Барча бандалар биринчи навбатда уларни Яратган Зот – Аллоҳ таолони севмоғи лозим. Чунки Аллоҳ таолони севиш У учун адо этиладиган ибодатларнинг энг афзали ва шарафлисидир.

Аллоҳ таоло Ўз каломи шарифида шундай марҳамат қилади:

...وَالَّذِينَ آَمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ ...

“...Иймон келтирганларнинг Аллоҳга бўлган севгилари эса кучлироқдир...” (Бақара сураси, 165-оят).

Ушбу ояти каримадан биламизки, Аллоҳни севиш мўмин-мусулмонларнинг сифати, иймон белгисидир. Қолаверса, бизларни инсон қилиб яратган ва кўплаб неъматлар инъом қилган Зотни қандай қилиб севмаслик мумкин?!

Шунингдек, барча мўмин-мусулмонларга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни севиш ҳам фарз ҳисобланади. Чунки Ул зот бизларга Аллоҳ таоло ва Унинг висоли, жаннатул-фирдавс ва унинг неъматлари ва икки дунё саодатига элтадиган йўлларни кўрсатиб берган Зот эдилар. Бир сўз билан айтганда, бу муҳаббат Аллоҳ таолонинг шариатига чорлаган, омонатни мукаммал етказган Зотга нисбатандир.

Аллоҳ таоло ҳар бир мусулмон кишига Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васалламнинг севишни буюрган. Зотан, иймон муҳабатсиз мукаммал бўлмайди. Ҳақиқий муҳаббат эса Пайғмбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламни ҳар нарсадан устун қўйишдир. Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда шундай марҳамат қилинади: “Ота-онаси, фарзанди ва ҳамма инсонлардан кўра суюклироқ бўлмас эканман, бирортангиз ҳақиқий мўмин бўла олмайсиз” (Имом Муслим ривояти).

Тўғри, инсон ҳаётда фарзанди, яқинларини яхши кўради. Бироқ Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизлардан сўраётган муҳаббат барчасидан ҳам кучлироғидир. Абдуллоҳ ибн Ҳишом розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисига бир эътибор қаратайлик-а!: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳунинг қўлларини ушлаб турганларида Умар: “Ё Расулаллоҳ, мен ўзимдан кейин энг биринчи сизни яхши кўраман”, деди. Шунда Пайғамбар алайҳиссалом: “Йўқ, жоним қўлида бўлган Зот ҳаққи ўзингдан ҳам яхшироқ кўрмагунингча”, - дедилар. Умар: “Аллоҳни ўртага қўйиб айтаманки, ҳозирдан эътиборан ўзимдан ҳам яхшироқ кўраман”, - деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ана энди бўлди, эй Умар”, - деб марҳамат қилдилар (Бухорий ривояти). Умар розияллоҳу анҳу дастлаб инсонийлик табиатларидан келиб чиқиб жавоб берган эдилар. Чунки, одатда инсон ўзини яхши кўради. Бошқани севдим дейди-ю, аслида ўзининг ошиғи бўлади. Кимнидир севиш маъшуқнинг гўзаллигига боғлиқ бўлганида дунёдаги барча инсонлар фақат битта инсонни севиб қолишлари керак эди. Ҳолбуки воқеликда бундай эмас. Чунки ҳар бир инсон ўзи лаззат оладиганларнигина яхши кўради, ўзи ҳузур қилгани учунгина уни харидори бўлади. Бир улуғ зотдан “инсон нега ўзининг айбларини кўра олмайди?” деб сўрашганида “чунки инсон ўзининг ошиғи бўлади, ошиқ эса маъшуқнинг айбларини кўрмайди” деб жавоб берган экан. Демак, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам анашу фитрий муҳаббатдан ҳам устун ва асл севгини бизлардан сўраяптилар.

Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламни яхши кўриш дегани У зотнинг суннатларига эргашиш, қайтарганларидан қайтиш демакдир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни севиш эса Аллоҳни севиш демакдир. Кўпчилик инсонлар Аллоҳни севиш учун нима қилиш керак ўзи деган саволларни беради. Бунинг жавобини эса биз Қуръони каримдан олишимиз мумкин: Аллоҳ таоло “Аллоҳ уларни севадиган ва улар ҳам Уни севадиган” деб марҳамат қилган. Эътибор беринг, банда Аллоҳни севиб қолиши учун аввал Аллоҳ уни яхши кўриши шарт қилиняпти. Шунинг учун ҳам “Аллоҳ уларни севадиган” деган жумлани биринчи келтиряпти. Энди, “Аллоҳ яхши кўриши учун нима қилиш керак?” деган саволнинг жавобини ҳам Қуръони каримдан топамиз:

 قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ 

“Айтинг (эй, Муҳаммад!): “Агар Аллоҳни севсангиз, менга эргашингиз. Шунда Аллоҳ сизларни севади ва гуноҳларингизни мағфират этади. Аллоҳ кечирувчи ва раҳмлидир” (Оли Имрон сураси, 31-оят).

Агар сиз муҳаббатингиз чин эканлигини билмоқчи бўлсангиз қаранг: одамларнинг барчаси бир томон бўлса-ю Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари бир томон бўлса ва сиз суннатни танласангиз, демак севгингиз чин экан. Аксинча бўлса минг яхши кўраман деганингиз билан бу қуруқ ёлғон, ёки қусурли бир туйғу бўлади.

Бундан ташқари, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга алоқадор, У зот яхши кўрганларни ҳам яхши кўриш ҳақиқий муҳаббатнинг белгисидир. Шунингдек У зотни кўришга ошиқиш, бунинг учун ҳар нарсага ҳам тайёр бўлиш, висол иштиёқи ҳар нарсадан ҳам афзал эканлигини ҳис қилиш ҳам чин муҳаббатнинг нишонасидир. Чунончи, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мени энг кўп севадиганлар мендан кейин келиб мени кўриш учун яқинлари ва мол-у  дунёсидан ҳам вос кеча билишга тайёр инсонлардир”, - деганлар (Имом Муслим ривояти).

Яна шуни айтиб ўтиш лозимки, У зотни ҳузурларида баланд овозда гапирмаслик ҳам муҳаббатга киради. Аллоҳ таоло Ҳужурот сурасида шундай марҳамат қилган:

 يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ 

“Эй, иймон келтирганлар! Амалларингиз ўзингиз сезмаган ҳолингизда зое бўлиб кетмаслиги учун сизлар овозларингизни Пайғамбарнинг овозидан юқори кўтармангиз ва унга бир-бирларингизга баланд овоз (дағал сўз) қилгандек баланд овоз қилмангиз!” (Ҳужурот сураси, 1-2 оятлар).

Ибн Касир ушбу ояти кариманинг тафсирини қуйидагича келтиради: “Уламолар мазкур ояти каримага кўра Пайғамбаримизнинг қабрлари олдида баланд овозда гапириш ҳам макруҳ дейишган”.

Аллоҳ таоло барчаларимизни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни чин маънода яхши кўрадиган ва эргашадиган, қиёматда шафоатларига лойиқ бандаларидан қилсин! Омин!(давоми бор)

Жалолиддин Ҳамроқулов

Тошкент ислом институти “Таҳфизул Қуръон” кафедраси мудири,

Тошкент шаҳар “Новза” жоме масжиди имом-хатиби

Саҳоба, буюк фақиҳ, мужтаҳидлардан бири, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг хизматларида бўлган зотлардан бири Абдуллоҳ ибн Масъуд ибн Рофия ибн Ҳабиб Хузалий 590 йил туғилганлар. Қуръони каримни яхши ўрганган, жуда кўп ҳадис эшитган ва ёд олган саҳобий эдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг оғизларидан эшитиб ҳифз этган, тафсир илмининг энг моҳири бўлганлар.

Абдуллоҳ ибн Масъуд Маккада қурайшликлар орасида Қуръони каримдан сабоқ берган, мақоми Иброҳимда “ар-Раҳмон” сурасини очиқ-ошкор ўқиган, “Бадр”, “Уҳуд” ва бошқа барча жангларда қатнашганлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотларидан сўнг Куфа хазинасининг бошлиғи бўлганлар. Усмон розияллоҳу анҳу даврида Мадинага келиб, шу ерда 63 ёшларида (653-йил) вафот этганлар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Арқаманинг ҳовлисига кирмасларидан аввал, Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу у зотга иймон келтириб улгурган эдилар. Бунинг натижасида, Расулуллоҳ соллаллаҳу алайҳи васалламга эргашиб, иймон келтирганларнинг олтинчисига айландилар. Демак, у зот Исломга энг эрта кирганлардан эканлар. Абдуллоҳ ўзининг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан илк бор учрашувларини қуйидагича ҳикоя қиладилар: “Мен ўспирин йигит эдим, Уқба ибн Муъайтнинг қўйларини боқиб юрганимда ёнимга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ва Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу келиб: “Бизга беришинг учун сенда бироз сут топиладими?”, деб сўрашди. Мен эса уларга: “Мен бир омонат қўйилган кишиман, сизларни суғора олмайман”, дедим. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сенда бир ёшга тўлиб, ҳали қочмаган қўй борми?”, деб сўрадилар. Мен: “Ҳа”, дедим. Сўнгра ўша қўйни келтирдим. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ўша қўйни ушлаб, елинини силаган ҳолда Аллоҳ таолога дуо қила бошладилар. Бирдан қўйнинг елини катталашиб кетди. Сўнгра Абу Бакр розияллоҳу анҳу ўртаси чуқурча бўлган бир тошни келтирдилар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам сутни соғиб, аввал, ўзлари, сўнгра Абу Бакр розияллоҳу анҳу ичдилар, мен ҳам ичдим. Кейин эса у зот қўйнинг елинига қарата: “Кичрай”, дейишлари билан, дарҳол кичрайиб ўз ҳолига қайтди. Шундан сўнг мен Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ёнларига бориб, у зотга: “Шу сўзларингизни менга ҳам ўргатинг”, дедим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, сен таълим берилган йигит экансан”, дедилар.

Абдуллоҳ ибн Масъуд Аллоҳнинг элчиси Роббисига дуо қилиб, ҳалигача сути соғилмаган қўйнинг елинини силаганларини, натижада ўша елиндан Аллоҳнинг қудрати билан чанқаганлар учун покиза сут чиққанлигини кўриб ҳайратга тушиб қолдилар. Албатта, Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ўша соатларда бу буюк Пайғамбарнинг энг оддий бир мўжизасини кўриб турганликларини ва яқин келажакда бу Аллоҳнинг севимли элчисидан оламни ҳайратда қолдирадиган, бутун коинотни нури ҳидоятга тўлдирадиган буюк мўжизаларни кўришини хаёлларига ҳам келтирмаган эдилар.

Балки, ибн Масъуд ўша пайтда фақир, заиф бир йигитча бўлиб, Уқба ибн Муъайтнинг қўйларини боқиб юрувчи хизматкор ўлароқ, яқин кунларда Аллоҳ уни ҳидоят этиб, мўминлар сафига қўшганидан кейин ушбу буюк мўжизаларнинг бирига айланган ҳолда, ўз иймони билан Қурайш мушрикларининг кибр-ҳавоси, зулм ва ситамларини енгиб, улар устидан ғолиб бўлишини ҳаёлига ҳам келтирмаган эдилар.

Исломдан аввал у зот Қурайш мушриклари ўтирган мажлиснинг ёнидан ўтишга журъат ҳам қила олмасдилар. Борди-ю ўтадиган бўлсалар ҳам, бошларини қуйи қилган ҳолда, қадамларини тез-тез ташлаб, ўтиб кетардилар. Аммо Исломни қабул қилганларидан сўнг, Каъба атрофида тўпланиб ўтирган барча Қурайш зодагонларининг тепаларига келиб, ўзларининг ёқимли ва таъсирчан овозлари билан, товушларини баланд кўтариб Аллоҳнинг каломини тиловат қила бошладилар.  Сўнгра бироз жим тургач, яна қироатини давом эттирдилар. Қурайш бошлиқлари кўзларига ва қулоқларига ишонмай, эсанкираб қолишди. Наҳотки, мана шу йигитча уларнинг кибр-ҳаволарига ва қувватларига қарши тураётган бўлса? Ахир, бу ўспирин йигит ўзларининг хизматкорларидан бири бўлиб, қўйларини ўтлатиб юрувчи фақир ва қашшоқ Абдуллоҳ ибн Масъуд-ку! Мушриклар Абдуллоҳ ибн Масъуднинг бу қилган ишларини кўтара олмай, у зотни савалай бошладилар. Асҳоблари у зотни ўз уйларига олиб борар эканлар, “Биз сенга шу нарса етишидан қўрққан эдик”, дедилар. Шунда Абдуллоҳ ибн Масъуд “Мени ўз ҳолимга қўйинглар, мен яна бориб мушрикларга Қуръон тиловат қиламан”, дедилар.

У зот табиатан жуссалари кичик бўлса ҳам, шижоатлари жуда кучли эди. У зот Қуръони карим тиловати борасида ҳам бошқа саҳобаларга қараганда моҳирроқ эдилар. Барчамизга у зот каби солиҳ, Қуръонда моҳир бўлиш насиб этсин. Омин!

Абдулбасир КАМОЛОВ

“Кўкалдош” ўрта махсус ислом   билим  юрти талабаси

Аллоҳ таоло Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга умрлари давомида кўплаб синовларни юборди. Хулқлари Қуръон билан сифатланган Набийимиз Аллоҳ талонинг ушбу оятига амал қилиб яшадилар: «Бас, (эй муҳаммад) сиз ҳам матонатли пайғамбарлар сабр қилганларидек сабр қилинг ва (тушадиган азобни) қистаманг (Аҳқоф сураси, 35-оят).

Набийимиз алайҳиссаломнинг умрлари давомида кўрган синовларининг энг оғири бу “Тоиф” воқеаси эди. Урва ибн Зубайр розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: “Абу Толиб вафот этганидн сўнг, Пайғамбаримиз алайҳиссаломга ўз қавмлари томонидан бўлган азиятлар янада кўпайди. Макка мушрикларига қарши туришда ёрдам беришар деган умидда, Зайд ибн Ҳориса розияллоҳу анҳу билан биргаликда Тоифдаги “Сақиф” қабиласи томон отландилар. У ерда Набийимиз алайҳиссаломни “Сақиф” қабиласидагилар тан олмадилар, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни масхара қилдилар ва у зотнинг йўлларига икки қатор бўлиб туриб, тошлар ота бошладилар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Зайд ибн Ҳориса розияллоҳу анҳуни ҳимоя қилишларига қарамай у зотнинг оёқларидан қон оқарди, шу ҳолда тоифликларнинг узумзорлари томон бордилар. Набийимиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам у ерда маҳзун бўлганча Аллоҳ таолога дуо қилдилар. Шунда ҳам тоифликларнинг зиддига эмас балки, Аллоҳ таолодан бу синовга янада сабрларини зиёда қилишини сўраб дуо қилдилар.

Аллоҳим бизларни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга  ҳақийқий, муҳаббатли уммат бўлишимизни насиб айла.

Ойбек МАЪРУПОВ

Кўкалдош ислом ўрта махсус билим юрти талабаси