بسم الله الرحمن الرحيم

ИНСОНЛАРНИНГ ЯХШИСИ

(“Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили”)

Муҳтарам жамоат! Ниҳоясига етиб бораётган “халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили” деб номланмиш 2017 йилимиз унда халқимиз учун кўплаб манфаатлар ҳосил бўлганлиги билан тарихда қолди. Самимий мулоқотларимиз, ўзаро манфаатларимиз фақатгина бу йил учун эмас балки, довомли бўлмоғига эришайлик. Зеро, динимиз бизларни яхшиликка чорлайди, ўзгаларга яхшилик қилишга даъват этади. Аслида, яхшилик қилиш, ўзгаларга манфаат етказиб яшаш мўмин кишининг ажралмас ва энг асосий сифатидан биридир. Инсонларга яхшилик қилиш ўзини икки дунё саодатига олиб келишини яхши англайди. Аллоҳ таоло хитоб қилиб айтади:

 يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ

яъни: “Эй имон келтирганлар! Рукуъ қилингиз, сажда қилингиз ва Раббингизга ибодат қилиб эзгу иш қилингиз – шоядки, нажот топсангиз!” (Ҳаж сураси, 77-ояти).

Мусулмон киши ушбу ояти карима мазмунидан келиб чиқиб, ўзгаларга яхшилик қилишга астойдил интилади. Чунки, у яхшилик йўлида қўйилган ҳар бир қадам учун Аллоҳдан улуғ ажрлар бўлишига қатъий ишонади.

Абу Ҳурайра р.а.дан ривоят қилинган қуйидаги ҳадисда Пайғамбар с.а.в. дедилар:

عَن أَبيِ هُرَيرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنهُ قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "الْمُؤْمِنُ يَأْلَفُ وَيُؤْلَفُ، وَ لاَ خَيْرَ فِيمَنْ لا يَأْلَفُ وَ لا يُؤْلَفُ، وَ خَيْرُ النَّاسِ أَنْفَعُهُمْ لِلنَّاسِ"

  (رواه الإمام الدارقطني)

яъни: “Мўмин улфат бўлади ва унга улфат бўлинади. Улфат бўлмайдиган ва унга улфат бўлинмайдиган кимсада яхшилик йўқ. Инсонларнинг энг яхшиси инсонларга кўпроқ нафи тегадиганидир” (Имом Дору Қутний ривояти). Абдуллоҳ ибн Умар р.а.дан келган бошқа ривоятда Пайғамбаримиз с.а.в. дедилар:

عَن عَبدِ الله بن عمر رَضِيَ اللهُ عَنهُمَا قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "أحبُّ الناسِ إلى اللهِ أنْفَعُهُمْ لِلنَّاسِ وأحبُّ الأعمالِ إلى اللهِ عزَّ وجلَّ سُرُورٌ يدْخِلُهُ على مسلمٍ أوْ يكْشِفُ عنهُ كُرْبَةً أوْ يقْضِي عنهُ دَيْنًا أوْ تَطْرُدُ عنهُ جُوعًا ولأنْ أَمْشِي مع أَخٍ لي في حاجَةٍ أحبُّ إِلَيَّ من أنْ اعْتَكِفَ في هذا المسجدِ يعني مسجدَ المدينةِ شهرًا ومَنْ كَفَّ غضبَهُ سترَ اللهُ عَوْرَتَهُ ومَنْ كَظَمَ غَيْظَهُ ولَوْ شاءَ أنْ يُمْضِيَهُ أَمْضَاهُ مَلأَ اللهُ قلبَهُ رَجَاءً يومَ القيامةِ ومَنْ مَشَى مع أَخِيهِ في حاجَةٍ حتى تتَهَيَّأَ لهُ أَثْبَتَ اللهُ قَدَمَهُ يومَ تَزُولُ الأَقْدَامِ وإِنَّ سُوءَ الخُلُقِ يُفْسِدُ العَمَلَ كما يُفْسِدُ الخَلُّ العَسَلَ"

(رواه الامام البخاري)

яъни: “Инсонларнинг ичида Аллоҳ таолога энг севимлиси инсонларга кўпроқ нафи тегадиганидир. Амалларнинг ичида Аллоҳ таолога энг севимлиси мусулмоннинг қалбига ҳурсандлик киритиш ёки ундан бирор ташвишни кетказиш ёки унинг қарзини ёпиш ёки ундан очликни қувиш. Мен учун биродаримнинг ҳожатини чиқариш мақсадида у билан бирга юриш ушбу масжидда – яъни, Мадинаи мунавварадаги масжидда – бир ой эътикоф ўтиришданг кўра яхшироқдир. Ким жаҳлини тийса Аллоҳ таоло унинг айбини ёпади. Ким ўч олишга қодир бўла туриб ғазабини ютса Аллоҳ таоло Қиёмат куни унинг қалбини умидга тўлдиради. Ким биродари билан унинг ҳожатини чиқариш учун юрса ва уни уддаласа, Аллоҳ таоло қадамлар тоябиган кунда унинг қадамини собит қилади. Дарҳақиқат, ёмон хулқ ҳудди сирка асални айнитганидек, амални бузади” (Имом Бухорий ривояти).

Муҳтарам азизлар! Инсонларга манфаат етказишда Пайғамбаримиз с.а.в. барчамизга ибрат бўлганлар. У зот Пайғамбар бўлмасларидан олдин ҳам муҳтожларга ёрдам берар, етимларнинг бошини силар, чорасизларни қўллаб қувватлар эдилар. Ҳиро ғорида Жаброил а.с. биринчи марта ваҳий олиб келганларида Расулуллоҳ с.а.в. бундан саросимага тушиб Ҳадича онамиз р.а.нинг олдиларига борадилар ва:

عَنِ النَّبِىِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "لَقَدْ خَشِيتُ عَلَى نَفْسِي" فقالَتْ له: كَلَّا أَبْشِرْ فواللَّهِ لا يُخْزيك اللَّهُ أبدًا إنك لَتَصِلُ الرَّحِمَ وَتَصْدُقُ الحديثَ وَتَحْمِلُ الكَلَّ وَتَقْري الضيفَ وَتُعينُ عَلَى نَوائبِ الحَقِّ"

(رواه الإمام البخاري)

яъни: “Мен ўз жонимдан хавотирга тушиб қолдим”, дедилар. Шунда, Ҳадича р.а.: “Ундай эмас, сиз хурсанд бўлинг. Аллоҳга қасамки, У сизни ҳеч қачон хор қилиб қўймайди. Чунки, сиз силаи раҳм қиласиз, рост гапирасиз, чорасизнинг юкини енгил қиласиз, меҳмонга ҳурмат кўрсатасиз, ҳақиқат томонида туриб ёрдам берасиз”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).

Динимизда кишининг умумхалқ манфаати учун қилган барча амаллари энг савобли ишлардан саналади. Агар, бу қилган ишлари унинг вафотидан кейин ҳам жамиятга манфаат етказаётган бўлса, у ҳолда унинг савоби марҳумнинг номаи амалига ёзилишда давом этаверади. Бу ҳақда Пайғамбаримиз с.а.в. шундай марҳамат қилганлар:

عَن أَبيِ هُرَيرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنهُ أَنَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "إِذَا مَاتَ اِبنُ آدَمَ اِنقَطَعَ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثٍ: صَدَقَةٌ جَارِيَةٌ أَو عِلمٌ يُنتَفَعَ بِهِ أَو وَلَدٌ صَالِحٌ يَدعُو لَهُ"

(رواه الامام مسلم)

яъни: Абу Ҳурайра р.а.дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Қачон Одам боласи ўлса унинг амали узилади, фақат учта жиҳатдан узилмайди: садақаи жория, фойдали илм, унинг ҳақига дуо қиладиган солиҳ бола” (Имом Муслим ривояти). Садақаи жориянинг турлари ҳақида Расулуллоҳ с.а.в.дан қуйидаги ҳадис ворид бўлган:

عَن أَنَسٍ رضي الله عنه قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: "سَبعٌ يَجرِي لِلعَبدِ أَجْرُهُنَّ وَ هُوَ فيِ قَبْرِهِ بَعدَ مَوتِهِ: مَنْ عَلَّمَ عِلْماً  أَو أَجْرَى نَهْراً  أَو حَفَرَ بِئْراً  أَو غَرَسَ نَخْلاً  أَو بَنَى مَسْجِداً  أَو وَرَّثَ مُصْحَفاً  أَو تَرَكَ وَلَداً يَسْتَغْفِرُ لَهُ بَعْدَ مَوتِهِ" رواه الإمام البزّار

яъни: Анас р.а. ривоят қилиб айтадилар, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Бандага вафотидан кейин ҳам қабрига савоби бориб турадиган еттита амал бор, улар: ким илм ўргатган ёки ариқ қазиб сув оқизган ёки қудуқ кавлаб сув чиқарган ёки хурмо (дарахт) эккан ёки масжид қурган ёки мусҳафни мерос қолдирган ёки вафотидан кейин унинг ҳақига истиғфор айтадиган фарзанд қолдирган бўлса” (Баззор ривояти).

         Абу Ҳурайра р.а.дан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ с.а.в.:

عَن أَبيِ هُرَيرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنهُ أَنَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "مَنْ نَفَّسَ عَنْ مُؤْمِنٍ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيَا نَفَّسَ اللهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَمَنْ يَسَّرَ عَلَى مُعْسِرٍ يَسَّرَ اللهُ عَلَيْهِ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ"

 (رواه الامام مسلم)

Яъни, “Ким бир мўминдан дунё қийинчиликларидан бирини енгиллаштирса, Аллоҳ таоло ундан қиёмат оғирликларидан бирини енгил қилади. Ким ҳаётда қийналган кишига осонликни раво кўрса, Аллоҳ таоло унга дунё ва охиратда енгилликни ато қилур”, - деб марҳамат қиладилар (Имом Муслим ривояти).

Муҳтарам азизлар! Поёнига етиб бораётган ушбу “Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили”да муҳтарам Президентимиз бошчилигида халқимизнинг яхши яшаш шароитларини тубдан яхшилаш, янгидан-янги қулайликларнинг барпо этилгани ҳамда кўпгина соҳаларни тубдан ислоҳ қилингани барчамизга сир эмас.

- Мамлакатимизда амалга оширилаётган изчил ислоҳотлар, рўй бераётган оламшумул ўзгаришлар халқимиз турмуш тарзида туб бурилиш ясади. Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йилида «Инсон манфаатлари ҳамма нарсадан улуғ», деган олижаноб ғоя устуворлик касб этиб, давлат ҳокимияти бошқарувида мутлақо янги тизим – Ўзбекистон Республикаси Президентининг Виртуал қабулхонаси, Халқ қабулхоналари ташкил этилди, аҳолининг энг долзарб муаммоларини ҳал этишнинг самарали тизими яратилди.

- Президентимиз ташаббуси билан 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси жамиятимиз ҳаётининг барча соҳаларидаги ислоҳотларни ҳаракатга келтирувчи кучга айланди.

- Йил давомида мамлакатимизда амалга оширилган ишлар «Халқ давлат идораларига эмас, давлат идоралари халққа хизмат қилиши керак», деган даъват замирига қурилди. Бу эса юртдошларимиз қалбида акс-садо бериб, барчамизни Ватан тақдирига дахлдорлик туйғуси билан яшаш, халқимизнинг фаровон ҳаётини таъминлаш йўлида бор куч-ғайратини сафарбар этишга руҳлантирди.

- Ўзбекистонда диний-экстремистик оқимларга мансуб деб ҳисобланган фуқаролар мазкур рўйхатдан чиқарилиб, жамиятга, оилаларига қайтарилди.

- Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев “Ногиронлиги бўлган шахсларни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармонни имзолади, унга асосан кўпгина ногиронлиги бўлган фуқароларимизга уй-жой ва моддий ёрдамлар кўрсатиб келинмоқда.

- Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг “Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинганлигининг йигирма беш йиллиги муносабати билан афв этиш тўғрисида”ги Фармонига кўра Ўзбекистонда илк бор судланган 2700 кишига нисбатан авф қўлланилди.

- Диний соҳада ҳам кўпгина ўзгаришлар амалга оширилди, уларнинг энг охиргиси ва оламшумул бўлган янгилик бу – муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг куни кеча 15 декабрь куни Ўзбекистон Ислом академиясини ташкил этиш тўғрисидаги Фармонни имзолашидир. Ўзбекистон мусулмонлари идораси нодавлат олий таълим ва илмий-тадқиқот муассасасига муассислик қилади.

Аллоҳ таоло юртимизни тинч қилиб, барчамизни яхшилик ва савобли амалларни бажаришга муваффақ айласин! Омин!

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам энг кўп табассум қиладиган инсон эдилар. У зот табассум қилишни Аллоҳга ибодат қилиш даражасига олиб чиққанлар. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Биродарингнинг юзига табассум қилиб қарашинг ҳам садақадир”, деб айтганлар. У зот табассумли эдилар. Зеро, Аллоҳ таоло у зотга шундай дейди: “Агар қўпол, қалби қаттиқ бўлганингда, атрофингдан тарқаб кетар эдилар” (Оли Имрон сураси 159-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам оламларга раҳмат бўлиб келдилар. Бу раҳматга энг ҳақли инсонлар у зотнинг оиласи, яқинлари, қариндошлари ва саҳобаларидир. У зотнинг пок юзларида ёрқин табассум нур сочиб турар эди. Инсонлар билан кўришсалар уларнинг қалблари асир бўлиб, нафслари бутунлай у зотга мойил бўлар, руҳлари ҳам у зотнинг атрофларида бўлишга ошиқар эди.
Жарир ибн Абдуллоҳ ал-Бужалий розияллоҳу анҳу: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳар қачон мени кўриб қолсалар, албатта табассум қилар эдилар”, деб айтган. Жарир розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ушбу ҳадяларидан доимо фархланиб юрар ва уни бошқаларга ҳам айтар эдилар. Жарир розияллоҳу анҳунинг наздида бу гўзал табассум эсда қоларли барча нарсадан қадрлироқ эди. Унинг юзига бир бора кулишлари руҳини яхшилик, меҳр ва садоқатга, қалбини эса бағрикенглик, раҳмат ва дўстликка тўлдирар эди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кулишда, ҳазил қилишда қалби қотган, табиати ўта қаттиқ, қовоғи доим солиниб турадиган киши билан кўп куладиган, ҳазили кўп киши орасида эдилар. У зот маълум бир муносабатларда кулар эдилар, ҳатто баъзида озиқ тишлари ҳам кўриниб қоларди. Лекин кулишда таналари қимирлаб кетадиган, кулганидан бир томонга ёнбошлаб қоладиган даражада бўлмас эдилар. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кўп кулма! Чунки кўп кулиш қалбни ўлдиради”, деб айтганлар.
Яна шундай ривоятилар келади, уларда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобалари билан ҳазил қилганлар. Мана шундан воқеалардан бирида саҳобалардан бири у зотга: “Эй Расулуллоҳ, мени бир туяга миндирсангиз-чи”, деб айтди. Шунда у зот: “Мен сенга фақат туянинг боласини раво кўраман”, деб айтдилар. Сўраган киши хафа бўлгандай ортига қайтиб кетди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уни чақиртиришларини буюрдилар. У келгач: “Туя фақат туя туғадими?!” дедилар. (Яъни туянинг боласи ҳам туя эканини назарда тутдилар).
Бир кампир Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб, жаннатга киришини Аллоҳдан дуо қилишларини илтимос қилди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жаннатга кампирлар кирмайди!”, дедилар. Бу сўздан кампир ҳафа бўлиб, ортига кетаётган эди, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Нима сен, Аллоҳ таолонинг: “Биз улaрни (ҳурлaрни) дaфъaтaн пaйдo қилдик (oнaдaн туғилмaдилaр). Сўнг улaрни бoкирa қизлaр қилдик. (Улaр) жoзибaли вa тeнгқурдирлaр”, деган сўзини эшитмаганмисан?”, деб айтдилар.
Бир куни Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳродан жонлиқ етаклаб келиб турган эдилар, Азмеҳр (бир ривоятда исми Зоҳир) исмли бир киши ҳузурларига келиб қолди. Шунда У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Зоҳир бизнинг чўлимизда, биз эса, унинг шаҳрида юрибмиз”, дедилар. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам уни жуда яхши кўрар эдилар. Бир куни Зоҳир бозорда молини сотаётган эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унинг орқасидан қучоқладилар. Шунда у: “Эй ким бўлсангиз ҳам қўйиб юборинг”, деб айтди. Қучоқлаган киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам эканликларини билгач, У зотнинг муборак кўкракларидан маҳкам қучоқлаб олди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам эса: “Ким сотиб олади бу қулни”, деб айта бошладилар. Зоҳир: “Аллоҳнинг Расули, мени сотганингиз билан фойда кўрмаймиз, балки мен сизни касодга учратаман”, деди. Шунда У зот: “Лекин сен Аллоҳнинг ҳузурида касодга учратувчи эмассан”, дедилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг табассумлари Роббиларига бўлган итоатлари эди. Шунингдек, унда бўйсуниш ва гўзал ўрнак ҳам бор. У зотнинг кулгулари ўйин, бекорчиликдан вақтни ўтказиш учун бўлмас эди.
Сафарга чиқатуриб, уловларини минаётганларида сафар дуосини қилдилар, сўнг: "Эй Аллоҳ, менинг гуноҳларимни мағфират қил! Чунки дуоларни фақат Сенгина кечирасан”, деб айтдилар. Кейин бироз табассум қилдилар. Атрофларида саҳобалар: “Эй Аллоҳнинг Расули, Нима сабабидан куляпсиз”, деб сўрашди. У зот: “Раббингиз қачонки бандаси: “Эй Аллоҳ, менинг гуноҳларимни мағфират қил! Чунки дуоларни фақат Сенгина кечирасан”, деб айтса, У Зот азза ва жалла: “Бандам мендан бошқа гуноҳларни кечирувчи зот йўқлигини билар экан”, дейди” деб айтдилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қадрларини кўтариб, ҳатто У зотнинг кулгуларини китобларда энг ажойиб ибратли қиссалар этиб сақлаб қўйган Зот барча айб-у нуқсонлардан покдир. У зотнинг даражаларини кўтариб, ҳазил қилишларини энг ишончли кишилар гўё фарз амални ривоят қилганларидек, бир-бирларидан ривоят қилиб юрадиган қилиб қўйган Зот олийдир. У зотга, саҳобаи киромларига, оилаларига Аллоҳ таолонинг салавоту саломлари бўлсин!
Муҳаммадяҳёхон ХЎЖАЕВ,
“Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти мударриси

Давлатимиз раҳбари жорий йил 20-21 январь кунлари Қорақалпоғистонга қилган сафарлари давомида Нукус шаҳридаги “Имом эшон Муҳаммад” жоме масжидида бўлиб, бу ерда имом-хатиблар малакасини ошириш ўқув маркази, ётоқхонаси ва кутубхона, масжид ҳудудини ободонлаштириш ва атрофига девор қуриш, нонвойхона ташкил қилиш, ҳовуз, фаввора ва бошқа қулайликларни барпо этиш бўйича кўрсатмалар берган эдилар. 

Бу ерда ўтган 11 ой давомида кенг кўламли қурилиш ва реконструкция ишлари бажарилди. Масжид маъмурий биносининг биринчи қаватида Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Қорақалпоғистондаги вакиллиги идораси жойлашган бўлиб, унинг барча хоналари қайта таъмирдан чиқарилди. Иккинчи қавватида ахборот-ресурс маркази, 2 кутубхона ташкил этилди. Иссиқ пол қурилди, эшиклари янгисига алмаштирилди. Намоз ўқийдиган маскан реконструкция қилиниб, гумбаз қайта ишланди. Масжид ёнидан минора, ҳовуз, новвойхона, автомобиллар учун тўхташ жойи ва бошқа қулайликлар бунёд этилди. Манзарали дарахт ва гуллар экилди. 

Президентимиз Шавкат Мирзиёев Нукус шаҳрига ташриф доирасида ушбу ҳашаматли масжидга ташриф буюрдилар. Президентимизга Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ҳамроҳлик қилдилар. 

Давлатимиз раҳбари нуронийлар ва имом-хатиблар билан суҳбатлашди. 

Ўтмишда яшаб ўтган буюк аждодларимиз ҳаёти ва маънавий меросини чуқур ўрганиш учун барча шароитларни яратамиз. Аҳоли зиёрат қилиб, чинакам маънавий озуқа оладиган бундай маънавий-маърифий масканларни янада обод қилиб, келажак авлодлар учун сақлашимиз керак, деди Президентимиз Шавкат Мирзиёев. 

Ушбу масжид маъмурий биносининг биринчи қаватида Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Қорақалпоғистондаги вакиллиги идораси жойлашган бўлиб, унинг барча хоналари қайта таъмирдан чиқарилди. 

Шунингдек, масжид ёнида 128 ўринли имом-хатиблар малакасини ошириш ўқув маркази ташкил этилиб, замонавий жиҳозлар билан таъминланди.

Шавкат Мирзиёев жорий йил 20-21 январь кунлари Қорақалпоғистонга қилган сафари давомида Нукус шаҳридаги «Имом эшон Муҳаммад» жоме масжидида бўлиб, бу ерда имом-хатиблар малакасини ошириш ўқув маркази, ётоқхонаси ва кутубхона, масжид ҳудудини ободонлаштириш ва атрофига девор қуриш, нонвойхона ташкил қилиш, ҳовуз, фаввора ва бошқа қулайликларни барпо этиш бўйича кўрсатмалар берган эди, деб хабар берди ЎзА.
Бу ерда ўтган 11 ой давомида кенг кўламли қурилиш ва реконструкция ишлари бажарилди. Масжид маъмурий биносининг биринчи қаватида Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Қорақалпоғистондаги вакиллиги идораси жойлашган бўлиб, унинг барча хоналари қайта таъмирдан чиқарилди. Иккинчи қаватида ахборот-ресурс маркази, 2 та кутубхона ташкил этилди. Иссиқ пол қурилди, эшиклари янгисига алмаштирилди. Намоз ўқийдиган маскан реконструкция қилиниб, гумбаз қайта ишланди. Масжид ёнидан минора, ҳовуз, новвойхона, автомобиллар учун тўхташ жойи ва бошқа қулайликлар бунёд этилди. Манзарали дарахт ва гуллар экилди.
Шунингдек, масжид ёнида 128 ўринга мўлжалланган имом-хатиблар малакасини ошириш ўқув маркази ташкил этилиб, замонавий жиҳозлар билан таъминланди.
Шавкат Мирзиёев нуронийлар ва имом хатиблар билан суҳбатлашди.
«Ўтмишда яшаб ўтган буюк аждодларимиз ҳаёти ва маънавий меросини чуқур ўрганиш учун барча шароитларни яратамиз. Аҳоли зиёрат қилиб, чинакам маънавий озуқа оладиган бундай маънавий-маърифий масканларни янада обод қилиб, келажак авлодлар учун сақлашимиз керак», — деди Шавкат Мирзиёев.

“Масжидул Ҳаром”. Саудия Арабистонининг Макка шаҳрида жойлашган энг мўътабар ва улкан ҳамда мусулмонлар ибодат қилишлари учун барпо этилган илк масжиддир. Абу Зарр розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: Бир куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан: “Ер юзида қурилган илк масжид қайси?” деб сўрадим. “Масжидул Ҳаром”, дея жавоб бердилар. “Кейин қайси бири?” дедим. “Масжидул Ақсо”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

Мазкур масжидда қон тўкиш ва бошқа гуноҳ ишлар ҳаром қилингани боис шундай ном билан аталган. Масжиднинг тўққизта минораси (ҳар бирининг баландлиги 95 метр), тўртта бош дарвозаси, қирқ битта эшиги бор. Ўн битта юрарзиналар орқали масжиднинг иккинчи ва учинчи қаватларига чиқилади.

 “Масжидул Ақсо”. “Узоқдаги масжид” маъносини англатувчи мазкур жоме Қуддуси шарифда, Сулаймон алайҳиссалом томонларидан қурилган. Исломдан илгари араблар, кейин мусулмонлар унга қибла сифатида юзланиб ибодат қилишган. Ҳижратнинг иккинчи йилида Қуръони карим ҳукми билан мусулмонлар қибла сифатида Маккадаги Каъбага қараб намоз ўқий бошлашган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Фақат ушбу уч масжид сари қасд қилиб йўлга чиқилади: Масжидул Ҳаром, менинг масжидим ва Масжидул Ақсо”, дедилар (Имом Термизий ривояти).   

“Қубо” масжиди. Ислом тарихида илк қурилган масжид.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Қубо масжиди қибласи пойдеворига асос солганлар. Масжид қурилиб битказилгач, жамоат билан намоз ўқишни бошлаб берганлар. Қубо масжиди Мадинаи мунавваранинг жанубий-ғарбий қисмида, ҳарами набавийдан 3–5 км. узоқликда жойлашган.

Қубо масжиди ҳижрий 435 йилида Абу Яъло Ҳусайний, ҳижрий 555 йилида Жамолиддин Исфаҳоний томонидан янгилади. ҳижрий 877 йилида Қубо масжиди минораси қулаб тушди, ҳижрий 881 йилида Султон Қайтбой Масжиди Набавийни таъмирлаган пайтида, Қубо масжиди минорасини ҳам янгилади. Маълум қилинишича, Усмонийлар ҳукмдори Султон Маҳмудхон ҳижрий 1240 йилида Қубо масжидини қайтадан таъмирлади. Шунингдек, жомеда Усмонийлар ҳукмронлиги томонидан бир қанча таъмирлаш ишлари олиб борилди. 

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Кимки уйида таҳорат олиб, Қубо масжидига борса ва унда икки ракат намоз ўқиса, умра қилганнинг ажрини олади”, деганлар.

“Масжидун Набавий”. Саудия Арабистонининг Мадина шаҳрида жойлашган.  Масжид ўрнини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўн динорга сотиб олганлар ва масжид қурилишида саҳобаларга бош бўлиб, шахсан ўзлари иштирок этганлар. Масжид биноси хом ғиштдан, шифти хурмо шохи, устунлари эса хурмо ёғочидан бино қилинган. Ёмғир ёғса шифтдан сув ўтиб, сажда қилган одамнинг пешонаси лой бўлар эди. Жоме кейинчалик ҳазрат Умар ва Усмон розияллоҳу анҳум ҳамда кейинги халифа, подшоҳлар томонидан бир неча бор таъмирланиб, кенгайтирилган.

Масжиднинг бир юз беш метрли иккита, етмиш беш метрли тўртта минораси, 400дан ортиқ устуни, 6800 та қандили, зиёратчиларни қуёшнинг жазирама нурларидан тўсиб турувчи очилиб-ёпиладиган катта соябонлари мажмуанинг кўркига кўрк қўшади. Кундузи қуёш нуридан мажмуа қум рангида, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қабрлари жойлашган ҳужра гумбази эса яшил рангда товланади.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ушбу масжиддаги намоз ундан бошқалардаги мингта намоздан афзалдир. Масжидул Ҳаром бундан мустасно”, дедилар.

“Қиблатайн” масжиди. Ҳижратнинг иккинчи йили, ражаб ойининг ўрталари, душанба куни эди. Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам Бани Салама юртида пешин намозини жамоат билан Қуддусга қараб ўқиётган эдилар. Намоз ичида қибланинг ўзгаргани ҳақида ваҳий келди. Иккинчи ракат охирлаб қолган эди. Мусулмонларга Маккадан Масжиди Ҳарамга томон қараш амри тушди. Расули акрам ўша заҳотиёқ юзларини Қуддусдан Каъбага томон бурдилар. Жамоат ҳам саф бўлиб бирга бурилди.

Янги қибла томон бурилиб, учинчи ва тўртинчи ракатларни Масжиди Ҳарамга қараб ўқиб, намозни тугатдилар. Шу сабабдан Бани Салама масжиди икки қиблали масжид маъносида “Масжидул Қиблатайн” деган ном олди.

“Чираман жума” жоме масжиди (Ҳиндистон). Ҳижрий 629 йил Молик ибн Динор розияллоҳу анҳу томонларидан барпо этилган. Молик ибн Динор розияллоҳу анҳу Ҳиндистонга келган илк мусулмонлардан ҳисобланади. 

 “Хуайшэн” жоме масжиди (Хитой). Ҳижрий 630 йил Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳу томонларидан бунёд этилган. 1695 йил қайта қурилган.

 “Куфа” жоме масжиди (Ироқ). VII асрда қурилган. 2010 йил қайта таъмирланган.

 “Уқба” жоме масжиди (Тунис). Шунингдек, “Қайруан” жоме масжиди номи билан ҳам машҳур. Таҳминан ҳижрий 670 йили Уқба ибн Нафий розияллоҳу анҳу томонларидан барпо этилган. Масжиднинг минораси бугунги кунгача етиб келган дунёдаги энг қадимий  миноралардан ҳисобланади.

“Алеппо” жоме масжиди (Сурия). Умавийлар ҳукмронлиги даврида VIII асрда бунёд этилган. 2003 йил масжид ҳовлиси ва минораси таъмирланган.

“Умавийлар” жоме масжиди (Сурия). Ҳижрий 715 йил қурилган.

“Зайтуна” жоме масжиди (Тунис). Ҳижрий 731 йил барпо этилган. Мазкур жоме ҳузурида энг қадимий Ислом университетларидан бири ҳам жойлашган. Олийгоҳда дунёнинг турли бурчакларидан талабалар келиб таҳсил олишган. 

“Сина” жоме масжиди (Хитой). Ҳижрий 742 йил қурилган. Масжид Хитой меъморчилиги асосида қад кўтарган. Бир неча марта қайта таъмирланган.

“Жума” жоме масжиди (Озарбойжон). Ҳижрий 743 Абу Муслим раҳматуллоҳи алайҳ томонидан бунёд этилган. 

 Даврон НУРМУҲАММАД

тайёрлади