muslim.uz
Ваъдага вафо қилиш – мардлик
Маълумки, ваъдага вафо қилиш мўмин-мусулмоннинг юксак сифатидир. Зеро, буюк хулқ соҳиби Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бошқа юксак фазилатлар қатори аҳдига вафо қиладиган, сўзи устидан чиқадиган комил инсон бўлганлар. Азал-азалдан ваъдага вафо қилмаслик халқимиз орасида қораланиб келган ва келмоқда. Ҳатто, ваъдабоз, субутсиз ва ёлғончини яхши инсон деб билишмаган. Айниқса, Ислом ахлоқи асосида тарбия топган ота-боболаримиз бундай разил ишлардан нафратланишган. Қуруқ ваъдабозлик бевосита ёлғончиликка етаклайди. Бу эса, Исломда улкан гуноҳлар сирасига киради. Чунки мўминда ёлғон ва хиёнат бўлмайди. Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Мунофиқнинг учта аломати бор. Сўзласа, ёлғон гапиради, ваъда берса, хилоф қилади ва омонат қўйилса, хиёнат қилади”, деганлар (Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари).
Аҳдга вафо қилиш имоннинг асосий белгиларидан бўлиб, бу тўғрисида Қуръони каримда қайта-қайта такрорланган. Аллоҳ таоло Мўъминун сурасида имонли кишиларни таърифлаб бундай марҳамат қилади:
وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ
“Улар (мўминлар) (одамларнинг берган) омонатларига ва (ўзаро боғлаган) аҳд-паймонларига риоя этувчидирлар” (8-оят).
Бақара сурасида эса:
وَأَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ
“Аҳдимга вафо қилингиз, токи Мен ҳам сизларнинг аҳдингизга вафо қилай”, дейилган (40-оят).
Исломий одоб-ахлоққа кўра, ваъдага вафо қилиш, хиёнат қилмаслик якка шахслар ҳамда жамоалар ўртасида ўзаро ишонч ришталарининг мустаҳкамланиши ва ҳамкорлик барқаролигининг асосидир. У орадан йўқолса, кишилар бир-бирига ишонмай қўйишади. Оқибатда улар ўртасидаги ишонч, меҳр-оқибат ва инсонийликка путур етиб, ёлғончилик ҳамда алдов кучайиб, мустаҳкам жамият инқирозга юз тутади.
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) вафодорларнинг пешвоси эдилар. Бу борада биз умматларига ўрнак бўлганлар. У зот пайғамбарликларидан олдин ҳам ваъдаларига доимо вафо қилганлар.
Мўмин-мусулмонман, деган киши берган аҳдига вафо қилиб, уни мукаммал адо этса, ўшанда аҳдига вафо қилган бўлади. Вафодорлик мўминга хос бўлиб, унга амал қилиш орқали бу инсоний фазилат сақланади. Инсонларнинг бирдамлиги, ўзаро алоқалари мустаҳкамланади. Афсуски, кейинги пайтларда ана шундай ваъдабозлик, сўзда турмаслик ва субутсизлик тобора кучайиб бормоқда. Қоп-қоп ваъдалар берилиб, уларга вафо қилиш ҳақида эътиборсизлик кучаяпти. Ақлли, туппа-тузук киши билан “фалон жойда, фалон саотда учрашамиз”, деб шартлашасиз-у, керак бўлса, белгиланган жойда камида бир-икки соат кутасиз, ундан эса дарак йўқ. Яна бу етмагандай кечикиб келиб, узр ҳам сўрамай, худди, шундай бўлиши керакдай, мақсадга ўтиб кетаверишади. Қани аҳдга вафо? Бевафо бўлиб қолмаяпмизми?
Қизининг қўлини сўраб келган кишига ваъда бериб, фотиҳа бергандан кейин ҳам ваъдасига вафо қилмасдан, ундан кўра бойроққа ёки бошқа мақсадни кўзлаб, ўзгага беришлари-чи? Ахир, бу зулм эмасми? Биров ҳақига хиёнат қилиб, унинг обрўсини тўкиш эмасми? Икки оила ўртасида душманлик оловини ёқиш эмасми?
Ишингни фалон куни битказиб бераман, хавотир олма деб, ўша заҳоти унутади. Сиз бўлса, кутаверасиз, кутаверасиз ва яна кутаверасиз... Буни вафосизликдан бошқа нима деб аташ мумкин?
Бошқаси фарзандига “фалон ишни қилсанг, у бу нарса олиб бераман”, деб ваъда беради-ю, вафо қилмайди. Бундай тарбия оқибатида яна бир бевафо инсон пайдо бўлиб қолмайяптими?
Бизларга ўзи нима бўляпти? Нега вафодорлик, сўзи устидан чиқиш каби юксак фазилатлар тобора камаяпти? Нега ҳеч ким ваъдасига вафо қилмаганидан ёки кечикканидан хижолатда эмас? Ахир, халқимизда “Ваъдага вафо қилиш – марднинг иши”, деган гап бор-ку! Нега “Йигит сўзидан қайтмайди”, деган мақолни ҳеч ким эслагиси келмайди. Баъзилар ўзларича, ушбу мақолни “Йигит айтади ҳам, қайтади ҳам”, деб бузиб талқин қилишади.
Инсон ана шу саволларга жавоб тополмай қийналади. Тўғри, бандачилик, баъзи сабабларга кўра гоҳида ваъданг устидан чиқолмай қоласан киши. Лекин шунга қарамасдан, ваъда берилган кишини олдинроқ хабардор қилиб, узр айтилса, бўлади-ку, ахир! Ҳадиси шарифда, аҳдига вафо қилмаслик мунофиқнинг аломати эканлиги айтилган.
Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Кимда тўрт хислат бўлса, у ҳақиқий мунофиқдир. Демак, кимда мана шу тўртта хислатлардан бирортаси топилса, уни то тарк қилмагунича, унда нифоқлик бордир. Агар омонат берилса, хиёнат қилади. Гапирса, ёлғон сўзлайди. Аҳдлашилса, шартнома тузилса, устидан чиқмайди. Хусуматлашилса, бузуқлик қилади”, деганлар (Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари).
Биз мусулмонлар бундай вафосизликдан эҳтиёт бўлишимиз зарур. Чунки у разил сифатлардан бўлиб, инсоннинг мунофиқ бўлиши ва инсонийлик даражасидан тушиб қолишига олиб келади. Ваъдага вафо қилмасликнинг гуноҳи оғирдир. Бундай кимсаларга Аллоҳ таоло хитоб қилиб бундай деган:
الَّذِينَ عَاهَدْتَ مِنْهُمْ ثُمَّ يَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِي كُلِّ مَرَّةٍ وَهُمْ لَا يَتَّقُونَ
“Уларнинг ичида Сиз билан аҳдлашгандан сўнг, тақвосизлик қилиб, ҳар гал аҳдларини бузаверадиганлари бордир” (Анфол сураси, 56-оят).
Абу Ҳурайра )розияллоҳу анҳу( ривоят қиладилар: “Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар: “Аллоҳ азза ва жалла: “Мен қиёмат куни ушбу уч тоифа одамнинг душманидирман: Менинг номим бирла онт ичиб ваъда бергач, ваъдасига вафо қилмаганнинг, озод одамни (қул қилиб) сотиб, пулини еганнинг ва бир одамни ёллаб ишлатиб, сўнг ҳақини бермаганнинг”, – дейди”.
Дарҳақиқат, мўмин киши ёлғон ва хиёнатдан бошқа барча хулққа тобе бўлиши мумкинлиги ҳадисларга келган. Имом Молик Сафвон ибн Салимдан қуйидаги ҳадисни ривоят қилади:
“Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан сўралди:
Мўмин киши қўрқоқ бўлиши мумкинми?
Ҳа.
Мўмин киши бахил бўлиши мумкинми?
Ҳа.
Мўмин киши ёлғончи бўлиши мумкинми?
Йўқ.
Юқоридаги ҳадиси шарифлардан қўрқоқлик, бахиллик мўмин бўлишга монелик қилмаслиги, аммо ёлғончилик, вафосизлик тўсиқ экани маълум бўлади. Ҳадиси шариф ва урфда учрайдиган “Ваъда – қарздир!” деган сўзлардаги “ваъда”дан мурод, хайрли ва яхши ишларда ваъдага вафо қилишдир.
Таъкидлаш зарурки, мўмин киши фақат яхшиликлар учун ваъдалашади. Аммо билмасдан, бузуқ ва шариатда ман қилинган бирор ишни қилишга ваъда бериб, унинг нотўғрилигини билгач, шу ваъдада турмаслик мунофиқлик эмас, балки чин мусулмонлик аломатидир. Ислом ҳукмига кўра, ёмон ниятларни амалга оширмаслик ва бузуқ ваъдаларга вафо қилмаслик зарурдир.
Ҳақиқатан, инсоннинг соф табиий фитрати жиҳатидан олиб қарасак, мўминда ахлоқнинг барча турлари, жумладан, ҳар хил ёмон хулқларга ҳам эга бўлиши мумкин. Аммо унинг табиатида ёлғон билан хиёнат бўлиши мумкин эмас. Бу икки ахлоқ ҳар бир инсон учун катта нуқсондир. Бу мўмин кишига асло ярашмайди. Чунки имон кирган қалбга ёлғон ва хиёнат сиғмайди. Бири келса, бошқаси чиқиб кетиши аниқ. Шунинг учун, мўмин тўғрилик ва вафодорликни севади, бошқаларни ҳам шунга чақиради. Шак-шубҳасиз, мўмин киши Жаноби Ҳақ ҳузурида ҳам тўғрилиги ва аминлиги боис юксак даражаларга эришади.
Ҳадиси шарифда, “Мусулмон биродаринг билан тортишма, уни масхара қилма, унга ваъда бериб, кейин ваъдага хилоф иш қилма”, деб мўмин-мусулмон киши амал қилиши лозим бўлган нарсалар уқтирилган. Биз ана шу каби инсоний фазилатларга зид амаллардан йироқ бўлишимиз даркор.
Аллоҳ таоло барчамизни имонда, Исломда собитқадам қилсин. Омин!
Нафс муолажаси
Нафс тарбияси энг ҳассос мавзулардан бири ҳисобланади. Бу мавзуда кўплаб олимлар, тариқат машойихлари сўз юритганлар, қатор китоблар ва рисолалар битганлар.
Дарҳақиқат, нафсга бўйсунмасликда инсон учун жуда кўп яхшиликлар, баракалар бор. Унга эргашиш эса ёмонликларнинг пойдевори ҳисобланади. Шу кунгача ўтган солиҳ бандалар барча яхшиликларнинг асоси нафсни тарбия қилиш, барча ёмонликларнинг асоси эса унга тобе бўлишда эканлигини таъкидлаганлар.
Нафсига эргашмай, уни тарбиялаган киши ютуққа, муваффақиятга етишади. Унга фақат гумроҳ кимсаларгина эргашадилар.
«Ҳақиқатда, ким у (нафс)ни покласа, ютуққа эришади». (Шамс сураси, 9 - оят).
«...Ўз ҳавои нафсига эргашган кишидан кўра адашганроқ кимса борми?!». (Қасос сураси 50 - оят).
Донишманд халқимиз «Менинг нафсим балодир. Ўтдан чўққа солодир» деб ҳам бежиз айтмаган.
Уламолар нафс истакларига тескари ҳаракат қилишни ибодатнинг боши, дейдилар.
Тарихда ўтган кўплаб алломалар, машойихлар, руҳий тарбия уламолари нафсларини ислоҳ этиш билан олий мартабалар, мақомларга эришганлар.
Бир киши ҳавода муаллақ ўтирган одамни кўриб, бунинг сабабини сўради. У айтди: «Мен ҳавони тарк қилган эдим, Аллоҳ ҳавони бўйсундириб қўйди». Яъни, ичимдаги нафсим истакларига хилоф қилган эдим, Аллоҳ ташимдаги ҳавони хизматимда қилди.
Машойихлар айтади:
Нафсга хилоф қилишнинг баракаси, таъсири ҳар бир инсонга гарчи у Ислом аҳлидан бўлмаса ҳам ўтади. Ривоят қилинишича, Мисрда мукошафа билан машҳур бўлган роҳиб бўлар эди. Унинг бу ҳолати мусулмонларни фитнага солишидан қўрққан бир олим заҳарланган пичоқни олиб, роҳибнинг уйига борди. У эшикни таққиллатган эди, ичкаридан: «Ҳой мусулмонлар пешвоси! Пичоқни ташла», деган овоз эштилди. Олим пичоқни ташлаб, уй ичига кирди. Роҳибга қараб: «Сенда мукошафа нури қаердан пайдо бўлди? Ёки мусулмонмисан», деди. Роҳиб айтди: «Ҳа, мусулмон бўлдим». Имом: «Бу қандай содир бўлди?», деди. У: «Нафсга хилоф қилиш билан бўлди. Нафсимга исломни таклиф қилгандим, у бош тортди. Мен эса унга хилоф қилдим», деб жавоб қайтарди.
Ҳўжаобод туман “ЕТТИ ЧИНОР” жоме масжиди ноиби-имоми
Муҳаммадқуддус Абдуҳалимов
Ўзбекистон диний тадқиқот марказлари малайзиялик ҳамкорлар билан ҳамкорликни кенгайтирмоқда
3 июль куни Куала-Лумпурдаги элчихонамиз кўмагида Имом Бухорий халқаро тадқиқотлар маркази (ИБХТМ) ва Малайзия Ислом тушуниш институти (Institute of Islamic Understanding Malaysia - IKIM) вакилларининг икки мамлакат илмий-тадқиқот муассасалари ўртасида ҳамкорлик тўғрисидаги имзоланган ҳужжатнинг бандларини батафсил кўриб чиқиш мақсадида видеоконференция режимида навбатдаги эксперт йиғилиши бўлиб ўтди, деб хабар беради "Дунё" ахборот агентлиги.
Эслатиб ўтамиз, ушбу ҳужжат 2020 йилнинг 4 июнида Ўзбекистон халқаро Ислом Академияси, Ўзбекистон Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий халқаро тадқиқотлар маркази ва Малайзия Ислом тушунчаси институти раҳбарияти ўртасида имзоланган эди.
Телеконференция давомида томонлар илмий Ислом меросини ўрганиш бўйича қўшма конференциялар, семинарлар ва Ўзбекистонда сақланаётган қадимий қўлёзмаларни тадқиқ этиш, шунингдек, маърифатли Исломни тадқиқ этиш соҳасида мутахассислар алмашиш ва паритет асосида илғор ўқув курсларини ташкил этиш механизмлари ва ҳамкорликни амалга оширишнинг босқичма-босқич қадамларини муҳокама қилдилар.
Тадбир якунлари бўйича томонлар битимлар бир қатор етди, хусусан, бу мавзуда бир каталогни кейинчалик нашр этиш билан “Мавороуннаҳр олимларининг ҳаёти ва илмий мероси:Малайзияда сақланаётган қўлёзмаларни ўрганиш” бўйича қўшма онлайн вебинарлар ташкил қилиш; IKIM онлайн кутубхонасига Имом Бухорий марказида чоп этилган исломшунослик бўйича илмий нашрлар ва сақланаётган қўлёзмаларнинг электрон нусхаларини киритиш; ИБХТМ ва IKIM журналларида биргаликдаги илмий мақолалар ва тадқиқотларни чоп этиш, қўшма тадқиқотларни ўтказиш, шунингдек ўзбек мутахасисларининг магистрлик ва докторлик ишларига илмий раҳбар, оппонетлар сифатида IKIM профессор ва экспертларини жалб қилиш, шунингдек Малайзия Ислом тушуниш институти радиоo ва телевидение каналларида эфирга бериш учун Имом Бухорий маркази тадқиқотчилари билан интервьюлар ташкил этишга келишиб олинди .
Аввалроқ элчихона томонидан Ўзбекистон халқаро Ислом Академияси, Ўзбекистон Ислом цивилизацияси маркази вакиллари ва Малайзия Ислом тушунчаси институти мутахассислари ўртасида онлайн музокаралар ташкил этилиб, унда маҳаллий илмий-тадқиқот муассасалари ва малайзиялик ҳамкор ўртасидаги ҳамкорлик бўйича қатор ўзига хос келишувларга эришилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Қуръони каримнинг ярмига тенг сура
«Қачонки, Ер ўзининг (энг даҳшатли) зилзиласи билан қимирлаганда. Ер (ўз қаридаги конлару мурдалардан иборат) “юк”ларини (юзага) чиқариб ташлаганида ва (қайта тирилишни инкор қилувчи) инсон (даҳшатга тушиб): “Унга не бўлди экан?” – деб қолганида – ана ўша кунда Ер ўз хабарларини сўзлар. (Сўзлашга) Раббингиз ваҳий (рухсат) қилганини айтур. Ўша куни одамлар уларга (номаи) аъмолларини кўрсатилиши учун тўдатўда бўлиб чиқиб келурлар. Бас, кимки дунёда зарра миқдорда яхшилик қилган бўлса, (Қиёмат куни) уни кўрар. Кимки зарра миқдорда ёмонлик қилган бўлса, уни ҳам кўрар” (Залзала сураси, 1–8-оятлар).
“Қачонки, Ер ўзининг (энг даҳшатли) зилзиласи билан қимирлаганда”. Яъни, бутунлигича ҳаракатга келганида. Ибн Аббос розийаллоҳу анҳу: “Биринчи бор сур чалинганда ер қимирлайди”, деб айтган. Мужоҳид раҳимаҳуллоҳ ҳам шу фикрни айтган. Бунга Аллоҳ таолонинг: “У кунда ларзага келувчи (сур) ларзага келади. Ортидан эргашувчи (иккинчи бор сур овози) эргашур” (Нозиот сураси, 6-7), оятлари далил. Шундан сўнг ер иккинчи бор қимирлайди. Шунда у ўзидаги ўликларни, яъни “юк”ларини чиқариб ташлайди».
“Ер (ўз қаъридаги конлару мурдалардан иборат) “юк”ларини (юзага) чиқариб ташлаганида…” Абу Убайда ва Ахфаш: “Маййит ер остида бўлгани учун унга юк ҳисобланади”, дейишади. Ибн Аббос ва Мужоҳид айтишади: «Иккинчи бор сур чалинганида ер ўз “юк”ларини, яъни ўликларини чиқариб ташлайди. Шунинг учун Парвардигор жин ва инсонларни “сақалан”, яъни: “Эй инсу жинлар!” (Ар-Раҳмон сураси, 31-оят), деб атади». Уламолардан баъзилари бундай дейишган: «Қадимда араблар бирон-бир қонхўр, золимни кўришса, уни: “Ер юзидаги “сақал”, яъни машаққат (оғир юк)”, деб аташарди. У ўлгач эса, ер ўзидаги юкни олиб ташлади”, дейишарди». Бир ўринда ер “юк”ларидан мурод хазиналардир, дейилган. Бу борада ҳадис ҳам ворид бўлган: “Ер ўзининг олтин ва кумушдан бўлган хазиналарини уюм-уюм этиб чиқариб ташлайди”.
“Ва (қайта тирилишни инкор қилувчи) инсон (даҳшатга тушиб): “Унга не бўлди экан?” – деб қолганида…” Оятдаги “инсон”дан кофир назарда тутилмоқда. Имом Заҳҳок ривоятида Ибн Аббос розийаллоҳу анҳу: “Бу “инсон” Асвад ибн Абдул Асаддир”, деб айтган. Яна айтиладики: «Оятдаги “инсон”дан мурод қиёмат кунида, биринчи сур чалингандаги ҳолатга гувоҳ бўлувчи ҳар бир мўмин ва кофирдир. Ушбу ҳодисалар қиёмат аломатлари бўлиб, рўёбга чиқмагунича одамлар уларни аввалдан била олмайди. Шунинг учун бир-бирларидан: “Унга (ерга) не бўлди экан?” деб сўрашади.
«Оятдаги “инсон”дан хоссатан кофир назарда тутилмоқда», деган фикрга кўра, “зилзила” бу “қиёматдир”. Сабаби мўмин қиёматни эътироф этади ва у ҳақда сўрамайди. Кофир эса инкор этади. Шунинг учун у ҳақда сўрайди.
“Унга не бўлди экан?” Яъни: “Нега ер зилзила билан қимирлади?” Бир ўринда бундай дейилади: «Инсон: “Ерга нима бўлдики, у “юк”ларини чиқариб ташлади?” (яъни, нима учун қимирлади?) деб ажабланиб сўрайди». Яна бир фикрга кўра бундай: «Биринчи сур чалингандан кейин Аллоҳ таоло ўликларни тирилтиради. Сўнг ер ҳаракатга келади ва ўликларни чиқариб ташлайди. Зилзила юз бериб, ўликлар тирилиб, инсонлар ернинг ёрилиши гувоҳи бўлишади. Кейин қўрқувдан: “Унга не бўлди экан?” деб айтишади».
“Ана ўша кунда Ер ўз хабарларини сўзлар”. Яъни, ўша кунда ер ўз устида қилиб ўтилган яхши ва ёмон амалларни айтиб беради. Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ана ўша кунда Ер ўз хабарларини сўзлар” оятини ўқиб: “Унинг хабарлари нима эканини биласизларми?” деб сўрадилар. Саҳобалар: “Аллоҳ ва расули билувчироқ”, деб айтишди. Набий алайҳиссалом: “Ҳар бир қул ва чўри ер юзида нима амал қилганига гувоҳлик бериши ернинг хабарларидир. У: “Фалон куни фалон амалларни қилди”, деб айтади. Мана шу унинг хабарларидир”, деб марҳамат қилдилар» (Имом Термизий ривояти).
“(Сўзлашга) Раббингиз ваҳий (рухсат) қилганини айтур”. Яъни, ер Аллоҳ таоло унга ваҳий қилган нарсани (бир ўринда: буюргани, бошқасида: бўйсундиргани, деб келади) хабар қилади. Айтилади: “Шу кунда зилзила рўй беради ва ер ўзидаги юкларни ташқарига чиқариб ташлайди. У ўзининг хабарларни, яъни унда содир этилган тоат ва гуноҳлар, шунингдек, яхшилигу ёмонликни сўзлайди”. Ушбу маълумот Суфён Саврий ва бошқалардан ҳам нақл қилинган.
“Ўша куни одамлар тўда-тўда бўлиб чиқиб келурлар”, яъни, гуруҳ-гуруҳ бўлиб. Айтиладики: “Бир гуруҳ кишилар жаннатга кириш учун ўнг томонни эгаллайди. Бошқа гуруҳ эса жаҳаннамга кириш учун чап томонни эгалайди. Бунга Алллоҳ таолонинг ушбу сўзи далил: “Қиёмат қоим бўладиган кун – ана ўша кунда (мўминлар билан кофирлар) бир-бирларидан ажралурлар” (Рум сураси, 14-оят).
“(Номаи) аъмолларини кўрсатилиши учун”, яъни дунёда қилиб ўтган амалларнинг савобини. Бир ўринда: “Ҳисоб-китобларидан фориғ бўлганларидан кейин тўда-тўда бўлиб қайтадилар”, дейилади. Набий алайҳиссалом: «Қиёмат кунида ўз насфини маломат қилмайдиган киши қолмайди. Агар яхши одам бўлса: “Нима учун яхшиликларни кўпроқ қилмадим”, дейди. Акси бўлса: “Нима учун гуноҳлардан тийилмадим”, дейди». Ибн Аббос айтади: «“Тўда-тўда бўлиб”, яъни инсонлар амалларига кўра икки фирқага бўлинишади. Биринчи тоифа мўминлар, иккинчи тоифа мўминлардан бошқа ҳамма».
“Бас, кимки дунёда зарра миқдорда яхшилик қилган бўлса, (Қиёмат куни) уни кўрар. Кимки зарра миқдорда ёмонлик қилган бўлса, уни ҳам кўрар”. Ушбу оят уч масалани ўз ичига олади. Биринчиси: «Аллоҳ таолонинг ушбу сўзи: “Бас, кимки дунёда зарра миқдорда яхшилик қилган бўлса, уни кўрар”. Ибн Аббос айтади: “Кофирлардан бирортаси яхшилик қилса ва унга дунёда бирон яхшилик берилса, охиратда унга савоб қолмайди. Аммо зарра миқдорда ёмонлик қилса-ю, дунёда жазосини олмаса, охиратда жазосини олади. Ширк келтирганлик жазосини ҳам охиратда олади. Энди мўминлардан қай бири дунёда зарра миқдорда ёмонлик қилса ва ўшанга яраша жазо олса, охиратда жазоланмасдан, ундан кечиб юборилиши мумкин. Аксинча, дунёда зарра миқдорда яхшилик қилса, ундан қабул қилинади. Охиратда яхшилиги кўпайтирилиб берилади”. Аллоҳ таоло одам боласининг кичик ва катта, ҳеч бир амалидан ғофил қолмайди. “Албатта, Аллоҳ бир зарра миқдорида (ҳам) зулм қилмайди” (Нисо сураси, 40-оят).
Муҳаммад ибн Каъб Қурозий бундай дейди: “Қайси кофир зарра миқдорида яхшилик қилса, ўшанинг савобини дунёда – ўзи, моли, аҳли ва боласида кўради ва Аллоҳ таоло ҳузурида яхшилиги қолмайди. Қайси мўмин зарра миқдорда ёмонлик қилса, унинг уқубатини дунёда ўзи, моли, боласи ва аҳлида кўради. Ҳатто биронта гуноҳи қолмай дунёдан ўтади. Бунга қуйидаги ҳадиси шариф далил: “Набий алайҳиссаломга ушбу икки оят нозил бўлганида, Абу Бакр таом еяётган эди. Шу вақт у ейишдан тўхтаб қолди ва: “Ё Расулуллоҳ, биз қилиб ўтган барча катта-кичик гуноҳларимизни кўрамизми?” деб сўради. Набий алайҳиссалом: “Сизлар ёқтирмаган мисқол заррасидек ёмонлик ҳам, сизлар яхши кўрадиган мисқол заррасидек яхшилик ҳам охиратга захира қилинади ва қиёмат кунида берилади”, деб огоҳлантирдилар.
Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос розийаллоҳу анҳу айтади: «Бир одам Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳузурларига келиб: “Ё Расулуллоҳ, менга жомеъ (лафзи қисқа, аммо савоби улуғ) сурани ўргатинг!” деди. У зот алайҳиссалом: “Иза зулзилатил арзу…” (сураси)ни ўргатдилар». Анас ибн Молик розийаллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз алайҳиссалом: «Ким “Иза зулзилатил…” (сураси)ни ўқиса, унга Қуръоннинг ярми (ўқилгани) савоби берилади», деб марҳамат қилдилар (Имом Термизий ривояти).
Имом Қуртубий тафсири асосисда
Исмоил НУРИМОН тайёрлади.
“Ислом нури” газетасининг 2020 йил, 9-сонидан
Религиозные научно-исследовательские центры Узбекистана расширяют сотрудничество с партнерами из Малайзии
3 июля Вчера при содействии нашего Посольства в Куала-Лумпуре состоялась очередная экспертная встреча в режиме видеоконференцсвязи между представителями Международного научно-исследовательского центра Имама Бухари (МНИЦИБ)) и Института исламского понимания Малайзии (Institute of Islamic Understanding Malaysia - IKIM) в целях детального обсуждения пунктов подписанного соглашения о сотрудничестве между вышеуказанными научно-исследовательскими учреждениями двух стран, сообщает ИА «Дунё».
Следует отметить, что данный документ был подписан 4 июня 2020 года между руководством Международной исламской академии Узбекистана, Центра исламской цивилизации Узбекистана, Международного научно-исследовательского центра Имама Бухари с Институтом исламского понимания Малайзии.
В ходе телемоста стороны рассмотрели механизмы и поэтапные шаги реализации сотрудничества по изучению научного исламского наследия, проведению совместных конференций, семинаров и исследований древних рукописей, хранящихся в Узбекистане, а также обмену специалистами в сфере исследований просвещенного Ислама и организации курсов повышения квалификации на паритетной основе.
По итогам мероприятия стороны достигли ряд договоренностей, в частности, организовать совместный онлайн-вебинар на тему «Жизнь и научное наследие ученых Мавераннахра: изучение рукописей хранящихся в Малайзии» с последующей публикацией каталога на данную тематику; внести электронные копии рукописей, а также хранящихся и опубликованных в Центре Имама Бухари научных изданий по исламоведению в онлайн-библиотеку IKIM; опубликовать совместные научные статьи и исследования в журналах МНИЦИБ и IKIM; проводить совместные научные исследования, а также привлечь профессоров и экспертов IKIM в качестве научных руководителей, оппонентов магистерских и докторских работ узбекских специалистов, а также организовать интервью научных сотрудников Центра Имама Бухари для трансляции на радио и телеканалах Института исламского понимания Малайзии.
Напомним, что ранее посольством были организованы онлайн-переговоры представителей Международной исламской академии Узбекистана, Центра исламской цивилизации Узбекистана со специалистами Института исламского понимания Малайзии в рамках которых также был достигнут ряд конкретных договоренностей по сотрудничеству отечественных научно-исследовательских учреждений с малазийским партнером.
Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана