Жорий йилнинг 10 ноябрь, муборак жума куни Қашқадарё вилоятидаги “Ақида” илми мактабининг очилиш маросими бўлиб ўтди. 

Унда Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Қашқадарё вилоятидаги вакили, вилоят бош имом-хатиби Раҳматилло Усмонов, вакиллик етакчи мутахассиси Муҳаммади Қораев, Қарши шаҳар бош имом-хатиби Аҳмаджон Бойқобилов ва ақида мактабида ўқийдиган тингловчилар ҳамда вакиллик масъул ходимлари иштирок этишди. 

Тадбирда Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Қашқадарё вилоятидаги вакили, вилоят бош имом-хатиби Раҳматилло Усмонов Муҳтарам Президентимиз томонларидан ўтган муборак Рамазон ойида диний соҳа ходимлари анжуманида юртимизда калом, ҳадис, фиқҳ, ақида ва тасаввуф илми мактабларини ташкил этиш ҳамда ушбу мактабларда имом-хатибларнинг махсус фанлар бўйича билимларини мунтазам ошириш масаласи қўйилганлигини маълум қилиб, Қашқадарё вилоятида “Абу Муъин ан-Насафий” ҳазратларининг асарлари юртимиздаги Ҳанафий мазҳабига оид ақоид китоблари асосида ақида илми мактаби очилганлигини маълум қилди. 

Шунингдек, мазкур ақида илми мактабига тингловчилар қабул қилиниб, кучли билим ва тафаккурга эга бўлган уламоларни етиштирилиши лозимлигини, илмий мактаб ходимлари ихтисослиги бўйича мўътабар асарлар асосида давра дарсларини олиб бориши режалаштирилган. 

Бундан ташқари, соҳага оид асарлар устида илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш ва давра дарсларида иштирок этиш муддати белгиланмай, яъни таълим замонавий модуль шаклида олиб борилишини ҳамда мактаб тингловчиларига маълум бир асарни тамомлаганлиги тўғрисида махсус сертификат (ижоза) берилишини ҳам таъкидлаб ўтди. 

Тадбир сўнгида ақида илми мактабининг устоз ва тингловчилари ҳаққига ҳамда юртимизда олиб борилаётган диний соҳадаги барча хайрли ва эзгу ишларида Аллоҳ мададкор бўлишини сўраб дуойи хайрлар қилинди. 

Раҳматилло УСМОНОВ,

(маслаҳат ила иш кўриш)

Бирор бир миллат ёки халқ бизнинг халқимиздек оила номини пок сақлаб, унга доғ туширмаслик,  тинчлигини барқарор сақлашга жон куйдирмаса керак. Халқимизда оила шаъни шу қадар мўътабар ва улуғ даражага кўтарилган-ки, бу руҳият халқимизнинг оғиздан-оғизга кўчиб келадиган ибораларига ҳам кўчиб ўтган.  “Оила – муқаддас даргоҳ”, “Ватан оиладан бошланади” каби иборалар шулар жумласидандир. Шу сабабдан халқимиз янги оила барпо қилишга, оиланинг тинчлигини барқарорлаштиришга, ҳар қандай ҳолатларда ҳам оилани сақлаб қолишга катта эътибор қаратади, бу йўлда бор имкониятларни ишга солади.

Аслида, оилани сақлаб қолишга бўлган эҳтиёж оила аъзолари яъни эр-хотиннинг ишидир. Бироқ, оила ҳамжиҳатлиги жамиятнинг бир бутунлик омили эканини ҳисобга олиб, қолаверса, оиланинг сақлаб қолиниши динимиз буюрган, ота-боболаримиз тарғиб қилган иш бўлгани боис бошқалар ҳам бунга бош қўшадилар.

Шу сабабдан бу мақолада оилани мустаҳкам қиладиган амаллардан бири – оилада маслаҳат-у машварат қилиш  ҳақида динимиз кўрсатмаларига назар соламиз.

Динимизда  кишилар билан маслаҳат-у машварат қилишга алоҳида эътибор қаратилган.  Ҳатто, Аллоҳ таоло Ўз каломи шарифида “Шўро” яъни “машварат қилиш, кенгашиш” деган алоҳида сура нозил қилган. Шўро – маслаҳат, кенгаш демакдир. Сурада мусулмонлар диний ва дунёвий ишларини ўзаро маслаҳат ва кенгаш асосида амалга оширишлари мақтовга сазовор экани айтилади.

Сурада маслаҳат қилиш мўминларнинг сифатларидан экани қуйидагича баён қилинади:

وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ 

“Улар Парвардигорларига ижобат этган ва намозни баркамол адо этган зотлардир. Уларнинг ишлари ўзаро маслаҳат (билан) бўлур ва Биз уларни ризқлантирган нарсалардан  (муҳтожларга) эҳсон қилурлар”. (Шўро сураси, 38).

Ушбу оятга яхшилаб назар ташласак намозни адо қилиш ва хайр-эҳсон ўртасида машварат қилиш, бошқалар билан маслаҳат сифати келтирилган. Намоз ва хайр-эҳсон қилиш қандай фазилатларга эга эканини биламиз. Ана шундай фазилатларга эга ибодатлар орасида маслаҳат-машварат қилиш келтирилгани бу хислат ҳам мўминларнинг муҳим ва олий сифатлари қаторида эканини кўрсатиб беради.

Бошқа бир ояти каримада шундай марҳамат қилинади:

...وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْر...

“...Ва улар билан кенгашиб иш қилинг!...” (Оли Имрон сураси, 159-оят).

Бу ояти каримада Аллоҳ таоло Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга саҳобаи киромлар билан маслаҳат-у машварат қилишни буюрмоқда. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам охирги замон пайғамбари бўлганлари, Аллоҳ таоло барча ишларда ваҳий ва илҳом қилиниб турилган ҳолларида ҳам машварат қилишга буюрилган эканлар, у зотга эргашган биз мусулмонлар  маслаҳату-машварат қилишга У зотдан ҳам муҳтожроқмиз.

Барча инсонлар учун намуна бўлган Зот  Расулуллоҳ  соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётларига назар солсак, Ул зот ҳам кўп ишларида бошқа саҳобийларнинг маслаҳати ва таклифлари билан иш кўрганликларининг гувоҳи бўламиз. Хусусан, оилавий ишларда ҳам Ул зот  ўз аҳли аёллари билан маслаҳат қилганликларини мўмина оналаримиз ривоят қилганлар. Айниқса, Хадича онамиз, Оиша онамиз, Умму Салама оналаримиз билан маслаҳат қилганликлари маълум ва машҳур.

Аҳли аёллар билан маслаҳат қилиш деганда отанинг ўз қизлари билан маслаҳат қилишини ҳам келтиришимиз мумкин. Сўзимизнинг далили сифатида Аллоҳ таоло Қуръони каримда  нозил қилган ушбу оятни келтирамиз:

قَالَتْ إِحْدَاهُمَا يَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَيْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِيُّ الْأَمِينُ

“(Қизлардан) бири: “Эй, ота, уни (ишга) ёллагин! Зеро, сен ёллайдиган (бу) яхши киши кучли ва ишончли кишидир”, – деди” (Қасос сураси, оят-26).

Ушбу оятда Мусо алайҳиссаломдаги омонатдорлик, мардликни кўрган қиз отаси Шуайб алайҳиссаломга Мусо алайҳиссаломни ишга олишни маслаҳат бергани баён қилинган. Шуайб алайҳиссаломнинг ўз қизларининг маслаҳати билан Мусо алайҳиссаломни  ишга ёллаганлар.

Бу маълумотлардан келиб чиқиб фазл ва илм эгалари билан маслаҳат қилиш барча пайғамбар алайҳиссаломларнинг хислатидир, деб айта оламиз.

Саҳобаи киромлар ҳам бошқа суннатлар билан бир қаторда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг машварат қилишдек улуғ суннатларига риоя қилганлар.  Сўзимизни қуйидаги ҳадис қўллаб-қувватлайди.

Абу Мусо Ашъарий розияллоҳу анҳу айтадилар: “Агар бизларга бирор иш мушкул бўлиб қолса-ю, мўминлар онаси Оиша розияллоҳу анҳодан у ҳақда сўрасак албатта, У зотда бу борада маълумот бўлар эди”.

Хулафои рошидинлар бошқа барча саҳобаи киромлар мўмина оналаримиздан маслаҳат олганлар. Буни кўплаб саҳобаи киромларнинг мўмина оналаримиздан ҳадис ривоят қилганликларидан билиб олиш  қийин эмас.

Агар эр-хотин бирор масалада машварат қилиб ҳам келиша олмаса ўрталарини ислоҳ қилиш учун ҳакам таъйинлаши мумкин. Аллоҳ таоло бу борада қуйидагича оят нозил қилган:

 وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِنْ أَهْلِهَا إِنْ يُرِيدَا إِصْلَاحًا يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا خَبِيرًا

“Агар улар (эр-хотин)нинг оралари бузилиб кетишидан қўрқсангиз, эр оиласидан бир ҳакам, хотин оиласидан бир ҳакам юборингиз. Агар (эр-хотин) ислоҳни хоҳласалар, Аллоҳ ўрталарини мувофиқлаштиргай. Албатта, Аллоҳ билимдон ва хабардор зотдир”.

Оилавий масалаларни гўзал тарзда ислоҳ қилишда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ушбу оятга намуна ўлароқ амал қилганлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам Оиша онамиз билан ўзаро оилавий ишларида ҳакам таъйинлаганлар. Оилавий масалаларни чиройли ҳал этишда мана шу воқеада барча мусулмонлар учун улкан ўрнак ва намуна мавжуд. Шу боисдан ушбу воқеага назар соламиз:

“Кунларнинг бирида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ва Оиша онамиз ўрталарида бир масалада ихтилоф пайдо бўлди. Ўзаро келиша олмагач, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Оиша онамизга: “Мен ва ўзинг ўртангда кимнинг ҳакам бўлишига рози бўласан? Умар (нинг ҳакамлиги)га розимисан?”,-дедилар. Оиша онамиз: “Йўқ, мен унинг шиддати ва қаттиққўллигидан қўрқаман”,- дедилар.   Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Абу Убайда(нинг ҳакамлиги)га розимисан?”,-дедилар. Оиша онамиз: “Йўқ, у Сизни жуда яхши кўради, Сизнинг фойдангизга ҳукм чиқаради”,-деб жавоб бердилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ундай бўлса, отанг Абу Бакр(нинг ҳакамлиги)га розимисан?”,-дедилар. Оиша онамиз ҳа, деб жавоб бердилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳуга одам юбориб чақиртирдилар. Абу Бакр розияллоҳу анҳу келгач Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Оиша онамизга: “Сен биринчи гапирасан-ми ёки мен гап бошлайми?”,-дедилар. Оиша онамиз: “Эй Аллоҳнинг Росули!, Сиз биринчи бошланг, фақат ҳақиқатни айтинг!” дедилар. Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу дарҳол ўринларидан туриб, қизларини урушиш мақсадида Оиша онамиз томонга юрдилар. Оиша онамиз  Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ортларига ўтиб ҳимояландилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳуга қарата: “Биз сизни ҳакам қилиб чақирдик, тарбия бериш учун эмас. Бу ердан чиқинг! Сизни бу учун чақирмаган эдик”,-дедилар.  Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу ташқарига чиқиб кетгач Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Оиша онамизга лутф қилмоқчи бўлиб: “Яқинроқ кел!”-дедилар. Оиша онамиз жойларидан жилмадилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сал олдинроқ менинг орқамга ёпишиб қолганмидинг?!”,-деб Оиша онамизнинг оталаридан қочиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ортларида ўтиб олганига шаъма қилдилар. Оиша онамиз кулиб юбордилар, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам кулдилар.

Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу кириб келдилар-да: “Жанжалингизга шерик қилганингиз каби сулҳингизга ҳам мени шерик қилинглар!”,-дедилар (Имом Аҳмад ривояти).

Ушбу қиссадан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам оила ишларида ҳам жуда буюк муаллим эканликларини билиб олишимиз мумкин.

Юқорида келтириб ўтганимиз - оят ва ҳадислардан қуйидагича хулоса қиламиз:

Оилани кичик бир жамият эканини ҳисобга олсак, жамиятда аъзоларнинг ҳуқуқи тенг бўлиши керак, демак, оилада ҳам ҳуқуқлар тенг  ҳисобланади. Жамиятда яратиладиган манфаатлар ҳар бир аъзо учун бир хил бўлиши керак. Демак, оилада ҳам манфаатлар ҳар бир аъзо учун мўлжалланган бўлади. Жамият аъзоларининг барчасига хос бўлган манфаатлар уларнинг фикрлари, ўзаро келишувлари асосида тайинлансагина барча рози бўладиган, барчага бирдек наф келтирадиган ишга айланади. Шу боисдан ҳам эр киши оилада аҳли аёли билан маслаҳат ва машварат қилиши лозим деб уқтирилади.

Аллоҳ таоло барчаларимизга  тинч-тотувликда, оилавий аҳилликда яшамоғимизни насиб этсин. Амин. 

Жалолиддин Ҳамроқулов,

Тошкент ислом институти “Таҳфизул Қуръон” кафедраси мудири

Улуғ аллома, нафақат Ҳиндистонда балки бутун дунёда шуҳрат қозонган, “Уммат ҳакими” деган улуғ номга сазовар бўлган бу зотнинг тўлиқ исмлари Ашраф Али Таҳонавий ибн Мунший Абдулҳақ ибн Ҳофиз Файз Али ибн Ғулом Фарид Шаҳид ибн Жалол ибн Раҳматуллоҳ ибн Омонуллоҳ ибн Атийқуллоҳ Хатиб ибн Ҳофиз Ҳабибуллоҳ ибн Одам ибн Муҳаммад Жалол ибн Содржаҳондир.

У кишининг насаблари ота томонидан иккинчи халифа ва буюк саҳобий ҳазрат Умар розияллоҳу анҳуга бориб тақалади. Она томондан эса саҳоба ҳазрат Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳуга бориб тақалади.

Аллома Ашраф Али Таҳонавий ҳижрий 1280 йил (милодий 1863) Таҳона қишлоғида дунёга келганлар. Таҳона қишлоғи Ҳиндистонннг шимолида жойлашган бўлиб у ердан кўплаб уламолар етишиб чиққан.

Бурҳониддин Марғинонийнинг “Ҳидоя” асарини устозлари аллома Маҳмуд Ҳасан Девбандийдан ўрганганлар. Зафар Аҳмад Усмоний у киши ҳақида бундай деганлар: “Шайх Таҳонавий мазҳабда ўртаҳоллиги ва мўътадиллиги, шунингдек, ихтилофли масалаларда кенгбағрлиги ва кенг фикрлиги билан ажаралиб турган”.

Шу билан бирга Таҳонавий муомалот масалаларида муаммо бўлмаслиги учун  тўртта мазҳабнинг бирортасига тўғри келса одамлар бутунлай шариатни ташлаб кетмасликлари учун ўша мазҳаб бўйича фатво берар эдилар.

Ҳар бир етук инсон юқори даражага этишида, албатта, унга устоз лозим. Шунингдек, Имом Таҳонавийнинг мана шундай етук даражага етишларида у кишининг устозларининг ўрни жуда катта.

Устозлари:

1. Шайх Набил Муҳаммад Яъқуб ибн Мамлук Али Наънутий. У киши Ҳиндистоннинг машҳур уламоларидан бўлиб ҳижрий 1249 йил (милодий 1833) Нанота шаҳрида дунёга келган ва шу ерда ҳижрий 1302 йил (милодий 1984) вафот қилган. Илмни оталари шайх Мамлук Алидан ўрганган. Шунингдек, кейинчалик Девбандда ўқиганлар.
2. Шайх Маҳмуд Ҳасан Девбандий тариқатда етук устозлардан бўлиб, ҳижрий 1268 йилда (милодий 1851) Барилий шаҳрида дунёга келган.
3. Манфаъат Али Девбандий. У киши машҳур фақиҳлардан бўлиб Девбандда туғилиб ўсган. Устозлари Яъқуб ибн Мамук Али Нанутий ва Аҳмад Деҳлавий каби Девбанд устозларидан илм олишган, 1327 йил Конфурда вафот қилган.
4. Абдулали ибн Насиб Али Ҳанафий Миртаҳий. Машҳур уламоларидан саналади. У киши Мерта қишлоғида дунёга келганлар. Муҳаммад Қосим Нанутий, Аҳмад Али Саҳоранфурий Файз Ҳасан Саҳоранфурий ва бошқа кўплаб уламолардан дарс олган.
5. Шайх Мулла Маҳмуд. Таҳонавий у кишидан Ҳадис китобларини ўрганган.

             Таҳонавий ўз асридаги турли илм соҳаларини мукаммал эгаллаган машҳур олим бўлиб, масалаларни аниқлашда ва далилларни чуқур ўрганишда илм толиблари орасида шуҳрати кенг тарқалган. Таҳонавийнинг етук илми ва маърифатидан фойдаланиш учун мусулмон ўлкаларнинг турли чеккаларидан илм талабидагилар жамоа-жамоа бўлиб ёғилиб келар эди. Улар Таҳонавийнинг илмидан ҳайратланиб, уни қаттиқ ҳурмат қилишарди.

Шогирдлари кўп бўлиб, уларнинг энг машҳурлари қуйидагилар:

1. Зафар Аҳмад Усмоний Таҳонавий. У киши 1310 ҳижрий йил дунёга келган. Дастлаб Девбандда таҳсил олган. 3 ёшларида оналаридан ажраган. Ҳижрий 1394 йил зулқада ойида вафот қилган.
2. Шайх Ишоқ ибн Латиф Ҳанафий Бардавоний. У зот Бардавон шаҳрида ҳижрий 1283 йилда дунёга келган. Дастлаб устози Мавлавий Муҳаммад Ҳанифдан илм олган. Ҳижрий 1357 йилда Калкуттада вафот қилган.
3. Шайх Аҳмад Али Фатҳфурий. Катта мударрис уламолардан бўлиб ҳижрий 1292 йилда Фатҳфурда дунёга келган. Фатҳфур Лакнао шаҳри яқинида жойлашган.
4. Ибн Сирож Яқин Ҳанафий Курсавий. У киши фиқҳ ва ҳадис илмида катта олим саналади. Лакнао шаҳридаги Курсий қишлоғида дунёга келган. Дастлаб ўз шаҳрида илм олиб сўнгра Девбандга бориб ўқиган. Ҳижрий 1324 йилда Маккада вафот қилган.
5. Шайх Муҳаммад Мустафо Бажнурий. Табобат илмида машҳур бўлган. Дастлаб илмни оталари Саййид Марвон Алидан ўрганган.

Абдуллоҳ  ПАРПИЕВ

Халқаро  алоқалар  бўлими  ходими

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Самарқандга ташрифи доирасида халқаро анжуманда иштирок этиш билан бирга вилоятда амалга оширилаётган бунёдкорлик ишларининг бориши, Самарқандга амалга оширилган аввалги ташрифлар доирасида берилган топшириқларнинг бажарилишини кузатиш ҳам кун тартибига киритилгани маълум бўлди.

Кеча, 10 ноябрь куни Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази қурилиши билан танишиш мақсадида Самарқанд вилояти Пайариқ туманидаги Имом Бухорий мажмуасига ташриф буюрди.

Ўзбекистон Президентининг расмий веб-сайтида берилган хабарга кўра, ташриф чоғида ўтганлар хотираси ёд этилиб, Қуръон тиловат қилинган.

Шавкат Мирзиёев Имом Бухорий мажмуаси, халқаро илмий-тадқиқот маркази ва ҳудудда жойлашадиган бошқа инфратузилма иншоотлари концепцияси билан танишгани айтилди.

Маълумот учун, Имом Бухорий мажмуаси ҳудудида чойхона, савдо шохобчалари, фаввора ва бошқа зарур объектлар қуриш режалаштирилган. Икки ён томонда ландшафт дизайни асосида маҳаллий шароитга мос бутазор ва гулзорлар ташкил этиш мўлжалланган.

Давлат раҳбари марказ концепциясида зиёратчиларга қулайликлар яратиш масаласига алоҳида эътибор қаратди.

Ушбу марказ ҳажга отланган зиёратчилар келиб, буюк алломалар меросидан баҳраманд бўладиган илмий-маърифий маскан бўлиши зарурлиги таъкидланди. Бунинг учун зиёратчиларга ҳамма қулайликларни яратиш, хусусий меҳмонхоналар барпо этиш лозим. Бу ерга зиёратга келган одамларнинг ибодат қилиши билан бирга, ҳадис илмини ўрганиши учун ҳам барча шароит яратилади. Лойиҳани амалга оширишда буни алоҳида ҳисобга олиш зарур.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 27 мартдаги “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорига мувофиқ бугунги кунда мазкур марказ қурилиши жадал давом этмоқда. 6 гектар майдонни эгаллаган ҳудудда ҳадисшунослик олий мактаби ҳам барпо этилмоқда. Марказ биносида ҳадис, калом ва қироат илмини ўрганишга мўлжалланган хоналар, қўлёзмалар кутубхонаси, музей ташкил этилади.

ЎМИ матбуот хизмати

Аввалроқ, Самарқанд вилоятидаги “Ҳадис” ва “Калом” илмий мактабларининг очилиш маросими ўтказилиб, унда Дин ишлари бўйича қўмита раиси Ортиқбек Юсупов ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари иштирок этишгани ҳақида хабар берган эдик.

2017 йил 10 ноябрь куни эса Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Шайх Абдулазиз Мансур Самарқанд вилоятида ташкил этилган Калом ва Ҳадис мактабларининг устоз ва талабалари билан учрашди. Устозга Самарқанд вилояти бош имом-хатиби Зайниддин домла Эшонқулов ҳамроҳлик қилди.

Шайх ҳазратлари ушбу мактаблар фаолияти ва дарслик адабиётлари билан танишар экан, ушбу ишдан ниҳоятда мамнун экани ва келажакда бу мактаблардан калом ва ҳадис фанлари бўйича етук олимлар етишиб чиқишига ишонч билдирди.

Абдулазиз Мансур дастлаб калом мактаби ўқитувчи ва талабаларининг дарс жараёнини кузатиб, ўзининг қимматли маслаҳат ва таклифларини айтиб ўтди. Жумладан, Шайх ҳазратлари: “Калом мактабида аввало, буюк мазҳаббошимиз Имом Абу Ҳанифанинг “Фиқҳул Акбар” китобини асл манбадан ўқиётганларингиз ва уни ёдлашни бошлаганларингиз мени жуда ҳам хурсанд қилди. Бизнинг мазҳабимиз ва ақидамизга энг мос ва мўътабар китоб манашу китобдир. Дарсларингиз давомида ушбу китобнинг улуғ алломалар Алийюл Қорий ва Тафтазонийлар томонидан ёзилган шарҳларини ҳам ўқиб боришларингизни маслаҳат бераман. Чунки китобнинг шарҳида жуда кўп масалалар баён этилган. Шунингдек, ушбу китоблар соф араб тилида ёзилган бўлиб, бу сизларга араб тилини энг чиройли услубда ўқиш ва талаффуз қилишингизда катта ёрдам беради” дедилар.

Шайх Абдулазиз Мансуров Ҳадис мактаби ўқитувчи ва талабалари билан ҳам учрашиб, ҳадис китобларини ўқишда ва ҳадис турларини яхши ўзлаштириб боришларини таъкидлади. Ҳозирги кунда Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан талабалар учун тайёрлаб нашр қилинган буюк бобомиз Имом Бухорий раҳматуллоҳи алайҳнинг “ал-Адаб ал-Муфрад” китобини ёд олишларини тавсия қилди. Ҳадислар маъносига жиддий эътибор қаратиб, унга амал қилишда ҳушёр бўлишга чақирди. Чунки, ҳадислардан фиқҳий, эътиқодий масалаларда ҳукм олишда мазҳаблар ўртасида турли қарашлар мавжудлигини эслатиб ўтди.

Бугунги кунда айрим ақидапарст оқимлар, оят ва ҳадисларни нотўғри талқин қилганликлари сабабли ҳам нотўғри йўлларга тушиб қолганлигини айтиб ўтди.

Шайх Абдулазиз Мансуров азалий аждодларимизнинг устоз-шогирд анъанасига мувофиқ, дарс ўтиб, яратгандан ушбу мактаб ривожи учун, уни ташкил қилишда хизмат қилган раҳбарларимиз ва барча устоз ва талабар ҳақларига дуойи хайр қилди.

Тоҳир Эвадуллаев