Бир куни мактабимдаги синфдошларим ва устозларим билан сафарга чиқдик. Сафар асносида чиройли манзаралар бўлса, тасвирга оламан дея дадамдан қўл телефонларини сўрадим. Дадам “Эҳтиёт қил” деб менга ўзлари яқинда сотиб олган телефонларини бердилар.

Сафарда узоқ йўл юрдик. Манзилга борганимиздан кейин ҳамма тушликка йиғилди. Шунда чўнтагимни қарасам, дадамнинг телефонлари йўқ. Юрагим дукиллаб уриб кетди. Сафар ҳалтамни, сумкамни, ҳатто хаёл билан солиб қўйгандирман деб ёнимда бирга ўтириб келган дугонамнинг сумкасини ҳам қарадим. Йўқ, ҳеч қаерда йўқ! Тамом бўлдим деб ўйладим. Чунки дадам бекорга эҳтиёт қил демадилар. Ахир бу телефонни яқинда олгандилар. Олганларига ҳали бир ой ҳам бўлмаганди. Қолаверса, бундай телефонлар энди-энди чиқа бошлаган пайт, қиммат турар эди. Тополмаганимга роса йиғладим.

Ноилож дугонамнинг телефонидан онамга қўнғироқ қилиб вазиятни тушунтирдим. Онамдан яхшигина дакки эшитдим. “Эҳтиёт қилолмасанг, олиб кетишга бало бормиди!?” дедилар. Онамга “Дадамга айтманг, ўзим пулини йиғиб, дадамга янги телефон олиб бераман” дедим, гарчи бундай қила олишимга кўзим етмаса ҳам. Кейин телефонни ўйлаб роса сиқилдим. Онам айтиб қўйсалар нима бўлади? Айтмасалар, ҳам борганимдан кейин телефон йўқлигини дадам биладилар-ку! “Телефон қани?” деб сўрасалар нима дейман?!

Шундай ўйлар билан бошим ғувиллаб ўтирсам, дугонамнинг телефонига онам телефон қилиб қолдилар.

- “Лаббай онажон” дедим қўрқиб.

- “Дадангга айтдим!”

- “Нега айтдингиз онажон, ахир айтманг дегандим-ку! Энди дадам мени роса уришадилар, ўлдирадилар” деб йиғлаб юбордим. Шунда онам бир пас жим турдилар-да, менинг бир умр эсимдан чиқмайдиган ўша гапни айтдилар:

- “Қўрқма қизим. Кимдир ўғирлаган бўлса керак дедим. Даданг “Майли, қизимга айт, сиқилмасин. Уч кунлик сафарини шу нарсани ўйлаб ўтказмасин. Мазза қилиб ўйнаб, яйраб келсин. Битта телефон экан-ку, қизим учун, керак бўлса, бутун дунёни фидо қиламан!” дедилар. Хотиржам бўл қизим!”.

Ўша онда ишонсангиз, қотиб қолгандим, кулишимни ҳам, йиғлашимни ҳам билмасдим. Ич-ичимдан шундай туйғулар жўшдики, қани ҳозир дадам ёнимда бўлсалару, бўйниларидан қаттиқ қучоқлаб олсам! Телефон қанчалик қимматбаҳо бўлмасин, дадамнинг наздиларида мендан қадрли эмаслигини билдим.

Бутун сафар давомида хурсанд бўлиб юрдим, вақтим чоғ ўтди. Мени осмонларда учиб юришимга сабаб бўлган нарса сафардаги қизиқ-қизиқ воқеалар, сўлим гўшалар ва улардан олган таассуротларим эмас, балки дадамнинг мана шу гаплари эди: “Керак бўлса қизим учун бутун дунёни фидо қиламан”.

Уйга қайтганимда отам мени табассум билан кутиб олдилар. Бағриларига босиб “Қизим, бутун дунё фидо бўлсин сенга” дедилар. Мен отамни қучоқлаган кўйи кўзимдаги ёшларни тўхтатолмасдим...

Ўша кундан кейин мен отамнинг Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло томонидан берилган қанчалар бебаҳо неъмат эканларини англадим. Уларнинг маслаҳатларисиз, йўл-йўриқларисиз ва улардан беркитиб ҳам бирор иш қилмайдиган бўлдим. Ота ўз қизига фақат энг тўғри йўлни кўрсата олишига ўз ҳаётимда гувоҳ бўлдим.

Ўша воқеадан кейин қўл телефонимни ҳам жуда эҳтиётлайдиган бўлдим.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Шу йил 1 февраль куни Тошкент шаҳрида Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан нашрга тайёрланган янги китоб ва рисолалар тақдимоти ўтказилди.  

Тадбирда Президент Администрацияси масъул ходими Жасур Нажмиддинов, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Жалолиддин домла Ҳамроқулов, Ўзбекистон халқаро ислом академияси ректори Уйғун Ғафуров, Ўзбекистондаги ислом цивилизацияси маркази директори ўринбосари Фирдавс Ҳалимов, ҳамкор ташкилот ва илмий доира вакиллари ҳамда Марказ илмий ходимлари иштирок этди.

Маросимда Марказ томонидан 2023 йилда нашрга тайёрланган Имом Бухорийнинг “Ат-Тарихус сағир”, Абу Жаъфар Муҳаммад ибн Абу Хотим Варроқ Бухорийнинг “Шамоили Бухорий”, Абу Азабанинг “Ар-Равзатул баҳийя фийма байнал ашўира вал мотуридийя”, Имом Доримийнинг “Сунани Доримий”, Алоуддин Косонийнинг “Косоний ақидаси”, Саййид Абдулможид Ғаврийнинг “Ҳадис илми истилоҳлари энциклопедияси” асарлари, шунингдек, “Ислом динида тинчлик” ва “Ғулувнинг хатарлари” номли рисолалар тақдим этилди.

Тақдимотнинг очилишида сўзга чиққанлар Имом Бухорий ва бошқа аллома аждодларимиз меросини ўрганишнинг аҳамияти, тақдим этилаётган китобларнинг илмий қиймати, мутафаккирлар асарларини тадқиқ этиш борасидаги ишларнинг ҳозирги ҳолати ва истиқболдаги вазифалар, шунингдек, Янги Ўзбекистонда диний-маърифий соҳада олиб борилаётган ислоҳотлар ҳақида батафсил тўхталди.

Ал-Азҳар ислом тадқиқотлари мажмуаси Бош котиби, доктор Муҳаммад Назир Айяд ҳамда Ислом тарихи, санъати ва маданиятини тадқиқ қилиш маркази (ИРCИCА) Бош директори, профессор Маҳмуд Эрол Қилич видеотабрик йўллади.

Дарҳақиқат, Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан нашрга тайёрланган янги китоб ва рисолалар исломнинг асл қадрият ва тамойилларини ҳамда инсонпарварлик ғояларини тараннум этишда, замонлар оша юксак қадр-қимматини йўқотмай келаётган асарларнинг туб моҳиятини очиб беришда муҳим дастуруламалдир. Она тилимизда чоп этилган мазкур асарлар мутафаккирларимиз илмий қарашлари маъносини янада яхшироқ англашга, улар таълимотини янада теран идрок этишга асос бўлиб хизмат қилади. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

Ўтмишда бир бой йигит бўлган экан. Бойлиги жуда катта экан. Отаси гавҳарлар, ёқутлар савдоси билан шуғулланар экан. Йигит дўстларини жуда сийлар, улар ҳам давраларида уни улуғлашар, эҳтиром қилишар экан.

Кунлар ўтиб йигитнинг отаси вафот этибди ва оила тобора камбағаллашиб кетибди. Кейин йигит ёрдам сўраш учун дўстларини излаш мақсадида роҳатда яшаган кунларини эслабди ва ўша вақтдаги энг яқин бир дўсти ёдига тушибди. У дўстини жуда яхши кўрган, бошқалардан устун кўрган ва катта миқдордаги бойликларни унга ўтказиб берган экан. Натижада дўсти мол-давлати кўп, бир нечта қасрлари бор бўлган бойга айланган экан. Шуларни эслаб, ҳолимни ислоҳ қилиб берармикин деган умидда унинг олдига борибди. Қасрининг эшигига етганда ходимлар унинг қаршисига чиқибди. Йигит уларга қаср эгасининг эски дўсти эканини айтибди. Ходимлар бориб хўжайинга бу ҳақида хабар беришибди. Шунда у парда ортидан унга назар ташлабди, қараса эски-туски кийинган камбағал бир одам турган экан, у билан кўришгиси келмабди. Ходимларига хўжайин ҳеч ким билан кўришмас эканлар, деб хабар беришни буюрибди.

Бундай қувилиш йигитга жуда оғир ботибди, ўрталаридаги дўстлик ўлиб-битганига алам ютиб бир чеккага ўтирибди. Сарфлаган пуллари вафодан узоқлаштиришдан бошқасига ярамаганига ачинибди.

Бир куни унинг уйи олдига уч киши келиб қолибди, улар бир кишини излаб юришган экан. Йигитдан: “Биз фалончини қидиряпмиз”, деб отасининг исмини айтишган экан. у: “У киши менинг отам бўладилар, бир-неча йил олдин вафот этгандилар”, дебди. Буни эшитиб ҳалиги кишилар “Лаа ҳавла ва лаа қуввата иллаа биллааҳ” деб юборишибди. Улар йигитнинг отасини яхши ном билан эслаб, унга: “Отанг дуру гавҳарлар савдоси билан шуғулланарди. У бизга бир нафис маржонни омонат қолдирган эди”, дейишибди ва маржонга тўла бир ҳалтани чиқариб, унга беришибди ва ортларига қайтиб кетишибди. Йигит кўзларига ишонмасди. Бу маржонларни оладиган одам қидиришга тушибди.

Озгина вақт ўтиб ёши катта бир бой аёл тасодифан унга йўлиқиб: “Шаҳрингизда гавҳарлар сотиладиган жой борми?” деб сўрабди. Йигит бу тасодифдан донг қотиб қолибди ва аёлдан унга қандай гавҳарлар кераклигини сўрабди. Аёл: “Ноёб ва қимматбаҳо тошларни қидиряпман, нархи қанча бўлса ҳам сотиб оламан”, дебди.

Кейин йигит бояги маржонларни кўрсатибди. Улар аёлни ҳайратга солибди ва бир қанчасини сотиб олиб, яна қайтиб келишга ва қолганини ҳам сотиб олишга ваъда берибди.

Шундай қилиб қаҳрамонимизнинг ишлари яна изига тушибди ва отасининг тижоратини давом эттира бошлабди.

Орадан вақтлар ўтиб дўстлик ҳаққини адо этмаган дўстини эслаб унга мактуб йўллабди. Мактубда қуйидагича ёзилган экан: “Мен вафосизларни дўст тутибман, улар шундай иккиюзламачики, бой-бадавлат вақтим мени мақтаб, кўкка кўтаришади-да, инқирозга юз тутсам, мени танимаганга олишади”.

Дўсти бу хатни ўқиб, унга жавоб ёзибди: “Сенга тасодифан дуч келган уч киши менинг одамларим эди, уларни мен юборган эдим. Маржонларни сендан сотиб олганлар эса менинг онам эди. Сен мен учун доим ўша-ўшасан, балки ундан ҳам юқорисан! Биз сени бахиллик қилиб ёки менсимаганимиздан ташлаб қўймадик, сени хижолатга қўйишдан қўрқдик, холос!”.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси Қорақалпоғистон Республикаси Амударё туманидаги “Бобо Рустам” жоме масжиди имом-хатиби Ҳайитбой домла Айтековнинг оналари вафоти муносабати билан у кишининг оила аъзолари ва яқинларига чуқур таъзия изҳор этади. 

Аллоҳ таоло марҳума онахонни Ўз мағфиратига олсин, иймонлари ва солиҳ амалларини ўзларига ҳамроҳ айласин. Охиратларини обод этиб, жойларини Фирдавс жаннатларидан қилсин! 

Охират сафарига кузатилган онахон эл корига ярайдиган, дину диёнат йўлида хизмат қиладиган фарзанд ва невараларни ўстирдилар, чиройли тарбия қилдилар. 

Ҳақ таоло марҳума онахоннинг аҳли оиласи, фарзанду аржумандлари ва яқинларига чиройли сабр бериб, бу мусибатларини яхшиликлар ила тўлдирсин. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси, уламолари, имом-домлалари ва ўқитувчи-мударрислари номидан марҳума онахоннинг яқинларига, хусусан, Ҳайитбой домлага ҳамдардлик билдирамиз. 

Жаноза намози бугун 2 февраль куни соат 16:00 да марҳумани уйида ўқилади.

Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи рожиъуун.  

«Мусибат етганда «Албатта, биз Аллоҳникимиз ва албатта, биз Унга қайтувчимиз», деган сабрлиларга хушхабар беринг». 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Cавол: “Аллоҳумма антас-салаам...” зикрини аср намози каби ортида суннат намозлари бўлмаган фарзлардан кейин ҳам айтиладими?

Жавоб: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.

Ҳа, айтилади. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ушбу зикрни қилганлари ҳақидаги ҳадисларда бирорта намоз истисно қилинмаган. Балки мазкур зикр барча намоздан кейин айтилганига ишора қилади. Бу ҳақда Ҳанафий олимлардан Алоуддин Косоний раҳимаҳуллоҳ “Бадоиъус саноиъ” номли китобида қуйидагиларни зикр қилганлар:

“Имом салом бериб намозни тугатгач, агар шу ўқиган намози бомдод ва аср каби ортида суннат намози йўқ бўлса, хоҳласа туриб кетади. Хоҳласа, жойида ўтириб, дуолар билан машғул бўлади. Чунки бу икки намоздан кейин ўқиладиган суннат намоз йўқ. Шундай экан, дуо қилиб ўтиришининг зарари йўқ. Оиша розияллоҳу анҳодан қилинган ривоятда “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намоздан фориғ бўлгач, “Аллоҳумма антас салаам ва минкас салаам табарокта йаа Зал Жалали вал Икром”, дер эдилар”.

“Мароқул фалоҳ” китобида ушбу маълумотларни кўришимиз мумкин:

“Имом намозини тугатгач, хоҳласа, вирд(зикр)ларини ўтириб, хоҳласа туриб айтади. Уч марта истиғфор айтади. Кейин ушбу ҳадисда келган зикрни айтади:

Савбон розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намозни тугатгач, уч марта истиғфор айтиб, кейин “Аллоҳумма антас салаам ва минкас салаам табарокта йаа Зал Жалали вал Икром”, дер эдилар” (Имом Муслим ривояти).

Мазкур иборалардан маълум бўладики, мазкур зикр барча фарз намоздан кейин айтилади. Агар фарз намознинг ортидан суннати ҳам бўлса, ушбу зикрни қилиш билан кифояланади ва суннат намозни адо этишга туради. Агар ортидан суннати бўлмаган намоз бўлса, ушбу ва бошқа зикрларни қилиб ўтириши жоиз. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.