muslim.uz
Энг жирканч иллат
Дунё тарихига теран назар ташласак, ҳар қандай кўнгилсиз воқеа-ҳодиса замирида, албатта, фитналар уюштирилганига гувоҳ бўламиз. Одам алайҳиссалом давридан то Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам замонларигача, саодат асридан бугунги кунгача кузатилган ҳар қандай уруш, қирғинбарот жанглар, қонли тўқнашувларга фитналар сабаб бўлганини ҳеч ким инкор эта олмайди.
Ҳазрати Умар ва ҳазрати Усмон розияллоҳу анҳумонинг шаҳид этилиши, ҳазрати Али ва Муовия розияллоҳу анҳумо ўртасидаги келишмовчиликлар ва ундан кейинги асрларда содир бўлган машъум ҳодисаларда ҳалок бўлганларни ҳеч иккиланмай фитналар қурбони бўлишган, дейиш мумкин.
Шу боис Аллоҳ таоло Қуръони каримда: «Фитна қотилликдан ҳам ашаддийроқдир», деб марҳамат қилган (Бақара сураси, 191-оят). Тинч, осуда ҳаёт кечириб турган одамлар орасидан ҳаловат ва тинчлик кўтарилишига сабаб бўладиган ҳар қандай фитна ҳаракатлари аслида одамларнинг қонини тўкишдан ҳам оғир, ёмон оқибатларга олиб келадиган гуноҳ эканини асло унутмаслик зарур.
Ифк ҳодисасини олайлик. Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг суюкли аёллари Ойша онамиз розияллоҳу анҳога мунофиқлар фитна уюштирдилар. Уларнинг фитнасига баъзи содда мусулмонлар ҳам қўшилиб қолишди. Аллоҳ таоло Нур сурасининг 11–22-оятларини нозил қиилиб, мўминларнинг онаси Ойша розияллоҳу анҳонинг покдомон эканликларини илоҳий ваҳий билан тасдиқлади. Фитна юштирган Убай ибн Салул бошчилигидаги мунофиқлар разил бўлиб қолишди.
Оламлар сарварининг жуфти ҳалолларига туҳмат қилган мунофиқларга қиёматгача лаънат ёғилади. Охиратда эса уларга аламли азоб борлигини Аллоҳ таоло Нур сурасининг 11-оятида: «Албатта, (бу) бўҳтонни (вужудга) келтирган кимсалар ўзларингиздан бўлмиш бир тўда кимсалардир. Уни (бўҳтонни) сизлар ўзларингиз учун ёмонлик деб ўйламангиз, балки у сизлар учун яхшидир. Улардан (бўҳтончилардан) ҳар бир киши учун ўзи орттирган гуноҳ (жазоси) бордир. Уларнинг орасидаги (гуноҳнинг) каттасини кўтарган кимса (Абдуллоҳ ибн Убай) учун эса улкан жазо (жаҳаннам) бордир».
Ҳадиси шарифларда ҳам фитна қаттиқ ва қатъий қораланади. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай марҳамат қилганлар: “Яқин орада фитналар бўлади. Ўша чоғда ўтириб олган одам тик тургандан яхшироқдир. Ўрнида жим тик турган эса, юраётган одамдан яхшироқдир. Яёв юрган эса, тез-тез юраётган одамдан яхшироқдир. Ким ўша фитналарга эътибор берса, уни фитна ўзига тортиб олади. Кимки қутулишга жой топса, ўша жойда фитнадан ҳимоялансин” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).
Ушбу муборак ҳадисда Набий алайҳиссалом киноя билан ҳам фитнага аралашиб қолишдан қаттиқ қайтармоқдалар. “Тик турган одам билан ўтирган одам” деганда, фитнага қизиқиб турган одам билан унга эътибор қилмаган одам назарда тутилмоқда. Демак, фитначилар ҳақида қизиқишдан кўра, уларга асло эътибор қилмаслик зарур.
“Ўрнида жим тик турган одам билан юраётган одамдан” мурод эса, фитнага қизиқиб турган ва фитнага қўшилиш учун ҳаракатга тушганлардир. Демак, фитнага қўшилиш учун ҳаракатга тушгандан, унга қўшилмай, шунчаки қизиққан дурустроқ саналмоқда. Яёв юрган одам билан тез-тез юраётган одамдан мурод эса, фитна сари тез ҳаракат қилаётганлардан кўра, суст ҳаракат қилаётганлар Аллоҳнинг наздида сал тузукроқ одам, демакдир.
Бу иллат жамиятда илдиз отар экан, унга аралашган одам дарҳол чиқиб кетиши қийин. Чунки фитна одатда жозибали бўлади, унга қизиққанларни дарров ўзига жалб қилади. Мўмин киши ҳар қандай оғир бўлмасин, фитнадан қочиши шарт.
Имом Зайнуддин Биргавий раҳимаҳуллоҳ “Тариқат ул-Муҳаммадия” асарида исломий одоб-ахлоқ, хусусан, қалб хасталиклари борасида сўз юритар экан, қирқ саккизинчи ўринда “Фитна” ҳақида алоҳида тўхталиб, жумладан. Бундай деган: “Маънавий иллатлардан яна бири фитначиликдир. Фитна деб одамларни изтироб, ихтилоф, машаққат ва балога гирифтор қилишга айтилади. Масалан, халқни давлатга қарши чиқишга тарғиб қилиш, ваъз айтишда тингловчиларнинг савиясини ҳисобга олмасдан тушунмовчилик келтириб чиқарувчи мураккаб тилда гапириш каби ҳолатлар умуммаънода фитнага мисол бўлади. Шунингдек, китоб мутолаа қилишда эҳтиётсизлик қилиб, тушуниб-тушунмасдан оммага нотўғри тушунча бериб қўйиш ҳам фитна дейилади”.
Бугун фитналар шу қадар чуқур илдиз отяптики, бундай ҳолатда мўмин-мусулмон киши зийрак ва ҳушёр бўлиши қатъий талаб этилади. Ижтимоий тармоқларда, интернет сайтларида тирноқ остидан кир қидиришни “касб қилиб олган” касларнинг динимизга, Ватанимизга тош отишлари Ойша онамизга фитна уюштирганларникидан кам эмас.
Шундай экан, бугун ўзи мўмин ҳисоблаган, шу азиз диёрнинг фуқароси бўлган киши ҳар қандай фитнага дуч келса, аввало, мазкур ояти карима ва ҳадиси шарифга мурожаат қилиши, ақл билан иш тутиши зарур.
Буюк Парвардигоримиз барчамизни фитналардан асрасин!
Нуриддин домла ХОЛИҚНАЗАРОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий
Тож Маҳал лойиҳачиси Самарқанддан бўлганми?
Барча тарихчилар бобурий ҳукмдорлар шахсан барча давлат ҳужжатларни назорат қилишган деган фикрга қўшилишади. Шу сабабли бизда Тож Маҳални қуриш жараёни билан боғлиқ жуда кам саҳиҳ далиллар бор - императорлар уларнинг айрим сирларини ошкор қилишни ёқтиришмаган, деб ёзади Манжит Тхакур.
“Исламосфера” нашрига кўра, деярли икки аср давомида Тож Маҳалнинг қурилиши Шоҳ Жаҳоннинг илоҳий илҳомига ва унинг хотини Мумтоз Маҳалга бўлган севгисига боғлиқ. Аммо императорнинг орзуси ҳақиқатга айланиши учун минглаб рассом ва ҳунармандлар жалб қилинган.
Тож Маҳал билан боғлиқ XVII аср қўлёзмаларида асли Самарқандда дунёга келган, кейинчалик Туркияга бориб қолган уста меъмор Иброҳим Исҳоқ ушбу қаср муаллифи дейилади. Уларга кўра, у мақбарани лойиҳалаган. Тарихчиларнинг фикрича, Иброҳим Исҳоқ ҳақиқатда бор одам бўлиши мумкин, лекин у меъмор эмас, картограф бўлган. Шунга мувофиқ равишда, у Тож Маҳал режасини яратган бўлиши керак. Ва бу беқиёс ёдгорликнинг ҳақиқий меъмори, сўнгги тадқиқотларга кўра, Шоҳ Жаҳон сарой аъёнларидан форс меъмор рассоми Аҳмад Лаҳорийдир. У Аҳмад Меъмор номи билан ҳам танилган ва Деҳлидаги Қизил фортнинг яратувчиси ҳисобланади.
Тарихчиларнинг фикрича, Тож Маҳалнинг дастлабки эскизларини Лаҳорда Аҳмад Меъмор тайёрлаган. У бу шаҳарда, ўз уйида, Вазир хон масжидидан унча узоқ бўлмаган жойда яшаб, ижод қилган. Шундан сўнг унга гумбазларни лойиҳалаштирган турк меъмори Исмоил-афанди қўшилди. Аҳмад Меъмор гумбазлар учун олтин бириктиришларни лойиҳалаштириш учун Лаҳордан дўсти Қосим Хон билан, шунингдек, ўша даврда мозаика плиталарининг таниқли уста дизайнери Деҳлидан машҳур Чиранжи Лала билан боғланди. Шундай қилиб, Тож Маҳал лойиҳаси бир неча ижодкорларнинг биргаликдаги саъй-ҳаракатлари натижаси сифатида кўриб чиқилиши керак.
Тож Маҳалда иш олиб борган ўша даврнинг бошқа бир қанча машҳур усталарининг номлари маълум. Ҳаттот Устод Оманат хон Шероздан, тоштарош Амир Али эса Балужистондан олиб келинган. Мултандан Муҳаммад Ҳаниф мармар плиткалар ишлаб чиқариш билан шуғулланган, Деҳлидан Мукаримат Хон ва Шероздан Мир Абдул Карим лойиҳанинг асосий бошқарувчиси ва маъмурлари бўлган.
Рассом ва ҳунармандларга қанча ҳақ тўлангани ҳақида маълумотлар сақланиб қолган. Устод Иброҳим Исҳоққа бир минг рупий берилди. Ўша пайтда бу пул билан 3330 грамм олтин сотиб олиш мумкин эди. Гумбаз устаси устод Исмоил Хон Румий 500 рупий олган. Гумбаз учларини ўрнатган Самарқанддан Муҳамад Шариф 500 рупий, Лахордан Қосим Хон - 295 рупий, Қандаҳордан бош тоштарош Муҳаммад Ҳаниф - 1000 рупий, Мултандан тштарош Муҳаммад Саид - 590 рупий олган. Хаттот Омонат Хон Шерозийга 1000 рупий, Бағдоддан бошқа хаттот Муҳаммад хонга эса 500 рупий тўланган. Суриядан Равшан хонга 300 рупий берилган.
Шоҳ Жаҳон Устод Аҳмад Лаҳорийнинг кўзларини ўйиб, Тож Маҳал каби бошқа ёдгорлик яратмаслиги учун қўлларини кесиб ташлагани бу бор йўғи ўйлаб топлиган уйдирма гап. Устод Аҳмад иш тугагандан сўнг Лаҳорга қайтиб, 1649 йилда вафот этганини тасдиқловчи ҳужжатлар бор.
Вақти-вақти билан Тож Маҳал меъмори Венециядан Ҳиндистонга келган, Лаҳор қалъасида Шоҳ Жаҳон томонидан қамоққа олинган ва қурилиш тугагандан сўнг қатл қилинган италиялик Жеронимо Веронио деган миш-мишлар тарқатиб турилади. Бундай одам ҳақиқатан ҳам мавжуд эди, лекин унинг Тож Маҳал билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. У машҳур заргар эди ва император оиласи учун заргарлик буюмларини яратган. У қимматбаҳо тошлар ва катта олмосни ўғирлашда айбланиб, ўлим жазосига ҳукм қилинган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Тасаддуқ Ё Расулуллоҳ – "Саҳифа воқеаси" (18-қисм)
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий
Нуриддин домла ҳазратлари
Тарихий объектларни таъмирлашдаги қонун бузилишига нисбатан жазо кучайтирилиши мумкин
Ўзбекистон моддий маданий мерос объектларига бой мамлакат ҳисобланади. Мазкур объектларни асраб-авайлаш, келажак авлодларга бус-бутун ҳолича етказиш муҳим вазифалардандир.
Шу боис маданий мерос объектларини ўз ҳолича сақлаш, муҳофаза қилиш, таъмирлаш ишларига мунтазам эътибор қаратиб келинади. Аммо сўнгги йилларда моддий маданий мерос объектларида амалга оширилган таъмирлаш-тиклаш ишларида кўплаб қонун бузилиш ҳолатлари учраб турибди.
ЎзА хабарига кўра, бундай муаммоларнинг олдини олиш мақсадида ишлаб чиқилган қонун лойиҳаси Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги “Миллий тикланиш” демократик партияси фракциясининг навбатдаги йиғилишида муҳокама қилинди.
“Моддий маданий мерос объектларининг муҳофаза қилиниши кучайтирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги қонун лойиҳасига кўра, бу каби қонун бузилиш ҳолатларига нисбатан жазо чораларини янада кучайтиришга қаратилган нормалар киритилмоқда. Шунингдек, мансабдор шахслар иштирокида содир этилаётган бундай жиноятларни тергов қилиш ваколатини прокуратура органлари терговчиларига ўтказиш таклиф қилинмоқда.
Лойиҳада Маданий мерос агентлиги ва унинг ҳудудий бошқармаларининг бажарилиши мажбурий бўлган кўрсатма ёки тақдимномаларини бажармаганлик учун ҳам жавобгарлик кучайтириляпти. Хусусан, мансабдор шахсларга базавий ҳисоблаш миқдорининг беш бараваригача, бир йил давомида такрор содир этилса, етти бараваригача миқдорда жарима солиниши белгиланмоқда.
Йиғилишда фракция аъзолари мазкур қонун лойиҳаси муҳокамасига партия дастурий вазифаларидан келиб чиққан ҳолда ёндашишди. Мазкур ҳужжат юртимизда моддий маданий мерос объектлари, Умумжаҳон мероси рўйхатига киритилган обидалар ва ҳудудларни муҳофаза қилиш, уларнинг ноёблигини сақлаб қолиш, келажак авлодга етказишда муҳим аҳамиятга эга эканлигини таъкидлаб, уни иккинчи ўқишда маъқуллади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Салаф аҳли кимлар? (аудио)
“Шайх Зайниддин” жоме масжиди имом хатиби
Абдураҳманов Яҳё Убайдуллоҳ ўғли