Ўзбекистонга туристик оқимни ошириш бўйича муайян масалалар муҳокама қилинди.
Учрашув якунида IRCICA Бош директори кейинги ҳамкорликни батафсил муҳокама қилиш учун яқин келажакда Тошкентга ташриф “Муфтий Бобохоновлар жамғармаси” билан ҳамкорлик қилиш учун масъул ходимни тайинлади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Таниқли маърифатпарвар Абдулла Авлонийнинг “Тарбия биз учун ё ҳаёт - ё мамот, ё нажот - ё ҳалокат, ё саодат - ё фалокат масаласидир” деган чуқур маъноли сўзлари нақадар ҳақиқат эканини бугун, ҳар қачонгидан ҳам яхши англаймиз.

Тарбия масалаларига эътиборсиз қаралган вазиятда юзага келадиган кўнгилсизликлар ҳам, у келтириб чиқарадиган зарарли оқибатлар ҳам барчамизга аён. Аммо бугун кишиларимизга ана шу ҳакикатни айтсангиз сизга: “Нима қилай, ишламасанг бўлмаса!”, “Кўряпсиз-ку, осонмас, ҳаёт ташвишлари, болаларнинг еб-ичишию, кийим кечаги ...”, “Ҳа энди ўзи омон бўлса, тарбияси бир гап бўлар...”.

Йўқ, тарбия “бир гап бўладиган” нарса эмас! Унинг учун жон куйдириш шарт. Мол дунё кийим кечакка ҳирс қўйиш дардидан фориғ бўлиб, тарбия билан шуғулланиш керак.

Гўё кўпчиликнинг фарзанд тарбияси билан банд бўлишга ортиқча вақти йўқ эмиш. Ваҳоланки, тарбия масалалари билан ортиқча вақтда эмас, ҳар дақиқада шуғулланиш даркор. Олимлар бир суткада фарзанд тарбияси учун фақатгина ўн икки дақиқагина вақт ажратадиган ота-оналар бор эканини аниқлаганлар. Бу дақиқалар ҳам асосан дастурхон атрофида ўтирганда, бола кўчага чиқаётганда, мактабга кетаётгандан бериладиган кичик танбеҳларга сарф бўлар экан, холос.

Буюк ватандошимиз Имом Ғаззолий бундай дейди: “Болалар ота-оналарига берилган бир омонатдир. Боланинг қалби ҳар қандай нақшу тасвирдан холи бир қимматбаҳо гавҳардир. У қандай нақш солинса, қабул қилади, қаёққа букилса, эгилади. Агар яхшиликка ўргатилса, шу билан ўсади ва дунёю охиратда саодатга эришади. Унинг савобига ота-онаси ҳам, ҳар бир муаллиму устозлари ҳам шерик бўладилар. Агар ёмонликка одатлантирилса, ҳайвонлардек ўз ҳолига ташлаб қўйилса, охир-оқибат ҳалок бўлади. Гуноҳи эса унинг тарбияси учун жавобгар бўлганларнинг гарданига тушади”.

 Азиз ота оналар, бу борада олиб бораётган ишларингизга бир назар ташлаб кўринг-а?! Сиз буни қай даража уддалаяпсиз, фарзандингизга, унинг тарбиясига қанча вақт ажратяпсиз?

Зеро, бугун илм-фан ва таълим изчил ривожланиб бораётган бир даврда ҳеч шак-шубҳасиз тарбия таълимнинг асосида туриши шартдир. Шундай экан, илм-фан таълим-тарбия асосида олиб борилиши мақсадга мувофиқдир. Қолаверса, ҳар бир педагог, муаллим ва устознинг таълим беришдан мақсади –келажаги порлоқ, Ватан ва эл-юрт хизматида турадиган ҳалол кадрларни тарбиялаш бўлсагина, бундай таълим-тарбия ўз самарасини бермай қолмайди. Яъни, бугунги куннинг ўқитувчи ва муаллими ўзи таълим бераётган шахсга фидойилик билан таълим бериши, қолаверса жонкуяр тарбиячи бўлиши шарт. Айни дамда тарбия соҳасида ўқитувчи ва муаллимлар ўқувчи ёшларга шахсан намуна бўлишлари ҳам муҳимдир!

“Таълимни тарбиядан, тарбияни эса таълимдан ажратиб бўлмайди – бу шарқона қараш, шарқона ҳаёт фалсафаси”. Шундай экан, таълим ва тарбия ишини уйғун ҳолда олиб бориш талаб этилади.

Шуни унутмаслигимиз керакки, юрт келажаги, ватанимиз тараққиёти ва халқимизнинг эртанги куни қандай бўлиши фарзандларимиз ва ёшларимизнинг бугун қандай таълим ва тарбия олишига боғлиқдир. Шу сабабли ҳар бир ота-она, устоз ва мураббий ҳар бир бола тимсолида аввало шахсни кўриши зарур. Ана шу оддий талабдан келиб чиққан ҳолда, ўниб-ўсиб келаётган ёшларни мустақил ва кенг фикрлаш қобилиятига эга бўлган, онгли яшайдиган комил инсонлар этиб вояга етказиш – таълим-тарбия соҳасининг асосий мақсади ва вазифаси бўлиши лозим, деб қабул қилишимиз керак.

Маълумки, ота-боболаримиз қадимдан бебаҳо бойлик бўлмиш илму маърифат, таълим ва тарбияни инсон камолоти ва миллат равнақининг энг асосий шарти ва гарови деб билган.

Албатта, таълим-тарбия – онг маҳсули, лекин айни вақтда онг даражаси ва унинг ривожини ҳам белгилайдиган, яъни халқ маънавиятини шакллантирадиган ва бойитадиган энг муҳим омилдир. Бинобарин, таълим-тарбия тизимини ва шу асосда онгни ўзгартирмасдан туриб, маънавиятни ривожлантириб бўлмайди.

Хулоса ўрнида шуни айтиш керакки, фарзандларимизни илм-фан ва таълим-тарбия асосида вояга етказиш мақсадга мувофиқ экан, ўз ўрнида тарбия эса маънавият билан чамбарчас боғлиқдир. Зеро, ёшлар келажак эгалари ҳисобланади. Ёшларимиз таълим-тарбиясида эса маънавий тарбия катта аҳамиятга эга.

Энг муҳими, фарзандларимизни соғлом, комил инсон қилиб тарбиялайликки, улар ўз ота-боболарига, тарихимизга, Ватанимизга, она тилимизга, ўз миллий қадриятларимизга, муқаддас динимиз анъаналарига содиқ бўлишсин.

Ўткир ҒУЗАРОВ,

 “Хожа Бухорий” номли ўрта махсус

ислом билим юрти мудири

Davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan 2021-yil 10-fevralda qabul qilingan qonunga asosan O‘zbekistonda 30-iyul sanasi Xalqlar do‘stligi kuni sifatida keng nishonlanmoqda.

Ma’lumki, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining tashabbusi bilan mamlakatimizda millatlararo do‘stlik va totuvlik muhitini mustahkamlanishiga munosib hissa qo‘shgan mahalliy va xorijiy jismoniy va yuridik shaxslarning fidoyi mehnatini munosib taqdirlash maqsadida Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 1-iyundagi 335-sonli qaroriga asosan “Xalqlar do‘stligi” ko‘krak nishoni ta’sis etilgan.

Joriy yilning 5-avgust kuni poytaxtimizdagi “International Hotel” mehmonxonasida ana shu mukofotlarni o‘z egalariga tantanali tarzda topshirishga bag‘ishlangan tadbir bo‘lib o‘tdi.

Bayram tadbirida yurtimizda millatlararo munosabatlarni mustahkamlashda qo‘shgan hissasi uchun OAV vakillari, do‘stlik jamiyatlari faollari va hamkor tashkilotlar xodimlaridan bir guruhiga ayni mukofotlar topshirildi.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Millatlararo munosabatlar va xorijiy mamlakatlar bilan do‘stlik aloqalari qo‘mitasi raisi Rustambek Qurbanov yuksak mukofotga sazovor bo‘lganlarni samimiy muborakbod etib, bugun yurtimiz ravnaqi yo‘lida fidokorona mehnat qilayotgan hamyurtlarimizga katta muvaffaqiyatlar tiladi va yuksak mukofotlarni egalariga topshirdi.

Unda 283 nafar yurtdoshlarimiz va xorijiy hamkorlar “Xalqlar do‘stligi” ko‘krak nishoni bilan taqdirlandilar. E’tiborlisi, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasidan — siyosiy fanlar doktori, professor Zohidullo Munavvarov, Mumtoz sharq filologiyasi fakulteti dekani, pedagogika fanlari nomzodi Ilyos Mirziyotov, “Dinshunoslik va jahon dinlarini qiyosiy o‘rganish UNESCO” kafedrasi mudiri, tarix fanlari nomzodi, dotsent Mahfuza Alimova mazkur ko‘krak nishonga munosib ko‘rildi.

O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi jamoasi ustozlarni erishgan yutug‘i bilan muborakbod etib, kelgusidagi ishlariga muvaffaqiyat tilaydi.

O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi

Matbuot xizmati

“Жумадан жумагача” рукни орқали muslim.uz сайтида эълон қилинган энг муҳим хабарларнинг қисқача шарҳи билан танишиш мумкин.

Бугунги кунда динимиз илм фанининг ҳамма соҳаси: тафсир, ҳадис, ақоид, фиқҳ, тасаввуф, ижтимоий одоб-ахлоқ, ислом тарихи, фароиз каби исломий фанларга оид асарларни ўз она тилимизда топиб ўқиш қийин бўлмай қолди. Диний адабиётларни таржима қилишда, она тилимизда диний асар ёзишда марҳум Шайҳ Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳ ҳазратларининг беқиёс хизматини алоҳида тилга олмасдан илож йўқ. Ўзбекистон диний идораси ходимлари тарафдан ҳам жуда яхши диний адабиётлар кундан кунга халқимизга етказиб бериб бориляпти. “Ҳидоят”, “Ислом нури” каби даврий нашрларнинг ҳам алоҳида ўрни бор. Бунинг натижасида халқимизнинг диний савияси кундан-кунга ортиб бормоқда.

Ташқи қиёфасидан ҳамма қатори оддий инсондек туюлсада, лекин анчагина оят-ҳадисларни, кўплаб нозик ақидавий ва фиқҳий масалаларни ўзлаштириб олган одамларни учратиш бугун оддий ҳолга айланиб улгурди. Алҳамдулиллаҳ! Бу қувончли ҳол, албатта… Шу ўринда камина ходимингиз ўзбек тилидаги адабиётлар орқали диний илмини ошириб бораётган илм толибларига муҳим бир маълумотни етказишни лозим деб билдим. У ҳам бўлса, Ислом фиқҳининг ўрни ҳадисшуносликдан юқори экани, фақиҳнинг фикри муҳаддиснинг фатвосидан устун эканидир! Мазҳаб аҳамиятига эътиборсиз ёш толиблар орасида “Расулуллоҳнинг ҳадиси турганда фалончи фақиҳнинг фатвосига бало борми?!…” ва ҳоказо, фуқоҳалар қадрини тушурувчи беодоб гаплар кўпайиб қоляпти. Бу ҳам аслида салафийлар тарафдан халқ орасига суқиб киргизилган фитна. Бунинг ортидан юқорида айтганимиздек фиқҳ ва фуқаҳоларга нисбатан ҳурматсизлик шаклланиб бормоқда. Айниқса ўзларини “аҳли ҳадис” деб таништирувчи мазҳабсизлар орасида бу ҳол кўп учрайди. Уларнинг мазҳаббошимиз имом Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ шаънига ҳурматсизлик билан “Абу Ҳанифа ҳадисни билмасди”, деган бўҳтонлари кишининг энсасини қотиради.

Азизлар! Аслида фақиҳлар муҳаддислардан, фиқҳ илми ҳадисшуносликдан устундир! Ҳадис дунёсида шуҳрати етти иқлимга кетган йирик ҳадисшунос тарихий олим, саноқсиз олимларнинг катта устози имом Аъмаш раҳматуллоҳи алайҳ фуқаҳоларнинг қадри муҳаддисларникидан баланд эканини, ҳадисларнинг асл мазмун-моҳиятини ҳадисшунослардан кўра фақиҳлар теранроқ англашини эътироф этган экан:

1. Имом Аъмаш раҳматуллоҳи алайҳдан бир фиқҳий масалага ечим сўралади. У киши эса: “Бунинг жавобини Нўъмон ибн Собит яхши билади. Уни бу соҳада баракали маълумотга эга, деб биламан”, деб жавоб берган. (ал-Хайрот ал-ҳисан).

2. Бир куни имом Аъмаш Абу Ҳанифага фалон масалада фикрингиз қандай, деб савол қилди. Абу Ҳанифа унга қониқарли жавоб қилди. Аъмаш ҳайрон қолиб: «Буни қаердан биласиз?», деди. У: «Сиз ривоят қилган фалон ҳадисдан», деди. Шунда имом Аъмаш: “Эй фуқаҳолар! Сизлар гўёки табибсизлар! Биз эса оддий доришуносмиз холос!”, дейди. Яъни, биз ҳадисларни ёдлаймиз, уларнинг саҳиҳ ва заифларини ажратамиз. Аммо улардан шаръий масалаларни чиқаришни эса сизлардек уддалай олмаймиз. Худди доришунослар дори воситаларининг таркибини аниқ билсалар-да, аммо қайси дардга даво бўлишини табиблардек яхши билмагани каби. (Китобус-сиқот. Имом Ибн Ҳиббон).

3. Имом Абу Юсуф раҳматуллоҳи алайҳ айтади: имом Аъмаш мендан бир масала сўради. Унга жавобини батафсил айтиб бердим. У: «Буни нимага асосланиб айтмоқдасан?», деди. Мен: «Сиз ривоят қилган фалон ҳадисга асосан», деб ўша ҳадисни ҳам айтиб бердим. Шунда у: “Эй Яъқуб, мен бу ҳадисни ёд олганимда ҳали сенинг отанг билан онанг бирлашмаган эди. Лекин унинг таъвилини мана бугун сендан англаб етдим”, дейди. (Ахбору Аби Ҳанифа ва асҳобиҳ).

4. Имом Омир аш-Шаъбий айтган экан: “Биз фақиҳ эмасмиз. Балки биз ҳадисларни тинглаб, ёдлаб фақиҳларга етказиб берувчи ровийлармиз холос”. (ат-Тақлидуш-шаръий ва аҳамиятуҳу фил-ислам).

✍️ Ҳайбатулло РАШИДОВ - Шўрчи тумани “Толли ота жоме масжиди” имом хатиби