Одамлар орасида фасодлар ёйилиши, адоват ўтини ёқишига сабабчи бўлувчи омилларнинг энг ёмони – чақимчилик. Унинг нақадар салбий оқибатларга олиб келишини деярли ҳар бир онгли инсон яхши билса-да, негадир унга эргашиб кетаверади. Бировнинг гапини ташиб келган инсон бизнинг ҳақимизда ҳам унга гап ташишини эсимиздан чиқариб қўямиз ёки эътибор бермаймиз. Аллоҳ таоло уларга итоат этишдан ман қилган: «Итоат қилма! Ҳар бир қасамхўр, пасткашга, кишиларни айбловчи, чақимчилик қилиб юрувчига» (Қалам сураси, 10-12-оят).

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам саҳобалардан: “Туҳмат ёки чақимчилик нима эканини биласизми?” дeб сўрадилар. Саҳобалар: “Аллоҳ ва унинг Расули билувчироқ”, дeйишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Бу – одамларнинг орасини бузиш учун гапини бир-бирларига нақл қилиб юришдир”, дедилар.

Абу Бакр ибн Абдуллоҳдан ривоят қилинишича бир подшоҳнинг доно вазири бор эди. Ҳар куни подшоҳнинг ёнига кирганда: “Яxшилик қилганга яxшилик қил, бадхулққа ўзининг ахлоқсизлиги кифоя”, дeр эди. Подшоҳ вазирини ҳурмат қилар, бироқ мулозимларидан бири унга ҳасад қиларди. Бир кун подшоҳнинг олдига бориб:

— Вазирингиз доимо сизни ёмонлаб: “Подшоҳнинг оғзидан шундай бадбўй, сассиқ ҳид кeладики, унга яқин боришга тоқат қила олмайман дeйди”, деб чақимчилик қилди.

Подшоҳ: “Бу сўзингга далилинг борми?” дeб сўради.

Ҳасадчи: “Вазирни ҳузурингизга чақиринг, бурнини енги билан тўсиб кирса, сўзим тўғрилигини кўрасиз”, дeди. Сўнг подшоҳнинг ёнидан чиқиб, вазирнинг олдига борди. Вазирни уйига меҳмонга таклиф қилди. Уни саримсоқ қўшилган овқат билан меҳмон қилди. Вазир зиёфат тамом бўлгандан кeйин ҳасадчининг уйидан чиқиб, подшоҳнинг ёнига борди. Подшоҳ синаш учун: “Яқинроқ кeл!” дeди. Вазир саримсоқ ҳидидан хижолат бўлиб, бурнини тўсиб яқинроқ борди. Подшоҳ буни кўриб, мулозимнинг сўзи тўғри эканига ишонди.

Подшоҳ кимга илтифот ёки ғазаб қилса, xат ёзиб, муҳрлаб: “Бу xатни сарой бошлиғи қўлига бeр”, дeб xат топширадиган одати бор эди. Сарой бошлиғи xатни ўқиб, подшоҳ нима буюрган бўлса, уни амалга оширарди. Ўша одати бўйича xат ёзиб, муҳрлаб вазирга бeрди ва сарой бошлиғига учрашни буюрди. Вазир xатни олиб кeтаркан, йўлда ҳасадчи учраб қолди. Мулозим: “Бу қандай xат?” дeб сўради. Вазир: “Подшоҳ мeнга ҳадя инъом қилди”, дeди. У чиндан ҳам шундай деб ўйлаган эди. Мулозим: “Иккимизнинг яxши танишлигимиз ҳурмати xатни мeнга бeр, ҳадяни мeн олай. Сендан менга бир илтифот бўлсин”, дeди.

Вазир xатни унга топширди. Ҳасадчи сeвиниб, xатни сарой бошлиғига топширди. Сарой бошлиғи xатни ўқиб мулозимларига: “Бу одамни қатл этинглар, подшоҳ шундай буюрибди, подшоҳнинг амрини бажаринг!” дeди.

Сарой бошлиғининг буйруғини эшитиб, ҳасадчи: “Бу xат вазирга бeрилган эди, мeн ундан сўраб олгандим!” дeб дод-фарёд қилса ҳам фойдаси бўлмади.

Сарой бошлиғи бу воқeани подшоҳга маълум қилди. Подшоҳ буни яxшилаб тафтиш қилган эди ҳаммаси маълум бўлиб, вазирнинг гуноҳсиз эканини билди. Подшоҳ унинг мартабасини яна ҳам оширди. Шунга вазирига: “Ҳар куни ёнимга кирганингда биринчи сўзинг “яxшилик қилганга яxшилик қил, бадкорга ўзининг бадкорлиги кифоя” дeр эдинг, ҳақ экансан, ҳасадчининг бадкорлиги унинг бошига етди”, дeди.

Абдуллоҳ Парпиев

Халқаро алоқалар бўлими ходими

Тунда (ярим кечада) уйғониб ўзингиз учун таҳажжудни (нафл намозини) ўқинг! Шоядки, Раббингиз Сизни (Қиёмат кунида) мақтовли (шафоат қиладиган) мақомда тирилтирса. Яна айтингки: «Эй Раббим! Мени (қабрга) содиқлик билан (гуноҳларим кечирилган ҳолимда) киритгин ва (тирилтирганингда ҳам) содиқлик (розилигинг билан) чиқаргин ҳамда мен учун ўз даргоҳингдан бир мадад берувчи ҳужжат ато қилгин». Яна айтинг: «Ҳақиқат (яъни Ислом) келди ва ботил (куфр) йўқолди. Чунки ботил нарса йўқолувчидир» (Исро, 79-81).

"Тунда (ярим кечада) уйғониб ўзингиз учун таҳажжудни (нафл намозини) ўқинг!"

Луғатда тунда уxлаб қайта уйғонишга таҳажжуд дейилади. Шариат истилоҳида эса тунда бир ухлаб туриб ўқиладиган намоз тушунилади. Таҳажжуд намози Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га хос буйруқ бўлиб, умматларга фарзлардан кейин бажариладиган зиёда амалдир. Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: "Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): "Тунги намоз фарзлардан кейинги энг афзал ибодатдир", дедилар (Имом Муслим ривояти).

 Таҳажжудни хуфтон намозидан кейин бомдод намозигача ўқиш мумкин. Бироз ухлаб олиб кечанинг учдан бирининг охирги қисмида ўқиш фазилатлидир. Бу вақтнинг фазилати ҳақида Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: “Туннинг учдан бир қисми қолганда Аллоҳ таоло дунё осмонига тушиб: “Ким истиғфор айтади, мағфират қиламан. Ким дуо қилади, ижобат қиламан. Ким ризқ сўрайди, ризқ бераман”, дейди. Бу ҳол тонг отгунча давом этади (Имом Муслим ривояти).

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) тунда туриб таҳажжуд намозини ўқирдилар. Чунки бунга Аллоҳ таоло бундай дейди: “Эй (кийимларига) ўралиб олган киши (Муҳаммад!). Тунда (бедор бўлиб, намозга) туринг! Фақат озгина (ухлашга вақт қолсин!). Яъни ярми (қолсин) ёки ярмидан ҳам бироз камайтиринг! Ёхуд унга (бироз вақт) қўшинг (ярмидан кўпроғида ухланг) ва Қуръонни «тартил» билан (дона-дона қилиб) тиловат қилинг!” (Муззаммил, 1-4).

Таҳажжуд намози ва тунда қоим бўлишнинг ўртасида фарқ бор. Бирозгина ухлаб олиш тунда қоим бўлиш учун шарт эмас. Хуфтон намозидан сўнг тонггача бедор бўлиш мумкин. Тунда қоим бўлишнинг ажру савоби улуғ ҳамда у тоат-ибодатларнинг буюкларидан бири ҳисобланади. Унинг қадри нечоғлик улуғ эканини Аллоҳ таолодан ўзга ҳечким билмас. Тунда қоим бўлиш банданинг Раббиси ҳузурида даржасини кўтаради ва қалбига сокинлик, хотиржалик ҳамда роҳат бахш этади. Бу вақтда мўмин намози ўқиши ва Қуръони каримдан муяссар бўлганича ўқиши мумкин. Шунингдек Раббисига муножат қилади, истиғфор айтиб, дуолар қилади. Тунни бедор ўтказган банда Аллоҳ таолога яқинлик ҳосил қилади. Оиша (розияллоҳу анҳо) Абдуллоҳ ибн Қайсга: “Тунни бедор ўтказгин!” Чунки Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) тунни доим бедор ўтказардилар. Агар касал бўлсалар ўтириб намоз ўқирдилар”, деган (Имом Абу Довуд ривояти). Бошқа ҳадисда Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Тунни бедор ўтказишни лозим тутинг. Чунки, у сизлардан олдинги солиҳларнинг одатидир. Тунда қоим бўлиб, Раббингизга қурбат ҳосил қиласиз. У гуноҳдан тўсиб, хатоларга каффорат бўлади ва жисмдаги касалликларни кетказади”, дедилар (Имом Муслим ривояти). Таҳажжуд эса намозга хос амалдир. У бир мизғиб олиб кейин адо этилади. Таҳажжуд намозини ўқиш тунда қоим бўлиш деб ҳисоб қилиниши мумкин. Лекин тунда қоим бўлиш таҳажжуд бўлмайди.

Таҳажжуд намозини ўқиб бўлгач қуйидаги дуони қилиш суннатдир. Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: «Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) кечаси таҳажжудга турсалар бундай дуо қилардилар: “ Эй Аллоҳим Сенга ҳамд бўлсин, Сен Еру Осмонни Нурисан. Сенга ҳамд бўлсин, Сен Еру Осмонни қойим қилувчисан. Сенга ҳамд бўлсин, Еру Осмон ва иккисини орасидагиларни Рабисан. Сенга ҳамд бўлсин, Сен Ҳақсан. Сенинг ваъданг ва сўзинг ҳақ. Сен билан учрашиш ҳақ. Жаннат ҳақ. Дўзах ҳақ. Пайғамбарлар ҳақ. Қиёмат ҳақ. Эй Аллоҳ Сенга бўйсундим, имон келтирдим, таваккал қилдим. Сенга қайтдим. Сенинг ёрдаминг (Қуърони карим оятларидан далил-ҳужжатлар ёрдамида бошқалар) билан тортишдим, Сенинг ҳукмингга ҳавола қилдим. Олдинги ва кейинги ҳамда сир қолган ва маълум бўлган гуноҳларимни кечиргин. Сен менинг Илоҳимсан. Сендан ўзга илоҳ йўқ” (Имом Бухорий ривояти). 

"Шоядки, Раббингиз Сизни (Қиёмат кунида) мақтовли (шафоат қиладиган) мақомда тирилтирса"

Оятдаги "мақтовли мақом", деб таржима қилинган "мақомам маҳмуда" деган қисми манбаларда турлича тафсир қилинган. Абу Саид Худрий (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: "Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) "Раббингиз Сизни (Қиёмат кунида) мақтовли (шафоат қиладиган) мақомда тирилтирса" деган ояти ҳақида бундай деганлар: "Аллоҳ таоло Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) шафоати билан мўминларнинг қавмларини дўзахдан чиқаради. Манашу мақтовли мақомдир".

Бошқа олимлар “мақтовли мақом”дан қиёмат куни Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг қўлларида ҳамд байроғини бўлиши ирода қилинган дейишади. Бу гап юқорида зикри келган маънога зид келмайди. Чунки Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қиёмат куни ҳамд байроғини тутиб, умматларини шафоат қиладилар. Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Мен қиёмат куни одам боласи саййиди бўламан. Бу фахрланиш эмас. Қўлимда ҳамд байроғи бўлади”, деганлар (Имом Термизий ривояти). Бошқа ҳадисда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким азон нидосини эшитган пайтда: “Ушбу мукаммал чақириқ ва қоим қилинаётган намоз Раббиси Аллоҳ, Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га васила ва фазилат бергин ҳамда ваъда қилинган мақтовли мақомда тирилтиргин”, деса унга қиёмат куни менинг шафоатим насиб қилади”, дедилар.

Тунда қоим бўлган одам Аллоҳ таоло билан ёлғиз қолади ва хилватда Раббига муножат қилади. Шу сабабли унга ажру савоблар берилиб, Аллоҳ таолонинг ҳузурида даражаси кўтарилади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Умматимни шафоат қилган жойим мақтовли мақом бўлади”, деганлар (Имом Табарий ривояти). Шунингдек банданинг ҳам улуғ ишлар учун турган жойи Аллоҳ таолонинг ҳузуридаги мақомга ўхшайди.

Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Макка шаҳрида эдилар. Сўнгра ҳижрат қилишга амр қилинди. Шу пайт Аллоҳ таоло “Эй Раббим! Мени (қабрга) содиқлик билан (гуноҳларим кечирилган ҳолимда) киритгин ва (тирилтирганингда ҳам) содиқлик (розилигинг билан) чиқаргин” оятини нозил қилди”

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Мадинадан чиққанларидан кейин, унга қайтишга Аллоҳ таоло буюрди. Ҳақ таоло Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)ни Мадинага кирар вақтда “Мени содиқлик билан киритгин” Маккага шаҳрига кетадиган пайтда “содиқлик билан чиқаргин”, дейишларини амр қилди. Мазкур оят манбаларда турлича тафсир қилинган. Бир муфассир: “Мени динда собит қилгин! Мени куфрдан сақлагин!” деб тафсир қилган. Бошқа олим эса: “Мени дунёдан содиқлик билан чиқариб, жаннатга киргизгин!” деган. Яна бошқаси эса: “Мени қабрга содиқлик билан киргизгин ва ундан содиқлик билан чиқаргин”, дейди.

Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг дуоларини Аллоҳ таоло ижобат қилиб бундай марҳамат қилган: “Аллоҳ Сизни одамлар (зарари)дан сақлагай” (Моида, 67), бошқа оятда: “У ўз пайғамбарини ҳидоят ва ҳақ дин билан – гарчи мушриклар ёқтирмаса-да, барча динлар узра ғолиб қилиш учун юборган зотдир” (Саф, 61).

   “Ҳақиқат (яъни Ислом) келди ва ботил (куфр) йўқолди. Чунки ботил нарса йўқолувчидир”

Оятда “ҳақиқат”, деб таржима қилинган “ҳақ” сўзидан Ислом ва Қуръон тушунилади. Яъни Ислом зоҳир, Қуръони карим мукаммал бўлгани ифодаланган. Абдуллоҳ ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) фатҳ куни Макка шаҳрига келдилар. Каъбанинг атрофида 360 дан ортиқ бут-санамлар бор эди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қўлларидаги таёқ билан бутларни бирма-бир уриб йиқита бошладилар ва “Ҳақиқат (яъни Ислом) келди ва ботил (куфр) йўқолди. Чунки ботил нарса йўқолувчидир” (Исро, 81) “Ҳақиқат (Қуръон) келди. Сохталик (қайтадан ширкни) бошлай олмас ва (уни аслига ҳам) қайтара олмас” (Сабаъ, 49) оятлариини ўқидилар. Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) мазкур оятларни ўқиётган пайтда, бут-санамлар юз тубан ерга тушарди.

Қуртубий, Розий,Самарқандий,

Ибн Касир тафсирлари асосида

Баҳриддин ЖЎРАБЕК ўғли тайёрлади

Бир донишманд ҳузурига бир одам келиб, ўзига дўст излаётганини айтди. Донишманд унга айтди:

– Сенинг ранж, аламингни баробар тортадиган, шодлигингга шодланадиган дўстни изласанг, бундай дўст ноёбдир. Сенга ўзини дўст қилиб кўрсатадиган улфатлар эса жуда кўп.

Яна у киши:

– Агар ҳақиқий дўстни топиш менга муяссар бўлса, у билан қандай муомала қилишим керак? – деб сўради.

Донишманд унга бундай маслаҳат берди:

– Ҳақиқий дўст топсанг, у билан шундай муомалада бўл: дўстликда содиқ бўл, хиёнат қилма, кўнглингдаги дўстлик муҳаббатини қўлинг ва тилинг билан кўрсат, дўстингнинг сирини ошкор қилишдан сақлан, унинг ёнида бошқаларни ғийбат қилма, дўстинг муҳтожликда қолса, дарҳол унга ёрдам беришга шошил, ундан бирор айб содир бўлса, бирор ҳоли жойда айбини айтиб, юмшоқлик билан насиҳат қил, агар дўстинг сенинг айбингни айтиб, насиҳат қилса, ундан миннатдор бўл. Дўстингга ёлғон сўзлама, унинг душмани билан дўстлашма, дўстинг бошига бирор мушкул иш тушса, қайғули ҳодиса юз берса, уни мусибатдан қутқазишга жону дилинг билан кириш, дўстингнинг ота-онаси ва оила аъзоларига меҳрибон ва шафқатли бўл.

Раҳматуллоҳ САЙФУДДИНОВ

Юнусобод тумани бош имом-хатиби  

Марказий Осиё шаҳарлари учун Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан тайёрланган намоз вақтларини кўрсатиб турувчи онлайн тақвим хизмати, яъни тақвим-информер ишга тушди!
Ўз интернет саҳифангиз борми? Унда Сиз яшаб турган жой учун махсус ҳисобланган намоз вақтлари кўриниб турадими? Йўқ, дейсизми? Демак, Сиз ҳали Муслим.Уз сайтининг тақвим-информери ишга тушганлигидан бехабар экансиз. Ҳозироқ қуйидаги ҳаволага кириб, мана бу ердан информернинг кодини ёзиб олинг. Саҳифага кириб, намоз вақтлари жадвалини ўзингизга ёққан ранг ва шаклда созлаб олишингиз мумкин.
Қарабсизки, саҳифангизда Сиз танлаган ранг, шакл ва кўринишда сиз яшаб турган шаҳар учун махсус ҳисобланган намоз вақтлари тақвими кеча-кундуз хизматингизда бўлади.
Исталган харфларда, исталган рангда, исталган шаклда!
Муслим.уз саҳифасида намоз вақтларини чоп этиб берувчи «тақвим-информер» дастури қайта созланди. Саҳифангизга қўйилган намоз вақтларини кўрсатиб берувчи ҳаволани қуйидаги хизматдан олишингиз мумкин.

Оила қуриш бир умрлик узоқ сафар бўлиб, агар ҳар икки тараф яхши ният ила холис бўлиб, бир-бирларининг ҳақларига риоя қилсалар, мазкур сафар бахт-саодат масканига айланиши тайин. Чунки Аллоҳ таоло Ўз каломи шарифида  оилани инсонлар учун хотиржамлик ва меҳр-муҳаббат топадиган маскан қилганини баён қилган:

 وَمِنْ آَيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآَيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ 

Унинг аломатларидан (яна бири) – сизлар (нафсни қондириш жиҳатидан) таскин топишингиз учун ўзларингиздан жуфтлар яратгани ва ўртангизда иноқлик ва меҳрибонлик пайдо қилганидир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган кишилар учун аломатлар бордир (Рум сураси, 21оят).

Оиладаги муҳитни соғломлаштириш, ундаги тотувликни ўз ҳолида ушлаб туришда эркак ва аёлнинг бирдек ўрни бор. Айниқса, ҳар икки тарафнинг бир-бири учун фидокор бўлиши, ўзини ўйлашни ортга суриши, бағрикенг бўлиб, ҳаёт сўқмоқларида тўғаноқ бўладиган ҳар қандай муаммони тадаббур ва вазминлик ила ҳал қилиш орқали оиладаги бахт-саодат  янада барқарорлашади.

Уламоларимиз оилани бахтли, турмушни фаровон қиладиган бир қанча омилларни санаб ўтганлар. Шу омилларнинг асосийларидан бири сифатида “оилада гўзал муносабатда бўлмоқ” ҳақида суҳбат қилсак.

Аҳли оила билан гўзал муносабат ўрнатмоқ Аллоҳ таолонинг мусулмон эрлар учун юборган буйруғидир. Аллоҳ таоло Ўз каломи шарифида: 

وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ

...У(аёл)лар билан тотув турмуш кечирингиз... (Нисо сураси, 19 ояти), деб барча мусулмонларга амр қилган.

Баъзи уламоларимиз ушбу оятнинг тафсирида аҳли оила ила гўзал муомалада бўлмоқ уларга озор беришдан сақланиш эмас, балки улардаги машаққат ва озорларни ўз зиммангга олишингдир, деб айтганлар.

Оиладаги тотувликни юзага келтирадиган асосий сабаб ҳар икки тарафнинг Аллоҳ таоло томонидан ўзларига буюрилган ишларга амал қилмоғидир. Агар эр ва хотин бир-бирининг ҳақларига динимизда буюрилганидек риоя қилсалар оилада тотувлик, иноқлик ва меҳр-муҳаббат юксак даражага кўтарилади.

Бу борада сийрат китобларимизда Шурайҳ исмли машҳур қозининг ҳаётларида бўлиб ўтган ажиб воқеа қуйидагича келтирилади:

Бир куни қози Шурайҳ роҳимаҳуллоҳнинг дўсти Фузайл роҳимаҳуллоҳ  унинг зиёратига келди ва унга “Уйингдаги ҳолатинг қандай?”, деб сўради. Шурайҳ роҳимаҳуллоҳ: “Аллоҳга қасамки, йигирма йилдан бери таъбимни хира қиладиган ҳолатни учратмадим”, деди.

Фузайл роҳимаҳуллоҳ: “Бу қандай бўлиши мумкин, эй Шурайҳ”, деди. Шунда Шурайҳ роҳимаҳуллоҳ уйланишлари ҳақида ҳикоя қила бошлади:

“Бир солиҳ оиланинг каримасига совчи қўйдим. Никоҳ кечаси унинг хулқида камолот, динида гўзалликни кўрдим. Сўнгра туриб Аллоҳга солиҳа завжа насиб қилгани учун икки ракъат шукр намози ўқидим. Намоздан сўнг дуо қилдим. Сўнгра салом бериб қарасам аёлим ҳам мен ўқиган намозни адо этаётган, мен қилган шукр ва дуоларни у ҳам қилаётган экан. Меҳмонлар, қавм-қариндошлар кетиб уйда ўзимиз қолгач у томонга яқинлаша бордим. У эса: “Эй Абу Умайя, шошманг!” деди. Сўнгра туриб мен томонга келдида: “Эй Абу Умайя, мен бу ерга янги келган меҳмон аёлман, сиз нимани яхши кўрасиз-у, нимадан ғазабланасиз, буни билмайман. Шу боисдан ўзингиз ёқтирган нарсаларни ўргатинг, токи мен уларни муҳайё қилай. Сизга ёқмайдиган нарсаларни ҳам билдириб қўйинг, токи мен улардан йироқ бўлай. Дарҳақиқат, ўз қавм-қариндошларингиз орасида сизга тенг ва муносиб аёллар бўлган. Менинг қавм-қариндошларим орасида ҳам менга муносиб йигитлар бор эди. Лекин мен Аллоҳнинг тақдири илоҳийси ила Аллоҳнинг китоби ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларига мувофиқ сизга жуфти ҳалол бўлдим. Менга боғлиқ ишларда Аллоҳдан қўрқинг. Аллоҳ таолонинг:

... فَإِمْسَاكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسَانٍ...

“...Сўнгра (оилани) яхшилик билан сақлаш ёки чиройли суратда ажралиш (мумкин)... (Бақара сураси, 229)” оятини ўзингизга дастур қилиб, ўша дастур бўйича иш кўринг”, деди.

Мен ўтириб олдим. У эса мендан бирор фикр айтишимни кутиб турарди. Бироз тўхтаб қолдимда сўнгра унга қарата: “Хўп яхши, сиз менга шундай сўзларни айтингизки, агар мана шу сўзларингизда ростгўй бўлиб, уларни бажаришда собит турсангиз улкан ажр савобларга эга бўласиз. Ёки, аксинча бўлиб уларни тарк этсангиз икки дунёда сизнинг зарарингизга ҳужжат бўлади. Мен фалон-фалон нарсаларни ёқтираман, фалонларини эса ёмон кўраман, агарда  менда ва оиламда бирор яхшилик кўрсангиз ошкор қилинг, агар бирор иллат топсангиз уни сир сақланг. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “солиҳа аёл беркитувчи, ёмон аёл фош қилувчидир”-деб сифатлаганлар. Бошқа бир ҳадиси шарифда эса, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мен ўз уйидан чиқиб эри устидан (бошқаларга) шикоят қиладиган аёлларни ёмон кўраман”, деб марҳамат қилганлар.

Яна бир ҳадиси шарифда Савбон розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. У зот айтадилар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қайси бир аёл ҳеч бир сабабсиз эридан ўзини талоқ қилишни сўраса унга жаннатнинг ҳиди ҳам ҳаромдир (жаннатнинг ҳиди ҳам насиб қилмайди)”,- деб огоҳлантирганлар (Имом Термизий ривояти).

Аллоҳ таоло эридан беҳожат бўлолмагани ҳолда ўз эрига шукр қилмайдиган аёлга назар солмайди.  Шунинг учун ҳам менда ва оиламда бирор яхшилик кўрсангиз ошкор қилинг, агар бирор иллат топсангиз уни сир сақланг ”, деб айтдим”.

Аёлим: “Ўзимнинг ва сизнинг оилангизни қачон зиёрат қиламан, сизнинг бу борадаги фикрларингиз қандай?”, деди. Мен “вақти вақти билан, яъни улар малолланиб қолмаслиги учун бироз муддат ўтказиб, сафар орасини узиб-узиб борамиз. Ҳадиси шарифда ҳам “Вақти-вақти билан (орасини узиб-узиб) зиёрат қил, янада муҳаббат қозонасан (Табароний Абдуллоҳ ибн Амрдан ривоят қилган)”,  дейилган дедим.

 Аёлим: “қўшниларингиздан қайси бири учун уйингизга киришига рухсат беришимни хоҳлайсиз, кимларни ёқтирмайсиз?”, деди. Мен “Бану фалон солиҳ қавм, фалонийлар эса ундай эмас”, деб хабар бердим.

Шундан сўнг бир йилча муддат ўтди. Бир куни уйга келсам аёлимнинг онаси келиб аёлимга гўзал панд насиҳатлар қилиб ўтирган экан. Сўнг аёлимнинг онаси ўз қизини қандайлигини билгани ўлароқ менга қарата: “Эй Абу Умайя, аёлинг қандай экан?”, деди. Мен Аллоҳга қасамки, у энг яхши жуфти ҳалол, деб жавоб бердим. Қайнонам эса: “Эй Абу Умайя, бирор бир эркак учун ҳаддидан ошган, тантиқ аёлдан ҳам ёмонроқ нарса йўқ. Шу боисдан ҳам хоҳлаганингизча одоб беринг, ўзинг истаганча тарбия қилинг!”, дедида қизига юзланиб гўзал итоат этишга, менинг сўзларимга қулоқ тутишга буюрди. Мана йигирма йил ўтибдики, ҳанузгача аёлимдан таъбимни хира қиладиган ҳолатга дуч келмадим”.

Бир ўйлаб кўрайлик-а, Шурайҳ роҳимаҳуллоҳнинг уйларида уруш жанжал у ёқда турсин, ҳатто таъбларини хира қиладиган ҳолат йигирма йилда бирор марта ҳам содир бўлмаган. Буларнинг ҳаммаси эр-хотин динимиздаги кўрсатмаларга чиройли амал қилганлиги сабаблидир.

Шурайҳ роҳимаҳуллоҳнинг ўз аёлларига “агарда менда ва оиламда бирор яхшилик кўрсангиз ошкор қилинг, агар бирор иллат топсангиз уни сир сақланг” деб қилган насиҳатларига, ундан сўнг ҳадиси шарифларни келтириб ўтаётганига бир эътибор қаратайлик. Шурайҳ роҳимаҳуллоҳ тўғридан тўғри фалонларни қилинг, деб айтмасдан ҳадиси шарифни зикр қилиб, ўзи хулоса ясаб олишига имкон қолдирмоқдалар. Бу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “Яхши аёл беркитувчи, ёмон аёл фош қилувчидир” деб берган таърифларига муносиб бўлинг деганидир.

Динимизнинг оила ва унинг сирларига мустаҳкам туриб, алоҳида  эътибор қилганига бир қарайлик-а! Бу динимизда тарбия бешиги бўлган оиланинг муқаддас экани, унинг шаъни буюк эканига далолат эмасми?!

Агар бандалар оилани Аллоҳ таолога тоат ва ибодат мақсадида бино қилсалар албатта, Аллоҳ таоло икки жуфт орасига меҳр-шавқат, иноқликка тавфиқ беради. Аксинча оилани Аллоҳ таолога маъсият узра қурсалар уларнинг ўртасини ажратишга шайтон бошчилик қилади. Банда ўз Роббисига итоат қилар экан Аллоҳ таоло унга ҳикмат илҳом қилади, ана ўша ҳикмат туфайли банда икки дунё саодатига элтадиган тилсимларни очиб боради.

Аллоҳ таоло оилаларимизни тинч-тотув қилсин ва яна барчаларимизни оилада “яхшилик ила муроса қилувчилар”дан бўлишга муваффақ айласин. 

Жалолиддин Ҳамроқулов,

Тошкент ислом институти

“Таҳфизул Қуръон” кафедраси мудири