“Духон” сўзи “тутун” маъносини билдиради.  Суранинг 10-оятида тутун ҳақида сўз юритилган. Шунинг учун сура “Духон” деб номланган.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким кечаси Духон сурасини ўқиса, етмиш минг фаришта тонггача унинг ҳақига истиғфор айтиб чиқади”, деганлар (Имом Термизий, Имом Байҳақий ривояти).

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Духон сураси айнан қайси кечада ўқилиши айтилган: “Ким Духон сурасини жума кечасида ўқиса, (гуноҳлари) мағфират этилади” (Имом Термизий ривояти).

Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким Духонни жума кечаси ёки жума куни ўқиса, Аллоҳ унга жаннатда бир уй қуради”, дедилар (Имом Табароний ривояти).

Абдуллоҳ ибн Исо раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Менга хабар қилинишича, ким Духон сурасини жума кечаси – имон келтирган, тасдиқлаган ҳолда – ўқиса, тонг отганда гуноҳлари кечирилган бўлади”.

Рўза араб тилидаги «сиём» сўзидан олинган бўлиб, «бир нарсадан ўзини тиймоқ» деган маънони билдиради. Фиқҳий китобларимизда «тонг отгандан то қуёш ботгунгача ният билан ейиш, ичиш ва жинсий яқинлик қилишдан ўзини тийиш» га айтилади. Рамазон ойи рўзасини тутиш ҳижрий иккинчи санада фарз бўлган.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда: «Эй иймон келтирганлар, сизларга ҳам, худди сиздан олдин ўтганларга фарз қилинганидек, рўза фарз қилинди, шоядки, тақво қилсангиз», деб рамазон рўзасини тутишни барча мусулмонларга фарз қилди (Бақара сураси, 183-оят).

Аллоҳ таоло бутун мусулмон умматига хитоб қилиб: «Шоядки, тақво қилсангиз», деб рамазон ойи бу Ҳақ субҳанаҳу ва таолодан қўрқув ҳисси бўлган тақвони кучайтириш учун яна бир имконият манбаи эканини чуқур ҳис этади. Кимки рамазон рўзасини тутиб, қалбида заррача Аллоҳ таолога нисбатан қўрқув бўлмаса, у одам ҳақиқий рўза тутмаган бўлади. Ва яна қайси бир инсон иймон ва эътиқод билан рўза тутадиган бўлса, Аллоҳ таоло ўша бандасини «тақво» деб аталадиган икки дунё саодатига элтувчи мукаммал бахтга муяссар этади.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сизга муборак Рамазон ойи келди. Аллоҳ азза ва жалла сизга унинг рўзасини тутмоқни фарз қилди. Унда осмонларнинг эшиклари очилади, жаҳаннам эшиклари ёпилади. Ўзбошимча шайтонлар кишанланади. У ойда Аллоҳнинг бир кечаси бўлиб, у минг кечадан яхшидир. Ким у кечанинг яхшилигидан маҳрум бўлса, батаҳқиқ, маҳрум бўлибди», дедилар (Имом Насаий ва Имом Байҳақий ривоят қилишган).

Бу ойда Аллоҳ таолонинг раҳмати ила лаънатланган шайтонлар кишанланади. Жаннат эшиклари очилиб, жаҳаннам эшиклари ёпилади. Рамазон ойида минг ойга тенг Қадр кечаси бор бўлиб, уни ҳар бир мусулмон интиқлик билан кутади ва ўша кунда ибодат билан истиғфорлар айтиб, Аллоҳ таолодан билиб-билмай қилган гуноҳларининг кечирилишини сўраб дуо ва илтижолар қилади.

Демак, бу муқаддас ойда шунчалик кўп фазилатлар бор экан, ундан ҳар бир мусулмон кейинги йил келадиган рамазон ойигача ўзига зарур бўлган нарсаларни ҳосил қилиб, иймон билан савоб умидида ўтказиши керак экан.

Юқорида рамазон рўзасининг қандай фарз бўлгани ва унга оид айрим ҳадиси шарифларни ўргандик. Энди рамазон ойи рўзасини тутган инсон ўзига қандай фойдаларни касб қилишини келтириб ўтамиз.

1. Аввало, рўза тутган одам тақво малакасини ҳосил қилади. Бу гапни Ҳаттоки, ҳозирги кундаги инсонларни очлик билан даволайдиган табиблар ҳам инсон оч қолган пайтида Аллоҳдан қўрқиш, Уни доимо ҳис этиб туриш ҳисси ҳосил бўлишини айтишмоқда.
2. Рўза тутишнинг фойдаларидан яна бири – инсон соғлиғининг тикланишидир. Рўза тутиш инсонни турли хил касалликлардан халос этиши билан бирга инсон баданида тўпланиб қолган турли кераксиз моддалар, ёғлар, тузлар ва бошқа нарсаларни ҳам кетказади. Натижада инсон организими енгиллашиб, кучли ва бақувват бўлади.
3. Рамазон ойи рўзасини тутган инсон ҳавойи нафсига берилмайди. Рўза тутмаган инсон йил давомида нафси хоҳлаган нарсани ейди, ичади ва нафси қай тарафга бошласа, ўша тарафга қараб кетаверади. Лекин рўза тутган одам кун давомида ўзи ейишга ҳалол бўлган нарсалардан нафсини тийиб туради. Шу орқали у ҳавойи нафсининг хоҳиш истакларини синдиради.
4. Рўза тутган инсоннинг гуноҳлари мағфират қилинади. Бу олий бир ҳикматдир. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан ҳам бу борада бир қанча ҳадиси шарифлар ривоят қилинган.
5. Рўза тутган инсон ўз рўзаси сабабли фаришталарнинг мақомига кўтарилади. Биз биламизки, фаришталар фақатгина Аллоҳ таолога ибодат қилиш ва Унга тинмасдан мақтовлар айтиш билан машғулдир. Уларга нафс яъни ейиш-ичиш ва жинсий яқинлик қилиш каби нарсалар берилмаган. Бу фаришталарга хос бир сифатдир. Рўза тутган инсон айнан мана шу сифатларни ўзида ҳосил қилади.
6. Рўза тутган инсон ўзида сабр деган улуғ бир сифатга эга бўлади. Бу сифат барча инсонларга зарур бўлган ва ҳар бир одам боласи эгаллаши лозим бўлган сифатлардан бири ҳисобланади. Ўттиз кун давомида кўнгли тусаган барча нарсалардан ўзини четга олади. Бу эса, ҳар бир инсонни сабр-бардошли бўлишга ўргатади.

Аллоҳ таоло барчамизнинг савоб умидида Ўзининг розилиги учун тутаётган рўзаларимизни қабул этсин! Шундай улуғ ойларда юртимизнинг бошига тушган бало-офатларни қилаётган дуоларимиз, айтаётган истиғфорларимиз сабабли Ўзи даф қилсин!

Ҳайтмурат ЕРЕЖЕПОВ,

Имом Бухорий номидаги Тошкент

Ислом институти 2-курс талабаси.

Аллоҳ Таоло барча ибодатларни бандаларнинг ҳар икки дунё саодатини кўзлаб жорий этади.

Биринчиси ухровий мақсад бўлса, иккинчиси дунёвий мақсаддир. Бу икки сабаб ила Аллоҳ таоло бандаларига бу дунёда осойишта ҳаётни, охиратда эса кўплаб савобларни ёзади.

Ибодатларни жорий бўлишдан ухровий мақсад – мўминлар уни бажариш орқали Аллоҳ таолонинг розилигига эришиш ва унинг марҳамати ила жаннатга кириб, дўзах оловидан омонда бўлишдир.

Унинг жорий бўлишидаги дунёвий мақсад эса инсонларни руҳий ва жисмоний ҳолларини ислоҳ қилишдир. Руҳан ва жисмонан етук мўмин банда эса Аллоҳ таолонинг ҳақларини ҳам, бандаларининг ҳақларини ҳам тўла-тўкис адо этади. Мана шу икки мақсад учун жорий қилинган энг катта ибодатлардан бири – Рамазон рўзасидир. Аллоҳ таоло рўзадорга охиратда ҳисобсиз ажрлар беради.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: «Аллоҳ таоло Одам боласининг ҳамма амали ўзи учун, фақат рўза Мен учундир ва унинг мукофотини Мен – Ўзим бераман, деди».

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жаннатнинг бир эшиги бўлиб, Райён, деб номланади. Қиёмат куни рўзадорлар ундан кирадилар, улардан бошқа бирортаси кирмас”,  дедилар.

Аллоҳ таоло жаннатга фақатгина рўзадорлар кира оладиган саккизинчи эшик ҳозирлаб қўйгани рўзанинг нақадар улуғ ибодат ва рўзадорлар Аллоҳ таолонинг ҳузурида улуғ мартабага эга эканлигини кўрсатади.

Бундан ташқари, бу ибодат рўзадорларга кўплаб дунёвий фойдаларни ҳам тақдим этади. Булар жисмоний ва руҳий соғломликдир.

“Рўза тутинглар, соғлом бўласизлар” мазмунидаги ҳадис машҳур, унинг санади заиф бўлсада, маъноси саҳиҳ ҳисобланади.

“Рўзанинг кўплаб уҳровий манфаатлари бўлганидек, жуда кўплаб дунёвий фойдалари ҳам бор. Бундан 1400 йил олдин рўза мусулмонларга фарз қилинганда одамлар унинг шифо хусусиятлари ҳақида илмий маълумотларга эга бўлмаган. Ҳатто уни азоб-уқубат ва танага нисбатан ҳақоратдан ўзга нарса эмас деб ҳисоблаганлар ҳам учраб турган. Афсуски, бундайлар ҳозир ҳам учраб туради. Лекин, бугунги замонавий турли илмий тадқиқотлар рўза бутун танага шифобахш таъсир кўрсатишини тасдиқлаяпти. Шу боис ҳам очлик билан даволаш бўйича жуда кўп китоблар ёзиляпти, бу усул тиббиётда кенг қўлланиляпти. Ҳозир очлик билан даволаш урф бўлди. Ҳатто Ғарб мамлакатларида шу усулда хизмат кўрсатувчи махсус шифохоналар бор.

Одам вужуди шундай қурилган: озиқ-овқат етказиш тўхтаган пайтда бутун куч-қувват организмни зарарли микроблар, хаста тўқималар, ўсмалардан тозалашга киришади.

Тадқиқотчи, тиббиёт фанлари доктори Роберт Бартлоу илмий изланишлари, тажрибалари билан рўза организмни тозалашда жуда катта кучга эга экани ва ҳатто бошланғич босқичдаги ўсмаларни йўқота олиши мумкинлигини исботлади (Субҳаналлоҳ).

Очлик билан даволанаётганларни кузатган олимлар уларнинг соғайиб, турли касалликлардан тамоман қутулиб кетганларига гувоҳ бўлишди. Тажрибалар рўза қонда холестерин миқдорининг камайишига, натижада юракда қон лахтаси (тромб) тиқилишининг олди олинишига сабаб бўлишини кўрсатди. АҚШда олиб борилган тадқиқотлар эса рўза қондаги қанд моддаси ва меъда шираси кислотасини ҳеч қандай дори воситаларисиз меъёрда сақлаб туришини исботлади.

Очлик таъсирларини ўрганган германиялик олимлар камида уч ёки тўрт ҳафта мобайнида 10-15 соат ҳеч нарса истеъмол қилмай енгил иш билан шуғулланиш соғлик учун жуда фойдали деган хулосага келдилар. Доктор Билл Шернбер ҳар йили бир ой рўза тутиш тетиклик ва ёшлик асоси эканини таъкидлайди.

Одесса университети олимлари ўтказган тажрибалар очлик танадан заҳарларни ҳар қандай дори-дармондан кўра яхшироқ чиқариб ташлашини кўрсатди. Масалан, рўза пайтида аммиакнинг чиқарилиши 100 баробарга кучаяди.

Одамлар одатда фан тасдиқлаган, амалда исботини топган нарсаларга кўпроқ ишонади. Бироқ, рўзанинг ҳали фан аниқлолмаган фойдалари бўлиши шубҳасиз. Бу фойдалар аста-секин ўз исботини топади”[1].

Бизни мусулмонлардан қилган Аллоҳ таолога ҳамдлар бўлсин.

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг “Ҳадис ва ҳаёт китобларидан фойдаланилди.

Муҳаммад Али МУҲЙИДДИН,

Тошкент Ислом институти 3-курс талабаси.

[1] Орифжон Мадвалиев

Рамазон рўзасини фарз қилган Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин. Ота-онамиздан ҳам севиклироқ бўлган Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга беадад салавоту саломлар бўлсин.

Аллоҳнинг марҳамати билан юртимизда аввали раҳмат, ўртаси мағфират, охири дўзахдан озод бўлиш бўлган муқаддас Рамазон ойининг файзу-шукуҳи кезмоқда.

Рамазон ойи Аллоҳнинг "Раҳмат шабодалари" эсадиган улуғ ойдир. Бу ойда тутилган рўзалар, ўқилган намоз, тасбеҳ, зикр ва Қуръон тиловатларининг шарофатидан Аллоҳ бандаларини гуноҳдан поклайди. Имом Бухорий раҳматуллоҳи алайҳдан ривоят қилинган ҳадисда пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: "Кимда-ким иймон билан ва мукофотини Аллоҳдан кутган ҳолда Рамазон рўзасини тутса, аввалги гуноҳлари кечирилади". Имом Муслимдан ривоят қилинган бошқа бир ҳадисда бундай дейилган: "Ким рамазон кечаларини савобига ишониб ва унга эргашиш нийяти ила намоз ўқиб жонлантирса, аввалги гуноҳлари кечирилади". Ақлли банда албатта бу ойда кўпроқ ибодат қилишга ҳаракат қилади. Зеро бу ойда қилинган фарз амалнинг савоби етмиш баравар кўпайтириб берилади. Нафл ибодатларга эса фарзнинг мислича савоб берилади. Уламоларимиз бу ойда айтилган битта тасбеҳни, бошқа ойларда айтилган мингта тасбеҳга тенглаштиришган. Бу ойда улуғларимиз айниқса Қуърон тиловатига катта эътибор беришган. Саҳиҳ ривоятларда айтилишича инсон Рамазон ойида Қуъронни хатм қилса, унинг ҳаққига етмиш минг фаришта истиғфор айтади. Тасаввур қилинг умрида бирон марта гуноҳ қилмаган етмиш минг фаришта ҳаққингизга истиғфор айтса. Шунинг учун бу ойда ҳеч бўлмаса бир мартта Қуъронни тиловат қилиш мақсадга мувофиқдир.

 Бу ойда тутилган рўза инсонни кўп жиҳатдан тарбиялайди. Шу жумладан рўза тутган бандани тақвоси зиёда бўлади. Зеро Аллоҳ рўза тутишга буюриб "Шоядки тақволи бўлсангиз" деб марҳамат қилди. Рўзадор рўза тутган ҳолида маълум вақт фаришталар сифати ила сифатланади, чунки емаслик, ичмаслик ва жинсий алоқа қилмасдан фақат ибодатда туриш фаришталарга хосдир. Рўза тутган банданинг оғзидан чиқаётган ҳид Аллоҳнинг наздида мушку-анбардан ҳам ёқимли бўлади ва Аллоҳ рўзадорларни қиёматда Райён жаннатига киргазади. Бу ҳақда Имом Бухорийда бундай ҳадис ривоят қилинган "Жаннатда Райён номли эшик бор. Ундан фақат рўзадорлар киришади. Рўзадорлар кириши билан бу эшик ёпилади, бошқа ҳеч ким кира олмайди".

Бу каби башоратларни ўқиган инсон беихтиёр севинади, Аллоҳга шукрлар қилади. Албатта бундай ҳадис ва оятлар жуда кўп. Лекин минг афсуски, узрсиз рўза тутмаётганлар, кўчада бемалол овқат еяётганларнинг учраб туриши албатта жуда ачинарли ҳолдир. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтадилар: “Агар инсон узрсиз бир кун Рамазон рўзасини тутмасаю, кейин шуни каффорати учун бир умр рўза тутса ҳам Рамазондаги бир кунлик рўзанинг савобига эриша олмайди”.

Юртимизда ҳар йил Рамазон ойи ўзгача шукуҳ билан қарши олинади. Айниқса оммавий ифторликлар, таровеҳда жамоатнинг кўплиги кўзимизни қувнатади. Лекин минг афсуслар бўлсинки Совид-19 пандемияси туфайли кўплаб мусулмон ўлкаларда, жумладан юртимизда ҳам масжидлар ёпилди, оммавий ифторликлар бекор қилинди. Албатта бу чора-тадбирлар пандемияни олдини олиш учун жорий қилинди. Лекин Аллоҳнинг ҳар бир ишида ҳикмат бор. Барча масжидлар ёпилди, лекин барча хонадонлар масжидга айланди. Оиламиз даврасида ифторлик қилиб, таровеҳ ўқимоқдамиз. Хушовоз муаззинларимиз намоз вақтини билдириш учун азон айтмоқдалар, юртимизни "Аллоҳу акбар" садолари қамраб олаяпти, алҳамдулиллаҳ. Гўзал овозли қориларимизнинг онлине хатмларини кузатмоқдамиз, илм ўрганяпмиз, қўлида давлати бор биродарларимиз Аллоҳ ризолиги йўлида кўплаб эҳсонлар қилишмоқда. Аллоҳ бу йилги рамазонни барчамизга раҳмат ва мағфират ойи қилсин.

Нуриддин ФАТХУЛЛАЕВ