Бектош Бердиев,
Ўзбекистон халқаро ислом академияси ўқитувчиси

Бугунги ёшларимиз улуғ боболаримизнинг илмга интилиш ва эл-юртга хизмат қилиш борасидаги гўзал анъаналарини ҳам давом эттирмоқда. Биз бу ҳаракатни, айниқса, талабалар ғайрати ва янги етишиб чиқаётган иқтидорли қори йигитларимиз тимсолида кўрмоқдамиз.

Ҳозирги кунда ёшларимизнинг диний ва маънавий етуклигини мустаҳкамлаш мақсадида юртимизда 3 та олий ва 10 та ўрта-махсус ислом билим юртлари фаолият кўрсатиб келмоқда.

Мазкур таълим даргоҳлари талабалари орасидаги қори ва қориялар Ўзбекистон мусулмонлари идораси “Қуръони карим ва тажвидни ўргатиш” бўлими томонидан сараланган ҳолда, Халқаро Қуръони карим мусобақаларига юборилмоқда.

Жумладан, шу йил 25 август – 6 сентябрь кунлари Саудия Арабистонининг Макка шаҳрида ўтказилган 43-халқаро Қуръони карим мусобақасида вакилимиз – Тошкент Ислом институти битирувчиси, пойтахтимизнинг Мирзо Улуғбек тумани “Олтин тепа” жоме масжиди имом ноиби Ҳабибуллоҳ қори Олимжонов иштирок этиб қайтди.

Мазкур мусобақада дунёдаги 117 давлатдан 166 нафар етук Қуръон ҳофизлари қатнашди. Улар орасида вакилимиз Қуръони каримнинг тўлиқ 30 порасини тажвид қоидаси билан ёддан ўқиб бериш йўналишида қатнашди.

Мусобақа 5 йўналишда ўтказилиб, унда юқори уч ўринни қўлга киритган қориларга совринли мукофотлар топширилди. Қуръони каримни Шотибия услубида 7 хил қироатда тажвид қоидаси билан ёддан ўқиб бериш йўналишида 1-ўринни Саудия Арабистони, 2-ўринни Жазоир, 3-ўринни Чад давлатлари қорилари эгаллади.

Қуръони каримни тўлиқ 30 порасини тажвид қоидаси билан ёддан ўқиб бериш билан бирга 30 поранинг луғавий маъноларини билиш йўналишида 1-ўринни Саудия Арабистони, 2-ўринни Баҳрайн, 3-ўринни Сурия давлатлари қорилари эгаллади.

Қуръони каримнинг 30 порасини тажвид қоидаси билан ёддан ўқиб бериш йўналишида 1-ўринни Сомали, 2-ўринни Швеция, 3-ўринни Бангладеш давлатлари қорилари қўлга киритди.

Вакилимизга иштироки тўғрисидаги ташаккурнома ёрлиғи тақдим этилди. Мусобақадаги иштирокчи қорилар учун мусобақа ташкилий ҳайъати томонидан Маккаи мукаррама ва Мадинаи мунаввара шаҳарларидаги муқаддас қадамжоларга зиёрат уюштирилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ходими
Илёсхон АҲМЕДОВ тайёрлади

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

«Исроф» сўзи араб тилида «чегарадан чиқиш» ва «бир нарсани қасддан унутиш» деган маънони англатади. «Фалон ишда исроф бўлди», деган жумла миқдоридан ортиқча сарф бўлди, маъносини билдиради. Ҳадиси шарифда: «Учинчи (ювиш) шарафдир, тўртинчиси исрофдир», дейилган.

«Исроф» сўзи моддий ёки маънавий мақсадда ишлатилиши мумкин.

Роғиб Асфиҳоний айтади: «Инсон қиладиган ҳар бир ишда ҳаддан ошиш исрофдир».

Аммо бу сўз кўпроқ сарф-харажат қилишда ишлатилади. Суфён Саврий раҳматуллоҳи алайҳи: «Аллоҳ таолонинг тоатидан бошқага қилган нафақанг, агар жуда оз бўлса ҳам, исрофдир», деган.

Куни кеча ижтимоий тармоқларда исроф борасида хабар берилди. Маълумотга кўра, айни пайтда пойтахтимизда энг кўп чиқиндига ташланадиган маҳсулот бу — нон ва озиқ-овқат маҳсулотлари экан. Бу маҳсулотларни йилдан-йилга чиқиндига ташлаш ҳолатлари ортиб бораётгани маълум қилинган. Шунингдек, Тошкент шаҳрида бир кунда 2 минг 300 тонна чиқинди йиғиб олинса, шундан 3 тоннага яқини нондан иборатлиги ёзилган.

Азизлар ушбу сатрларни қоралашдан кўзланган мақсад молу мулкни зое қилишдан сақланмоғимиз ва исрофнинг луғатдаги ва истилоҳдаги маъноларини яхши билиб олиш ҳамда эслатма беришдир..

Шариф Журжоний раҳматуллоҳи алайҳи айтади:

«Исроф арзимаган нарса учун кўп мол сарфлашдир.

– Исроф инфоқда ҳаддан ошишдир.

– Исроф – кишининг ўзига ҳалол бўлмаган нарсани емоғи ёки ўзига ҳалол бўлган нарсани ейишда мўътадилликдан ортиқча, керакли миқдордан зиёда емоғидир.

– Исроф миқдорда ҳаддан ошишдир, ҳақларнинг миқдорини билмасликдир».

Муновий айтади: «Исроф ҳаддан ошишда узоққа кетишдир».

Қуръони Карим ва араб тилида исроф маъносида «табзир» сўзи ва унинг турланишлари ҳам ишлатилади. Бу сўзнинг исрофдан фарқи ҳам бор, фарқланмай, иккиси бир-бирининг ўрнига ишлатилиши ҳам мумкин.

«Табзир» сўзи уруғни сочиш маъносидан олинган бўлиб, молни ноҳақдан, орқа-олдига қарамай атрофга сочиб юборишни англатади.

Исроф сарф қилиш лозим бўлган нарсани ҳаддан ташқари кўп сарфлашдир. Табзир эса бир нарсани кераксиз жойларга сарфлашдан иборатдир. Албатта, бу нозик фарқ уламоларнинг баҳсларида ўз ифодасини топган. Воқеликда эса кўпчилик тафсирчилар ҳам исроф билан табзирнинг орасини фарқламайдилар. Қуръони Каримда исроф қаттиқ қораланган, исрофчилар турли салбий сифатлар билан сифатланган. Уларнинг оқибати яхши бўлмаслигининг хабари берилган. Бу маънони яхшироқ англаб олиш учун баъзи ояти карималарни келтириб ўтамиз.

Аллоҳ таоло Исро сурасида марҳамат қилади:

 «Қариндошга ҳаққини бер! Мискинга ва йўқсил йўлчига ҳам. Исрофгарчиликка мутлақо йўл қўйма!» (26-оят).

Қуръони Карим бой-бадавлат кишиларга ота-оналарига, қариндошларига, мискинларга ва кўчада қолганларга қўлларидаги мол-мулкдан сарфлашни амр қилиш билан бирга,

«Исрофгарчиликка мутлақо йўл қўйма!» деб амр қилмоқда.

Ислом нуқтаи назарида исрофчилик ноҳақ, ҳаром-хариш йўлларга мол-дунё сарфлашдир. Агар ноҳақ ишга, ҳаром-харишга арзимаган пул сарфласа ҳам, исрофгарчиликка йўл қўйган бўлади.

 «Албатта, исрофчилар шайтонларнинг биродарлари бўлганлар. Шайтон эса Роббига ўта ношукр бўлгандир» (27-оят).

Исрофчилар неъматнинг қадрига етмайдилар, унга шукр этмайдилар. Агар шукр этса, ҳеч бир неъматни исроф қилмаган, неъмат берувчи Зотнинг розилиги йўлида сарф этган бўларди. Исрофчилар ношукр бўлгани учун ўзларига берилган неъматни ботилга, ноҳаққа, ҳаром-харишга, маъсият ва ёмонликка сарф қиладилар. Улар бу борада шайтонга биродар бўладилар. Шайтон эса ношукрликда донғи кетгандир.

Аллоҳ таоло барчамизга исрофнинг ҳақиқатини ва оқибатини англаб етадиган ва унга қарши кураш олиб бориб, Ўзининг розилигини топадиган аброр бандалардан бўлишимизни насиб этсин!

Хуршид Маъруф тайёрлади

Бекто Бердиев,
Ўзбекистон халқаро ислом академияси ўқитувчиси

CАВОЛ: Мени 4 нафар фарзандим бор, ҳаммаси ўғил, қизим йуқ. Биламизки қиз фарзанд дўзахдан парда бўлади. Қизи борлар жаннатга тушади, дейилади. Қизи йўқ ўғли борлар ҳам шундай мақомга умид қилса бўладими ёки фақат қизи борларга айтилганми, бу гаплар?

ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Жаннатга киришга имон-эътиқод ва солиҳ амаллар, энг асосийси Аллоҳ таолонинг фазлу марҳамати сабаб бўлади. Қизларни дин-диёнатли, билим-маърифатли ва одобли қилиб тарбиялаш ҳам солиҳ амаллардан бўлиб, ҳадиси шарифда келгани каби жаннатга кириш воситаларидан биридир.
Лекин қизи борлар албатта жаннатга кираркан, деб хотиржам бўлиб қолмаслик керак. Ҳадиси шарифда келган башорат қизлар ва опа-сингилларнинг қадрини кўтариш, уларга алоҳида эътибор қаратиш ва эл орасида қиз туғилса, хафа бўлиш ҳолатларини бартараф этиш маъноларида келган. Фарзанд қизми ўғилми улар Аллоҳ таолонинг бизга берган неъматларидир. Бизнинг бурчимиз уларга тўғри тарбия бериш, дин-диёнатли, илм-маърифатли ва салоҳиятли қилиб ўстиришдир. Мана шу вазифани чиройли бажарган мўмин-мусулмонларнинг охиратда катта ажрлар олиши умид қилинади. Қиз болалар тарбиясига зиёда савоблар ваъда қилиниши — Аллоҳ таолонинг фазли марҳаматидир. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази