muslim.uz
Қурбонлик одоблари
Қурбонлик Ислом динининг вожиб бўлган улуғ амалларидан биридир. Пайғамбар алайҳиссалом қурбон ҳайити куни эрта билан ўзлари қурбонлик қилар ва бошқаларни ҳам курбонлик қилишга тарғиб қилар эдилар. Қурбонликнинг тарихига назар солсак, аслида бу амал пайғамбарларнинг отаси Иброҳим алайҳиссаломдан қолган амал бўлса ҳам, бизнинг умматга унинг вожиблиги Қуръон, Суннат ва ижмоъ билан собит бўлган амалдир. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:
“Парвардигорингиз учунгина намоз ўқинг ва қурбонлик қилинг” (Кавсар сураси, 2-оят).
Ҳадиси шарифда шундай дейилган: Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Имконияти бўла туриб, қурбонлик қилмаган кимса намозгоҳимизга яқинлашмасин”, дедилар” (Имом Аҳмад ва Ибн Можа ривоят қилишган).
Қурбонлик қилиш вожиб бўлган киши унинг қуйидаги одобларини билиши ва уларга риоя қилиши лозим бўлади.
Биринчи одоб – қурбонликни Аллоҳ таоло учун холис қилиш.
Қурбонлик қилувчи қурбонлик қилиши билан Ислом шиорини изҳор қилишни, Аллоҳ таолонинг неъматларига шукр қилишни ва Пайғамбар алайҳиссаломга иқтидо қилишни ният қилади. Бошқалар “кўрсин” ёки “эшитсин”, деган ниятдан йироқ бўлади.
Иккинчи одоб – қурбонлик қилувчи соч, соқолига ва баданига ҳеч нарса теккизмаслиги.
Қурбонлик қилишни ирода қилган киши зулҳижжа ойининг биринчи кунидан бошлаб, то ҳайит куни қурбонликни бажаргунга қадар соч-сақолини олмайди ва баданининг бошқа жойларига ҳам тиғ теккизмаслиги мустаҳабдир.
Умму Салама розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қачон сизлардан бирортангиз қурбонлик қилишни ирода қилса, сочига ва терисига ҳеч нарса теккизмасин”, дедилар” (Муслим ривоят қилган).
Қурбонлик вожиб бўлган киши зулҳижжа ойи киришидан олдин бу одобнинг риоясини қилиб тайёргарлик кўриши, ўзига эътибор бериши одобдандир. Агар тайёргарлик кўра олмай қолса, мисол учун, тирноғи ўсиб қолса ёки тирноғи синиб қолса, ўсган ва синган тирноқни олиш гуноҳ бўлмайди.
Учинчи одоб – қурбонлик қилишда айб ва нуқсони бор ҳайвонни қурбонлик қилишдан сақланиш.
Қурбонлик ўзига хос ибодат, у маълум ҳайвонни сўйиш билан адо топади. У ҳайвонлар қўй (қўй дейилганда эчки ҳам тушунилади), қорамол ва туядир. Мазкур ҳайвонлардан бошқа ҳайвонлар қурбонлик ўрнига ўтмайди.
Қўйда ёлғиз бир киши, қорамол ва туяда эса бир кишидан етти кишигача шерик бўлиб адо қилишлари мумкин.
Қўй олти ойлик ва ундан катта бўлиши шарт. Қорамол икки ёш ва ундан катта бўлиши шарт, туя беш ёш ва ундан катта бўлиши шарт.
Шу билан бирга, қурбонликка сўйиладиган ҳайвон семиз, йўғон ва ёши катта бўлиши афзал саналади.
Қурбонликка ярамайдиган айби ёки нуқсони бор ҳайвонларни сўйишдан эҳтиёт бўлиш лозим.
Баро ибн Озиб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизнинг ичимизда туриб: “Тўрт нафар ҳайвон қурбонликка ярамайди: кўзи кўрлиги билиниб турган (айбли) ҳайвон, касали зоҳир касал ҳайвон, чўлоқлиги зоҳир чўлоқ ва ўрнидан тура олмайдиган ўта озғин ҳайвон”, дедилар” (Термизий ривоят қилган).
Курбонлик қилинадиган ҳайвон айбдан холи бўлиши лозим. Қурбонлик қилинадиган ҳайвоннинг қулоғи, ёки думи, ёки кўзининг бир қисмидан кўпроғи йўқ бўлса, қурбонликка сўйиш жоиз эмас.
Касал, чўлоқ ва озғин ҳайвонлар сўядиган жойга ўз оёғи билан юриб бора олмаса, қурбонликка сўйиш жоиз эмас.
Тўртинчи одоб – қурбонликни ўз қўли билан қилиш.
Қурбонлик қилувчи ўз қўли билан сўйиши мустаҳабдир. Аммо ўзи сўйишни билмаса ёки бошқа сабабларга кўра ўзи сўймасдан, бошқага сўйдиришнинг зарари йўқ.
Қутайба ибн Саъид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам оқ-қора рангли, шохли икки қўй қурбонлик қилдилар. Сўйишда басмала ва такбир айтиб ва оёқларини қўйнинг устига қўйиб, ўз қўллари билан сўйдилар” (Бухорий ва Муслим ривоят қилишган).
Бешинчи одоб – қурбонликнинг вақтини риоя қилиш.
Қурбонлик қилишнинг аввалги вақти ҳайит намози ўқилганидан кейиндир. Ҳайит намози ўқилишидан олдин сўйилган жонлиқ қурбонлик ўрнига ўтмайди. Бу ҳолда унга бошқа қурбонлик қилиш вожиб бўлади.
Баро ибн Озиб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким намоздан олдин қурбонлик қилса, у ўзи учун қўй сўйибди. Ким намоздан кейин сўйса, қурбонлигини мукаммал қилибди ва мусулмонларнинг суннатини топибди”, дедилар” (Бухорий ва Муслим ривоят қилишган).
Аммо ҳайит намози ўқиш вожиб бўлмаган дала-даштда яшайдиган кишилар ҳайит куни тонг отган вақтдан бошлаб қурбонлик қилишлари дуруст бўлади.
Қурбонлик сўйишнинг охирги вақти учинчи ҳайит куни, қуёш ботгуничадир.
Олтинчи одоб — сўйиш одобларига риоя қилиш.
Ҳайвонларни сўйишнинг ўзига хос одоблари, мустаҳаблари бордир. Туяни тик турган ҳолида олдинги чап оёғини боғлаб, бўйнининг пастидан, кўкраги тамондан сўйиш, қорамол ва қўйларни эса чап томони билан ётқизиб, томоғининг тагидан сўйиш, пичоқнинг ўткир бўлиши, уни сўйиладиган ҳайвоннинг олдида ўткирламаслик, бошқа ҳайвоннинг кўз олдида сўймаслик шулар жумласидандир.
ИСЛОМ ОДОБЛАРИ ЭНЦИКЛОПЕДИЯСИ
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётларидан лавҳалар: Аршни ларзага солган шаҳид (Аудио)
ЎМИ матбуот хизмати
Бисмиллаҳ...
«Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм». Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан бошлайман.
Мусулмон одам деярли ҳар бир иш олдидан шу сўзларни пичирлайди. Бошқачароқ қилиб айтганда, у ҳар бир ишни Аллоҳнинг номи билан бошлайди. Бир қараганингизда, бу иш сал ғалатироқ туюлиши мумкин. Ҳар бир ишга Аллоҳни аралаштиравериш шартмикан. Бошқа тарафдан қараганингизда эса... Келинг, яхшиси бу ишга ўша «бошқа тараф»дан бир қараб кўрайлик.
Коинотдаги инсон ақли сиғдира олиши мумкин бўлган ҳар бир мавжудот, шу жумладан коинотнинг ўзи ҳам (инсон ақли доирасидаги қисми, албатта) замон ва макондан иборатдир. Шундай деймиз-у, лекин замон ва маконнинг нималигини билмаймиз. Унинг моҳиятини билиш инсонга ато этилмаган. Зеро, инсонга ўз инсоний бурчини адо қилиши учун бу билимнинг кераги йўқ.
Ҳикматидин воқиф эрмастур киши Бўлмади бу иш кишининг чун иши.
(Алишер Навоий)
Бир мулоҳаза юритиб кўринг. Миллиард йилга нисбатан бир сонияни қиёслаш мумкин, аммо абадийлик ва азалийликка нисбатан инсон умрини таққослаб бўлмайди. Чунки сониялар йиғиндиси миллиард йилларни ташкил қилар, аммо инсонга ато этилган 50-100 йилларнинг ҳар қанча миллиард-миллиардларини қўшиб чиқинг, абадийлик ва азалийлик ҳосил бўлмайди. Демак, абадийлик қаршисидаги инсон умри миллиард йил қаршисидаги бир сонияга нисбатан ҳам ақл бовар қилмас даражада оз экан. Ҳа, замоннинг моҳиятини бизнинг ақлимиз кўтаролмайди. Биз замоннинг на у чегарасини ва на бу чегарасини аниқлай оламиз. Аввалию охири йўқ вақтни, таъбир жоиз бўлса, энг катта вақтни тасаввур қила олмаслигимиз қанчалик аниқ бўлса, энг кичик вақтни тасаввур қила олмаслигимиз ҳам шунчалик аниқ. Бизнинг тасаввуримизда энг кичик вақт сониядир. Аслида эса, эҳтимол шу сониянинг миллиарддан бирида қайсидир махлуқотнинг бутун бошли бир авлоди яшаб ўтар, у ёғини билолмаймиз...
Макон хусусида ҳам айнан шундай мулоҳазаларга бериламиз. Улкан бир тоғ, тоғ эмас, инсон англай оладиган коинотга нисбатан бир қум заррасини таққослаш мумкин, аммо олти тарафи йўқ — чексиз маконга нисбатан одам гавдасини менгзаб бўлмайди. Чунки қум зарралари йиғилиб улкан тоғни ёки макон эътибори билан бутун борлиқни ташкил қилиши мумкин, аммо инсон гавдаси микдоридаги маконнинг ҳар қанчасини йиғиб чиқинг, чексиз мутлақ макон ҳосил бўлмайди. Бизнинг онгимиз олти тарафи йўқ чексиз маконни, таъбир жоиз бўлса, энг катта маконни англай олиши қанчалар муҳол бўлса, энг кичик маконни англаши ҳам шунчалар муҳолдир. Инсон кашф қилган энг кичик зарра эҳтимол яна миллиард-миллиард зарраларга бўлинар, у ёғини билолмаймиз.
Хуллас, замон ва макон қаршисида инсон ҳеч нарса! Не-не улуғ мутафаккирлар, файласуфлар бу ҳақиқатни бежизга аччиқ алам билан қайд қилиб ўтмаганлар. Фаранг файласуфи Блез Паскалга қулоқ беринг:
«Менгача бўлган ва мендан кейин ҳам мавжуд мангуликка чўмган тириклигимнинг ўткинчилиги, мен кўрмаган ва мендан бехабар чексиз маконлар олдида мен эгаллаган ва кўриб турган маконнинг майдалигини ўйлаганимда, қўрқувдан даҳшатга тушаман ва сўроқлай бошлайман: нега мен бошқа жойда эмас, айнан шу жойдаман, ахир у ерда эмас, бу ерда бўлишимга, аввал ёки кейин эмас, ҳозир яшаётганимга, бирор-бир сабаб йўқ. Кимнинг буйруғи, кимнинг иродаси менга шу замонни ва шу ерни раво кўрди?»
«Бу кенгликларнинг абадий жимлиги мени хавотирга солади».
«Қанча салтанатлар менинг борлигимни ҳатто хаёлига ҳам келтирмайди!»
«Нега менинг билимим чегараланган? Нега бўйим паст? Умрим нега юз йил, нега минг йил эмас? Нега табиат айнан шунча вақт берди, ахир истаганча бериши мумкин эди, айнан шунча беришга бирон-бир асоси йўқ эди?»
«...макон ва замон олдида биз ҳеч нарсамиз!»
Умар Ҳайём айтади:
Эй онгсиз, билмайсан, бу олам ҳечдир, Негизинг шамолдир, бир тутам ҳечдир. Икки йўқлик аро қолмиш борлигинг, Атрофинг йўқлигу ўрта ҳам ҳечдир.
Ибн Сино айтади:
Кераклигим билсам, яшасам шодон,
Бўлмаса, юз кўздан ёш тўксам нолон.
Энди Мопассан қаҳрамонларидан бирининг фарёдини эшитинг:
«Нимага суянса бўлади? Кимга ҳасратларингни ёзсанг бўлади? Нимага ишонсак бўлади?..»
«...Ёлғиз ўлим ҳақ».
«Нега биз бунчалар азоб чекиб яшаймиз? Бу эҳтимол шунинг учундирки, биз оламга руҳимиз эҳтиёжларини қондиргали эмас, танимизнинг талабларини бажо этгали келамиз. Бироқ биз тафаккур қобилиятига эгамиз ва бизнинг тобора камол топиб борадиган онгимиз тирикликнинг турган-битгани рўё эканлиги билан сира чиқиша олмайди».
Табиийки, бу ҳақиқатни англаш инсонлик даражасига кўтарила олган одамларгагина насиб этади. Фақат тирикчилик қорин ғамидагина юрган ожизлар эса, бу неъматдан бенасибдирлар. Яна бир фаранг файласуфи Франсуа де Ларошфуко шундай деган эди: «Фалсафа ўтмиш ва келажак кулфатлари устидан тантана қилади, лекин бугуннинг қайғуси фалсафанинг устидан тантана қилади». Менга қолса, бу гапни бошқачароқ қилиб айтган бўлардим. Фикрлаш қобилиятига эга бўлган онгли одамлар замон ва макон қаршисида ўзларининг ҳеч нарса эмаслигини, ўтмиш ва келажак муаммолари олдида уларнинг кундалик ташвишлари ўта арзимас, майда ишлигини англайдилар, бинобарин, уларга моддий етишмовчиликлар таъсир қила олмайди. Бурнининг остидан нарини кўрмайдиган, яхши еб, яхши кийиб, яхши юриш учунгина яшайдиганлар эса, бугуннинг қайғуси аталмиш гирдобга ғарқ бўладилар ва шу гирдобга ўралаша-ўралаша ўлиб кетадилар. Демоқчиманки, бугуннинг қайғуси зоҳирда фалсафа устидан тантана қилгандек кўринса-да, аслида, моҳиятда асло ундай эмас...
Модомики. бу ҳақиқатни англаш инсонни қийналишга, изтироб чекишга олиб борар экан, у ҳолда уни англамасликнинг ўзи бир бахт эмасми? Бўлиши мумкин. Фақат, уни инсоний бахт дейилмайди. Лўндагина, қўполгина қилиб айтганда, уни ҳайвоний бахт дейилади. Ҳолбуки, инсон учун ҳайвонликни қабул қилишдан кўра мудҳишроқ бахтсизлик йўқ. «Одми одамларга қаранг: улар бошларига бир бахтсизлик тушмагунча ўз тақдирларидан ғоятда мамнун яшайдилар, улар дунёнинг ғамини чекиб ўтирмайдилар. Махлуқотлар ҳам шундай қайғуни билмайдилар» (Мопассаннинг «Азизим» романидан).
Ундан ташқари бу изтироб инсонни изланишга ундайди. «Нега менинг билимим чегараланган? Нега бўйим паст? Умрим нега юз йил, нега минг йил эмас? Нега мен бошқа жойда эмас, айнан шу жойдаман... Кимнинг буйруғи, кимнинг иродаси менга шу замонни ва шу ерни раво кўрди?» (Блез Паскаль).
Изланиш эса, ўз навбатида, ҳақиқатни топишга олиб боради. «Тушунаман, мен будунёда бўлмаслигим ҳам мумкин эди; мендаги «мен» фикрлай олишимда, аммо агар онамни мени туғишдан олдин ўлдиришганда, фикрловчи мен дунёга келмас ҳам эдим. Демак, мен мангу ва чексиз бўлмаганим каби, ўзи дунёда унчалик шарт ҳам эмас эканман. Аммо ҳамма нарса менга табиатда зарур, мангу ва чексиз нимадир борлигидан дарак беради» (Блез Паскаль).
Ҳа, ўзининг мангулик ва чексизлик қаршисида ҳеч нарса эмаслигини англаш одамни ана шу зарур, мангу ва чексиз зотни излашга ундайди. Зеро, «Ким ўзини таниса, Парвардигорини танийди» (Ҳадис). Аслида ҳаётнинг моҳияти ҳам шу — Яратувчини излаб топиш ва Унинг олдидаги бурчни адо этиш.
«Мен инсу жинни фақат менга ибодат қилишлари учунгина яратдим» (Зориёт, 56).
Устоз кўрмаган шогирд ҳар мақомга йўрғалар, деганларидек, айниқса, бу борада устозсиз қуруқ ақлнинг ўзи билан ҳеч нарсага эришиб бўлмайди. Чунки инсонга ҳақиқатни бевосита ўзи топиб олиш даражасида илм берилмаган.
«Сизларга илмдан фақат озгинасигина берилган» (Исро, 85).
Шунинг учун ҳам меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ устозлар — Пайғамбарлар юбориб бизга тўғри йўлни кўрсатди. Инсон билими ана шу устознинг сохта ёки ҳақиқийлигини ажратиб олишгагина етади, холос...
Алалхусус, «Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм», дер экан, мусулмон киши ўзининг ҳеч нарса эмаслигини, шунинг учун ҳам зарур, мангу ва чексиз Зотга шу сўзлар орқали таянаётганини ич-ичидан ҳис қилади. У шу Зотнинг ёрдамисиз бир гугурт донасини ҳам кўтара олмаслигини биладида, каттаю кичик ҳар бир ишда Унга таянади.
«Аллоҳ номи билан». Аллоҳ аввалдир, охирдир, зоҳирдир, ботиндир, ҳар бир ишни билгувчидир. Шундай Зотга таяниш одамни ўзининг ҳеч нарса эмаслигини ўйлаб, изтироб чекишидан халос этади. Зеро, у чексизлик билан туташади.
«Роҳманир роҳийм» (меҳрибон ва раҳмли) сўзлари эса, бу алоқани янада мустаҳкамлайди. Чунки буюк Аллоҳ аслида инсонга меҳрибон ва раҳмли. Тўғри, Аллоҳнинг Қаҳҳор, Жаббор каби исмлари ҳам бор. Аммо улар инсон ҳаддини билмасдан, исён кўчасига кирганидан кейингина қўлланилади.
Банданинг дуосидан Аллоҳнинг қанчалар хурсанд бўлиши хусусидаги ҳадисни бир эсланг!
«Биз унга ўқтомиридан ҳам яқинроқмиз» (Қоф, 16), ояти хусусида бир озгина тааммул қилинг! Ё Аллоҳ, шу қадар зарур, мангу, чексиз, улуғ, буюк Зот биздек арзимас, фақир, ҳақир бандаларга шунчалар меҳрибон бўлса-я! Бахтнинг бундан ҳам юқори пиллапояси бормикин?! Бир мамлакатнинг подшоҳи билан яқинлик қилишнинг ўзи инсонга қанчалар сурур бағишлайди-ю, бутун коинотнинг эгаси билан бевосита, ҳеч қандай тўсиқсиз, алоқачисиз туташиш, муаммоларни Унга айтиш, уларга ечимлар сўраш, Ундан мадад кутиш одамни қувонтирмайдими?!
«Бисмиллаҳ» хусусидаги гаплар бир неча жилдлик асар бўлса, биз унинг «бисмилло»сини ҳам ҳали айтиб бўлганимиз йўқ, албатта.
ЎМИ матбуот хизмати
Қурбонлик қиссаси
وَقَالَ إِنِّي ذَاهِبٌ إِلَى رَبِّي سَيَهْدِينِ ربِّ هَبْ لِي مِنَ الصَّالِحِينَ فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِيمٍ فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِن شَاء اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِينِ وَنَادَيْنَاهُ أَنْ يَا إِبْرَاهِيمُ قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلَاء الْمُبِينُ وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ
«“Албатта, мен Раббим (буюрган тараф)га кетувчидирман. Унинг ўзи мени (тўғри йўлга) ҳидоят қилур. Эй Раббим! Ўзинг менга солиҳ (фарзанд)лардан ато этгин!” Бас, Биз унга бир ҳалим ўғил (туғилиши тўғрисидаги) хушхабарни бердик. Бас, қачонки у (отаси) билан бирга юрадиган бўлгач, (Иброҳим): “Эй ўғилчам! Мен тушимда сени (қурбонлик учун) сўяётганимни кўрмоқдаман. Энди сен ўзинг нима раъй (фикр) қилишингни бир (ўйлаб) кўргин!” – деган эди, у айтди: “Эй отажон! Сизга (тушингизда Аллоҳ томонидан) буюрилган ишни қилинг! Иншоаллоҳ, мени сабр қилувчилардан топурсиз”. Бас, қачонки, иккиси ҳам (Аллоҳнинг амрига) бўйин суниб, (Исмоилни қурбонликка) пешонаси билан (ерга) ётқизган эдики, унга Биз нидо қилдик: “Эй Иброҳим! Дарҳақиқат, сен тушни тасдиқ этдинг. Албатта, Биз эзгу иш қилувчиларни мана шундай мукофотлаймиз”. Албатта, бу (қурбонликка буюришим) айни синовдир. Биз (Исмоилнинг) ўрнига катта бир (қўчқор) сўйишни бадал қилиб бердик» (Соффот сураси, 99–107-отлар).
Иброҳим алайҳиссалом кексайиб қолган чоғида Аллоҳ таоло у зотга ўғил фарзанд ато этди. Унга Исмоил деб исм қўйди. Орадан анча йил ўтгани сабабли Иброҳим алайҳиссалом фаришталарга берган ваъдаси (ўғлини Аллоҳ йўлида қурбонлик қилиши)ни унутиб юборган эди.
Исмоил алайҳиссалом ўн уч ёшга тўлиб, Каъбани барпо этишда отасига кўмаклашган эди. Бино битгандан кейин Байтуллоҳни тавоф қилишган эди. Ҳаж арконларини тугатиб, арафадан бир кун олдин, яъни тарвия куни Иброҳим алайҳиссалом туш кўради. Тушида назрингни бажар, деган нидо келади. Иброҳим алайҳиссалом уйғониб кетади. Назри нима эканини узоқ ўйлайди. Шу боис ўша кунга “тарвия куни” дейилади. Бу кунбизда “ёлғон арафа куни” деб номланган.
Эртаси куни худди шу тушни яна кўради. Иброҳим алайҳиссалом бу туш Аллоҳ таолодан эканини англаб етади. Шу боис бу кунни “Арафа”, яъни “билиш” деб номлади. Аммо назри нима эканини яна эслай олмайди. Байрам куни ҳам шундай туш кўради ва назрини эслайди. Ўғлини қурбонлик қилишни тушида кўрди ва шундан бери шу кун Қурбон байрами бўлиб қолди (“Ширъатул Ислам”, 219-б).
Иброҳим алайҳиссалом Аллоҳ таолонинг буйруғини бажариши лозим эди. Байрам куни эрта тонгда Ҳожар онамизни чақириб, унга ўғли Исмоилни кийинтиришини айтди. Ҳожар онамиз Исмоилга янги кийимлар кийдириб, уни безайди. Ота-ўғил биргаликда Мино сари йўлга чиқишди. Аммо нима мақсадда, қаерга кетилаётганини она ҳам, ўғил ҳамбилмасди.
Шайтони лаин бундай имтиҳонни асло кўрмаганини ва: “Иброҳим алайҳиссалом бу ишни амалга оширса, мен бу масалада уларни йўлдан оздиролмасам, бундан сўнг асло уларга таъсир кўрсата олмайман, ичим куйиб ҳалок бўламан”, деди (Ширъатул Ислам”, 222-б).
Шайтони лаин Иброҳим алайҳиссаломнинг йўлини тўсиб: “Эй Иброҳим, шундай гўзал болани қурбонлик қилишга кўзинг қандай қияди? Ота ҳам ўғлини сўядими?” деди. Иброҳим алайҳиссалом ердан тош олиб шайтонга улоқтирди ва уни қувди.
Шайтон бу сафар Ҳожар онамизнинг ёнига бориб, уни алдашга киришди. Ҳожар онамиз: “Агар Аллоҳ таолодан шундай буйруқ келган бўлса, бу буйруққа барчамиз бош эгамиз”, деди.
Шайтон Исмоил алайҳиссаломнинг олдига бориб: “Отанг сени қаерга олиб боряпти, биласанми? Сени сўйишга олиб кетяпти”, деб уни қўрқитмоқчи бўлди.
Исмоил алайҳиссалом ҳам: “У менинг отам.У пайғамбар. Агар бу буйруқ Аллоҳдан келган бўлса, уни бажариши шарт”, дея жавоб қайтарди.
Иброҳим алайҳиссалом ўзини ва зурриёдини васваса қилгани учун Минода шайтонга тош отгани охирзамон пайғамбари шариатига ҳам суннат амал сифатида киритилди ва бу то қиёматгача давом этади.
Иброҳим ва Исмоил алайҳимассалом ишора қилинган жойга етиб келишди. Иброҳим алайҳиссалом учун бу энг қийин дам эди. Чунки у ўғлини нима учун бу ерга олиб келганини унга айтиши керак эди.
Шунда Иброҳим алайҳиссалом: “Эй ўғилчам! Мен тушимда сени сўяётганимни кўрмоқдаман. Бу ишга сен нима дейсан, қандай фикр билдирасан?” деганида Исмоил алайҳисалом қиёматгача инсонларга ибрат бўладиган ушбу сўз: “Эй отажон! Сизга (тушингизда Аллоҳ томонидан) буюрилган ишни қилинг! Иншоаллоҳ, мени сабр қилувчилардан топурсиз”, деб жавоб қайтарди.
Ота-бола илоҳий амрни бажаришга киришди. Шу аснода Исмоил алайҳиссалом: “Отажон, менинг сизга бир нечта илтимосим бор. Уларни бажаришингизни сўрайман. Аввало, қўлларимни маҳкам боғланг. Акс ҳолда типирчилаб сизга азият етказишим мумкин. Юзимни ерга қаратинг. Кўзимга кўзингиз тушса, меҳрингиз ийиб кетиши тайин. Кўйлагимни онамга элтиб беринг, мени эслаб юрсин. Онамга салом айтинг. Аллоҳнинг амрига сабр қилинг. Мени қандай қурбонлик қилганингизни ва қўлларимни боғлаганингизни ҳеч кимга айтманг. Онам ёш болаларнинг олдига бормасин. Акс ҳолда мени эслаб, Аллоҳга исён қилиши мумкин”, деди.
Иброҳим алайҳиссалом ўғлининг истакларини бажарди. Бироздан сўнг Исмоил алайҳиссалом яна: “Отажон, қўлларимни, оёқларимни ечинг. Мени фариташлар кўриб турибди. Улар мени исёнкор бола экан, отаси унинг оёқ-қўлини боғлашга мажбур бўлибди, демасин”, деди.
Ота ва бола Аллоҳнинг ҳукми олдида бош эгишди. Иброҳим алайҳиссалом ўғлини кунданинг устига ётқизди. Бўғзига пичоқ тиради. Пичоқни жаҳд билан тортди. Шу аснода ер юзидаги ва осмондаги барча фаришталар саждага бош қўйишди: “Аллоҳим, Исмоилни Ўзинг асра!. Иброҳимни афв эт!” деб ёлворишар эди.
Шунда Аллоҳ таоло: “Эй фаришталарим, бандам Иброҳимга қаранг. Менинг розилигим учун ўғлининг бўғзига пичоқ тортяпти. Ҳолбуки, сизлар Одам алайҳиссаломни яратаётган пайтимда:
وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ
وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ
«Эсланг, (эй Муҳаммад!) Раббингиз фаришталарга: “Мен Ерда халифа (Одам) яратмоқчиман», – деганида, (улар) айтдилар: “Унда (Ерда) бузғунчилик қиладиган, (ноҳақ равишда) қонлар тўкадиган кимсани яратмоқчимисан? Ҳолбуки, биз Сенга ҳамдинг билан тасбеҳлар айтамиз ва Сени муқаддас деб биламиз. (Аллоҳ) айтди: “Албатта, Мен сизлар билмаган нарсаларни билурман”»(Бақара сураси, 30-оят), деган эдингиз.
“Қурбонлик рисоласи”дан.
Сабр қилувчиларга хушхабар беринг (Аудио)
ЎМИ матбуот хизмати