muslim.uz
Муаммонинг илдизи динимизга амал қилинмаётганида
Аллоҳ таоло оила масаласига алоҳида аҳамият бериб, унинг мустаҳкам бўлиши учун низом ва қонунлар жорий этган. Қуръони каримда оила қуриш пайғамбарларнинг суннати эканини таъкидлаб бундай дейди:
«Дарҳақиқат, Сиздан илгари ҳам (кўп) пайғамбарлар юборганмиз ва уларга хотинлар ва зурриёдлар берганмиз» (Раъд сураси, 38-оят).
Динимизда оила фаровонлиги, саодати учун оила аъзолари ўзларини қандай тутиши лозимлиги, эр-хотиннинг бурч ва вазифалари, оила бузилишини олдини олиш борасида кўплаб тавсиялар берилган. «Сизлар эслатма олишларингиз учун Биз ҳар бир нарсани жуфт-жуфт қилиб яратдик (Зориёт сураси, 49-оят).
Жамиятда пайдо бўлган ҳар-бир ҳолатнинг ўзига яраша сабаб ва омиллари бўлади. Оила бузилиши барча жамиятларни қаттиқ ташвишга солган ва солиб келмоқда. Бу муаммони ҳал этиш учун ҳар бир жамият турли чоралар кўрган ва кўриб келмоқда. Мусулмонлар эса оилани мустаҳкам сақлашни ўзига шиор қилиб олган. Зеро, динимизда оила мустаҳкамлиги учун барча чоралар кўрилган.
Эрнинг зиммасидаги аёлнинг ҳаққи, аёлнинг зиммасидаги эрнинг ҳаққи, ота-она ҳаққи, фарзанд ҳаққи тўғрисида қанчадан қанча оятлар нозил қилинган, ҳадислар зикр этилган, китоблар нашр қилинган ва ҳамон нашр қилиниб келмоқда. Минг афсуслар бўлсинким, ўз динимизни яхши билмаганимиз ва унинг таълимотларига амал қилмаганимиз оқибатида оилавий ҳаётимизда қатор муаммолар, хусусан, оила бузилиши каби нохушликлар кўпайиб бормоқда. Бу кўнгилсизлик «талоқ» масаласида ўзини яна хам очиқ намойиш этмоқда.
Ҳаттоки, бу бало тўйларидан ўн беш ёки йигирма кун ўтган келин-куёвлар орасида ҳам учраб туриши ҳеч кимга сир эмас. Баъзи куёвлар талоқ билан келинни ўзига бўйсундириш пайида бўлади. Келинлар ўзларининг талоғингни бер дейишлари билан қўрқмасликларини намоён қилмоқчи бўладилар. Баъзилар бу нарсани билмаслигини баҳона қилса, бошқалари ёшлик қилибмиз дейдилар. Натижада оила таназзулга кетади. Аммо ҳеч бирлари ораларига талоқ тушиб бўлгандан кейин муродимга етдим деб тинчиб қолмайди. Балки талоқ тушган куннинг эртасигаёқ талоққа йўл ахтара бошлайди. Куёвдан талоқ сабабини сўрасангиз арзимаган нарса ёки можарони сабаб қилиб кўрсатади. Келин эса ораларидаги болалари кўзларига кўриниб, уларни тирик етим қилиш ёмонлигини эслаб қолади.
Шу машмашалар ўрнига эp-хотин ўзлари ораларидаги муаммоларни, талоқни ўртага қўймай ҳал қилса бўлмайдими? Ахир талоқдан Аллоҳнинг Арши ларзага келади. Аллоҳнинг ғазаби келади! Нима учун бу нарсалар ўйлаб кўрилмайди. Баъзи куёвлар келиннинг қайсидир хулқини ёқтирмаслигини баҳона қилади. Лекин бу ҳам талоқ учун арзирли сабаб эмас. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам мўъмин (эр) одам мўъмина (хотинига ) ғазаб қилмасин. Агар унинг хулқларидан бири ёқмаса, бошқаси хурсанд қилади дейдилар. Ҳар қандай ҳолатда ҳам сабр қилинса, аёлига яхши муомалада бўлса; аёллар ҳам ўз зиммасидаги эрининг ҳақларига риоя қилса, эрига итоат қилса, бундай нохушликларнинг олди олинган бўлар эди. Юқорида назарда тутилган салбий ҳолатларнинг келиб чиқишининг олдини олиш мақсадида хотин-қизлар қўмиталари, фуқаролар йиғинлари вакиллари, соғлиқни сақлаш ходимлари ва мутасадди ташкилотлар билан жойларда никоҳланувчиларнинг ота-оналари ва қариндош уруғлари томонидан ортиқча сарф-харажатларга йўл қўймаслик мақсадида, тиббий кўрик натижасидан сўнг тўй кунини белгилаш (мазкур ҳолатда келин ёки куёвни даволаш чоралари белгиланган бўлса, даволаниш жараёни муддатига қараб никоҳни қайд этиш ва тўй маъросимини белгилаш) мақсадга мувофиқдир.
Х. Матяқубов
Хонқа туман бош имом-хатиби
Қуръоннинг ҳақлари
Уламолар айтишича, Қуръоннинг мусулмон банда устидаги ҳақлари қуйидагилар:
1. Қуръонга имон келтириш. Қуръони карим Аллоҳ тарафидан нозил қилинганига имон келтирган банда мўмин ҳисобланади. Парвардигоримиз шундай марҳамат қилган: “Эй мўминлар, Аллоҳга, Унинг Пайғамбарига ва Ўз Пайғамбарига нозил қилган Китобга (Қуръонга) ҳамда У Зот илгари нозил қилган (барча) китобга имонингиз комил бўлсин! Ким Аллоҳга, фаришталарга, китобларига, пайғамбарларига ва охират кунига кофир бўлса, демак, у жуда қаттиқ адашибди” (Нисо сураси, 136-оят).
2. Қуръон ўқиш. Қуръонни тиловат қилиш энг катта ҳақлардандир. Аллоҳ таоло Расули акрам ва у зотнинг умматларини Қуръон ўқишга буюрган. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳадисларида Қуръон ўқиш фазилатлари ҳақида хабар берганлар. Киши Қуръонни тўғри ўқиш учун асосан икки нарса талаб қилинади:
- Арабча ҳарфларни тўғри талаффуз қилиш;
- Тажвид илмини амалий жиҳатдан ўзлаштириш.
Уламолар, мўмин-мусулмон киши Қуръонни ойда бир марта хатм қилишини тавсия этишган. Қуръон тиловати ҳар бир мўминнинг кундалик вазифаси бўлиши керак. Қуръон фақат қорилар ё кексалар ўқийдиган Китоб эмас. Аллоҳга ва охират кунига имон келтирган ҳар бир банда билиши керак Қуръон ўқишни. Агар ҳафтада маълум кунларни Қуръон ўқиш ва ўрганишга сарфлаганимизда, орамизда Қуръон ўқишни билмайдиган инсон қолмасди.
Аллоҳнинг Китоби Қуръони каримни тиловат қилиш унга кўз югиртириб чиқиш ёки ёдлаганини тушунар-тушунмас такрорлаш эмас. Қуръонни бутун вужуд билан ҳис этган ҳолда ўқилади. Буни тадаббур дейилади.
3. Қуръон ёдлаш. Қуръон ёдлаш жуда фазилатли амалдир. Ҳадиси шарифларда, Қуръонни қалбга жо қилишнинг фойдалари ҳақида сўз юритилган. Жумладан, қори жаннатда Қуръон оятларини ўқиб, мартабаси кўтарилиб бориши, ёдлаган охирги оятни ўқиган жойи унинг энг юқори даражаси бўлиши айтилган. Уламолар, “Қуръонни тўлиқ ёд олиш фарзи кифоя. Намозни ўқишга етадиган даражада сура ва оятларни ёдлаш эса фарзи айндир”, дейишган. Шунинг учун ҳар бир мусулмон банда намозни тўкис адо этиши учун маълум сура ва оятларни пухта ёдлаб олиши лозим.
Қуръон ёдлашнинг масъулияти катта. Қуръонни дилига жойлаган банда Қуръонни муттасил такрорлаб туради. Қуръонни ёдлаб, унинг ҳақларини поймол қиладиган, эътиборсизлик билан ёдлаганларини унутиб юборадиган “қори”лар огоҳлантирилган.
Ривоят қилинишича, солиҳлардан бири ўлим тўшагида ётган ҳолида ўғлига:
– Ўғлим! Менга Қуръонни олиб кел, биргина оятни унутиб қўйдим. Ўшани эсламоқчиман!, деди. Шунда ўғли ҳайрон бўлиб:
– Отажон, биргина оятни эслашингиздан қандай наф бор?! – деди. Солиҳ ота жигарбандининг саволига:
– Ўша оятни эслаган ҳолда Аллоҳ билан учрашишим ундан ғофил ҳолда йўлиқишимдан яхшироқ! – деб жавоб берган экан.
Вафотидан олдин илмга рағбат қилган уламолар ҳаётидан ибратли ҳикоялар келтирилади. Бу ҳам мусулмон банда илм-маърифатга интилиши, энг аввал, Парвардигорининг Китобини ўқишни ўрганиши, ундан имкон қадар ёдлаши кераклигига ишорадир.
4. Қуръон тиловатига қулоқ солиш. Қуръони карим ўқилганида, одам жим туриб, Қуръоннинг оятларига қулоқ тутилади, унда нима дейилаётганига эътибор берилади, Аллоҳ даъватига ижобат этилади. Қуръон ўқилаётганда туриб кетиш, тиловатга бепарво бўлиш мусулмон одамга ярашадиган иш эмас. Айниқса, жамоат намозларида бунга эътибор бериш керак.
Одамлар орасида обрўъ-эътиборга эга шахс гапираётганда унинг гапини бўлиш ёки маърузасига халақит бериш қандай одобсизлик-а. Тўғрими? Энди бутун оламлар Парвардигори Аллоҳнинг Каломи ўқилаётганда гаплашиш, тиловатга бепарво бўлиш қандай ҳурматсизлик эканини тасаввур қилиб кўринг!
5. Қуръонни тадаббур (тафаккур) қилиш. Аллоҳ таоло Қуръон ўқиганда унинг оятларини тадаббур қилишга буюрган. Оятларни тадаббур қилмайдиган кимсаларга танбеҳ берилган. Қуръонни тадаббур қилган одам унда бирон ихтилоф йўқлигини, бир оят бошқа бир оят маъносига мувофиқ келишини англаб етади.
Аллоҳ таоло Қуръони каримни ўқиш учун тилларга осон, оятларини тушуниб ибрат олиш учун фасоҳатли араб тилида нозил қилган. Агар инсон Қуръонни яхши тушунганида, уни тиловат қилишдан, Қуръон ўқишдан тўймасди. Демак, Қуръонга бўлган муҳаббатимиз зиёда бўлиши учун уни тўғри ўқиш ва ўқиганларимизни уқиш талаб этилади.
6. Қуръон кўрсатмаларига амал қилиш. Қуръоннинг нозил қилинишидан кўзланган асосий мақсадлардан бири – кўрсатмаларига риоя этиш, десак муболаға бўлмайди. Зеро, бошқа ҳақлар Қуръонга амал қилиш ҳақига боғлиқ: Қуръонни ўқиган, эшитган, тушунган, Қуръонни эъзозлаган одам Қуръонга амал қилади.
7. Қуръон илмларини одамларга етказиш. Қуръон илмларини билган одам уни бошқаларга ҳам ўргатади, илмни тарқатади. Шариат илмли кишилардан шуни талаб этади. Илм шу билан одамлар орасида ёйилади. Масалан, кимдир тажвид илмидан хабардор. У инсонларга Қуръон ўқишни таълим беради. Яна кимдир, тафсир илмини билади. Бундай одам ўзгаларга Қуръон маъноларини тушунтириб беради. Хуллас, ҳар ким имкони даражасида Қуръон илмлари тарқалишида ҳисса қўшади. Ҳадис шарифда айтилишича, Қуръонни аввал ўзи пухта ўрганиб, кейин бошқа мусулмонларга ўргатган инсон мусулмонлар ичида энг афзали саналади. Аллоҳ таоло Қуръон йўлида хизмат қилган кишилар мартабасини жуда баланд кўтарган.
Энди ўзимизга савол берайлик: ичимизда неча фоизимиз Қуръон ўқишни билади? Қанча одам Қуръонни бошидан охиригача бехато ўқий олади? Неча киши Қуръоннинг маъноларини, ҳукмларини дарс қилиб ўқиган ёки ўқимоқда? Нима учун Қуръон ўқимаймиз? Нима учун устимизга хотиржамлик, хайр-барака, тинчлик-хотиржамлик тушишини истамаймиз? Ахир Қуръон касалликларимизга шифо ва раҳмат қилиб нозил қилинган-ку! Мусулмонман, деган ҳар бир инсон, кунда-кунора Қуръон ўқийди, уни ўрганади, ўқиганини тушунишга ҳаракат қилади.
8. Қуръон билан даволаниш. Мана шу ҳақ уламолар тарафидан алоҳида зикр қилинади. Сабаби, Қуръон мўмин бандалар учун шифодир. Бандалар Қуръон билан қалбларидаги маънавий иллатларга даво топадилар. Жумладан, эътиқоддаги тойилиш, ҳасад, кибр, нифоқ, худбинлик каби маънавий иллатлар айнан Қуръон билан даволанади.
Одилхон қори Юнусхон ўғли,
Шайхонтоҳур тумани бош имом-хатиби
Фотолавҳа: Қуръон мусобақаси (Андижон вилояти, Андижон шаҳар)
Бизни кузатишда давом этинг
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Қайсарликнинг оқибати
Ҳозир сиздан: “Оёғингиз тагида ер борми?” ёки “Тепангизда осмон борми?” деб сўрашса сиз ҳеч иккиланмай: “Ҳа”, деб жавоб берасиз. Аллоҳ таолога ишончимиз ҳам шундай кучли бўлиши керак. Кимдир сиздан: “Аллоҳ таоло сизни кўриб турибдими?” деб сўраса, ишонч ва қатъийлик билан “Ҳа” деб жавоб бера олишингиз керак.
Келинг, сизга мисол тариқасида бир ҳикоя сўзлаб берай. Бир куни икки дўст саёҳатга чиқишибди. Улардан бирининг кўзи ожиз экан. Кеч кирганида улар дам олиш учун бир ерда тўхташибди. У ер ҳавоси ҳудди денгиз бўйидагидек кундузи жуда иссиқ, кечаси эса сезиларли даражада совуқ бўлар экан. Тонг отгач, дўстларнинг соғломи егулик топиб келгани кетибди. Кўзи ожизи эса ён-атрофни қўли билан пайпаслаб, қаттиқ нарсани тутибди. Совуқда тошдай қотиб ётган илон экан. Ҳалиги одам ажойиб таёқ топиб олдим деб ўзида йўқ хурсанд бўлиб турган пайтда дўсти бироз егулик олиб келибди. У илонни ушлаб ўтирган дўстига бақириб, қўлидаги илонни дарҳол ташлашини сўрабди. Кўзи ожиз киши эса дўстим менга ҳасад қиляпти деб ўйлаб илонни маҳкам ушлаб олиб бермайман деб туриб олибди. Дўсти унинг қўлидаги таёқ эмас, илон эканини ва уни зудлик билан ташлаб юборишга ҳарчанд ундаса ҳам, кўндира олмабди.
Хуллас, иккаласи яна йўлга чиқишибди. Кун чиқиб ҳарорат кўтарилгач, кўзи ожиз кишининг қўлидаги “таёқ” секин ўзига кела бошлабди. Ниҳоят етарлича исиниб, кучга киргач, кўзи ожизни чақибди...
Оламларга раҳмат бўлиб келган Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Мерожга кўтарилганларида дўзахнинг даҳшати-ю, жаннатнинг гўзаллигини ўз кўзлари билан кўрганлар. Бизни дўзах сари етаклайдиган ишлардан қайтарганлар. Афсус, баъзилар ўзи кўрмагани боис қайсарлик қилади, оқибатини ўйламайди. Аллоҳ таоло кеч бўлмасидан кўзларимизни очсин, ҳидоятга бошласин, яхши, эзгу амалларни бардавом қилишга муваффақ айласин.
Дилафрўз САЛОҲИДДИН қизи тайёрлади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари (32-қисм): Мажлисдан турганда
Абу Барза розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ишни тугатиб, мажлисдан турсалар, “Субҳанакаллоҳумма ва биҳамдика, ашҳаду анла илаҳа илла анта астағфирука ва атубу илайка”, деб айтардилар.
ХОРИЖДАГИ ЮРТДОШИМ САҲИФАСИ
КОНЦЕПЦИЯ
Дунё дарвозалари янада кенгроқ очилиб, хорижий давлатлар фуқароларининг юртимизга келиб-кетишларига қулай шароитлар яратилмоқда. Жумладан, 39 та давлат фуқароларига туристик визаларни расмийлаштириш тартиби соддалаштирилди, Ўзбекистон билан визасиз давлатлар сони кўпайди.
Шунинг баробарида бизнинг юртдошларимизнинг ҳам хорижий давлатларга чиқиши ортмоқда.
Одатда, чет элга, умуман, йўлга чиқаётган ҳар қандай йўловчига олдиндан йўловчилик машаққатини тортган, бу борада бой тажриба тўплаган кишилар; китоб кўрган олиму уламолар йўл-йўриқлар кўрсатиб, панду наисҳатлар қилишган. Зеро, нотаниш манзиллар сари сафарга отланган кишиларга бундай тавсияю насиҳатларнинг аҳамияти жуда ҳам катта.
Бинобарин, хорижга чиқаётган мўмин-мусулмонлар ушбу сафарида давлатнинг қонунларига амал қилгани каби шариатимиз кўрсатмаларига ҳам амал қилмоғи ниҳоятда муҳимдир.
Масаланинг ана шу жиҳатлари эътиборга олиниб, muslim.uz Интернет порталида “Муҳожир ватандошлар” лойиҳаси иш бошлади. Ушбу лойиҳа доирасида янги рукн очилиб “Хориждаги юртдошим” номланди.
Ушбу рукнда:
- хорижда таълим олаётган, меҳнат қилаётган, узоқ муддатга даволанишга кетган ватандошларимиз тўғрисида ҳаётий мақолалар;
- йўлга чиқувчиларга тавсиялар, маслаҳатлар;
- узоқ муддатли сафарларнинг ижтимоий ҳаётга, оилавий масалаларга таъсири ва бошқа долзарб муаммоларга доир савол-жавоблар дастурий равишда ёритилади;
- Интернет сайтда эълон қилинган мақоланинг аудио формати ҳам тавсия қилинади.
Ушбу материаллар оят, ҳадис ва уламоларимизнинг илмий меросларига асосланган ҳолда ёритилади.