Cавол: Мен жамоат намозига боришни энди бошладим. Мен намозни секин ўқийман. Гап шундаки, кўпинча мен салавотни ўқиётганимда имом икки тарафга салом бераётган бўлади. Шу ҳолада мен салавотни тугатиб, кейин дуо ўқиб сўнг салом беришим керакми ёки имом билан баробар салом беришим керакми?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Сиз бу ҳолатда имом билан биргаликда салом берасиз. Зеро, салавот ўқиш суннат, имомга эргашиш эса вожиб амал саналади. Вожиб амал суннат амалдан юқори бўлгани сабабли сиз вожиб бўлган амални бажарасиз. Агар ташаҳҳуд (“Ат-таҳийёт...”) дуосини ўқиётганингизда имом салом бериб қолса, сиз ташаҳҳуд дуосини тугатиб, кейин салом берасиз. Чунки ташаҳҳуд дуосини ўқиш вожиб амал ҳисобланади. Бу ҳақда фиқҳий китобларимизда бундай дейилади: “Имомга иқтидо қилган киши салавотни ўқиётган вақтида имом салом берса, у ҳам имомга эргашиб салом беради. Чунки намознинг охирида салавот айтиш суннатдир” (“Фиқҳул ибодат” китоби).

Аллома ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ бундай дейдилар: “Фарз ва вожиб амалларда кечиктирмасдан имомга эргашиш вожиб саналади. Аммо имомга эргашиш билан бошқа вожиб амал тенг келиб қолса, “имомга эргашиш керак” деб вожибни тарк қилмайди, балки аввал вожибни бажариб, кейин имомга эргашади. Масалан, имомга иқтидо қилган киши ташаҳҳудни тугатишдан аввал имом учинчи ракатга турса, иқтидо қилган киши аввал ташаҳҳудни тугатиб, кейин ўрнидан туриб, имомга эргашади (Чунки иккиси ҳам вожиб бўлиб, бирини бажараман деб бошқасини тарк қилмайди).

Агар имомга эргашиш билан суннат амал тенг келиб қолса, юқоридагидек қилмайди. Масалан, (сажда ёки рукуда) имомга иқтидо қилган киши тасбиҳни уч марта айтишидан аввал имом бошини кўтарса – фуқаҳоларимиз энг тўғриси дея айтган гапга кўра - имомга эргашади. Чунки суннатни тарк қилиш вожибни кечиктиришдан кўра устундир” (“Раддул муҳтор” китоби).

Хулоса қилиб айтганда, сиз салавот ёки ундан кейингги дуоларни ўқиётган пайтингизда имом салом бериб юборса, сиз имомга эргашиб, салом берасиз. Бу ўринда салавот ёки дуоларни охирига етказмайсиз. Валлоҳу аълам.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

Болалигимда балиқни ёқтирмасдим. Лекин уйимизда балиқ пиширилган кун мен учун энг қувончли кунлардан бири бўларди. Чунки менинг балиқни хушламаслигимни билган дадам менга албатта бошқа таом пишириб берардилар.

Онам балиқ пишириш билан овора бўлган пайтлари балиқнинг ёнидаги қозонда дадамнинг қўлларидан мен учун бошқа нимадир таом пишаётган бўларди. Ҳаммага балиқ тортилганда отам ўз қўллари билан менга тайёрлаган тоамларини сузиб келардилар. Ўшанда ўзимни жуда бахтиёр сезардим. Ич-ичимдан қувонардим. Йўқ, ўзим ёқтирган овқатни еганим учун эмас, балки, дадамнинг эътиборлари, менга меҳрибончилик қилишлари шундай таърифлаб бўлмас бахтни туйишимга сабаб бўларди.

Отам мени шу даражада яхши кўриб, шундай эътибор билан овқат тайёрлардиларки, ҳатто мен уйимизда кечки овқатга ҳар куни балиқ бўлса эди деб орзу қиладиган бўлиб қолгандим. Чунки балиқ бўлган куни дадам менга албатта бошқа овқат пишириб беришларини билардим.

Ёшим улғайганда дадам менга овқат пиширишни ўргатдилар. Деярли ҳар куни бир неча соатни ошхонада ўтказардик. Дадам менга турли таомлар пиширишни койимасдан, жеркимасдан, сабр билан ўргатардилар. Хато қилсам, овқатни куйдириб юборсам, бемаза қилиб қўйсам урушмасдилар. Отам билан овқат пиширишни ўзгача завқи бор эди.

Бориб-бориб ҳамма овқатларни ўзим мустақил қиладиган бўлдим. Онам ҳам ошхона ишларини бутунлай менга топширдилар. Лекин дадам ошхонага кириб тез-тез менга қарашиб турардилар.

Орадан йиллар сувдек оқиб ўтиб кетди. Бу орада отамни ҳам, онамни ҳам тупроққа қўйдик. Мен ҳам улғайиб катта аёл бўлдим. Болалигимда ёмон кўрганим балиқни севиб ейдиган бўлиб қолдим. Чунки менинг кўп хотираларим шу балиқ билан боғлиқ.

Бугун дастурхонга балиқ тортилса ёки бозор расталари оралаб сотилаёган балиқни кўрсам, марҳум отам кўз олдимга келадилар. У кишининг мен учун алоҳида таом тайёрлаб беришлари, ишдан чарчаб келган бўлишларига қарамай хафсала билан ошхонага кириб мен севган таомлардан пиширишлари, ошхонада иш қилганимда кириб менга ёрдам беришлари, ҳамма-ҳаммаси бир-бир хотирамда жонланиб кўзимга ёш келади, отамни ғойибона дуо қиламан.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Бошқалар олдида айбланишни, хатоси айтилишини ёқтирмаслик инсоннинг табиатидир, яъни туғма характердир!

Ривоят қилинишича Ҳасан ва Ҳусайн розияллоҳу анҳумо нотўғри таҳорат қилаётган бир одамни кўриб қолиб, унга насиҳат қилишга ва қандай таҳорат қилиш кераклигини ўргатишга келишиб олишибди. Унинг олдига келиб: “Биродар, қайси биримиз яхшироқ таҳорат қилаётганимизни кўриб бероласизми?” дейишибди. Кейин бирма-бир таҳорат қилишибди. Уларнинг чиройли тарзда таҳорат қилаётганини кўрган ҳалиги киши ўзи яхши таҳорат қилмаганини тушуниб етибди ва уларга айбламасдан гўзал насиҳат ила тушунтирганлари учун раҳмат айтибди.

Насиҳатни яширинча қилиш Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кўрсатмаларидандир. Чунки одамлар кўз ўнгида насиҳат қилиш уятли, хижолатли ҳолат-да…

Шофеъий роҳимаҳуллоҳ айтган экан: “Кимки биродарига ҳеч ким йўқ жойда насиҳат қилса, унга насиҳат қилган ва зийнатлаган бўлади. Кимдаки ошкора ваъз қилса, уни шарманда қилган ва уятга қўйган бўлади”.

Умар розияллоҳу анҳу: “Менга айбларимни кўрсатган одамга Аллоҳнинг раҳмати бўлсин”, дер эканлар ва саҳобаларнинг насиҳатларига қулоқ тутарканлар.

Бир киши Алий розияллоҳу анҳуга одамлар орасида: “Эй мўминлар амири, сиз фалон-фалон ишда хато қилдингиз, сизга бундай-бундай деб насиҳат қиламан”, дебди. Шунда Алий розияллоҳу анҳу унга: “Агар менга насиҳат қилмоқчи бўлсанг, иккимиз орамизда насиҳат қилгин. Чунки одамлар орасида очиқчасига насиҳат қилсанг, сизларга ҳам, ўзимга ҳам жавоб беролмайман”.

Фузайл ибн Иёз раҳимаҳуллоҳ айтади: “Мўмин биродарининг айбини яширади ва унга насиҳат қилади, фожир эса бадном қилади ва айблаб ташлайди”.

Имом Ибн Ҳазм айтади: “Насиҳатингни қабул қилишни шарт қўйиб насиҳат қилма, зеро, бундай қилсанг, насиҳатгўй эмас, золим ва подшоҳликни талаб қилувчи бўласан. Омонат ва биродарчилик ҳаққини адо этган бўлмайсан. Бу оқилона ҳукм ҳам, дўстона ҳукм ҳам эмас. Аксинча амирнинг халқига буйруқ беришига ёки хожа ўз қулига буйруқ беришига ўхшайди”.

Биз бу замонда иккиюзламачилик қилмайдиган, нохолислик қилмайдиган, уёққа-буёққа ўгирилмайдиган ростгўй дўстга жуда ҳам муҳтожмиз!

Ичи билан таши бир бир хил бўлган, ишончли, Аллоҳдан қўрқадиган, қилаётган ҳамма ишида Аллоҳнинг розилигини қасд қиладиган, мукофот ҳам, ташаккур ҳам кутмайдиган тақводор, насиҳатғой дўстга ўта муҳтожмиз!

Маймун (бу сўз араб тилида чиройли деган маънони билдиради) ибн Меҳрон шогирди Жаъфарга айтган экан: “Ёқтирмайдиган нарсангни юзимга айт, зотан одам биродаридаги ёқтирмайдиган хислатини юзига айтмагунча унга насиҳат қилган бўлмайди”.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Ўзбекистон мусуломонлари идораси ҳузуридаги “Вақф” хайрия жамоат фонди раҳбари Исохон Абдуллаев Қатар давлатининг Ўзбекистондаги фавқулодда ва мухтор элчиси Ҳасан бин Ҳамза Ҳошим билан учрашди.

Қатарнинг Ўзбекистондаги элчихонасида бўлиб ўтган мулоқот давомида икки томонлама ҳамкорликни ривожлантириш масалалари муҳокама қилинди.

Учрашув давомида Исохон домла Абдуллаев самимий қабул учун элчига ўз миннатдорлигини билдириб, сўнгги йилларда Ислом динига эътиқод қилувчи икки давлат ўртасидаги алоқалар тобора ривожланиб бораётганини қайд этди. Диний соҳадаги алоқалар ҳам йилдан-йилга мустаҳкамланиб бораётганини таъкидлаб, “Вақф” фонднинг ташкил топиши, мақсад ва вазифалари ҳақида маълумот бериб ўтди.

Ўз навбатида элчи жаноблари ҳамкорликнинг янги босқичга чиқишида икки давлат ўртасидаги виза режимининг енгиллаштирилиши муҳим омил бўлаётганига алоҳида урғу қаратди. “Вақф” фонди томонидан амалга оширилаётган хайрли ишлардан ҳам хабардор эканини таъкидлаб, аҳолининг кўплаб қатламига енгиллик ва қулайлик олиб келаётган лойиҳаларда иштирок этишдан хурсанд ва манфаатдор эканини билдирди.

Дўстона ва самимий руҳда ўтган учрашувда элчи жаноблари “Вақф” хайрия жамоат фондининг бир қанча истиқболли лойиҳаларида иштирок этиш истагини билдирди. Хусусан, элчихона кам таъминланган, имконияти чекланган фуқароларни қўллаб-қувватлаш, уларни касб-ҳунарга ўргатувчи ўқув марказларини ташкил этиш, зарурий жиҳозлар (эшитиш мосламалари, ногиронлик аравачалари, ҳасса ва қўлтиқтаёқлар, протез ортопедия-маҳсулотлари) билан таъминлаш, Рамазон ойида хайрия акцияларини ташкил этиш, қадимий қўлёзма ва адабиётларни қайта тиклаш ва уларни рақамлаштириш, эҳтиёж бўлган ҳудудларда сув чиқариш бўйича ҳамкорлик қилиб, фондга ҳар жиҳатдан кўмак беришга тайёрлигини айтиб ўтди.

Мулоқот сўнггида элчига эсдалик совғалари топширилди.

Учрашувда Қатар давлатининг фавқулодда ва мухтор элчиси ўринбосари Холид ибн Али ал-Малик Жиҳаний ва Фонднинг халқаро алоқаларни ривожлантириш бўйича мутахассиси Миржалол Қосимов ҳам иштирок этди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

Ҳарамайн номини олган ташаббус Қуръон таълимотини глобал миқёсда ривожлантиришни мақсад қилган. Маълумотларга кўра, дастур Муқаддас Китобни ўргатиш учун энг сўнгги технологиялардан фойдаланади. 

Шунингдек, курсда қатнашганлар қироатларини тўғрилаши, тажвидни пухта эгаллаши ва Қуръон ёд олиши мумкин бўлади. Курслар Миқрот ал-Ҳарамайн иловаси орқали олтита тилда, яъни араб, инглиз, урду, индонез, малай ва ҳауса тилларида тақдим этилади.

Курсларни муваффақиятли тамомлаганларга Қуръон тиловатининг ўнта қироати бўйича мутахассислар томонидан сертификатлар ҳамда ёд ва қироат учун рухсатномалар берилади. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати