Пашша икки қанотли ҳашаротдир. Дунёда турли рангдаги ва узунликдаги пашшалар мавжуд. Аниқроғи, ер юзида 100 мингдан ортиқ турдаги пашшалар бор. Уларнинг ичида энг машҳури уй пашшасидир.

Пашшалар тухум қўйиш орқали кўпаяди. Урғочи пашша чиқиндилар, чириндилар, ҳайвонларнинг тезаклари орасига юзлаб тухумлар қўяди. Бир кун давомида мазкур тухумлардан юзлаб личинкалар чиқади. Личинка то пашшага айлангунича икки ҳафта давомида ахлат билан озиқланади.

Пашшаларнинг бешта кўзи бўлиб, шундан иккитаси бошқа баъзи ҳашаротларникидек мураккаб тузилишга эга. Мураккаб кўзлар бошнинг икки тарафидажойлашган бўлиб, бошнинг катта қисмини эгаллайди. Учта кўз эса пешона қисмида жойлашган бўлиб, содда тузилишга эга. Мазкур учта кўз пашша учун компас вазифасини бажаради. Пашшанинг кўзлари минглаб олти бурчакли линзалардан ташкил топган. Аниқроқ қилиб айтсак, ҳар бир кўз тўрт мингта линзадан иборатдир. Ҳар бир линза ёнидаги линзадан алоҳида ва бошқа тарафга қараб жойлашган. Шу боис улар атрофидаги нарсаларни кўриб, кичик бир ҳаркатни ҳам тезда илғай олади. Пашша бу кўзлари ёрдамида катта тезликда парвоз қила туриб, йўлини ўзгартира олади, уни овламоқчи ёки урмоқчи бўлганлардан усталик билан қоча олади.

Ёруғлик миқдори қанчалик катта бўлса, пашша яхшироқ кўра олади.

Пашшаларнинг ҳаёти икки ҳафтадан ошмайди, аммо улар шу муддат ичида юзлаб тухумлар қўяди.

Пашшанинг танаси асосан уч қисмдан: бош, кўкрак ва қориндан иборат.

Пашша танасининг деворлари уч қаватлидир.

Пашшанинг танаси майин тук билан қопланган.

Пашшанинг бош қисмида, икки кўзи ўртасида жойлашган шохлари унга озуқа топиш ва хатардан огоҳ бўлишга имкон беради.

Пашшанинг хартуми ҳам бўлиб, бу аъзо озуқани сўриб олиш учун хизмат қилади.

Пашша оёқ ва қанотларини ҳаракатга келтириш учун кўкраги ичидаги мускулларидан фойдаланади.

Пашшанинг оёқлари олтита бўлиб, юриш учун ишлайди. Оёқлар учи тирноқ (ёпишиб олиш хусусиятига эга бўлган ёпишқоқ капилляр) билан тугайди. Бу тирноқлар силлиқ юзаларга, шифтга ва деворларга ёпишиб туришга кўмак беради.

Пашшанинг қанотлари нозик бўлиб, унда ҳам қон томирлари мавжуд. Бу томирлар қанотга қон келишини таъминлайди. Натижада қанотлар серҳаракат ва бақувват бўлади. Айтгандек, пашша бошқа кўплаб ҳашаротлардан фарқли ўлароқ бир жуфт қанотга эга. Бошқа ҳашаротларда эса тўртта қанот бўлади.

Пашшалар барча тарафга қараб уча олади: ён тарафларга, ортга-олдинга, юқорига-пастга.

Пашша танасининг ён томонидаги тешикчалар орқали нафас олади.

“Нафас олиш бўшлиқлари” деб номланувчи мазкур тешикчаларнинг саккиз жуфти қорин қисмида, икки жуфти кўкрак қисмида жойлашган. Ҳаво ушбу бўшлиқлар орқали оқиб киради, кейин тананинг барча қисмларига етказадиган найчаларга ўтказилади.

Пашша соатига 8 километр тезликда уча олади.

Пашшанинг юраги бир дақиқада тахминан 1000 мартагача уради.

Пашшалар шимолий ва жанубий қутбдан бошқа ҳамма жойда яшайди.

Пашша безгак, энцефалит (мия шамоллаши) каби бир неча касаллик вирусларини тарқатади.

Пашшалардан баъзи касалликларни даволашда, шунингдек, яралар ва куйишларни муолажа қилишда фойдаланилади. Айрим тадқиқотларда аниқланишича, пашшанинг танасида жуда кўп антибиотиклар мавжуд экан.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қачонки бирортангизнинг идишига пашша тушиб қолса, унинг ҳаммасини суюқликка ботирсин, сўнгра ташлаб юборсин. Чунки унинг икки қанотининг бирида шифо, бошқасида дард бор», дедилар». Бухорий ва Абу Довуд ривоят қилганлар. Абу Довуд: «Ва албатта, у (пашша) дард бор қаноти ила ҳимояланади»ни зиёда қилган.

Ушбу ҳадисда пашшанинг бир қанотида касаллик, бошқасида шифо бўлиши айтиляпти. Пастдаги ривоятда эса пашшалар касаллиги бор қаноти билан ҳимояланиши ҳам эслатилмоқда. Демак, пашша овқатимизга тушаётганда, касаллик бор қанотини овқат тарафга тушириб, шифоси бор қаноти юқорида қолар экан. Шу боис таомимизга пашша тушиб кетса, ташқарида турган қанотини ҳам овқатимизга ботириб оламиз. Шунда дардли қанот тарқатадиган касалликни шифоли қанотдаги моддалар йўқ қилади.

Хўш, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундан ўн тўрт аср олдин пашшанинг қанотларида дард ва шифо бўлишини қаердан билиб айтдилар экан? Албатта, бу илмий ҳақиқатни у кишига Аллоҳ таолонинг Ўзи билдиргандир!

Аллоҳ таоло кичик бир жонзот бўлмиш пашшани ана шундай имкониятлар билан яратган.

Сўзимизни мана бу оят билан якунлаймиз:

يَا أَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَن يَخْلُقُوا ذُبَاباً وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِن يَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيْئاً لَّا يَسْتَنقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ

“Эй одамлар! Бир масал айтилмиш, бас, унга қулоқ солинг! Албатта, сизлар Аллоҳни қўйиб, топинаётган нарсаларингиз, агар барчалари бирлашсалар ҳам, битта пашша ярата олмаслар. Ва агар пашша улардан бирон нарсани тортиб олса, ундан ўшани қутқариб ололмаслар. Талаб қилувчи ҳам, талаб қилинган ҳам ожиз бўлди”. (Бошқа катта жонзотларни қўйсинлар-у, энг кичик, энг ҳақир, энг аҳамиятсиз кўринган пашшани яратишга уриниб кўрсинлар. Ярата олмаслар. Хўш, энди бир дона пашшани ярата олмаган бутга қандай қилиб топиниш, сиғиниш, айтганини (агар айтолса,) қилиш мумкин? Асло мумкин эмас. Умуман ақлга, мантиққа тўғри келмайди. Пашша жуда заиф, ҳақир жон. Аммо, у сабаб бўлиб баъзи бир касалликларни ташиб келтирса, ҳаммаси тўпланиб, ҳаракат қилса ҳам, ўша касалликдан зарар кўраётганни ёки ўлаётганни қутқариб қололмайдилар. Буни ҳамма ҳаётда кўрган. «Талаб қилувчи ҳам, талаб қилинган ҳам ожиз бўлди». Яъни, Аллоҳдан ўзганинг ибодатини талаб қилувчи ҳам, ибодати талаб қилинган нарсалар ҳам ожиздирлар. Бирон нарса қўлларидан келмас.) (Ҳаж сураси, 73-оят).

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Дунё гўзал ҳайвонлар ва ҳашаротларга тўла, аммо уларнинг гўзалликлари ортида инсонларга ва бошқа жонзотларга нисбатан ўлим хавфи яшириндир. Кўпчилигимиз дунёда энг ҳалокатли ҳайвонлар қайсилар эканини билмаслигимиз мумкин. Келинг, дунёдаги энг заҳарли жонзотларнинг ўнтаси билан танишиб чиқайлик. Рўйхатни “10-ўриндан 1-ўринга” услубида бердик.

Тошбалиқ

Тошбалиқ – балиқларнинг энг заҳарли туридир. Йиртқичлардан ҳимояланиш учун ишлаб чиқариладиган заҳар балиқнинг умуртқа поғонасида жойлашгандир. Ушбу балиқнинг заҳари шок, фалажлик ва тўқималар ўлиши билан кечувчи кучли оғриқни келтириб чиқаради. Агар ўз вақтида тиббий ёрдам кўрсатилмаса, оқибати ҳалокатли бўлиши мумкин.

Мармарли чиғаноқ – конус

Денгиз чиғаноқлари ичида энг хавфлиси мармарли чиғаноқ – конусдир. У ташқаридан чиройли кўриниб, ўзига жалб қилади. Бироқ заҳарининг бир томчиси 20 та одамнинг ўлимига сабаб бўлади. Ушбу чиғаноқнинг чақиши сабабли кучли оғриқ, шиш, уйқучанлик, охир-оқибатда фалажлик ва кислород етишмаслиги юз беради. Унинг заҳарига қарши чора топилмаган.

Бананли ўргимчак

Бу ҳашарот жуда кўп ўлимга сабаб бўладиган, ўта заҳарли жонзотлардан биридир. Ўргимчак кўп ҳолларда ҳаракатда бўлади ва кўпинча уйларга ҳамда машиналарга кириб олади. Бразилия банан ўргимчаги ўта заҳарли бўлиши билан бирга жуда тажовузкордир. Бу ўргимчак банан ичига тухум қўйишни афзал кўради ва шу тариқа бутун дунё бўйлаб тарқалади. Кўпинча 10 ёшгача бўлган болалар ушбу ўргимчак қурбонига айланадилар.

Мовий ҳалқасимон саккизоёқ

Ушбу денгиз жонивори Австралиянинг қирғоқбўйи сувларида яшайди. У голф коптоги катталигидек бўлиб, заҳари шу қадар кучлики, бир неча дақиқада тахминан 25 нафар ўрта ёшли кишиларнинг ҳалок бўлишига сабаб бўлиши мумкин. Агар саккизоёқ чақишидан кейин дарҳол тиббий ёрдам кўрсатилмаса, жабрланган одам уйқусирай бошлайди, гапириш ва кўриш қобилияти бузилади. Нафас олиш билан боғлиқ муаммолар юзага келади. Ундан кейин вазият тўлиқ фалажлик ва ўлим билан якун топиши мумкин.

Қора бева

Қора бева – жуда хавфли ўргимчакдир. Ушбу ўргимчакнинг бир грамм заҳари ўрта ёшли 10 кишининг ўлимига сабаб бўлиши мумкин. Агар дарҳол тиббиё тез ёрдам кўрсатилмаса, бир сутка ичида инсон ҳалок бўлиши мумкин. Бу ўргимчакнинг урғочиси ўта заҳарли бўлади.

Древолаз қурбақаси

Древолаз қурбақасининг катталиги атиги 5 сантиметр бўлса-да, аммо у энг заҳарли жонзотлардандир. У Марказий ва Жанубий Американинг ёмғирли нам ўрмонларида яшайди. Ташқи кўриниши рангбаранг, ўзига тортадиган бўлгани билан аслида унинг заҳари 15-20 нафар ўрта ёшдаги кишиларнинг ҳалокатига сабаб бўлиши мумкин. Заҳарни қурбақанинг териси ишлаб чиқаради. Қадим замонларда маҳаллий қабилалар бу заҳардан ўқларнинг учларига суртишда фойдаланишган экан.

Тайпан

Тайпан ёки шафқатсиз илон – илонларнинг энг заҳарлиси бўлиб, оддий кобрага қараганда унинг заҳари 300-400 марта кучли. Унинг заҳари туфайли 100 нафар ўрта ёшдаги киши ҳалок бўлиши мумкин. Агар ушбу илон чақишидан сўнг дарҳол заҳарга қарши чора кўрилмаса, жабрланган киши 45 дақиқа ичида вафот этиши мумкин.

Лейурус чаёни

Кўпинча чаёнларнинг заҳари ўлимга олиб келмай, оғриқ, уйқу чақирувчи ва шишга сабаб бўлувчи бўлади. Бироқ ўта хавфли турдаги чаёнлар ҳам бор. Бу лейурус чаёнидир. Унинг заҳари чидаб бўлмас оғриқ, иситма, кома, фалажлик ва ўлимга олиб келувчи кучли нейротоксиндир.

Қироллик кобраси

У сайёрадаги энг заҳарли илон ҳисобланмасада, аммо унинг бир чақиши битта одамнинг ҳалок бўлишига сабаб бўлиши мумкин. Чунки у бирданига кўп заҳар чиқариш хусусиятига эга. Ўзидан ана шундай кўп заҳар чиқарган пайтда филнинг ҳалокатига ҳам сабаб бўлиши мумкин. Ушбу илон бошқа илонларни ҳам ейиши мумкин. Унинг яшаш ва ов қилиш ҳудуди – Жанубий ва Жануби-шарқий Осиёдир.

Кубомедуза

Осиё ва Австралиянинг денгиз сувларида энг хавфли жонзотлардан бири – кубомедуза яшайди. У куб шаклида бўлгани учун шу номни олган. Узунлиги 15 сантиметрга етадиган пайпаслагичлар ичидаги ҳужайралар «куйдирувчи» суюқлик — заҳар ишлаб чиқаради. Пайпаслагичлар медуза танасидаги тўртта бурчакнинг ҳар бирида тахминан 15 тадан жойлашган. Унинг заҳари дунёдаги ҳар қандай илонникидан кучли экан. Пайраслагичларга тегиб кетган одамнинг асаб толалари нейротоксинлар билан шикастланади. Тери, тўқималар бузилиши, қон томирлар орқали юракни ишдан чиқариши натижасида инсон қисқа муддатда ҳалок бўлиши мумкин. Унинг заҳари 4 дақиқа ичида 60 та одамни заҳарлашга етар экан. Медуза жуда жозибали кўринади. Аммо бу жозиба ортида жуда даҳшатли хатар бор. Унинг чақиши шу қадар кучлики, чўмилаётган одам унинг заҳаридан жабрланса, дарҳол чўка бошлайди ёки юраги қаттиқ шок ва оғриқдан тўхтайди. Агар медуза чаққанидан кейин дарҳол таъсирланган жой сирка кислотаси билан муолажа қилинса, у ҳолда одам омон қолиши мумкин.

Аллоҳ таоло барча ишни ҳикмат билан қилади. У Зот ҳикматсиз бирор иш қилишдан покдир! Зикр қилинган жонзотларни ҳам У Зот улкан ҳикмат билан яратгандир. Уларнинг ҳар бирини ўз муҳитига мослаб, ҳимояланиш аъзолари билан яратган. Заҳар чиқариш ана шу ҳимояланиш воситасидир. Улар заҳар орқали ов қилади, душманларидан қутулиб қолади. Нимани яратиш, қачон ва қаерда яратиш, қандай шаклда яратишни Аллоҳ таолонинг Ўзи билади.

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:

وَرَبُّكَ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَيَخْتَارُ

“Раббингиз Ўзи истаган нарсани яратур ва (хоҳлаган ишни) ихтиёр қилур” (Қасас сураси 68-оят).

Аллоҳ таоло барчамизга яратган нарсалари борасида тафаккур қилиб, иймонимиз нури янада зиёда бўлишини насиб этсин!

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Ўзбекистон ислом цивилизацияси маркази ҳақидаги юқоридаги саволларга Халқаро Пресс-клубда спикер сифатида қатнашаётган Ислом цивилизацияси маркази директори Шоазим Миноваров жавоб берди.

Ш.Миноваровнинг таъкидлашича, марказ 20 га яқин турдош марказ билан илмий алоқада бўлади.

Шунингдек, марказнинг ўз ахборотномаси мавжуд бўлиб, у халқаро меъёрларга асосланади. Ислом цивилизация маркази Мисрнинг Ал-Азҳар университети билан ҳам онлайн тарзда илмий муҳокамалар олиб боради.

Марказнинг ўз расмий сайти ташкил этилади. Сайт аввало араб тилида ва бошқа тилларда ҳам ишлаб туради.

Ш.Миноваровнинг айтишича, халқаро алоқалар Ислом цивилизацияси марказининг асосий мақсадларидан бири бўлади ва у халқаро илмий жамоатчилик марказидаги илм даргоҳи бўлиши кутилмоқда.

Самарқанд ва Термиздаги ислом марказларидан фарқи шундаки, Ислом цивилизацияси марказида илмий текшириш лабораториялари, кўргазмалар мажмуи ташкил этилади. Марказда III асрдан бошлаб ҳозиргача миллатимиз яратган асарлар ўрин олади. Соҳа бўйича таҳсил олаётган магистрлар илмий ишларини олиб борувчи тадқиқот хоналари қурилади. Бир сўз билан айтганда, Ислом цивилизацияси марказига кирган инсон ислом дини ҳақидаги тасаввурларини бойитади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Қозоғистон мусулмонлари идораси томонидан Олмота марказий масжидида аёл-қизлар ўртасида "Ёсин" сурасини қироат қилиш бўйича мусобақа ташкил этилди.

Мусобақа Қуръони карим тиловати билан бошланиб, Қозоғистон мусулмонлари идораси раисининг ўринбосари, муфтий ноиби Бауржон Есмахон дуолари ва мусобақа ҳақидаги фикрлари билан давом этди.

Қуръони карим мусобақасида 14 нафар аёл-қизлар иштирок этди. Мусобақада биринчи ўринни эгаллаган Батирбекова Назеркега 50 минг тенге миқдорида пул мукофоти топширилди.

Иккинчи ўрин соҳибасига 30 минг, учинчи ўринга 20 минг тенге пул мукофотлари топширилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати