Атрофимизда оила ва жамиятга оид саноқсиз муаммолар борки, уларни эшитиб, қалбинг оғрийди, ҳасрат чекасан, хафа бўласан киши. Муаммоларни ўрганиб қаралса, энг ачинарлиси маст қилувчи ичимликлар ҳамда гиёҳванд моддалар сабабли содир этилаётган муаммолар эканига гувоҳ бўламиз. 

Фарзандларимизга бефарқ бўлишимиз уларни бекорчи ишлар билан шуғулланишига сабаб бўлмоқда. Бекорчилик оқибатида улар инсон кўринишидаги шайтонлар билан дўстлашадилар, маишатпарастликка бериладилар. Бу эса ачинарли оқибатларга олиб боради. Шунинг учун биз келажагимиз бўлмиш ёшларимизни турли хил хатарлардан асраб-авайлашимиз, уларни тўғри йўналишда тарбиялашимиз даркор. Биз фарзандларимиз тарбиясига лоқайд бўлганимиз учун ўғилларимиз у ёқда турсин, ҳатто қизларимиз ҳам ичкилик иллатига мубтало бўлишмоқда. Бундан оғир мусибат бўлиши мумкинми?!

Аллоҳ таоло ароқ ва қиморнинг ҳаромлигини баён қилиб, бундай дейди: “Эй иймон келтирганлар! Албатта, хамр, қимор, бутлар ва (фол очадиган) чўплар ифлосдир. Шайтоннинг ишидир. Бас, ундан четда бўлинг. Шоядки, нажот топсангиз. Албатта, шайтон хамр ва қимор туфайли ораларингизга адоват ва ёмон кўришликни солишни ҳамда сизларни Аллоҳнинг зикридан ва намоздан тўсишни хоҳлайди. Энди тўхтарсизлар?!” (Моида сураси, 90-91-оятлар).

Ушбу икки оят улкан насиҳатларни ўз ичига олгандир. Аллоҳ ароқ билан қиморни ифлос нарса, шайтоннинг ишларидан, дейди. Ифлос нарса бу ёмонларнинг ёмони, ниҳоятда ярамас нарса, дегани. Чунки бу икки нарсадан жуда кўплаб ёмонликлар ва фасодлар келиб чиқади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам ўз умматларини маст қилувчи нарсалардан қайтарганлар. У зот алайҳиссалом: “Ҳар бир маст қилувчи нарса ҳаромдир”, деганлар.

Бу ҳадисдан билинадики, ҳар бир танани бўшаштирувчи, маст қилувчи нарсалар ҳаромдир. Бу нарса ҳозирда кўпинча ичкиликда яққол намоён бўлмоқда. Ароқ, коняк, вино, пиво каби воситалар борки, уларнинг барчаси ҳаромдир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кўпи маст қиладиган нарсанинг ози ҳам ҳаромдир”, деганлар.

Маст қилувчи ичимликлар сабабли лаънатланган кимсалар хусусида Термизий Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай марҳамат қилганлар:

1) ароқни тайёрлаган;

2) тайёрлатган;

3) ичган;

4) олиб келган;

5) олиб келтирган;

6) қуйиб берган;

7) сотган;

8) пулини еган;

9) сотиб олган;

10) унга атаб сотиб олинган кишидир.

Азизлар, мусулмон инсон, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг лаънатларига дучор бўлиб, Аллоҳнинг раҳматидан бадарға бўлишга рози бўлиши мумкинми?! Йўқ, албатта! Мусулмон киши ўзининг мусулмон эканини, иймони бор эканини унутган вақтидагина бу қабиҳ ишга қўл уриши мумкин. Шунинг учун ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ароқ ичувчи киши мўмин ҳолатида ичмайди”, деганлар (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Ҳар бир давр ва жамият бу жирканч иллатга қарши азал-азалдан курашиб келган. Чунки бу иллат халқлар учун моддий ва маънавий зарар манбаи бўлган. Тиббиёт ҳам ичкиликни қоралаган ҳолда унинг инсон вужудига, унинг насли ва зурриётига бўлган салбий таъсирини исботлаб берган.

Шу боис ичкиликбозликни бартараф этиш шахс ва жамият баркамоллигини таъминлайди.

Минг афсуслар бўлсинки, бугунга келиб муқаддас китобимиз бўлмиш Қуръони Каримда харом қилинган, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам умматларини истеъмол қилишдан огоҳлантирган, кўпгина маъсиятларга сабаб бўлаётган, инсон жисмини ва руҳини емирадиган заҳри қотил дўкон расталарида савлат тўкиб турибди. Таассуфки, мусулмонлик даъвосини қилаётган бечоралар умумий овқатланиш жойларида, кафе ва барларда бу шайтон сувини ҳеч тап тортмай сипқормоқдалар. Маросимлар, никоҳ тўйлари бу шайтон сувисиз ўтмай қолди. Шаффоф қадаҳларга қуйиб ичилаётган бу ичкиликни аслида жаҳаннам оловига улоқтирувчи иблиснинг заҳри эканлигини ҳеч ким билмайди.

Имом Аҳмад ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ароққа муккасидан кетиб ўлган киши қиёматда Аллоҳ таолога бутга ибодат қилган кишидек йўлиқади”, деганлар. Сабаби, ароққа муккасидан кетиш шундай бир босқички, унда инсон ароқнинг бандасига айланади. Ароқ учун керак бўлса обрўсини ҳам, ҳаётини ҳам беради.

Ибн Можа ривоят қилган бошқа бир ҳадисда эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ароққа муккасидан кетган инсон жаннатга кирмайди”, деганлар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ароқ ичган кишига тийнатул хабол ичиришни Аллоҳ Ўз зиммасига олган”, деганлар. Саҳобалар тийнатул хабол нима эканини сўрашганида Расули Акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Дўзах аҳлидан чиққан тер”, деб жавоб берганлар. Шунингдек, ароқ ичган кишининг қирқ кунлик намози қабул қилинмаслиги ҳам саҳиҳ ҳадисларда айтиб ўтилган.

Ароқнинг зарарларини санаб охирига етказиб бўлмайди. Ароқ ичган кишини виждонсиз, уятсиз қилиб қўяди. Жамиятга виждонсиз ва уятсизликдан кўпроқ зарар келтирадиган нарса бўлмаса керак. Чунки, ароқхўр киши ахлоқ-одобга эътибор бермай қўяди ва барча ёмонликларни тап тортмай қилаверади. Ҳозирги кунда кўплаб зино ва оилавий хиёнатлар ароқ туфайли бўлмоқда. Бунинг оқибатида қанчадан-қанча оилалар бузилиб кетмоқда.

Кўпинча тўполонлар, тартибсизликлар, одам ўлдириш ва шунга ўхшаш турли жиноятлар ароқ туфайлидир. Ароқнинг ижтимоий зарарларининг ҳам сон-саноғи йўқ. Ароқ туфайли дўстлар душманга айланмоқда, жамият турли соҳаларда ароқдан чексиз зарар кўрмоқда. Ҳозирги кунда бу оддий ҳақиқат бўлиб, ҳар бир инсонга равшан. Юқоридан айтилганидек, ароқ яъни кишини Аллоҳнинг зикридан ва намоздан ҳам тўсади. Чунки маст одамнинг ақли бўлмайди, ақлсиз одам қандай ибодат қилади? Ибодат ақлга боғлиқдир. Шунинг учун ҳам Ислом бундан XV аср муқаддам ароқни батамом ҳаром қилди ва уни ичувчиларга уқубатлар белгилади.

Маст қилувчи ичимликларга муккасидан кетган кимса ҳурматга лойиқ эмас. У ўзининг жирканч қилмиши билан жамият орасидаги ўз ҳурматини йўқотади. Ундай иллатга ружу қўйганлар ўз оиласида ҳам, жамиятда ҳам муносиб ўринларини эгаллай олмайдилар. Уйига ароқ ичиб, маст бўлиб келадиган ота қандай қилиб фарзандларига яхши ўрнак бўла олсин. У маст-аласт юриши билан кўпчиликка озор етказишининг ўзи ҳам атрофдагиларни унга нисбатан бўлган илиқ муносабатлардан тўсади.

Маст қилувчи ичимлик ичадиган кимсага қандай муносабатда бўлиш хусусида ўтган салафи солиҳларнинг тутган йўллари барчага ўрнак бўларлидир. Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳу айтадилар: “Ароқ ичувчилар бетоб бўлишса, уларни зиёрат қилгани борманглар”.

Албатта бу уларга қаттиқ таъсир қилиши мумкин. Баъзилар одамлардан уялиб бўлса ҳам бир ёмон амалдан ўзини тийиб туради.

Баъзи уламоларимиз айтган эканлар: “Ароқ ичувчиларни зиёрат қилиш ва уларга салом бериш ман қилинганининг боиси, ароқ ичувчи лаънатланган, фосиқдир. Агар у сотиб олиб ичса, икки марта лаънатланган, бошқа бировга ҳам қуйиб берса, уч марта лаънатланган. Агар улар тавба қилсалар, уларни яна зиёрат қилиш ва салом бериш жоиз бўлади. Кимки тавба қилса, Аллох унинг тавбасини қабул қилади”.

“Сиздан ким бир гуноҳ ишни кўрса, уни қўли билан қайтарсин, агар бунга қодир бўлмаса тили билан қайтарсин, агар унга ҳам қодир бўлмаса қалби билан қайтарсин, ана ўша иймоннинг заифлигидир”.

Аллоҳ таоло инсонни мукаррам қилиб яратди. Дунёдаги барча покиза нарсаларни унга ризқ қилиб берди. Бу ҳақда Роббул Оламийн Ўз каломида бундай марҳамат қилади: “Дарҳақиқат, Биз Одам болаларини азиз-мукаррам қилдик ва уларни қуруқлик ва денгизда (от-улов ва кемаларга) чиқариб қўйдик ҳамда уларга ҳалол-пок нарсалардан ризқу рўз бердик ва уларни Ўзимиз яратган жуда кўп жонзотлардан афзал-устун қилиб қўйдик” (Исро сураси, 70-оят).

Инсоннинг бошқа махлуқлардан фарқи унинг мукаррам қилинганлигидир. Унга энг покиза нарсалар ризқ қилиб берилди. Бу ёруғ дунёдаги барча мавжудотлар Одам болаларига беминнат хизматкор ўлароқ буйсундириб қўйилди. Албатта бундаги ҳикмат инсон ўз яратган Парвардигорини таниши ва унга ибодат қилиши, Унинг берган неъматларига шукр қилиши учундир.

Инсон бу дунёга ўйин-кулги учун, еб-ичиш учун ёҳуд ерда бузғунчилик, фитна-фасод қилиш учун яратилгани йўқ. Меҳрибон ва Раҳмли Парвардигоримиз Ўзи Қуръони Каримда бу ҳақиқатни ўз бандаларига баён қилди.

“Мен жин ва инсни фақат Ўзимга ибодат қилишлари учунгина яратдим. Мен улардан бирон ризқ истамасман ва улар Мени таомлантиришини истамасман. Зеро Аллоҳнинг Ўзигина (барча халойиққа) ризқу рўз бергувчи, куч-қувват соҳиби ва қудратлидир” (Зориёт сураси, 56-58-оятлар).

Умр инсонга бир марта берилади. Умр шундай неъматки, қадрига етиш лозим бўлган неъматларнинг шукри айнан умр неъматига шукроналикдан бошланади.

Аллоҳ таоло бутун дунёни, хоссатан, жонажон ватанимизни бу каби разолатлардан, иллатлардан, икки дунёда хор қиладиган амаллардан ўз паноҳида асрасин. Адашиб қолганларнинг тўғри йўлга қайтишларига Ўзи нусрат берсин!

Муҳаммад Қуддус Абдулманнон,

Хўжаобод туман “Етти чинор” жоме масжиди имом ноиби.

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу айтади:

«Бир жанозани олиб ўтишди. У ҳақда яхши гап айтишди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Вожиб бўлди», дедилар.

Сўнгра бошқасини олиб ўтишди. У ҳақда ёмон гап айтишди. У зот: «Вожиб бўлди», дедилар.

Шунда Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу: «Нима вожиб бўлди?» деди. У зот: «Унинг ҳақида яхши гап айтдингиз, унга жаннат вожиб бўлди. Бунинг ҳақида ёмон гап айтдингиз, бунга дўзах вожиб бўлди. Сизлар Аллоҳнинг ер юзидаги гувоҳларисиз», дедилар» (Саҳиҳи Бухорий 1367).

Ибн Ҳажар раҳимаҳуллоҳ мазкур ҳадисни «Фатҳул барий»нинг 3-жуз 273-саҳифасида қуйидагича шарҳлайди:

Бу ерда фосиқларники эмас, балки солиҳ ва муносиб одамларнинг гувоҳлиги қабул қилинади, чунки фосиқлар фақат ўзларига ўхшаганларни мақтайди. Чунки ҳадисдаги ҳолатда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам атрофларида солиҳ инсонлар бор эди. Уларнинг иккита марҳум ҳақида айтган гаплари қабул қилинди, чунки улар саҳобалардир.

Шунингдек, марҳумда шахсий ҳусумати ва адовати бор одамнинг гувоҳлиги қабул қилинмайди.

Шундай экан, ҳаммага озор берувчи, зиёнкор одам вафот этса, уни ўзига ўхшаган одамлар мақташи юқоридаги ҳадисга кўра ўша одамга жаннат вожиб бўлди, деб айтилмайди.

Ёки бир солиҳ инсон вафот этиб, душманчилиги бор одамлар уни ёмонлашса, ҳадисда айтилганидек, ўша инсонга дўзах вожиб бўлди, дейилмайди. Балки гувоҳлик берувчиларнинг ахлоқий ҳолатига эътибор берилади.

Зеро, Аллоҳ таоло марҳумни ҳам, унга гувоҳлик бераётганларни ҳам, ким солиҳ ва рост сўзлаётганини ҳам жуда яхши билади.

 Облоқулов АЪЗАМ,

Ғаллаорол туманидаги

“Сайфин ота” жоме масжиди

имом-хатиби

Саудия Арабистони Подшоҳлиги статистика бош бошқармаси ҳаж амалларини бажариш учун келган зиёратчилар сонини эълон қилди. Унга кўра:

– Бу йил 1 миллион 833 минг 164 нафар киши ҳаж амалини адо этган. Шундан ички зиёратчилар сони 221 минг 854 нафар.

– Ҳожиларнинг 958 137 нафари эркак, 875 027 нафари эса аёллардир.

– Зиёратчиларнинг 22,3 фоизи араб, 63,3 фоизи эса Осиё, 11,3 Африка давлатларидан, Европа Америка, Австралия ва бошқа мамлакатлардан келган зиёратчилар сони эса 3,2 фоизни ташкил этган.

– Зиёратчиларнинг асосий қисми ҳаво йўллари орқали келган.

– Бу йил юртимиздан 15 минг 130 нафар фуқаро ҳаж ибодатига муяссар бўлди.

– Эслатиб ўтамиз: 22 июндан 12 июлга қадар ҳожиларимизни Жидда шаҳридан Ўзбекистонга олиб келиш ишлари амалга оширилади.

Аллоҳ таолога шукр қилиш кучли мўминнинг сифатларидан саналади. Банданинг шукр қилиши – унинг бахтлилигидан, ички хотиржамлигидан, кўнглида кири йўқлигидан, бошқалар билан аҳил-иноқлигидан дарак беради!

У айни вақтда Аллоҳнинг неъматини эътироф этиш ва гўзал хулқ шодаларидан бир маржондир. Биз бандалар доимо шу хулқ ила сифатланишимиз лозим. Аллоҳ таолонинг неъматлари чек-чегарасиз, соғлигингиз, мол-давлатингиз, фарзандларингиз, обрўйингиз, қўйингки, Аллоҳ сизга инъом этган жамийки неъматлар.

Фурсат топдим дегунингизча Аллоҳга шукр қилинг. Аллоҳ сиздан рози бўлсин, сизга саодат, хотиржамлик берсин, десангиз, шукр қилинг!

Аллоҳга шукр қилинг, шунда У сизга неъматларини зиёда этади. Ахир бу ҳақда Ўзи айтган-ку: “Шукр қилсангиз сизларга (неъматларимни) зиёда қиламан” (Иброҳим сураси, 7-оят).

Мана қаранг, Аллоҳ таолодан “Шукр қилсангиз, неъмат устига неъмат бераман”, деган очиқ ваъда! Бу дегани сиз модомики, Роббингизга шукрда бардавом бўларкансиз, сиздаги бор барча неъматлар янада ортади, зиёдалашади.

Аллоҳга шукр қилиш – Унинг тақсимотига қаноат қилиш, рози бўлиш демакдир. Бу икки нарса ички хотиржамликни, кўнгил таскини истаган одам учун энг асосий нарсадир. Ҳар бир одам ўзига ибрат бирла назар ташласа, Аллоҳ азза ва жалла бошқаларга бемаган қанчалар кўп ва хўп неъматларни устидан сочиб турганига иқрор бўлади. Шундай бўлса-да, инсон Аллоҳнинг неъматларини унутиб қўяди ва ҳаётидан қачон қараса шикоят қилиб, кимнидир маломат қилиб яшайди. Атрофга қараб ибрат олмайди, шукр қилмайди.

Аллоҳга шукр қилиш фақат тилнинг ўзига чегараланмаган, балки аввало Аллоҳнинг сизга берган фазлини эътироф этиб, унга тўлалигича қаноат қилиб, сўнгра берган барча неъматларини Уни рози қиладиган йўлда сарфлашингиз ҳам шукрнинг айни ўзидир!

Дейлик, агар пулдор одам бўлсангиз, инфоқ-эҳсон қиласиз, садақа қиласиз. Негаки бу мол-давлат аслида Аллоҳники, сиз унинг вақтинча бошқарувчисисиз, холос! Шундай экан уни Аллоҳ рози бўладиган ҳолда сарфланг. Шунда Аллоҳ сизга берган бу неъматнинг амалий шукрини адо этган бўласиз.

Кўз ва қулоқ ҳам неъмат. Кўзингиз кўрар экан, фақат Аллоҳ рози бўладиган нарсаларгагина қаранг, У ман этган нарсаларга боқманг. Қулоғингиз эшитар экан, фақат Аллоҳни рози қиладиган овозларга қулоқ тутинг, У ман этган, ғийбат, бўхтон, ҳақорат каби ёмон нарсаларга қулоқ тутманг.

Аллоҳнинг сизга берган неъматларига қаранг, уларни бирма-бир сананг-чи, санаб адоғига ета олармикинсиз?! Аллоҳга бу неъматлари учун шукр қилинг!

Аллоҳ таоло Каломи шарифида хабар берган одамлардан бўлиб қолманг: “Улар Аллоҳнинг неъматини танирлар, кейин эса, инкор қилурлар. Уларнинг кўплари кофирлардир. (Аллоҳнинг неъматини била туриб инкор қилган киши аниқ кофир бўлади)” (Наҳл сураси, 83-оят).

 Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг “Метин қоялар” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Cавол: Ташаҳҳудни охиригача ўқилмай қолса, бу хато эмасми? 

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Намозда ташаҳҳуд ўқиш вожиб амал саналади. Ташаҳҳудни бошидан охиригача, “абдуҳу ва росулуҳу”гача ўқиш ҳам вожиб саналади. Бирор қисмини унутиб тарк қилиб қўйиш орқали саждаи саҳв вожиб бўлади. Бу ҳақда фиқҳий китобларимизда баён қилинган. Жумладан “Баҳрур роиқ” китобида бундай дейилган:

“Намознинг еттинчи вожиби ташаҳҳуд ўқиш. Унинг гарчи озини тарк қилса ҳам “Зоҳирур ривоя”га кўра саждаи саҳв вожиб бўлади. Чунки ташаҳҳуднинг барчаси битта, яхлит зикр ҳисобланади. Унинг баъзини тарк қилиш ҳаммасини тарк қилиш ҳукмида бўлади. Биринчи ёки иккинчи қаъдада бу ҳолат содир бўлишининг фарқи йўқ”. Валлоҳу аълам.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази