Канадалик имо-ишоралар тили ўқитувчиси Исломни қабул қилгани, болаларга соддалаштирилган шаклда динни тушунишларига ёрдам бераётганини гапириб берди.

Женни Молендик консерватив насроний бўлган полиция ходими ва ҳамширанинг оиласида туғилиб ўсди. Тилшунослик ва америка имо-ишоралар тили факультетида таҳсил олаётган қиз мусулмон тенгдошлари билан диний баҳсларда қатнаша бошлади ва тушунчалари бой бераётганини англади.

"Саволларимга жавоб топдим, 2006 йилнинг 14 май куни эса Исломни қабул қилдим. Бу менинг ҳаётимдаги асосий қарор бўлди", - дея Женни Анадолу агентлигига берган интервьюсида.

"Отам турли сайтлардан олинган Ислом ҳақида ҳар хил нарсаларни кўчириб, менга жўнатганлар. Улар менга нотўғри танлов қилганимни исботламоқчи бўлдилар. Улар хафа бўлганини тушунаман. Лекин улар Ислом нималигини билмас эдилар. Онам янада қўрқиб кетди. Улар менинг турмуш қуришимдан, болаларимни ҳеч қачон кўрмаслигидан, қандайдир ертўлада қулфланиб қолишимдан қўрқардилар".

Ота-она қизга таъсир қилиб, уни насронийликка қайтаришга ҳаракат қилган. Женни ўз қароридан қайтмади ва тез орада у бир турк Сами Дивлевий билан танишиб, унга турмушга чиқди. 2012 йилдан бери муслима муаллим Истанбулда яшаб келмоқда. Вақт ўтиши билан унинг ота-онаси Ислом ҳақидаги салбий қарашларидан қутилишди.

Женни турк тилини ўрганиб, дин асосларини болаларга содда сўзлар билан тушунтириш учун лингвистик билимларидан фойдаланади. Муслима аёл беш фарзанди билан Instagram саҳифасини юргизиб, у ерда ёш авлод учун Ислом ҳақида хабарларни жойлаштиради.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

3. Асрадинг каттон кафан
қилмоқ учун, не судким,
Ҳашр бозорида беқийматдурур
мундоқ матоъ.

“Катон” ёки “каттон” – канопдан тўқилган кийимлик ёки кафанлик матоҳ. Нақлга кўра, каттон ойнинг ёруғига чидамай, тез йиртилар экан. Навойи бошқа байтда бунга ишора қилиб: “Фиғонким, ойни ёд этмак зарар қилди катонимға” дейдилар.

Навоий демоқдаларки: “Сен қимматли каттон матоҳини кафан қилиш учун авайлаб-асраб қўйдинг. Гарчи бу дунё бозорида каттон матоҳи қимматли, қадрли бўлса ҳам, лекин ҳашр бозорида – маҳшар йиғинида, яъни қиёмат кунида бу матоҳнинг ҳеч бир қадри-қиймати йўқдир”.

У ҳашр майдонда сенинг иймон-эътиқод билан қилган яхши амалларинг фойда беради, савоб ишларинг тош босади, холос.

* * *

“Тазкиратул-авлиё” китобидан: “Увайс Қаранийга айтдилар:
– Сенинг яқинингда бир киши борки, ўттиз йилдан бери, бир гўр қазиб, бир кафанни гўрга осиб, қабр оғзида ўтириб, кеча-кундуз тинмай йиғлагани-йиғлаган.
Увайс дарҳол у ерга борди ва озиб-тўзган, ранглари сарғайган, кўзлари ичига ботган ул кишини кўрди. Унга:
– Эй фалон! Ўттиз йилдан бери бў гўр билан кафан сени Аллоҳ таъолодан чалғитиб қўйибди! Сен бу иккиси туфайли йўлдан озибсан! Бу иккиси сенинг йўлингдаги бутдир! – деди.
Бу зот унинг нури билан ўз нафсидаги офатни кўрди. Унга ҳол кашф бўлди, парда кўтарилиб, ҳақиқати ҳол аён бўлди. Бир наъра тортиб, жон берди ва ўша гўр билан кафанга тушди. Агар гўр билан кафан нсонга шундай парда-тўсиқ бўлса, бас, энди бошқаларнинг пардасини кўргилки, недир!”.

* * *

Ўлимга ва охиратга тайёргарлик кўриш дегани қиматли кафан сотиб олиб, хушбўйлик ва атирсовунларни жойлаб, замзам сувини сақлаб қўйишдан иборат эмас. Асл тайёргарлик – иймону ихлос билан ибодатларни бажариш, хайрли амалларни кўпайтириш, мўъминларга манфаат етказиш, умрини маъноли ўтказиш, молу жони билан Аллоҳ йўлида фидокор бўлишдир!

Мирзо Кенжабек,
“Навоий муҳаббати”
китобидан.

Муҳтожлар сонини камайтириш бўйича иш олиб борган Оксфорддаги масжид янги озиқ-овқат банкини очди. Бу ҳақда islam.ruга асосланиб islom.uz манбаси хабар берди. Бу эса ўз навбатида муҳтожларни иссиқ овқат ва энг зарур нарсалар билан таъминлашга ёрдам беради.

Марказий Оксфорд масжидининг хабар беришича, банк 25 февраль пайшанба куни ўз фаолиятини бошлайди.

«Бепул мактаб таомлари ташаббусимиздан буён бошқарув қўмитаси севимли шаҳримизга ёрдам бериш учун мунтазам равишда иш олиб бормоқда», дейилади масжиднинг facebook саҳифасида.

Озиқ-овқат банки эҳтиёжмандларни шампунь, совун, сочиқлар, болалар салфеткалари, тагликлар, ёрмалар, гуруч, сариёғ, консервалар, қуритилган мевалар ва шарбатлар билан таъминлайди.

Эслатиб ўтамиз, ўтган йилнинг октябрь ойида масжид юзлаб мактаб ўқувчиларини бепул овқат билан таъминлаш ташаббусини илгари сурган эди.

Бу йил масжид ўз автотураргоҳини яна очди.

ЎМИ матбуот хизмати

Машҳур тилшунос Ибн Манзур: «“Та­ас­суб” сўзи “асабият”дан олинган. “Аса­бият” бошқаларни ўзининг ота то­мо­нидан қариндошларига ёрдам беришга чақириш маъносини анг­латади. Бир гуруҳга нисбатан таассуб қилиш дегани ўша гуруҳ ёрдами учун жамланиш маъносини англатади», деб ёзади.

Луғат китобларида эса “мутаассиб­лик” қаттиқ­қўл­лик, бир фикрда қаттиқ туриб олиш маъноларига ҳам далолат қилиши айтиб ўтилган. Истилоҳда эса, доим ўзини сўзсиз ҳақ деб билиб, фик­рида қаттиқ туриб олиш, бошқа­ларни эса ноҳақ деб қараш таассубдир. Бу туйғу мутаассиб кишида ўзгани таҳқирлайдиган, унинг инсоний ҳақ-ҳуқуқларини эътироф этмайдиган муайян хатти-ҳаракатлар кўринишида акс этади. Бориб-бориб бу унинг та­биатига сингади.

Қисқача айтганда, мутаассиблик, гарчи далил кўриниб турган бўлса ҳам, бир томонга мойиллик туфайли ҳақни рад этишдир. Мутаассиблик ва фанатизм тушунчалари бир-бирига маънодош бўлиб, уларнинг акси бағрикенгликдир.

Мутаассибликнинг бир қанча турлари бор:

– диний мутаассиблик;

– ирқий мутаассиблик;

– қабилавий мутаассиблик;

– табақавий ёки ижтимоий мутаас­сиблик;

– фикрий мутаассиблик ва ҳоказо.

Яна спорт мутаассиблиги деган тушунча ҳам мавжуд. Футбол фанатизми бунга мисол бўлади.

Тарихда содир бўлган кўплаб уруш-жанжал ва хунрезликларнинг моҳияти ҳақида гап кетса, уларнинг асл сабаби мутаассибликка бориб та­қалишига гу­воҳ бўламиз.

Ҳозир кўплаб давлатлар бошидан кечираётган маънавий бўҳрон билан бирга мутаассиблик кўлами ҳам кенгайиб бормоқда. Бу жараёнда мута­ассибликнинг турли кўринишда жа­мият ҳаётига хавф солаётганини инкор этиб бўлмайди. Файласуфлар, ҳуқуқ­шунослар, сиёсатчилар, жамиятшунос ва дин­шунос олимлар мутаассибликнинг келиб чи­қиши ва унинг салбий оқибатла­рини ўрганишмоқда.

Бугунги кунда кўпгина минтақалар­да иж­тимоий-сиёсий вазиятни кескинлаштиришга уринаётган, бегуноҳ кишиларнинг ҳаётига зомин бўлаётган мутаассибларнинг экстремистик хат­ти-ҳаракати тобора хатарли тус олаётгани барча давлатларнинг бу иллатга қарши бирга­ликда кураш олиш бориши, кишиларнинг маданий даражаси-
ни юксалтириш, шахсга нис­батан ҳур­мат туйғусини шакллантириш бора­сида саъй-ҳаракатларни бирлашти­ришни та­қозо этмоқда.

Президентимиз Шавкат Мирзиёе­в Бир­лашган Миллатлар Ташки­лоти Хавф­сиз­лик Кенгашининг 72-сессияси­да: “Биз муқаддас динимизни азалий қад­рият­ларимиз мужассами ифодаси сифатида беҳад қадр­лаймиз. Биз му­қаддас динимизни зў­равонлик ва қон тўкиш билан бир қаторга қўядиган­ларни қатъий қоралаймиз ва улар билан ҳеч қачон муро­са қила олмаймиз. Ислом дини бизни эзгулик ва тинчликка, асл инсоний фа­зилатлар­ни асраб-авайлашга даъват этади”, дея таъкидлаган эдилар.

Мутаассибликнинг шахс ва жамиятга етказадиган зарарлари жуда каттадир. Мутаассиб кимса бу – дарғазаб, жазавали, асабий, ҳиссиётга берилган ва қаттиқ салбий ҳис-ҳаяжонга тушувчи шахс. У бузғунчи ғояларни фаол ташувчилардан ҳисобланади. Айнан шу сифатлар унга омма орасидаги тарафдорлар қалбини эгаллашга имкон беради.

Мутаассиб воқеликни ўзининг асл ҳолатида кўра олмайди. Чунки у фа-
қат ўзи мойил бўлган нарсанигина кўради. Инкор этиб бўлмас даражада ошкор бўлса ҳам, ўзгалар кўраётган ҳақиқатни кўрмайди. Мутаассиб фақат ўзини ҳақ, ўзгаларни ноҳақ деб билгани учун доим сезмаган ҳолда ижтимоий ришталарни узади, ихтилоф жарлигини кенгайтиради. Унинг тор онгига кўра ҳамма фақат унинг қолипи бўйича яшаши керак. Акс ҳолда “адашган” одам ҳисобланади.

Мутаассиб учун илмий омонатдорлик тушунчаси умуман йўқ нарса. У ҳақи­қатдан бўйин товлаб, воқеликни фақат ўзининг фойдасига буришга, ҳақиқатни сох­талаштиришга ҳаракат қилади. Шу боис барча масалада одамларни тўғ­ри ечимни топишдан маҳрум қилади, шахс­лар ва жамоаларга тўғри баҳо бериш масаласида ҳаммани адаштиради. Мутаассиб мўътадил илмий баҳс орқали ҳақи­қатга эри­шиш йўлларини ўзининг низо қўзғайдиган, ихтилофни кучайтирадиган баҳслари билан барбод қила­ди. Натижада жами­ятлар, халқлар ва маданиятлар ўрта­сида кескинлик яна­дакучаяди.

Мутаассиб кенг фикрлашга қодир эмас. Уни фақат ички эмоционал туйғу бошқаради. Ўзгаларнинг янглиш фик­ри билан ҳаракат қилади. Айнан шунинг учун муқобил томон фикрини тарозуга солиш ва ҳурмат қилиш имконидан маҳрумдир. Тоқатсизлик анча вақтлардан бу­ён фанатизмнинг синоними сифатида тадқиқотчилар томонидан тан олинган. Бирон-бир қарашни фақат ўзининг севимли қоидаларига мос келмагани, қарши экани учунгина қатъ­иян рад этадиган ҳар қандай одам тоқатсиз бўлиши мумкин.

Хулоса қилиб айтганда, мутаассиб учун бағрикенглик ҳеч қандай маъно касб этмайди. У бағрикенгликни киши руҳиятининг пастлиги, иродасининг бўшлиги деб билади. Фанатик кимса кимни ўзидан йироқ деб билса, унга рақиб деб қараса, уларга асло тоқат қила олмайди.

Пўлатхон КАТТАЕВ,

Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти ўқитувчиси