Бугунги кунда бутун дунё аҳолисининг 1 миллиарддан ортиғида, яъни еттита кишидан камида биттасида муайян бир турдаги ногиронлик мавжуд бўлиб, барча ногиронларнинг 100 миллиондан ортиғини болалар ташкил этади.

Ҳар йили 3 декабрь санасида ногиронлиги бўлган шахслар кунининг нишонланишидан асосий мақсад бутун дунёда амалга ошириладиган дастур ва лойиҳаларда ногиронлар бошқа ногирон бўлмаган кишилар билан тенг ҳуқуқлилик асосида иштирок этишини, ногиронларнинг манфаатлари, ҳуқуқлари инобатга олинишини, барча мамлакатларда ногиронларнинг қадр-қимматини ҳимояловчи қонунлар ва тартиб-таомилларнинг жорий этилишини таъминлаб, барча учун очиқ ва дўстона бўлган жамият қуришдан иборатдир.

Ўзбекистонда ҳам ногиронлиги бўлган шахсларнинг манфаатларини ҳимоя қилиш, уларни жамиятимизнинг тўлақонли аъзоси эканликларини кўрсатиш мақсадида турли тадбир ва ислоҳотлар амалга оширилмоқда.

Буни 1 декабрь куни Ўзбекистон Президенти томонидан “Ногиронлиги бўлган шахсларни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармоннинг имзоланганида кўриш мумкин. Ушбу фармонда авваллари ногиронларни камситиш сифатида ишлатилган “ногирон” сўзи ўрнига “ногиронлиги бўлган шахс” иборасининг қўлланилиши белгиланган.

Бундан ташқари, ушбу фармонда ногиронлиги бўлган шахсларга қулайлик яратиш учун жамоат транспортини пандуслар, алоҳида жойлар билан, бекатлар ва маршрутларни эшиттирувчи, электрон маълумотлар таблолари каби махсус воситалар билан жиҳозлаш, улардан эркин фойдаланишни босқичма-босқич таъминлаш бўйича жойларда ногиронлиги бўлган шахсларнинг ижтимоий ҳимояси ва мослашуви самарадорлигини оширишга оид чора-тадбирлар ишлаб чиқилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан ҳам ногиронларни ижтимоий ҳимоя қилиш мақсадида турли тадбирлар амалга ошириб келинмоқда. Шундай тадбирлардан бири сифатида Гемотология ва қон қуйиш илмий текшириш институтининг клиникасида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари номидан лейкемия билан оғриган бемор болаларга совғалар, тиббиёт буюмлари улашилганини келтириб ўтиш мумкин.

Ушбу савобли ишлар “3 декабрь – Халқаро ногиронлар куни” муносабати билан муносабати билан амалга оширилди.

Маълумот учун, дунё аҳолисининг “энг катта озчилигини” ташкил этувчи ногирон кишилар, одатда, ногирон бўлмаган кишилардан фарқли ўлароқ, соғлиги сустроқ, таълим соҳасидаги ютуқлари камроқ, иқтисодий имкониятлари чекланган ва моддий шароити ҳам ёмонроқ бўлади. Бунинг сабаби улар учун яратилган қулайликларнинг етишмовчилигидир. Бундай етишмовчилик уларнинг ҳар кунлик ҳаётида кўплаб тўсиқларни туғдиради.

Халқаро ногиронлар куни 1992 йилда қабул қилинган БМТ Бош Ассамблеясининг 47/3-рақамли қарорига биноан нишонлана бошлади.

ЎМИ матбуот хизмати

Масжид – Аллоҳнинг байти. Масжидда Аллоҳ таолога ибодат қилинади, зикр ва тасбеҳ айтилади, Каломи тиловат қилинади. Масжидга кирган ҳар бир мусулмон бутун вужуди, борлиғи, қалби ва фикрини  Аллоҳ таолога ибодат қилишга қаратиб, Роббил оламинга ҳақиқий банда эканини изҳор қилади. Масжид – ана шундай муқаддас макон.  Қуръони каримда бу ҳақда шундай дейилган:

وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا  

яъни: “Албатта, (барча) масжидлар Аллоҳникидир. Бас, (масжидларда) Аллоҳ билан қўшиб яна бирор кимсага дуо (ибодат) қилмангиз! (Жин сураси, 18-оят).

  إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آَمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآَخِرِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآَتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسَى أُولَئِكَ أَنْ يَكُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِينَ

Аллоҳнинг масжидларини фақат Аллоҳга ва охират кунига имон келтирган, намозни баркамол ўқиган, закот берган ва фақат Аллоҳдангина қўрққан кишилар обод қилурлар. Айнан ўшалар ҳидоят топувчилардан бўлишлари мумкин.

Масжидни обод қилиш деганда, уни моддий ва маънавий обод қилиш тушунилади. Намозхонлар учун барча шароитлари яратилган тарзда масжидни барпо этиш, уни озода ва покиза сақлаш, нураган ёки яроқсиз ҳолга келган бўлса уни таъмирлаш ёки янгидан қуриш кабилар моддий обод қилиш дейилади. Алҳамдулиллаҳ, юртимизда масжидларни обод этиш борасида асрларга татигулик ишлар амалга оширилди. Кўплаб янги масжидлар қурилди. Эскилари таъмирланди, яроқсизлари қайтадан барпо этилди. Айниқса, охирги йилларда бу соҳадаги ишлар янада ривожланиб, барча масжидлар энг замонавий асбоб-ускуналар билан жиҳозланди. Бу борада қанча фахрлансак арзийди, Ҳозир ҳар қандай шаҳар ва қишлоқдаги энг кўркам ва ҳашаматли, ҳар тарафлама шароитлари яхши намунали бинолари – масжидлардир, десак хато бўлмайди. Бундай ютуқ ва мувофақиятларга эришиш осон бўлгани йўқ. Бу ишлар неча йиллар давомида қанчадан-қанча заҳматлар, қийинчиликлар эвазига, тинимсиз ҳаракатлар қилиниб ҳомийларга,  оддий халқга мурожаат қилиш орқали ҳашар  йўли билан бўлса-да, имом хатиблар ва масжидга холис хизмат қилишга астойдил бел боғлаган саховатпеша инсонлар ёрдами қолаверса, раҳбариятнинг қўллаб-қувватлаши самараси ўлароқ амалга оширилди.  

Дарҳақиқат, битта масжид қуриш ёки уни обод этишнинг савоби динимизда энг катта савобли иш саналади. Бу ҳақда кўплаб ҳадисларда баён этилган. Жумладан,

عَنْ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ رضي الله عنه قَالَ سَمِعتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ

 "من بَنَى مَسْجِدًا يَبْتَغِي بِهِ وَجْهَ اللَّهِ بَنَى اللَّهُ لَهُ مِثْلَهُ فِي الْجَنَّةِ"

яъни: Усмон ибн Аффондан ривоят қилинади, у киши: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Ким Аллоҳдан савоб умидида битта масжид қурса Аллоҳ таоло унга жаннатда шунга ўхшаган бино қуради”, деганларини эшитганман”, дедилар (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Ҳазрати Усмон розияллоҳ анҳу масжид  ан-Набавийни кенгайтириб қайта қуришни бошламоқчи бўлганларида баъзи саҳобийлар эътироз билдириб: “Расулуллоҳнинг даврида бўлмаган бу ишлар, агар мумкин бўлганида Расулуллоҳнинг ўзлари кенгайтириб ҳашаматли қилиб қайта қурган бўлар эдилар” деганлар. Ҳазрати Усмон розияллоҳ анҳу эса уларга мазкур хадиси шариф ила жавоб берганлар. Шундан кейин  масжидларни кенгайтириб қайта қуриш, таъмирлаш ва ҳашаматли қилишга  умумий рухсат берилган.  Лекин бу борада ҳам чегара бўлиши керак. Акс ҳолда ким ҳашаматли, кўркам, баланд, савлатли, ҳайбатли ва гўзал қилиб қуриш баҳонасида бир-бири билан мусобақалашиб, натижада масжид қуришдан асосий мақсад нима эканини унутиб қўйишади, холислик, самимият  ва Аллоҳнинг розилиги эса эътибордан четта қолади. Нафақат дунёнинг ривожланган мамлакатларидаги масжидлар, балки ўзимизнинг юртдаги баъзи масжидларда ҳам айнан ана шундай салбий оқибатлар кўзга ташланиб қолаяпти. Кимгадир бу фикрларимиз ёқмаслиги мумкин, лекин биз бу гапларни чуқур мулоҳаза қилганимиздан кейингина айтаяпмиз. Чунки масаланинг иккинчи тарафи ҳам бор, аввало, масжид ўта қимматбаҳо безаклар, ранг-баранг нақшлар, ҳаттоки тилла суви юритилган ҳошиялар ила безатилган бўлса, намозхоннинг  хаёлини чалғитади, қалбини ва бутун фикрини Аллоҳнинг зикридан, намоздан ва ундаги хушуъдан чалғитиб  машғул қилиб қўяди. Масжидга кирган намозхон худди музейга киргандай бўлиб атрофни тамоша қилишдан бошқа нарсани ўйламай қолади. Энди ўйлаб кўринг-чи, ана шу салбий ҳолатларга сабабчи бўлаётган кишилар қанчадан-қанча маблағ сарф қилиб, ёки масжидга тушган пулларни ана шундай безакларга ишлатиб бирор савоб олармикан?  Аслида шундай ишларга масъул бўлганлар масжид маблағи  омонат эканини унутмасликлари ва бунинг жавобгарлиги ўта оғир эканини доимо ёдда тутишлари керак. Қолаверса, чекка ҳудудларда кўпгина масжидлар ночор аҳволда қолиб, ҳаттоки баъзи бир тўловлар борасида қарзга ботаётганларини ҳам унутмаслик керак.

Аллоҳга беадад ҳамду санолар бўлсинки охирги пайтларда ҳурматли юртбошимиз ташаббуслари билан юртимизда кўплаб масжидларнинг шароитларини яхшилаш мақсадида қайта қуришга рухсат бериляпти. Ундан ташқари, янги масжидлар ҳам қад кўтаряпти.  Келажакда эса иншаАллоҳ яна кўплаб масжидлар бино қилиниши режалаштириляпти.  Олдимизда шунча хайрли ва буюк ишлар турганида бир неча масжид қурса бўладиган маблағни манманлик, риёкорлик ёки яна қандайдир мақсадлар ила исроф қилиб юбориш инсофданмикан? Шу ўринда бир ҳаётий воқеани эътиборингизга ҳавола этмоқчиман: вилоятлардан бирида (қайси вилоят экани сир бўла қолсин) янги ишга жойлашган имомлардан бири масжидни ўта ночор  аҳволда бўлгани учун қайта таъмирлашга қасд қилган. Лекин ҳеч қанча ўтмасдан бутун умидлари пучга чиқаёзган. Чунки биласиз, баъзи вилоятларда ҳар хил сабабларга кўра ҳомийлар топиш амримаҳол. Ҳашар йўли билан ҳам ҳеч нарса қилишнинг имкони йўқ. Нима қилиш керак? Имом домла Тошкентдаги устозлардан  катта масжидлардан бирор ёрдам бўлиб қолар деган умидлар билан пойтахт сари йўлга чиққан. Келса пойтахтдаги бир неча катта масжидларда қайта қуриш ёки тъмирлаш ишлари бўлаётган экан. Шу масжидлардан бориб Аллоҳ йўлида бирор ёрдам сўрасам, иншоаллоҳ, кўмак беришади деб ўйлаб не умидлар ила имомнинг қабулига кирибди. Масжидда ишлар қизғин шу даражада катта таъмирлаш ишлари бўлаяптики томоша қилиб тўймайсан. Лекин бир томонини ўйлаб ҳайрон ҳам қоласан”. Шу даражада безаш, аслида масжид учун ҳеч кераги бўлмаган нақшнигорлар гўёки, миллион-миллион маблағларни бекордан бекорга деворга чаплаш эмасмикан?” деб ўйлаб қоласан. Демак, шунча таъмир қилинаётган экан бизнинг масжидга ҳам бир четидан ёрдам бериб юборар деган умид билан имомдан кўмак беришини сўрабди. Имом, албатта, ёрдам берган  деб ўйлаётгандирсиз. Йўқ, аксинча, ёрдам беришдан мутлақо бош тортибди. Тарвузи қўлтиғидан тушган вилоятлик имом бир оз хафа бўлибди-да яна бир масжидга ёрдам сўраб борибди. Аллоҳга ҳамду санолар бўлсинки, у ернинг имоми ҳеч иккиланмай ўзининг масжидида таъмирлаш ишлари бўлаётганига ҳам қарамай, катта миқдорда ёрдам берибди.

Ҳа азизлар, бу биргина мисол, холос. Аслида бундай ҳолатлар жуда ҳам кўплаб учрайди.  Агар ҳаддан ортиқ безашга берилиб кетмасдан, энг зарурий шароитларнигина амалга оширишга ҳаракат қилсак, киёмат куни ҳам юзимиз ёруғ бўлади. Қолаверса, юртимиздаги барча масжидлар ҳам ҳар тарафлама обод бўлади. Масжидларни обод қилиш тўғрисидаги маълумотларни ўрганиб чиқадиган бўлсак, юқоридаги бизнинг таклиф ва фикрларимиз нақадар тўғри эканини тушуниб етамиз

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ، قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ

مَنْ أَسْرَجَ فِي مَسْجِدٍ مِنْ مَسَاجِدِ اللَّهِ سِرَاجًا لَمْ تَزَلِ الْمَلائِكَةُ وَحَمَلَةُ الْعَرْشِ يَسْتَغْفِرُونَ لَهُ مَا دَامَ فِي ذَلِكَ الْمَسْجِدِ ضَوْءٌ مِنْ ذَلِكَ السِّرَاجِ 

رَوَاهُ الإِمَامُ ابْنُ أَبيِ شَيبَةَ

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Ким Аллоҳнинг масжидларидан бирига чироқ ўрнатса, модомики ўша чироқнинг ёруғлиги шу масжидни ёритиб турар экан унинг ҳақига Аршни кўтариб турувчи ва барча фаришталар истиғфор айтиб турадилар” (Имом Ибн Абу Шайба ривояти).

Ушбу ҳадиси шарифда масжид учун зарур бўлган ёритиш воситаси тўғрисида гап боряпти. Масжидларни чироқларсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Шунинг учун ҳам уни ёритганларга мазкур башорат ваъдаси бериляпти.

Шуни ҳам билишимиз керакки, масжидни ёритиш керак дегани фақат чироқлар олиб келиб масжидларга бераверинг дегани эмас. Балки  баъзи масжидларда ўнлаб катта-катта қандиллар,  юзлаб кичкина чироқлар бутун масжидни ёритиб турган бир пайтда, баъзи масжидлар электр пулини тўлай олмай қарзга ботиб бораяпти.  Ана шундай  масжидларнинг  қарзини тўлаб бериш ва келажакда ҳам  ҳомийлик қилиш  айнан  масжидларни ёритиш эканини унутмайлик.  Ё имомлар ва масжидларга хайрихоҳ бўлган азизлар! Фақат бир масжидни, яъни ўзингиз ишлаб турган ёки маҳаллангиздаги масжидни ўйламанг! Балки жонажон юртимиздаги барча масжидлар сиз билан бизники, барчамизники. Зотан, уларнинг ҳар бирида  яккаю ёлғиз бўлган Роббил оламинга ибодат қилинади. Демак, уларнинг қай бирига бўлса ҳам эҳсон қилиб ёрдам берсангиз, албатта, масжидларнинг  эгаси бўлмиш Аллоҳ сизни ҳеч қачон қуруқ қўймайди.

Исҳоқжон домла БЕГМАТОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими ходими

Ассалом алайкум Ҳурматли ўқувчи! Жума айёмингиз муборак бўлсин! 

Muslim.uz портали ўз фойдаланувчиларига ишончли ва фойдали хабарларни тақдим этишда давом этмоқда. 

“Жумадан жумагача” деб номланган лойиҳамизда порталимизда бир ҳафта давомида эълон қилинган мақола ва хабарларнинг дайжести берилади. 

Энг муҳим хабарлардан бири сифатида Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Ҳаж ҳақида фатвоси эълон қилинди. 

Ҳафта давомида 7 та Онлайн дарс тўғридан тўғри намойиш этилди. 

Онлайн дарс: Суратул Аъло

Онлайн дарс: Умар, Усмон ва Али розияллоҳу анҳумларнинг фазиллари.

Онлайн дарс: Жаноза масалалари

Онлайн дарс, шоз ва маҳфуз хабарлар.

Тажвид: Мад муттасил ва Мад мунфасил

Араб тили (19-онлайн дарс): Меҳмонхонада.

Сийрат (17-онлайн дарс): Саҳобалар зулм исканжасида 

Жума, 24 ноябрь 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари “Ҳазрати Имом” жоме масжидида бўлиб ўтган мавлид маросимида иштирок этди. 

24 ноябрь куни Мисрнинг Синай яриморолида жойлашган масжидда жума намози ўқилаётган пайтда портлаш юз берди.

Теракт натижасида қурбонлар сони 305 нафарга етгани маълум бўлди. 

Хадичаи Кубро аёл-қизлар ўрта махсус ислом билим юртида “Абу Муин Насафий ойи”га бағишланган давра суҳбати бўлиб ўтди. 

Шанба, 25 ноябрь 

Юртимизга ташриф буюраётган зиёратчиларга қулайлик яратиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасининг “Туристик хизматларни сертификатлаштириш маркази” давлат унитар корхонаси томонидан янги давлат стандарти ишлаб чиқилди.

Татаристон Республикаси уламоларидан иборат делегацияси Самарқанд вилоятига ташриф буюрди. Мартабали меҳмонларга Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳим Иномов ҳамроҳлик қилди. 

Якшанба, 26 ноябрь 

Ислом ҳамкорлик ташкилотининг Таълим, фан ва маданият масалалари бўйича Халқаро  Ислом ташкилоти (ISESCO) шу йилнинг 4 декабрь куни Қоҳирада “Экстремизмнинг  араб маданий мероси келажагига салбий таъсири” мавзуида ўтказиладиган халқаро симпозиум  ишида иштирок этади.

Душанба, 27 ноябрь 

Мисрнинг Синай ярим оролида содир этилган террорчилик ҳаракати оқибатида кўплаб тинч аҳоли, хавфсизлик ходимлари қурбон бўлганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Миср Араб Республикаси Президенти Абдул-Фаттоҳ Ас-Сисига ҳамдардлик билдирди. 

Тошкент шаҳар Ички ишлар бош бошқармасида оммавий ахборот воситалари иштирокида брифинг бўлиб ўтди. Унда интернет тармоғида ҳуқуқни муҳофаза қилувчи орган ходимлари томонидан Тошкент вилоятининг Янгийўл ва Чиноз туманларида яшовчи диндор фуқароларнинг уйлари тинтув қилингани тўғрисида мақолалар чоп этилгани юзасидан тушунтириш берилди. 

Мисрнинг Синай ярим оролидаги масжидда теракт оқибатида ҳалок бўлганлар хотирасига мотам сифатида Париждаги Эйфел минорасининг чироқлари ўчириб қўйилди. 

Сешанба, 28 ноябрь 

Тошкент шаҳрида “Замонлар чорраҳаси: ўтмишнинг буюк мероси – маърифатли келажак пойдевори” мавзуида халқаро медиа-форум бўлиб ўтди. 

Тошкент шаҳридаги “Шайх Зайниддин” жоме масжидида уламолар, имом-хатиблар, маҳалла фаоллари, нуронийлар, Тошкент шаҳар ҳокимияти вакиллари ҳамда аввал турли руйхатларда бўлган фуқаролар билан очиқ, дилдан суҳбат бўлиб ўтди. Мулоқотда бугунги кунда давлатимиз томонидан олиб борилаётган дин соҳасидаги улкан ўзгаришлар, Яратган Парвардигорнинг бундай неъматларига шукрона қилиш, тўғри йўлга қайтган кишиларнинг ҳаётини яхшилаш ва муаммоларини бартараф этиш ҳақида сўз борди.

 1978 йилда нашр қилинган “Тарихдаги энг таъсирли 100 нафар шахс” китоби жуда катта шов-шувга сабаб бўлган эди. Инсоният бошлангандан токи бугунга қадар 100 та энг таъсирли шахсларнинг рўйхатини тузиб чиққан Майкл Харт Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафо соллалоҳу алайҳи васалламни 1-ўринга жойлаштиргани кўпчилик мусулмон бўлмаган одамларда танқидий норозилик уйғотган эди. 

Чоршанба, 29 ноябрь 

Ҳадис мусобақасида Имом Бухорий ҳадисларини энг кўп ёд олганлар аниқланди. Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтида 2-босқич талабалари ўртасида Ҳадис фанидан мусобақа ўтказилди. 

Саудия Арабистони ҳукумати Икки муқаддас масжидларда фото ва видео тасвирни таъқиқлаш тўғрисидаги қарорни қабул қилди. 

Пайшанба, 30 ноябрь 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги диний таълим муассасаларида пуллик ўқув курслари ташкил этилиши ҳақида эълон берилди.

Қалбимизда сўнгсиз муҳаббатинг бор,

Биз сени севамиз, ё Расулуллоҳ.

Оламни золимлар этса бизга тор,

Биз сени севамиз, ё Расулуллоҳ.

Қасам этамизки. Макка, Минога,

Қутлуғ маконларга, Турга, Синога,

Бутун коинотга, аршга, самога,

Биз сени севамиз, ё Расулуллоҳ.

 
Шоҳиддир қалбларга буюк Яратган,

Иқрор бердик Ҳаққа Қолу балодан,

Нурингки, юксалди Аршга Ҳиродан,

Биз Сени севамиз, ё Расулуллоҳ.

Биз сени севамиз жону кўнгилдан,

Ифорингни олмиш очилган гулдан,

Валлоҳи, гўзалсан, сусан, сунбулдан,

Биз сени севамиз, ё Расулуллоҳ.

Сенсан Яратганнинг энг азиз қули,

Сенсан аршнинг, сенсан беҳиштнинг йўли,

Илоҳий илмга тўласан, тўла,

Биз сени севамиз, ё Расулуллоҳ.

Нурингдан яратди Раббим жаҳонни,

Ёрдамга юборди сенга Фурқонни,

Нозил этди бизга азиз Қуръонни,

Биз сени севамиз, ё Расулуллоҳ.

Сенсиз намоз, сенсиз ниёз ботилдир,

Сенсиз беҳишт, сенсиз жаннат бекордир,

Йўлингда учраган тиконлар гулдир,

Биз сени севамиз, ё Расулуллоҳ.

Исо қурбон бўлсин, гўзал отингга,

Муҳаммад мустафо, у пок зотингга,

Ета олмасак ҳам сенинг пойингга,

Биз сени севамиз, ё Расулуллоҳ.

Исо Сабоҳат Мандавий

Таржимон: Робия ЖЎРАҚУЛОВА

1 декабрь куни дунё бўйича халқаро ОИТСга қарши кураш куни деб белгиланган. Маълумки, бу касаллик инсон организмидаги касалликка қарши курашувчанлик қобилияти (иммунитет)нинг йўқолиши билан боғлиқ бўлиб, ҳозирги кунда бу касалликнинг давосини топиш устида мутахассислар изланишлар олиб бормоқдалар. 

Муқаддас динимизнинг илоҳий таълимотида инсон учун зарур бўлган соғлиқнинг улуғ неъмат эканлиги, унинг қадрига етиш, зарурлиги алоҳида таъкидлаган. Бу ҳақда Пайғамбаримиз с.а.в. шундай марҳамат қилганлар: 

عن ابن عباسٍ رضي الله عنهما قال: قال النبيُّ صلَّى الله عليه وسلم: "نِعمَتَانِ مَغْبُونٌ فِيهِمَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ الصِّحَّةُ وَالفَرَاغُ"

   رواه الامام البخاري

яъни: Ибн Аббос р.а. ривоят қилиб айтадилар, Пайғамбар с.а.в. дедилар: “Икки неъмат бор, кўпчилик кишилар бу иккисининг қадрига етмайдилар: сиҳат-саломатлик ва хотиржамлик” (Имом Бухорий ривояти). Дарҳақиқат, сиҳат-саломатлик шунчалик улуғ неъмат бўлишига қарамасдан, унинг қадрига кўпроқ уни йўқотган кишилар етади. Шунинг учун араб мақолларининг бирида айтилади:

 الصِّحَّةُ تَاجٌ عَلَى رُؤُوسِ الأَصِحَّاءِ لاَ يَرَاهُ إِلاَّ المرْضَى

яъни: “Саломатлик соғлом кишиларнинг бошидаги тождир, уни эса фақат беморларгина кўради”. Яна бошқа бир ҳадиси шарифда Расулуллоҳ с.а.в. марҳамат қилганлар: 

عن عبد الله بن عثمان رضي الله عنه  قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "سَلُوا اللَّهَ الْعَافِيَةَ، فَإِنَّهُ لَمْ يُعْطَ عَبْدٌ شَيْئًا أَفْضَلَ مِنَ الْعَافِيَةِ"

رواه الامام أحمد

яъни: Абдуллоҳ бин Усмон р.а. ривоят қилиб айтадилар, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Аллоҳдан офиятни сўранглар, зеро, бандага офиятдан афзал нарса берилмаган” (Имом Аҳмад ривояти). Офият, бу саломатлик ва омонлик демакдир. Шунга биноан, ота-боболаримиз қачон ва қаерда бўлмасинлар Аллоҳ таолодан биринчи навбатда тинчлик ва саломатликни сўрайдилар. 

Саломатлик Аллоҳ таолонинг улуғ неъмати экан, биз бандалар унинг шукронасини адо этмоғимиз, айни пайтда уни асрашни зиммамиздаги омонат деб билмоғимиз лозим бўлади. Зеро, қиёмат куни Аллоҳ таоло бизларга берган барча неъматларидан ҳисоб китоб қилар экан, саломатлигимиз ҳақида ҳам алоҳида сўрашлиги муқаррар. Бу ҳақда Пайғамбаримиз с.а.в.дан қуйидаги ҳадис ворид бўлган: 

عن أبي هريرة رضي الله عنه قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ: "إِنَّ أَوَّلَ مَا يُسْأَلُ عَنْهُ يَوْمَ القِيَامَةِ - يَعْنِي العَبْدَ مِنَ النَّعِيمِ - أَنْ يُقَالَ لَهُ: "أَلَمْ نُصِحَّ لَكَ جِسْمَكَ وَنُرْوِيَكَ مِنَ المَاءِ البَارِدِ"

رواه الامام الترمذي

яъни: Абу Ҳурайра р.а. ривоят қилиб айтадилар, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Албатта, қиёмат куни бандадан биринчи бўлиб сўраладиган савол шуки: “Сенга танангни соғлом қилиб бермаганмидик, сени муздек сув билан қондирмаганмидик” (Имом Термизий ривояти). 

Инсон сиҳат-саломатлиги ва ақлига зарар келтирадиган гиёҳвандлик, ичкиликбозлик каби иллатлардан сақланмоқлиги лозим. Ҳозирда гиёҳвандлик инсонга ҳар томонлама зарар беришини Ғарб ва Шарқ табиб-докторлари бир овоздан тасдиқлаганлар. 

Инсон ҳаёти, айниқса, ёшларимиз келажагига раҳна солиши мумкин бўлган, гиёҳвандлик, ичкиликбозликга қарши курашиш Ватанимизнинг ҳар бир онгли фуқароси, қолаверса ҳар биримизнинг муҳим вазифаларимиздан ҳисобланади. Зеро, жамият ҳаётида мавжуд зарарли иллатларни йўқ қилиш ва унинг олдини олиш ҳар бир мўмин-мусулмоннинг шарафли бурчидир. 

Албатта, динимизда кишига касаллик етганида уни даволашга изн берилган. Ҳанафий мазҳабимиз уламолари касалликдан даволанишни умумий маънода мубоҳ дейдилар. Аммо, касаллик оғир бўлиб, уни даволашнинг иложи, яъни дориси бор бўлса, у ҳолда даволанишни вожиб, деганлар. Бунга қуйидаги ҳадиси ширифни далил қиладилар: 

عَنْ أُسَامَةَ بْنِ شَرِيك رضي الله تعالى عنه قَالَ: أَتَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم وَأَصْحَابُهُ كَأَنَّمَا عَلَى رُؤوسِهِمُ الطَّيْرُ فَسَلَّمْتُ ثُمَّ قَعَدْتُ فَجَاءَ الأَعْرَابُ مِنْ هَا هُنَا وَهَا هُنَا فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ أَنَتَدَاوَى فَقَالَ: "تَدَاوَوْا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَضَعْ دَاءً إِلاَّ وَضَعَ لَهُ دَوَاءً غَيْرَ دَاءٍ وَاحِدٍ الْهَرَمُ"

رواه الامام الترمذي

яъни: Усома бин Шарийк р.а. ривоят қилиб айтадилар: Мен Пайғамбар с.а.в.нинг ҳузурларига бордим. Саҳобалари гўё бошларига қуш қўниб турганидек, қимир этмай ўтиришар эди. Салом бериб, сўнгра ўтирдим. Шу вақт ҳар тарафдан аъробийлар келиб: Ё Расулуллоҳ! Даволансак бўладими? – деб сўрадилар. Шунда Расулуллоҳ с.а.в.: “Даволанинглар, зеро, Аллоҳ таоло бирор дардни берган экан, унинг давосини ҳам пайдо қилиб қўйган, фақат бир дарддан бошқа. У ҳам бўлса кексаликдир” – дедилар (Имом Термизий ривояти). 

Касални даволагандан кўра унинг олдини олган яхшироқ, деган нақлга мувофиқ динимизда саломатликни асрашга катта эътибор қаратилган ва унинг олдини оладиган барча омиллар кўрсатиб берилган. Масалан, динимизнинг поклик ва озодаликка барпо қилингани, мудом моддий ва маънавий покликка буюрганининг ўзи ҳам шунга далолат қилади. Шунингдек, қайси амаллардан қайтарган ва нима нарсаларни ҳаром қилган бўлса албатта, унинг замирида ҳам инсоннинг соғлигини асраш, умуман ҳаётини ҳимоя қилиш мақсади ётади. Абдуллоҳ ибн Умар р.а.дан ривоят қилинган қуйидаги ҳадисда Расулуллоҳ с.а.в. шундай дедилар: 

عَنِ النَّبيِّى صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "لَمْ تَظْهَرِ الْفَاحِشَةُ فِي قَوْمٍ قَطُّ، حَتَّى يُعْلِنُوا بِهَا، إِلَّا فَشَا فِيهِمُ الطَّاعُونُ، وَالْأَوْجَاعُ الَّتِي لَمْ تَكُنْ فِي أَسْلَافِهِمُ الَّذِينَ مَضَوْا"

رواه الإمام ابن ماجه

яъни: “Қайси қавмда фаҳш ишлар пайдо бўлиб, ҳатто уни ошкора қилишга ўтсалар, у қавмда вабо ва ўтган ота-боболарида бўлмаган касалликлар тарқалади” (Имом Ибн Можа ривояти). 

Ҳозирги кунда ОИТС деган касалликнинг асл пайдо бўлиш ва тарқалиш сабаби айнан фаҳшу мункар ишларга ружу қўйиш, ор-номус, ибо-ҳаё, иффат каби фазилатларни унутиб, разолат йўлига ўтиш эканлиги ҳеч кимга сир эмас. Шундай экан, аждодларимиз ҳатто эшитмаган бундай офатдан сақланишимиз учун миллий ва диний қадриятларимизга риоя қилишимиз ҳам муҳим ўрин тутади. Зеро, Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилган: 

وَمَنْ يُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ 

سُورَةُ البقرة/211

яъни: “Ким Аллоҳнинг неъмати келгандан кейин уни ўзгартирар (ношукрлик қилар) экан, албатта, Аллоҳ жазоси қаттиқ зотдир” (Бақара сураси, 211-оят). Бошқа бир оятда эса, 

ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّرًا نِعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ

سُورَةُ الْأَنْفَالِ/53

яъни: “Бу (жазоларнинг сабаби) Аллоҳнинг бир қавмга инъом этган неъматини, то улар ўзларидаги нарсани (муносабатни ёмон ҳолатга) ўзгартирмагунларича, ўзгартирувчи бўлмаганидандир” - деган (Анфол сураси, 53-оят). Шундай экан, Аллоҳ таоло ато этган улуғ неъмат бўлмиш соғлигимизни асрайлик, саломатлик вақтимизни ғанимат билиб аввало, ўзимиз қолаверса, фарзандларимиз, эл-юртимиз манфаати ва равнақи йўлида ҳалол ва савобли амаллар қилиш билан бу неъматнинг қадрига етиб, шукрини бажо келтирайлик. Зеро, шукронаси адо этилган неъмат бардавом ва безавол бўлади. 

Пайғамбаримиз с.а.в. марҳамат қиладилар: 

عن أبى هريرة  عن النَّبِيِّ صَلَّي اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "مَا أَنزَلَ اللهُ دَاءً إِلاَّ أَنزَلَ لَهُ شِفَاءً"

 رواه الإمام البخاري

яъни: Абу Ҳурайра р.а.дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Аллоҳ қандай дардни берса, уни шифоси билан юборади” (Имом Бухорий ривояти). 

Даволанишга оид шаръий одоб ва ҳукмлар ҳақида қуйидаги маълумотлар мавжуд:

•  Дардни ҳам шифони ҳам берувчи Аллоҳ таоло эканлигига эътиқод қилиш.
• Ушбу дору дармонлар бир сабаб, деган эътиқодда бўлиш.
• Касалнинг тузалишига сабаб бўлувчи табиб ва шифохоналарга бориш.
• Киши нафсига хатарли бўлган касалликлардан даволаниш вожиб эканлигини билиш.
• Касалликка таслим бўлмасдан, уни даволашга киришиш – бу Аллоҳ таолога таваккал қилишнинг зидди эмаслигини билиш.
• Мусулмон киши ҳар бир ҳалол таомини тановул қилишда шифо тилаб “Бисмиллаҳ” ни айтиши.
• Агар дардни даволаш учун ҳалол нарсалардан шифо топилмаса ва ҳаром нарса даво бўлиши аниқ бўлса, у билан даволанишга истисно тариқасида рухсат борлигини билиш.
• Эркаклар учун ҳаром қилинган ипак, тилло ва кумушларни даво учун ишлатиш жоиз эканлигини билиш.
• Эркаклар қичима дардига йўлиққанларида тиббий мақсадларда ипак кийим кийсалар жоизлигига барча фуқаҳолар иттифоқ қилганлар.
• Фуқаҳолар эркак киши тилло ёки кумушдан тиш қўйдириши жоизлигига иттифоқ қилганлар. Агар бир нечта бўлса ҳам майли, деганлар. Шунингдек, тишга тилло ёки кумуш қоплаш ҳам мумкин деганлар.

Ҳар бир жамият ўзларига етарли даражада табобат илмини ўрганувчи шифокорларни етиштириши шарт. Акс ҳолда, у жамиятдаги кишиларнинг барчаси гуноҳкор бўлади.