Мир Араб ўрта махсус ислом билим юрти мударриси

Тожиддинов Абдусамад

Аллоҳ таоло бандаларини яратгач, улар ҳаётда фаровон турмуш кечиришлари учун барча неъматларини ҳозирлаб қўйган. Бунинг учун биз бандалар ҳар қанча шукроналар қилсак ҳам, ҳаққини адо этолмаймиз.

Лекин ҳаёт эканмиз, имконимиз борича ҳаракатда бўлишимиз лозим. Аллоҳ таолонинг неъматларига шукрнинг ёрқин кўриниб турган томонларидан бири – бу исрофга йўл қўймасликдир. Аллоҳ таоло ҳар бир нарсани ўлчов билан яратган Зотдир. Шу сабаб Ўзининг каломи Қуръони каримда исрофдан қайтаргандир.

Шу ўринда “исроф ” тушунчасига қисқача тўхталиб ўтсак. Халқ орасида исроф тушунчаси бироз тор маънода тушуниладиган бўлиб қолган. Мисол, одамлар фақат ейиш-ичишда, баъзан кийинишда исроф бор, деб фикр юритишади. Биз бу ҳолни ўзаро суҳбатларда, муомала-муносабатларда кўпинча кузатамиз. Лекин, аслидачи, исроф биргина шулар билан чекланмайди-ку.

Шу мавзуни мулоҳаза қиладиган бўлсак, исроф ўзининг ичига жуда кўплаб маъноларни жамлаган. Мисол тариқасида булардан баъзиларини санаб ўтсак. Умрнинг исрофи – бу инсонга бир мартагина бериладиган-омонат фурсати эканлигини англамасдан, уни беҳуда, бесамар ўтказишдир.

Вақт исрофи – бу ҳам ортга қайтариб бўлмайдиган неъматлигини тушунмасдан, бекор, фойдасиз нарсаларга сарф этиш.

Илм исрофи – уни эгаллаган инсон борки, қайси соҳада бўлмасин, уни ўзи ва бутун жамият равнақи йўлида татбиқ этмаслиги.

Маблағ исрофи – уни хайрли мақсадларга, манфаатли ишларга эмас, ношаръий, ножўя ва номақбул тарзда сарфлашлик.

Куч-қувват исрофи – буни ҳам Аллоҳ таоло буюргандек, савобли амалларга йўналтирмаслик – катта исрофлардандир. Бу рўйхатни узоқ давом эттириш мумкин. Мақсад, исрофнинг турларини яхшилаб ўрганиш, мулоҳаза қилиш ундан сақланишга имкон яратади. Исроф қилишдан Яратган эгамиз ва Расулимиз алайҳиссалом қайтарганини ва бунинг улкан гуноҳлардан саналишини тўлиқ англаб етишга интилиш, ҳар бир мўмин мусулмоннинг бурчидир.

Ҳаётда исрофдан сақланиб, бошқаларга ўрнак бўлишга жидду жаҳд қилиши лозим. Зеро, Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади: “Еб-ичинг ва исроф қилманг. Чунки У исроф қилувчиларни севмас” (Аъроф сураси, 31-оят).

Абдурашид қори Исмаилов ,
Ангрен шаҳар “ Қорабоғ”жоме масжиди имом-ноиби

Чеченистон Республикаси туризм вазири ўринбосари Аҳмад Хазуев ва туризм ривожлантириш, дастурлар ва лойиҳаларни амалга ошириш департаменти директори Мед Атиев, Чеченистон Республикаси Бош вазири ўринбосари Хасан Ҳакимов раислигида, Ростов-Дон шаҳридаги Ўзбекистон Республикаси консуллиги вакиллари Рустам Қўрғонбоев ва Хўжабахлил Асомовлар билан учрашди, хабар бермоқда «Чечня Сегодня» ахборот агентлиги.
- Кун тартибига сайёҳлик соҳасида томонлар ўртасида ўзаро ҳамкорлик, сайёҳлик оқимларининг ўзаро ҳамкорлигини яхшилаш мавзулари киритилди, шунингдек, жорий йилнинг февраль ойида Грозний шаҳрида "Ўзбекистонга зиёрат турлари" мавзусида бўлиб ўтадиган тақдимот маросимини ўтказиш масалалари кўриб чиқлди, - деди Чеченистон Республикаси туризм вазирлиги вакиллари.
Вазирлик матбуот хизмати хабарига кўра, ушбу тур нафақат Шимолий Кавказ аҳолиси, балки бутун дунёдан келган меҳмонлар учун ҳам долзарб ва талабга эга бўлади. Чеченистон Республикасининг барча туроператорлари ва сайёҳлик агентларига "Ўзбекистонга зиёрат турлари" ҳақида маълумот берилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Бугунги кунда мафкуравий таҳдидлар аҳолининг маълум бир қатламлари, айниқса, ёшларнинг қарашларини ўзларига маъқул бўлган йўналишда ўзгартириш, диний экстремизм, ахлоқсизлик каби бузғунчи ғояларни сингдиришга уринишдек кўринишларда содир бўлмоқда. Ҳозирги таҳликали замонда интернет тармоғи орқали тарқатилаётган ғаразли маълумотлар, турли бузғунчи ғоялар, одоб-аҳлоқни емирувчи манфур иллатлар ҳар бир онгли кишини ташвишга солиши аниқ.

Кейинги пайтларда интернет билан боғлик бузғунчиликлар, глобал тармокдан қабиҳ мақсадда фойдаланаётганлар кўпайиб бормоқда. Оқибатда, залолатга бошловчи электрон нашрлар ва видеолавҳалар кенг ёйилмоқда. Ғаламис кимсалар ёшларни ўз тузоқларига илинтиришда интернетдан усталик билан фойдаланмоқда. Ўзларини “яқин дўст” ёки “ҳидоятга чорловчи” сифатида танитиб, ёшларни тўғри йўлдан чалғитмокда.

Аслида, уларнинг дин ва шариат ҳақида умуман илмлари йуқ, фақатгина тўда бошидан ёдлаб олганларини такрорлашдан нарига ўтмайдилар. Бошқа томондан қараганда, улар бу жоҳиллиги билан бошқаларни ҳам жар ёқасига тортаётгани ва кимнингдир ноғорасига уйнаётганини билмайдилар. Бундайлар аввал дину диёнат, ибодат, жаннат ҳақида турли жозибали сўзларни гапириб, ғўр ёшларни йўлдан уриб, охир-оқибатда, разолат қурбонига айлантирмоқда.

Интернетдан олинган нарса тўғри, ишончли ва зарарсиз эканини билиш керак. Яхши-ёмоннинг фарқига бормаган ёшлар интернет орқали тарқатилган ҳар қандай маълумот-хабарларни ҳақиқат деб қабул қилаётгани жиддий хавотирга солади.

Ислом таьлимоти бузғунчиликни, одамлар қалбига ваҳима, душманлик ва фитна уруғларини сочишни қаттиқ қоралайди. Маълумки, сўнгги йилларда динни ўзларига ниқоб қилиб олган оқимлар, тоифалар пайдо бўлди. Улар ғаразли мақсадлари йўлида жамиятда бузғунчилик, бегуноҳ одамлар қонини ноҳақ тўкиш каби жиноятларни авж олдириб, фуқаролар тинчлигини бузиб, халқ орасида низо чиқаришга ҳаракат қилишмоқда.

Сарҳадсиз интернет дунёсига кирган шахс вақт, умр ғанимат эканини доимо ёдда сақламоғи лозим. Зеро, бу глобал тармоқ бепоён ҳудудларга эга бўлиб, унда инсон адашиб соатлаб, кунларини самарасиз ўтказиб юбориши мумкин. Бугунги шиддатли глобаллашув даврида ёшлар онгу шуурини интернет орқали кириб келаётган зарарли ғоя ва таъсирлардан самарали ва ишончли ҳимоялаш тобора долзарб аҳамият касб этмоқда. Бу эса ўқитувчилар, маънавият тарғиботчилари, ота-оналардан янада ҳушёр ва огоҳ бўлишни, ёш авлоднинг ғоявий-мафкуравий иммунитетини мустаҳкамлаш борасидаги ишлар кўламини янада кенгайтиришни талаб қилади.

Бизга маълумки, кўплаб сайт ва тармоқлар катта маблағлар эвазига фильтрлаб қўйилган ва бу ҳолатни кўплаб давлатларда кузатиш мумкин. Албатта, тақиқлар ёки фильтр воситалари орқали одамларни Интернет оламидаги турли кучларнинг хатарли таҳдидларидан, кераксиз ва салбий ахборотлардан сақлаш кийин ва фақатгина вақтинчалик ҳолат бўлиши мумкин.

Таассуфки, бугун ёшларимизнинг аксарияти глобаллашув туфайли Европа ва хорижий маънавий-маданий оқимлар таъсирига кўпроқ иштиёқманд бўлиб, миллий маънавиятимизнинг ҳаётбахш, юксак ахлоқийликка асосланган тамойилларга ихлосмандлиги суст кечмокда. Инсон қадри, масъулияти, ахлоқига беписандлик баъзи ёшларнинг кийиниши, феъл-атвори, юриш-туришида яққол кўзга ташланиб қолмоқда. Бизнинг назаримизда инсон қадрияти унинг ахлоқийликка йўналгани билан белгиланиши керак. Дархақиқат, бугун ахборот чунонам кўп ва тез кириб келаяптики уларни “ҳазм” қилиш учун теран тафаккур ва кенг дунёкараш талаб этилади. Айникса интернет олами фарзандларимиз эътибори ва қизиқишини тортиб бораётган бугунги даврда айрим комьпютер ўйинлари ҳақида ҳам шундай мисолларни кетириш мумкин.

Мутахассислар маълумотларига кўра, интернет орқали таркатиладиган компьютер ўйинларининг 49 фоизи сезиларли даражада зўравонлик ва ёвузлик кўринишига эга, 41 фоиз жангари (турли отишмалар ва портлашларга асосланган) ўйинларда эса ўйин қаҳрамони ўз максадига етишиш учун шундай зўравонлик ва ёвузлик содир этади. 17 фоиз ўйинларда ана шу зўравонлик ва ёвузликнинг ўзи бош максад ҳисобланади. Турли жанговар, менталитетимизга мос бўлмаган, баъзан қаҳрамонлик ваҳшийликка ўтиб кетадиган бу каби ўйинлар фарзандларимиз ахлоқий-эстетик тарбиясига тўғри таъсир кўрсата олади дея олмаймиз. Бир қарашда улар оддий ўйиндек кўрингани билан зўравонлик ғоялари, ёвузлик кайфиятини уйғотиши жуда кўп салбий окибатларга олиб келгани хусусида ҳаётий мисоллар кўплаб топилади.

Интернет сайтларида ёшларга кучли таъсир этувчи ахборотларни қуйидагича таснифлаш мумкин. Биринчи тоифадаги ахборотлар сирасига ёт, бузғунчи ғоялар (диний экстремизм ва террорчилик ғоялари, миллатчилик, ирқчилик, садизм кабилар)ни киритиш мумкин. Иккинчи тоифадаги ахборотлар эса гарб ҳаёт тарзига хос, ўзбек менталитетига зид одатлар ва кўникмаларни таргиб этади. Бу айниқса, ғарб ёшларининг кийиниши, одатларини тарғиб қилувчи мақолалар, клиплар, фильмларда яққол намоён бўлади. Учинчи тоифага эса порнографик ахборотларни киритиш мумкин. Тўртинчи тоифага эса ҳали текширилмаган, ўз исботига эга бўлмаган турли ҳужумкор ахборотларни киритиш мумкин.

Интернет сайтларидан тарқатилаётган бу каби ёт ғоялар ва ахборотларни ёшлар томонидан қабул килинаётганлиги ва унинг оқибатлари жаҳондаги барча мамлакатлари халкини ҳам ташвишга солмокда. Ёшларимиз онгини эгаллашга қаратилган ҳар қандай хатти-ҳаракатларга, миллий манфаатларимизга рахна солишга, маънавиятимизга тажовуз қилишга, умримиз мазмуни бўлган тарихий хотирамизни бузишга уринаётган ғаразли кучларга карши доимо огоҳ туришимиз даркор. Ана шундагина бизни ҳеч ким, ҳеч нарса ўз танлаган йўлимиздан ортга қайтара олмайди ва биз кўзлаган улуғвор максадларимизга албатта етамиз.

Юртимизга оломонча маданият асосан интернет тармоғи орқали кириб келаяпти. Бу ҳол одоб-ахлоқ, миллий ва диний қадриятларга ҳурмат пасайиши каби кўплаб нохушликларни келтириб чиқаряпти. Ёшларнинг ҳаёсизларча кийиниши, таналарига расм чиздириши, қулоқ ва бурунларини тешиб, “зирак” тақиб олишлари, қиз болаларнинг ўғил болаларга ўхшаб кийиниши каби “мода” унсурлари айнан интернет орқали ёйилаётгани аниқ.

Интернетдаги ғоявий тузоқлар гўё маданиятга ўхшаши ва ёшларга мойдек ёқиши билан ҳам хатарлидир. Инсоний ахлоқда терс оломонча маданият айрим ёшлар онгига чанг солиб, маънавият кушандасига айланмокда. Ачинарлиси, мазкур “маданият” таъсирига берилиб қолганини ёки унинг қурбонига айланаётганини кўпинча ёшлар ўзлари сезмайди. Глобал ахборот тизимидаги хабарларни “фильтрсиз” қабул қилиш оқибатида ёшлар онги заҳарланмоқда.

Масалан, бирор керакли маълумотни олиш мақсадида сайтга кирган ёшларнинг “фалончи машҳур шахс ҳалокатга учради” каби шов-шувли эълонга кўзи тушади ва беихтиёр уни очади. У ерда эса яна бир сайт очилади ва унда алдамчи хабарларнинг давомини ўқийди. Шу тариқа ғўр ёшлар ғаламисларнинг тузоғига илинади. Бундай жирканч “маданият” таъсирига берилган ўсмир лоқайд, ҳаётга енгил-елпи қарайдиган, юрт равнақи ва халқ тинчлигига бефарқ кимса бўлиб улғаяди. Шунингдек, оломонча маданият тузоғига илинган болалар инсон истаган ишини қилавериши мумкин, деб билади, яъни ўтакетган манқуртга айланиб қолади.

Ижтимоий тармоқларнинг оила ва жамият барқарорлигига солаётган энг катта тахдидларидан яна бири – улардаги мулоқотлар сабабли кўплаб тинч-тотув оилалар барбод булиб кетаётганидир. Фарзандининг истиқболини, ёрқин келажагини истайдиган ҳар бир ота-она тарбия масаласига жиддий эътибор бермоғи зарур. Бола тарбияни турли компьютер уйинлари, интернет ва ижтимоий тармоқлардан эмас, энг аввало ота-оналаридан, бобо-момоларидан, эзгуликка, покликка ва дину диёнатга чақирувчи яхши китоблардан олсин.

Инсонлар қалби ва онги учун катта курашлар кечаётган глобаллашув даврида юксак маънавият, одоб ахлоқ тарбиясига эътиборни кучайтириш долзарб вазифадир Ўсиб келаётган ёш авлодни диний – миллий қадриятлар асосида тарбиялаш, улар қалбида ўз халқи, Ватанига меҳр-садоқат туйғусини кучайтириш, уларни хар-хил бузғунчи кучларнинг ахборот хуружларидан огоҳ этиш, муносиб ҳимоя қилишдан иборатдир.

М.Хабибуллаев

Саудия Арабистонида гувоҳлар томонидан ҳайрат билан кузатиладиган ғайриоддий ҳодиса кузатилди.
Жума кунининг биринчи соатида Каъба устида тўлин ой пайдо бўлди.
"Ой Каъба билан маҳаллий вақт билан соат 12 дан 43 дақиқаю 35 сония ўтганда тенглашди", - дея Жидда Астрономия уюшмаси президенти МажидАбу Захиранинг сўзларидан иқтибос келтирмоқда IslamNews. – Ойнинг диски Ердан 381.125 км масофада 99.9% ёритилган бўлади".
Бутун дунё бўйлаб мусулмонлар беш маҳал намоз ўқишларини айнан Каъба йўналишида амалга оширадилар, шунинг учун жума кечаси хоҳлаганлар компас ёки кўрсатгичлар билан эмас, балки тўғридан-тўғри ойни мўлжал қилиб намоз ўқишлари мумкин бўлди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати