Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев жойларда амалга оширилаётган бунёдкорлик ва ободонлаштириш ишлари, йирик лойиҳалар билан танишиш, халқ билан мулоқот қилиш мақсадида 10 февраль куни Сурхондарё вилоятига ташриф буюрди. 

Давлатимиз раҳбари Сурхондарё вилоятига ташрифини икки буюк аллома Ҳаким Термизий ва Абу Исо Муҳаммад Термизий мажмуаларини зиёрат қилишдан бошлади. Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Каримов ҳам ўз ташрифини одатда мазкур муқаддас қадамжони зиёрат қилишдан бошлар эди.

Юртбошимиз дастлаб Ҳаким Термизий мақбарасини зиёрат қилди. Бу ерда олиб борилаётган қайта таъмирлаш ҳамда ободонлаштириш ишлари, зиёратчилар учун яратилган шароитлар билан танишди. 

Шундан сўнг, Президентимиз Шеробод туманидаги Абу Исо Муҳаммад Термизий зиёратгоҳида амалга оширилаётган кенг кўламли қурилиш ишларини   кўздан кечирди, мажмуа ёнида қурилаётган 350 кишига мўлжалланган жоме масжид биноси бўйича тегишли кўрсатмалар берди.

 Қисқа муддат ичида мажмуа ёнидаги қабристон ободонлаштирилди, 4,5 километр йўлга асфальт ётқизилди, сув, электр энергияси ва газ тармоқлари тортилди. Давлатимиз раҳбари мажмуани янада обод масканга айлантириш, қулай шароитлар яратиш зиёратчилар оқимини кўпайтириш имконини беришини таъкидлади. Бинобарин, буюк аждодимиз Ҳаким Термизий ҳадис тўплашдан ташқари ҳуқуқшунослик, табиатшунослик, табобат, илми нужум, тилшунослик, ахлоқ ва бошқа кўплаб соҳаларда ҳам самарали ижод қилган. Мусулмон оламида буюк муҳаддислардан бири сифатида машҳур бўлган улуғ алломанинг бебаҳо мероси бугунги кунда ҳам кенг ўрганилмоқда.

Давлатимиз раҳбари келгусида Абу Исо Муҳаммад Термизий мажмуасида Ислом оламининг машҳур олиму уламоларини таклиф этиш, хорижлик мутахассис, ташкилотлар билан ҳамкорлик алоқаларини йўлга қўйиш ҳамда халқаро илмий конференциялар ташкил этиш таклифини билдирди.

Шунингдек, Термиз шаҳрида Сурхондарё вилояти фаоллари билан учрашув бўлиб ўтди. Йиғилишда вилоятни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш, аҳоли турмуш даражасини янада ошириш, ёш авлодни тарбиялаш ва иш билан таъминлаш масалаларига алоҳида эътибор қаратилди. 

Халқ билан очиқ мулоқот қилиш, мавжуд муаммоларни бартараф этиш мақсадида фаолияти йўлга қўйилган Сурхондарё вилоятидаги “Президент Халқ қабулхонаси”га ташриф буюриб, “Халқ қабулхоналарини ташкил этишдан мақсад – жамиятимиздаги адолат пойдеворини янада мустаҳкамлашдир. Ҳоким ва мутасадди раҳбарлар бу ерда халқ билан мулоқот қилиши, ҳар бир мурожаат ечимини топиши керак. Аҳолини қийнаётган масалаларни таҳлил қилиш орқали қонун ҳужжатларини такомиллаштириб борамиз”, деди Президентимиз.

Муассаса фаолияти Юртбошимизнинг «Инсонларнинг дарду ташвишларини ўйлаб яшаш – одамийликнинг энг олий мезонидир», деган сўзлари асосида йўлга қўйилган.

Сурхондарё аҳолиси давлатимиз раҳбари халқ ичига кириб, одамларнинг фикрини ўрганаётганидан юртдошларимиз жуда мамнун бўлаётганини таъкидлади. Одамлар оғирини енгил қилиш, турмушини янада фаровон этиш борасидаги улкан, тизимли ишлари учун Президентимизга самимий миннатдорлик билдирди. 

Эргаш Рустамов,

Сурхондарё вилояти бош имом-хатиби

БИСМИЛЛАҲИР РОҲМАНИР РОҲИЙМ

Оламлар Парвардигори Аллоҳга ҳамду санолар, тақводорлар пешвоси саййидимиз Муҳаммадга саловот ва саломлар бўлсин!

Ушбу китобда қайтарилган ва ҳаром қилинган бир қанча улкан гуноҳлар – гуноҳи кабиралар ҳақида сўз боради. Аллоҳ таоло ва Унинг Расули, уни қилишдан қайтарган ишлар гуноҳи кабирадир.

Аллоҳ таоло гуноҳи кабиралардан четланган кишининг кичик гуноҳларини кечиб юборишини, сўнг уни жаннатга киргизишини хабар қилади: «Агар сизлар ман этилган гуноҳларнинг (Аллоҳга ширк келтириш, ота-онага оқ бўлиш, бировни ноҳақ ўлдириш каби) катталаридан сақлансангизлар, қилган (кичик) гуноҳларингизни ўчирурмиз ва сизларни улуғ манзил – жаннатга киритурмиз» (Нисо сураси, 31).

«Улар катта гуноҳлардан ва бузуқликлардан четланадиган, ғазабланган вақтларида эса (сабр қилиб) кечириб юборадиган зотлардир» (Шўро сураси, 37).

«Улар (яъни, жаннатга сазовор бўлганлар) кичик хатолардан бошқа катта гуноҳлардан ва бузуқликлардан йироқ бўладиган зотлардир. Албатта, Парвардигорингиз мағфирати кенг зотдир...» (Ван-нажм сураси, 32).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: «Модомики, банда катта гуноҳлардан четланар экан, беш вақт намоз, жума кейинги жумагача ва рамазон кейинги рамазонгача бўлган кичик гуноҳларга каффоратдир» (Муслим ва Термизий ривояти).

Демак, қайси гуноҳлар кабира эканини билиб олишимиз жуда ҳам муҳим. Токи улардан четланайлик ва Раббимиз раҳматига мушарраф бўлайлик.

Баъзи уламолар гуноҳи кабираларни еттита, деганлар ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қуйидаги ҳадиси шарифини ҳужжат қилганлар: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳалок қилувчи еттита гуноҳдан сақланинглар», дедилар. «Улар қайсилар, ё Расулуллоҳ?» деб сўрашганида, «Аллоҳга ширк келтириш, сеҳр, Аллоҳ (ўлдиришни) ҳаром қилган жонни ноҳақ ўлдириш, етим молини ейиш, судхўрлик, душмандан ортга чекиниш, бузуқ хаёл билан покдомон мўмина аёлларга туҳмат қилиш», дея жавоб берганлар (Бухорий ва Муслим ривояти).

Ибн Аббос розияллоҳу анҳу эса: «Гуноҳи кабиралар еттитадан кўра, етмиштага яқинроқ», деганлар. Юқоридаги ҳадисда эса, гуноҳи кабиралар сони еттита эмас, балки мазкур еттита амал гуноҳи кабиралардан экани баён қилинган, холос.

Хулоса қиладиган бўлсак, кимда-ким одам ўлдириш, зино, ўғирлик каби дунёда ҳад жорий қилинган, охиратда азобланиши ёки ғазабга учраши ҳақида таҳдид солинган, Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам томонидан лаънатланган ёки «иймонсиздир», «биздан эмас», «биз ундан покмиз (бошқа-бошқамиз)» каби жумлалар билан сифатланган бирор амални қилса, у гуноҳи кабира содир этган бўлади.

Шуни ҳам таъкидаб ўтиш керакки, айрим гуноҳи кабиралар бошқаларидан улканроқдир. Масалан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳга ширк келтиришни гуноҳи кабиралардан, деб зикр қилганлар. Ваҳоланки, Аллоҳга ширк келтирган кимса – мушрикнинг гуноҳи ҳеч қачон кечирилмайди ва у дўзахда мангу қолади.

«Албатта, Аллоҳ Ўзига (бирон нарса ё кимсанинг) шерик қилинишини кечирмайди. Шундан бошқа гуноҳларни Ўзи хоҳлаган бандалари учун кечиради. Кимки Аллоҳга ширк келтирса, демак, жуда қаттиқ йўлдан адашибди» (Нисо сураси, 116).

«Албатта, кимда-ким Аллоҳга ширк келтирса, Аллоҳ унга жаннатни ҳаром қилур, унинг борар жойи дўзахдир. Зулм қилгувчилар учун бирон ёрдамчи бўлмас» (Моида сураси, 72).

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сизларга гуноҳи кабираларнинг энг катталари ҳақида хабар берайми?» деб сўрадилар. «Ҳа, ё Расулуллоҳ!» дейишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам суянган ҳолда эдилар, ўтириб олдилар-да: «Огоҳ бўлинглар, ёлғон гапириш ва ёлғон гувоҳлик бериш», дея такрорлайвердилар, ҳаттоки, биз, қанийди тўхталсалар, дедик» (Муттафақун алайҳ).

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ота-онага оқ бўлиш ва ёлғон гапириш энг катта гуноҳи кабиралардан эканини айтдилар. Ҳолбуки, бу гуноҳлар еттита ҳалок қилувчи гуноҳлар сирасида саналмаган. Гуноҳи кабиралар еттитадан кўп эканига шунинг ўзи яққол ҳужжатдир. Ҳар қандай гуноҳдан, у хоҳ катта бўлсин, хоҳ кичик, дарҳол тавба қилиш вожиб, тавбани орқага суриш жоиз эмас. Бу иш Исломнинг энг муҳим жиҳати ва диннинг таъкидланган қоидаларидандир.

Аҳли сунна вал жамоа наздида тавбанинг вожиблиги Китоб ва суннатдан олинган. Қуръоний ҳужжатлар, ҳадиси шарифлар ва салафи солиҳлар сўзларининг зоҳири шуки, ким Аллоҳга астойдил тавба қилса ва унда тавба шартлари тўкис бўлса, Аллоҳ унинг тавбасини қабул қилади.

Афсуски, одамлар орасида қилаётган ишининг гуноҳи кабира, ҳаром эканини билмайдиганлари бор. Шунинг учун ҳам биладиганлар билмайдиганларга, Аллоҳ ўзига таълим берган нарсаларни етказиши лозимдир. Чунки киши ҳали ўрганмаган ва билмаган нарсаси учун гуноҳкор бўлмайди.

«Биз, то бирон пайғамбар юбормагунча (у орқали ўзимизнинг амру фармонларимизни юбориб, унга итоат қилишдан бош тортмагунларича, бирон кимсани) азоблагувчи эмасмиз» (Ал-Исро сураси, 15).

Саҳобалар Ҳабашистонда эканликларида Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга ваҳий орқали вожиб ва ҳаромлар нозил бўлган. Бу ҳукмлар эса уларга бир неча ойдан кейин етиб борган. Улар бу муддат мобайнида билмаганлари учун маъзур ҳисобланишган. (Қолаверса, ислом умматидан билмаган, унутган ва мажбур этилган амалларининг гуноҳи кўтарилган. – (Таржимон.)

Гуноҳи кабиралар. Имом Ҳофиз Шамсуддин Заҳабий

Давоми бор...

Тошкент Ислом Институти 4-курс талабаси

Тожиддинов Абдуссомад Абдулбосит ўғли

Она қанча фидойилик ила инсон деган ажиб хилқатни дунёга келтиради. Саҳиҳ ҳадисларда аёлни эъзозлаш, қадрлашга чақирилади: “Жаннат оналар оёғи остидадир”, “Аввал онангга, онангга, яна онангга, кейин отангга яхшилик қил”. Бежиз оналарни эъзозлаш, ҳурмат қилишга чақирилмайди. Чунки она 9 ой фарзандини “заифлик устига заифлик билан (қорнида) кўтариб юрди” (Луқмон, 14). Фарзандини икки йўлнинг ўртасида туриб дунёга келтиргач, яна янги бир фидойилик китоби очилади. Тунни кунга, кунни тунга улаб, уни парваришлайди. Ўзи емай-ичмай жигарбандига тутади. Унинг сиҳати йўлида керак бўлса, жонидан кечади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Биз инсонга ота-онасини (рози қилишни) буюрдик. Онаси уни заифлик устига заифлик билан (қорнида) кўтариб юрди. Уни (кўкракдан) ажратиш (муддати) икки йилда (битар). (Биз инсонга буюрдикки) “Сен менга ва ота-онангга шукр қилгин! Қайтишлик Менинг ҳузуримгадир” (14-оят).

Бироқ ҳамма бирдек ана шу мўътабар инсоннинг қадрига етаяптими? Йўқ, бугун аксариятимиз динимизнинг ана шу ҳаётбахш амрларига итоат этмаслигимиз сабабли миллий қадриятларимиз унутилиб бормоқда. Оналаримиз кексайганида, уларни хор қилиб қўймоқдамиз. Очиқ айтиш керак, ўз онасини жеркиб, тўғри насиҳатини эзмаликка йўяётганлар, ёинки қаровсиз қолдириб, кексалар уйига олиб бориб ташлайдиганлар йўқми? Афсуски, бор. Замон ривожланиб, яшаш шароити енгиллашгани сари уларнинг кўпайиб бораётгани кишини ажаблантиради.

Яқинда бир воқеани эшитиб, оғриниб кетдим. Ҳакам танишим вақтида болаларини ўқитиб, уйли-жойли қилиб, кексайганида қаровсиз қолгани, қўни-қўшнилар маслаҳати билан болаларидан алимент ундириш учун ариза берганини айтиб қолди. Наҳотки оқ ювиб оқ тараган онага меҳр бериш, унинг хизматини қилиш, кўнглини кўтариш, далда бўлиш шунчалар қийин бўлса? Ахир оналарга эътибор кўрсатиш, бир оғиз ширин сўз айтиш, меҳрига меҳр билан жавоб қайтариш керак эмасми? Бир ғариб кўнглини олмоқ ҳаж ибодатига тенглаштирилган-ку! Ота-она дунёдан ўтгандан сўнг қабри устида минг соат йиғлаб тургандан, тириклигида бир бора йўқлаш, умримизга, ризқимизга барака ёғдирадиган дуоларини олиб қолиш  керак-ку! Эҳ одамлар, одамлар, қаерга қараб кетаяпмиз?!

Бугун қилаётган ҳар бир хатти-ҳаракатларимиз эртага фарзандимиздан қайтишини унутмайлик. Нима эксак, ўшани ўрамиз.

“Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Фарзанд ўз волидини қул ҳолида кўриб, сотиб олиб, озод қилсагина уни (ҳаққини) адо этган бўлади”, дедилар”. Ваҳоланки, биз дориломон замонда, фараҳли кунларда яшаяпмиз. Биз уларни озод ва бахтиёр кўриб улғайганмиз. Улғайиб, энди ўзимиз ота-она бўлганимизда волидаларимизни эъзозлаб, уларнинг ҳаққини адо этиш фарзимиз эканлигини унутмайлик.

Зебо ОМОНОВА

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Афв қилмоғингиз, кўнгилни кенг тутмоғингиз ва кечирмоғингиз яхшидур. Албатта, Аллоҳ кечирувчи ва раҳмлидур” 

(Тағобун, 14).

Яратган кўнгилни кенг тутиш, кечиримли бўлишга буюрмоқда. Зеро, Унинг ўзи кечиримли Зот. Банда ўз фитратидан келиб чиқиб, билиб-билмай хато қилиши, гуноҳ ишларга қўл уриши мумкин. Агар у тавба қилса, гуноҳи каффоратига савоб амалларини кўпайтирса, Парвардигор кечиради. “Яхши ахлоқларни мукаммал қилишга” юборилган Пайғамбаримиз алайҳис салом: “Аллоҳнинг хулқлари билан хулқланинглар”, дея марҳамат қиладилар ва тинимсиз равишда инсонларни раҳмдил бўлишга, бир-бирига кенглик қилишга чақирадилар. Аразлашиб қолишган тақдирда эса, уч кундан ўтмаслигини қайта-қайта таъкидлаганлар.

“Мусулмон кишининг бошқа бир мусулмондан алоқани уч кундан ортиқ узиб, аразлаб юриши ҳалол эмас. Агар шундай давом этса, иккиси ҳам Яратганнинг раҳматидан маҳрум бўлади, уларнинг қай бири ярашиш томон биринчи қадамни қўяр экан, аввало ўшанинг гуноҳи кечирилади”, дея марҳамат қилганлар.

Нақл қилишларича, Абдуллоҳ ибн Муборакка бир сафарда бадхулқ киши ҳамроҳ бўлибди. Ҳазрат йўл давомида унинг ярашмаган қилиқларига чидабди, баъзи ишларини кечириб, қаттиқ гапирмай, аксинча, унга таъсир ўтказишга интилибди. Йўллари айрилгач эса, йиғлабди. Сабабини сўрашса: “Унга раҳмим келяпти. Мен ундан ажралдим, аммо унинг ёмон хулқи ўзи билан кетди, ундан ажралмади”, деган экан. Аллома сафардоши азиятларидан шикоят қилмаяпти, кечиримли бўлиб ва уни йўлга сололмагани учун ўзини айблаяпти, изтироб чекяпти.

Маънавиятли инсон, албатта, тарбиячи ҳам бўлиши лозим. Чунки том маънодаги тарбияли одам нафақат ўзи ва оила аъзоларини ўйлайди, балки қўни-қўшни, маҳалла-кўй, ватандошлари учун ҳам қайғуради. Акс ҳолда, унинг барча фазилатларини биргина лоқайдлиги, атрофга бефарқлиги ювиб кетади.

Баҳоуддин Нақшбанд ҳазратлари: “Яхшиларни ҳаммаям дўст тутади. Лекин ёмонларни дўст тутиш, уларни тўғри йўлга солиш, мардларнинг ишидир”, дейганлар.

Яратганнинг наздида энг номатлуб амал мўминларнинг бир-бирига ўзаро хусумат, гина-адоватда бўлиши саналса, силаи раҳм, бағрикенглик, аҳилликка, муросаи-мадорага интилиш гўзал фазилатлардан ҳисобланади.

Убода ибн Сомит (рз.) ривоят қилишларича, Пайғамбаримиз алайҳис салом саҳобаларга: “Мен сизларга Аллоҳ бандасининг даражасини нима туфайли баландга кўтаришини айтайми?” – дедилар. Саҳобалар: “Ҳа, айтинг” – дейишди. Шунда Пайғамбаримиз алайҳис салом: “Сенга жаҳл қилганга мулойим бўлсанг, зулм қилганни афв қилсанг, сени маҳрум қилганга инъом қилсанг, сендан алоқани узган билан алоқани боғласанг” – деб марҳамат қилдилар.

Аллоҳ таоло Қуръонда марҳамат қилади: 

“Албатта, ким (ўзига етган озор-азиятларга) сабр қилса ва (ўч олмай Аллоҳ учун) кечириб юборса, шак-шубҳасиз, бу (иш) ишларнинг мақсадга мувофиғидир” (Шўро, 43)

Яратган кечиримли Зот, Пайғамбаримиз алайҳис салом кечиримли зот, ўтмиш алломаларимизнинг қай бирларини олиб қараманг, ҳаммалари бағрикенг инсонлар бўлишган

Шундай экан, биз ўз ҳаётимизда бағрикенгликни шиор қилиб, оиламиздагилар ва ён-атрофимиздагилар билан силаи раҳмда бўлишимиз, ёшларимизни ҳам ана шундай олижаноблик, юксак маънавият эгалари қилиб тарбиялашга интилмоғимиз лозим.

Зеро, одам боласи Парвардигор яратган оламни янада обод қилишга, ер юзида ҳаёт бардавомлигини таъминлашга буюрилган. Асло, низою адоват, урушу бузғунчиликларга эмас...

Пискент туман бош имом-хатиби в.в.б:  

Зайнилобиддихон Қудратов.