Аллоҳ таоло Қуръони каримда яхшилик ва ёмонлик, бахтлилик ва бахтсизликни баробар тилга олган, дейди уламоларимиз. Шунинг учун, одатда, пессимист (тушкун кайфият) инсонлар  ўзларини бахтсиз ҳис қилишлари учун қанча кўп сабаб топса, бахтли сезиш учун ҳам шунча кўп сабаб топилади. Диққат қилинг:

1.Отангиздан онангиз раҳмига ўтган  ўн миллион тирик ҳужайрадан фақат сиз тирик қолгансиз. Қолган 9999 ҳужайра ўлган;

2.Кўримсиз бир махлуқ эмас, чиройли инсон бўлиб яралгансиз;

3. Ногирон бўлиб эмас, тўрт мучангиз соғ туғилдингиз;

4.Одамлар бошпанасиз яшаган, ибтидоий даврда эмас, ҳамма шароит муҳайё бўлган даврда дунёга келдингиз;

5.Ҳар қадамда даҳшатли, заҳарли ҳайвонлар хавф соладиган чакалакзорда эмас, мўътадил юртда туғилдингиз;

6.Муттасил жазирама иссиқ ёки доимо қаҳратон совуқ ҳукмрон жойларда эмас, тўрт фасл мукаммал юртда туғилдингиз;

7.Махлуққа эмас, Холиққа сиғинадиган юртда дунёга келдингиз;

8.Қарзларингиз кўп эмас (ибодатларингиз жойида);

9.Кўнглингиз хотиржам. Чунки унга Аллоҳнинг ишқини жойлаб олгансиз;

10.Етимликда туғилмадингиз, ота-онангиз бошингиз соябони бўлиб турибди;

11.Фарзандларингиз соппа-соғ;

12.Жисмингиз соғлом, ўз қўлингиз билан овқатингизни ейсиз, ўз оёқларингиз билан танангизни кўтариб юрибсиз;

13.Пиёда эмассиз, тагингизда уловингиз бор;

14.Юртимиз тинч, тунлари хотиржам ухлайсиз;

15.Бекор қолганингиз йўқ, тайинли иш жойингиз бор;

16.Адашиб, улоқиб юрганингиз йўқ, бошингиз саждада, тилингиз дуода;

17.Маст қилувчи, ақлдан оздирувчи нарсалардан йироқсиз, Аллоҳнинг ишқидан сархушсиз...

Кўрдингизми, ўзингизни бахтиёр ҳис қилишингиз учун қанча сабаблар бор. Яна нима керак сизга...  

Дамин ЖУМАҚУЛ

Ҳаж Ислом динининг бешинчи рукни бўлиб, ҳаж қилувчи нафс поклиги ва аҳлоқ сайқалига алоҳида эътиборли бўлиши талаб этилади. Аллоҳ таоло Ўзининг  байтига ҳаж ибодатини бажариш учун чақирибдими, демак  ҳаж қилувчилар Аллоҳнинг меҳмонларидир.   Шунинг учун ҳаж қилувчилар олий даражадаги одоб билан одобланишлари зарурдир.

“Ҳаж маълум ойлардир. Кимки уларда ўзига ҳажни фарз қилса (яъни эҳромга кирса), ҳажда шаҳвоний нарсалар, фисқ ва жанжал йўқдир. Нима яхшилик қилсангиз Аллоҳ уни билади” (Бақара сураси, 197-оят).

Ҳажга отланган инсон тилини турли фаҳш, ғийбат ва ноўрин сўзлардан тийиши зарур. Ҳаждан кўзланган мақсад мукаммал равишда рўёбга чиқиши учун бир қанча қалб амаллари ва одобларни бажо келтириш лозим бўлади:

• Ҳажга кетаётган инсон  аввало Аллоҳ ризолигини тилаб, ибодатда бўлиши керак. Шунингдек, “ҳожи она” номини олиш, фахрланиш ва риёкорлик каби иллатларда йироқ бўлиши зарур.
• Барча гуноҳлардан тийилиб, Аллоҳ таолога тавба қилсин.
• Атрофида  кексалар, ота-оналари бўлса, уларнинг розилиги ва дуоларини олиш яхши амаллардан ҳисобланади.
• Кимнинг дилини оғритган, зулм  қилган бўлса, улардан сафар олдидан узр сўрасин. Ўзи ҳам кечиримли бўлсин.
• Ҳаж сафари тайёргарлиги билан овора бўлиб, намоз ва бошқа ибодатларга эътиборсизлик қилмасин.
• Кимдан қарзи бўлса, сафарга кетгунча барча қарзларни тўлаб қўйсин.
• Ҳаж сафари чоғида ҳар дақиқанинг қадрига етиб ибодат ва зикрлар билан машғул бўлиш, қўлидан келганича  одамларга яхшилик қилиш пайида бўлиши керак.
• Сафар чоғида  ғийбат, чақимчилик ва беҳуда сўзлардан тилини тийсин.
• Ҳаж давомида ҳаёллари тижоратдан ҳоли бўлган ҳолда,  қалбда ибодатларини Яратганнинг ҳузурида қабул бўлишини  чин ихлос ила сўрасинлар. 

Ҳаж сафарига борувчи аёлларга хос бўлган масалалар: 

• Аёллар эҳром ҳолатида бошларини ёпадилар, юзлари эса очиқ ҳолда бўлади. Кўйлаклар гулсиз, сидирға, ичи кўринмайдиган даражада бўлиши, тор ва қора рангда бўлмаслиги  талаб этилади.
• Сочлар доимо рўмол тагида бўлиши керак. Сочлар ибодат чоғида халақит қилмаслиги учун турмакланади ёки бирор нарса билан боғлаб олинади.
• Аёллар талбияни махфий, яъни паст овозда айтадилар. “Лаббайкаллоҳумма лабайк, лаббайка лаа шарийка лака лаббайк. Иннал ҳамда вал-неъмата лака вал мулк, лаа шарийка лак”
• Меҳмонхоналардаги хоналар тақсимотида тартибли бўлиш талаб этилади. Меҳмонхонада оз вақт бўлишликни, ҳаж сафарига нима мақсадда боришликни доим ёдда сақлаган ҳолда элликбошининг кўрсатмаларига қатъий амал қилиш шарт.
• Меҳмонхоналардаги хоналар озодалигига эътибор бериш, сувни исроф қилмаслик талаб этилади.
• Меҳмонхоналарда ҳам сатри аврат қоидаларига амал қилиш лозим.
• Ошхонадаги тартиб-интизомга қатъий риоя қилиш керак.
• Шахсини тасдиқловчи ҳужжат (кўкрак нишони) ва меҳмонхона ташриф қоғози (визитка)си доим ёнида олиб юриш керак.
• Ибодат ёки бошқа ҳолатларда меҳмонхонадан ташқарига чиқиладиган бўлса, калитни топшириб кетиш зарур.
• Ибодатлар учун масжидда қолинадиган бўлса ёки  бошқа ишлар юзасидан элликбошини огоҳлантириб қўйиш лозим.
• Ибодат вақтларида аёлларнинг ҳайз кунлари бошланиб қолса, Каъба тавоф қилинмайди, намоз, Қуръон ўқилмайди. Қолган амаллар тўлалигича қилинади. Умра зиёрати ҳайз кунларига тўғри келиб қолса аёл шифокорлар билан маслаҳатлашиб  иш кўрилади.
• Аёллар камида уч киши бўлиб юриши, кечаси ёлғиз  юрмасликлари лозим. Масжид узоқда бўлса,  шахсий автомобилларга ўтирмаслик, фақат таксилардан фойдаланиш тавсия этилади.
• Масжидул Набавийдаги бир ракаат намознинг савоби минг ракаат намозга, Масжидул Ҳарамдаги бир ракаат намознинг савоби эса юз минг ракаат намоз савобига тенглигини доимо эсда сақлаб, вақтни ғанимат билиб, доимо ибодатда бўлиш керак.
• Ҳаж ва умра охирида аёлларнинг сочларидан, соч учидан бир бармоқ айлантирарлик узунлигида соч кесилади. Соч узун бўлса, сочнинг учидан, соч калта бўлса ўнг томонда қайчи билан кесилади. Эҳромга киришдан олдин шуларни ҳисобга олиш керак.
• Ҳажга борувчи аёллар ибодат вақтида улкан ажрлар берилиши ҳисобга олиб, бировларнинг ҳақига, молига  ҳиёнат қилмаслик, атрофдагилар билан жанжалмаслик, ўзи ва бошқалар учун савобли амаллар қилишга ҳаракат қилиши талаб қилинади.
• Бегоналардан аудио, видео тасмалар, турли китоблар олмаслик талаб этилади.
• Ҳамхоналарда кексалар бўлса, қўлдан келганича ёрдам бериш тавсия этилади.
• Биз Абу Ҳанифа мазҳабига мувофиқ ибодат қиламиз, шунинг учун ибодат вақтида бошқа мазҳабдаги аёлларнинг ибодатларига эътибор бермаслик талаб этилади.
• Ҳозирги вақтда тасбеҳлар, жойнамозлар ўзимизнинг юртда ҳам сероб бўлгани боис у ердан юк қилиб кўтариб юрмаслик, уйда қолган фарзандлардан тасбеҳ,  жойнамоз ва бошқа нарсаларни уйга олиб келиб қўйишлари тавсия этилади.
• Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг масжидларида ёки Каъбага  матоларни турли ниятларда суртиш,  Уҳуд тоғи тупроғидан олиб кетиш, Уҳуд тоғига қараб намоз ўқишнинг бидъат амаллардан эканини аниқ билиш зарур.
• Самолётда, меҳмонхоналарда, масжидлардаги таҳоратхоналарда покизаликка қатъий эътибор бериш талаб этилади.
• Ҳажга бораётганлар нима мақсадда кетаётганлигини аниқ билиб олишлари лозим, шунингдек, ибодат вақтларида аёлларни пардозланиб юришлари ман этилади.
• Ибодатларни тугатиб меҳмонхонага қайтиш йўли ёддан кўтарилган вақтда саросимага тушмаслик, яқин атрофдаги полиция ёки бирон кишига бейжик ва меҳмонхона ташриф қоғози (визитка)ни кўрсатиш мақсадга мувофиқдир.
• Шифокорлар доим хизматда бўлганлиги боис ўзингизми, ҳамхонангизними тоби қочиб қолса, дарров шифокорга мурожаат қилиш зарур.
• Меҳмонхоналарда юк йўқолиш каби ҳодисалар бўлганида, дарҳол элликбошига мурожаат қилиш керак.
• Ҳаж сафарига кетаётганда ва қайтишда аэропорт маъмурияти томонидан талаб этилган меъёрдан ортиқ юк олмаслик талаб этилади.
• Тошкент аэропортига қайтиб келингандан кейин жомадон ёки юклар йўқолгани маълум бўлса, жомадон учун берилган чиптани элликбоши билан биргаликда аэропорт маъмуриятига топширилади.
• Ҳаж сафаридан қайтиб келгандан кейин мусулмон кишига хос бўлган ишларни мукаммал бажаришда, маҳалла ва жамоат ишларида, тўй ва маъракаларни исрофгарчиликсиз ўтказиш, ёшлар тарбиясида  ибрат бўлишлари  тавсия этилади. Хайрли амалларда давомли бўлиш икки дунё саодатига эриштиради.

Ҳаж сафари давомида бажарган ибодатларингиз Аллоҳ таоло даргоҳида ҳусни мақбул даражасида бўлишини, мабрур ҳаж насиб этишини тилаб қоламиз.

Мунира АБУБАКИРОВА

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси  мутахассиси

History conceals many secrets in itself. The way made by humanity so far, is reviewed again and again from different sides and treatments, but there is always something new to learn. Until today scientist are struggling in fame of truth, this  fact has not been changed since then, in reality.

Ibn al-Haytham said, “If learning the truth is the Scientist’s goal, then he must make himself the enemy of all that he reads”.

Ibn al-Haytham medieval scientist, whose name in 2015 was found by UNESCO worth to be written together with Al-Beruniy, Al-Farghani, Ibn-Sina, Euclid, Plato for his great contributions to the human civilization. The story of ibn al-Hayhtam is not less interesting than his inventions.

One day he decided to occupy himself with science. He made thousand of inventions, which continue surprising even modern people of the developed world. He contributed the number of sciences as: vision, optics, light, physics, technics, geography, mathematics and many other. Medieval Syrian scientist ibn Abi Usaybi refers in his book “Source of information about different kinds of doctors” about 92 works of Ibn Al-Haytham, according to which 89 of those works are inducted to mathematics, astronomy, optic and mechanics. His most famous work is  “Book of Optics”(Kitab al-Manazir). One of his great inventions was the project of the dam which could help to control The Nil. Hearing this, king of Egypt al-Hakim from clan of Fatimids’ invited ibn al-Hayhtam to realize his project. After arriving to Egypt ibn al-Hayhtam discovered that it was impossible to put into execution his draft in those conditions and just 1000 years later in XX century his idea was materialized. Angry king ordered to seize and keep in house arrest the scientist. He forcedly pretended to be madman to survive. Only after the king’s death he was set free, by former king’s incomer and continued functioning. This beautiful and interesting story that enriched mysterious life of medieval world ended in 1040 Cairo, a brilliant representative of those times Abu Ali al-Hasan ibn al-Haytham al-Basri leaved this world.

Perhaps ibn al-Hayhtam meant in his famous quotation (written above) severities in scientific activity. Nature is full of mysteries and if anyone wants to approach the truth in what he explores, then he must be very attentive in searching the verity, for those objects of exploration are enemies to a scientist, naturally one have to make not a few efforts to learn the truth from his foe. Some of the remarkable qualities of Alhazen (Latinized version of ibn al-Hayhtam’s name) was that “he always used to verify his theories by experiments. Of course he did not received the  right answers each time, taught us to ask right questions...” these characteristics were given to him by today’s scientists in International Year of Light 2015. In given year a campaign in honor of ibn al-Hayhtam was formed by King Abdulaziz Center for World Culture in partnership with UNESCO.

Culture centers, museums, schools and other educational institutions worldwide led campaign in honor of muslim scientist. Interactive experiences, live shows, staged experiments, exhibits, workshops, educational materials and high-profile talks took place under motto “1001 Inventions and the world of Ibn al-Hayhtam”.

By initiative of internationally acclaimed singer, songwriter, composer Sami Yusuf, who in his humanitarian work serves as both a UN Global Ambassador for the World Food Program and as a UN Elite Ambassador for the World Interfaith Harmony Week, in cooperationwith award-winning producer Ahmed Salim released short film devoted to  ibn al-Hayhtam’s life.

Many centuries past after his death Ibn al-Haytham’s name was repeatedly spread all over the world because of his invaluable part of benefit to the human civilization.

Fatima JALAL,

Tashkent islamic university

Prepared by  2^nd year student of religious sciences.

Жорий йилнинг  2-июль куни Польшада БМТнинг Фан, таълим ва маданият масалалари бўйича халқаро ташкилоти – ЮНEСКОнинг навбатдаги йиғилиши бўлиб ўтди. Йиғилиш кун тартибига кўра, Озарбайжон, Эрон, Иордания, Туркия ва Бирлашган Араб Амирликлари ва бошқа мамлакатлардаги қатор тарихий ҳудудларни Бутунжаҳон маданий ёдгорликлари рўйхатига киритиш масаласи кўриб чиқилди.

Фаластиннинг “Ал-Иброҳимий” масжиди жойлашган Ҳеврон ёки Ал-Ҳалил қадимий шаҳри Иордан дарёсининг ғарбий қирғоғида Иурессалимдан 30 км узоқликда жойлашган дунёдаги энг қадимий шаҳарларидан бири ҳисобланади.

Қўмитанинг 7-июл куни бўлиб ўтган сессиясида Ҳеврон шаҳри билан бирга Буркина-Фасода жойлашган В-Арли-Пенджари табиий қўриқхонаси ҳам ушбу рўйхатга киритилди.

Маълумот учун, Ўзбекистон Республикаси ЮНEСКО халқаро ташкилотига 1993 йилда аъзо бўлган эди. Ҳозирда юртимиздаги кўплаб тарихий ёдгорликлар, хусусан, Ичан қалъа, Бухоро ва Шаҳрисабзнинг тарихий марказлари, Самарқанд ва Ғарбий Тьян-Шан ҳудудлари Бутунжаҳон маданий ёдгорликлар мероси рўйхатига киритилган. 

Халқаро алоқалар бўлими

Жорий йилнинг 10-12 сентябрь кунлари Германиянинг Мюнстер ва Оснабрюк шаҳарларида самовий динлар уламолари иштирокида “Терроризмга қарши кураш ва бутун дунёда тинчликни сақлаш” мавзусида “Динлараро мулоқот” номли халқаро конференция бўлиб ўтади. Ушбу халқаро Конференцияни Германия канцлери Ангела Меркел ҳоним очиб беради.

Ушбу муҳим тадбирда Африка давлатлари номидан Нигерия Президенти Муҳаммад Бухорий, Европа Парламенти вакили Антони Таянилар ташриф буюришади.

Мазкур конференция мулоқот мавзусининг марказида динлараро ва маданиятлараро мулоқот, тинчлик ва осойишталикни сақлаш ҳамда фарқланишларга барҳам бериш масалалари қўйилган.

Конференция ташкилотчиларидан бири: “Дин бу – тинчлик ва осойишталикни таъминлайдиган, ўз ўрнида, одамларни бағрикенг бўлишга чақирадиган муқаддас таълимотлар йиғиндисидир. Ушбу конференция самовий дин вакиллари ўртасида ўзаро бирдамлик муҳитини шакллантиради”, дея таъкидлаб ўтди.

3 кун давом этиши кутилаётган ушбу халқаро конференциянинг тантанали ёпилиш маросими 12 сентябрь куни Оснобрюк шаҳар ҳокимлиги биноси қаршисида бўлиб ўтади.

Ўзбекистон мусулмонлар идораси

халқаро алоқалар бўлими