Замҳарир қиш келиб, бутун борлиқ оппоқ қорга бурканди. Ташқарида аёз бўлса-да, одамларнинг кўнгли илиқ. Улар Аллоҳнинг байтини обод қилиш илинжида совуқни писанд ҳам қилмаётир.

Бугун пойтахтимиздаги "Шайх Зайниддин" жоме масжиди ҳовлиси, атроф-жавониб ҳашар йўли билан қордан тозаланди.

Ҳашарда масжид имом ноиблари, кўнгилли намозхонлар иштирок этиб, Аллоҳнинг уйини обод этишди. Зеро, масжидни, ояти каримада таъкидланганидек, Аллоҳ таолога ва охират кунига иймон келтирган кишилар обод этадилар. 

Сўнгги йилларда мамлакатимизда диний-маърифий соҳага қаратилаётган алоҳида эътибор туфайли имом-хатиблар ўртасида илмий иш қилиб, олимлик унвонини олаётганлар сони кўпаймоқда. Бу, албатта, қувонарли ҳолдир. 

Бугун Тошкент шаҳар Юнусобод тумани "Минор" жоме масжиди имом-хатиби Раҳматуллоҳ домла Сайфуддинов Ўзбекистон халқаро ислом академияси Илмий даражалар берувчи илмий Кенгаш аъзолари ҳузурида Исломшунослик фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини олиш учун «"Саҳиҳул Бухорий"да ижтимоий-ахлоқий ҳадисларнинг ёритилиши» мавзусида ёзган илмий ишини муваффақиятли ҳимоя қилди.

Илмий иш, ҳақиқатан, жуда долзарб ва аҳамиятлидир. Чунки бугунги ахборот маконида ёшлар тарбиясига бефарқ қараб бўлмайди.

Др. Раҳматуллоҳ домла Сайфуддинов илмий иши ҳимоясида қатнашганларнинг саволларига жавоб бера туриб, ҳар бир ота-она жуда осон ва содда тарзда ўз фарзандларига ҳадисларни ўргатиб, уқтириб боришлари керак. Масалан, сув ичаётган болага сувни ўтириб ичиш суннат эканини, кийим кийишда ўнг томондан бошлашни Набий алайҳиссалом тавсия қилганларини болаларимизнинг онгу шуурига қуйиб борсак, муборак ҳадисларни тинглаб улғайган бола одобли-ахлоқли ва илмли бўлади. Энг муҳими, улар турли ақидапараст, радикал ва адашган оқимлар таъсирига тушиб қолмайди.

Олимларнинг таъкидлашларича, Мовароуннаҳр заминидан 7 мингдан зиёд буюк мутафаккир ва қомусий алломалар етишиб чиққан. Бир заминдан илф-фаннинг турли соҳасида шунча кўп уламонинг етишиб чиққанига омиллар кўп. Улардан энг асосийси одоб-ахлоқдир.

Араб сайёҳи Ибн Баттута ўзининг “Саёҳатнома” асарида “Ўзбек аҳли ахлоқда мукаррамдир” деган сўзларига эътибор қаратсак, Мовароуннаҳр, хусусан, Ўзбекистон заминидан жуда кўп қомусий алломалар, буюк мутафаккирлар етишиб чиққанининг боисини англаймиз.

Шу нуқтаи назардан қараганда, Раҳматуллоҳ домланинг илмий ишлари аҳамияти ва қамрови нақадар кенг экани намоён бўлади.

Фурсатдан фойдаланиб, Др. Раҳматуллоҳ домла Сайфуддиновни илмий унвон билан самимий муборакбод этамиз.

Бу илмий иш юртимиз олимларига, имом-хатибларга, талабаларга, ота-оналарга ва барча мўмин-мусулмонларга бирдай манфаатли бўлсин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Тошкент шаҳар вакиллиги 
Матбуот хизмати

Миллий матбуот марказида Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси марказининг 2023 йил Давлат дастури ижроси борасида амалга оширган ишлари ҳамда истиқболдаги режалари юзасидан матбуот анжумани бўлиб ўтди.

Анжуманда Ислом цивилизацияси маркази директори Шоазим Миноваров мазкур марказнинг 2023 йилдаги фаолияти ва келгусидаги режалари ҳақида батафсил маълумот берди.  

Таъкидланганидек, 2023 йил давомида ҳам барча фаолият йўналишлари бўйича самарали ишлар амалга оширилди. Бугунги кунда марказнинг қурилиш ишлари 80 фоизга бажарилган. Марказ биноси, музей ва кутубхонасини шакллантириш бўйича 100 га яқин олим-мутахассислардан иборат ишчи гуруҳлар фаолияти йўлга қўйилди.  

Музей экспозицияси лойиҳасида назарда тутилган жами 814 та экспонат, макет ва муляждан 301 та экспонат тайёрланди. Шунингдек, 162 та медиа маҳсулотдан 9 та медиа маҳсулот марказ фондига қабул қилинди, 11 та медиа маҳсулотга буюртма берилди. Республика музей ва кутубхона фондларидан марказ фондига доимий фойдаланиш учун олинадиган 479 та экспонатнинг рўйхати шакллантирилди.  

299 та график медиа маҳсулотнинг тайёрланиш масаласи туркиялик ҳамкорлар билан муҳокама қилинди. Илмий-ижодий гуруҳ билан тайёрланган 17 та фильм сценарийси турк тилига таржима қилинди. Ислом цивилизацияси маркази биносининг шарқий, яъни Улуғбек портали тўғрисида марказга ташриф буюрувчилар учун маълумот бериш мақсадида аудиогид матни тайёрланди. Тайёрланган матн инглиз, араб, хитой ва француз тилларига таржима қилинди. Марказ музейининг “Янги Ўзбекистон – Учинчи Ренессанс” бўлими концепцияси асосида 40 та мавзудан иборат экспозиция лойиҳаси ва унинг 3D кўриниши яратилди.  

Қуръон залида фойдаланиш учун Қуръони каримнинг 28 та қадимий ва нодир қўлёзмасидан иборат коллекция шакллантирилди.  

2023 йилда Музей ва экспонатлар илмий бўлими ходимлари Малайзия Ислом санъати музейида ташкил қилинган музей бошқаруви, доимий ва вақтинчалик кўргазмаларни ташкил этиш, тарихий ҳужжат, қўлёзма ва тошбосма асарлар ҳамда экспонатларни консервация-реставрация қилиш йўналишларида илмий-амалий ва услубий тренингда иштирок этди.  

Малайзиянинг Ислом санъатлари музейи ходимлари иштирокида семинар-тренинг машғулотлари ўтказилди. Шунингдек, Ислом цивилизацияси маркази Музей ва экспонатлар илмий бўлими ходимлари Туркиядаги бир қатор музейлар фаолияти билан яқиндан танишиш мақсадида Туркия Республикасига ташриф буюрди. Ташриф давомида ишчи гуруҳ марказ музей экспозициясини шакллантириш, музейга ташриф буюрадиганларга сифатли гид-таржимонлик хизматини кўрсатиш ва бошқа масалалар юзасидан Туркиянинг етакчи музейлари фаолияти билан танишди.  

Марказнинг кутубхона ва архив фондида жами 560 минг 859 та манба сақланмоқда. Улар – 2 минг 37 дона қўлёзма, тошбосма китоблар ва тарихий ҳужжатлар, 26 минг 648 дона замонавий нашрлар ва 532 минг 174 та электрон ресурсдан иборат.  

Кутубхонага 2023 йилда 389 та қўлёзма, тошбосма ва тарихий ҳужжатлар, 5  минг 292 та замонавий нашр, 8 минг 899 дона электрон манба қабул қилинди. Марказ томонидан бугунгача 104 та илмий-оммабоп китоб, монография, ўқув қўлланма, рисола, илмий журнал ва тўпламлар нашр этилди. Шундан 2023 йилда 29 та китоб ва рисола нашр қилиниб, жорий йилнинг декабрь ойида яна 11 та илмий-оммабоп китоблар нашрга тайёрланмоқда.  

Республика фондларидаги 52 минг 255 та қадимий ёзма манбаларнинг маълумотлар базаси яратилди, 7 мингта ёзма манбанинг реестри (паспорти) тайёрланди. Давлат реестрига киритилган 125 та ёзма манба рақамлаштирилди. 

Бугунги кунда Ислом цивилизацияси марказида 1 нафар академик, 5 нафар фан доктори (Dsc), 11 нафар фалсафа доктори (PhD), 21 нафар магистр фаолият кўрсатмоқда. Улар томонидан республика ва хорижий нашрларда 100га яқин мақола эълон қилинди. Бу борадаги барча эзгу ишлар халқимизнинг буюк аждодларимиз меросидан баҳраманд этиш, ёш авлод маънавиятини юксалтириш, маърифий қадриятларимизни кўз қорачиғидек асрашда муҳим аҳамият касб этмоқда.    

Анжуман давомида ОАВ вакиллари томонидан берилган саволларга жавоб берилди.

 Н.Усмонова,  

ЎзА

“Аллоҳ сизларга қийинчилик туғдиришни истамас. Аммо сизларни поклашни ва сизларга Ўз неъматини батамом қилиб беришни истайдир. Шоядки, шукр қилсангизлар” (Моида сураси, 6-оят).

Маҳсига масҳ тортишда аввал икки қўлни ҳўллаб, бармоқлар орасини бироз очиб, ўнг қўлни ўнг маҳсининг, чап қўлни эса чап маҳсининг учига қўйилади ва тўпиққача бир марта масҳ тортилади ҳамда маҳси устида сув чизиқлари пайдо бўлади. Икки маҳсига биргаликда ёки аввал ўнг, кейин чап оёққа масҳ тортса ҳам бўлади.

Маҳси нажосатдан пок бўлиши, қадамни тўпиқгача тўлиқ ёпадиган бўлиши ва таҳорат олингандан кейин кийилиши лозим.

Маҳсининг муддати муқим киши учун 1 кеча-кундуз, мусофир учун эса 3 кеча-кундуздир.

Маҳсининг муддати таҳорат кетган вақтдан бошлаб ҳисобланади. Масалан, бир киши бомдодда таҳорат олдида маҳсини кийди. Олган шу таҳорати эрталабки соат 9да синди ва таҳорат қилиб, оёғига масҳ тортди. Эртанги кун соат 9гача оёғига масҳ торта олади. Агар мусофир бўлса, учинчи кун соат 9гача масҳ тортиши мумкин.

Ғусл вожиб бўлган одам маҳсига масҳ торта олмайди, оёқ кийимини ечиб, ғусл олади.

Киши маҳсини ечса ёки маҳсига тортилган масҳнинг муддати тугаса агар таҳорати кетмаган бўлса таҳоратли саналади. Таҳоратини янгиламоқчи бўлса, оёқни ўзини ювиб олишнинг ўзи кифоя қилади.

Даврон НУРМУҲАММАД

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мусулмонга қай бир мусибат: ҳорғинликми, беморликми, ташвишми, маҳзунликми, озорми, ғам-ғуссами, ҳаттоки тикан киришми етадиган бўлса, албатта, Аллоҳ улар ила унинг хатоларини (гуноҳларини) кафорат қилади”, дедилар.

Демак, мусулмон киши катта-ю кичик мусибатларга, оғир беморликларга ҳам, тикон киришига ҳам сабр қилмоғи лозим бўлар экан.

Оиша розияллоҳу анҳонинг ҳузурларига у киши Минода турганларида қурайшлик ёшлар кулиб кириб келди. Шунда Оиша онамиз розияллоҳу анҳа:

“Сизларни нима кулдирмоқда?” дедилар.

“Фалончи чодирнинг ипига қоқилиб, йиқилиб бўйни синишига ва кўзи чиқишига сал қолди”, дедилар.

“Кулманглар! Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг, “Қай бир мусулмонга тикан кирса ёки ундан ортиқ нарса етса, албатта, унга бир даража ёзилур ва бир хатоси ўчирилур, деганларини эшитганман”, дедилар.

Эътибор беринг, ҳадиси шарифда айтилишича, ана шундай ҳолга тушган одамга Аллоҳ таоло катта марҳамат кўрсатар экан. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ундай киши ҳақида: “Қай бир мусулмонга тикан кирса ёки ундан ортиқ нарса етса, албатта, унга бир даража ёзилур ва бир хатоси ўчирилур”, демоқдалар.

Қандай қилиб Аллоҳ таолонинг улкан марҳаматига сазовор бўлиб турган инсон устидан уни масхара қилиб кулиш мумкин!? Ҳар биримиз бу масалада жуда ҳам эҳтиёт бўлмоғимиз лозим.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ кимга яхшиликни ирода қилса, уни синовга учратур”, дедилар.

Ана ўшандек синовларнинг бири беморликдир. Демак, беморликка мубтало бўлган мусулмон инсон ўзига ориз бўлган хасталикни Аллоҳ таолодан ўзига нисбатан синов деб билмоғи лозим ва сабр қилиб, Аллоҳ таолонинг Ўзидан шифо сўрамоғи керак. Мўмин-мусулмон одам ўзига беморлик етганда сабрсизлик қилиш ўрнига, сабр қилиб, хасталикни Аллоҳ таоло берадиган яхшиликдан олдинги синов деб билмоғи лозим. Агар ўша синовдан яхши ўтса, унга яхшилик ато қилинади. Мабодо, Аллоҳ кўрсатмасин, синовдан ўта олмаса, ўзидан кўрсин.

Оиша розияллоҳу анҳо айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кўра шиддатлироқ беморликка учрайдиган бирор кишини кўрмадим”.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Аллоҳ таоло ҳузуридаги мақомлари улуғ бўлганидан ҳам у зотга дарднинг шиддатлиси келар эди.

Бирор мусулмон банда хасталикка чалинса, нима учун ҳадеб бемор бўлаверар эканман, бошқалар соппа-соғ юрибди-ку, қабилидаги гап-сўзларга бормай Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг беморликка учрашларини кўз олдига келтирмоғи лозим.

Беморликка учраш Аллоҳ таолонинг азобига учраш дегани эмас экан, балки баъзи вақтларда, хусусан, мўмин-мусулмон, тақводор одамлар учун беморлик даражаларининг кўтарилиши учун хизмат қилиши ҳам мумкин экан.

Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Умму Соибнинг ҳузурига кирдилар ва: “Эй Умму Соиб, сенга нима бўлди, қалтираяпсан?” дедилар. “Иситма! Аллоҳ уни баракасиз қилсин!” деди у. “Иситмани қарғама. У одам боласининг хатоларини худди босқон темирнинг зангини кетказганидек кетказур”, дедилар у зот алайҳиссалом”.

Мўмин-мусулмон одам ўзига етган беморликни сўкмаслиги керак экан.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам беморликдан қийналаётган бир кишини кўргани бордилар ва унга: “Хурсанд бўл! Аллоҳ: “Бу менинг оловимдир, уни гуноҳкор бандамга дўзахдаги насибаси ўрнига берурман”, деб айтади”, дедилар.

Бу ҳадиси шариф беморликка сабр қилишнинг кўплаб фойдаларидан яна бирини баён қилмоқда. Унда бу дунёда тортган дард, агар банда дардни сабр ила, Аллоҳ таолонинг ҳукмига рози бўлиб, шариатга хилоф қилмай бошдан кечирса, охиратда бўладиган азоб ўрнига ўтиши мумкинлиги баён қилинмоқда.

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. “Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Албатта, Аллоҳ таоло: “Қачонки бандамни икки суюклиси ила мубтало қилганимда у сабр қилса, иккисининг эвазига унга жаннатни берурман”, деб айтади”, деганларини эшитдим”.

Бу ҳадиси шарифдаги “икки суюклиси” дан мурод икки кўзидир.

Албатта, икки кўзидан ажраш ёки умуман икки кўзи кўрмайдиган бўлиб туғилиш ҳар қандай банда учун оғир мусибат. Шунинг учун ҳам бу оғир мусибатга сабр қилган бандага улкан мукофот – жаннат ваъда қилинмоқда.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қорин хасталиги ила ўлган шаҳиддир, вабода ўлган шаҳиддир”, дедилар.

Беморликларга сабр қилган мўмин-мусулмон бандага бир неча хил мукофотлар ваъда қилинмоқда.

гуноҳларнинг ювилиши;

даражаларнинг кўтарилиши;

хатоларнинг ўчирилиши;

Аллоҳ таоло яхшиликни ирода қилиши;

дарднинг оғирлигига қараб ажрнинг кўпайиб бориши;

дард чекиб, сабр қилиб тузалган одам гуноҳлардан пок бўлиши;

тортилган дард охират азоби ўрнига ўтиши;

Оғир дардга сабр қилган банданинг жаннатга киришига сабаб бўлиши.

Бу ерда зинҳор ва зинҳор савоб бўлар экан деб ўзига хасталик тилаш ёки хасталикка олиб борадиган ишни қилиш, қасддан даволанмай юриш мутлақо мумкин эмас.

Манбалар асосида Хўжаобод туманидаги “Етти чинор” жоме масжиди имом ноиби
Муҳаммад Қуддус АБДУЛМАННОН тайёрлади.