muslim.uz
“Кимни Аллоҳ адаштириб қўйса, унинг учун бирон ҳидоят қилувчи бўлмас”
Абдуллоҳ ибн Муборак ҳикоя қилади: Мен Аллоҳнинг муборак уйи Байтуллоҳни ҳаж қилиш ва Пайғамбар алайҳиссалом қабрларини зиёрат этиш нияти билан сафарга чиққан эдим. Йўлда бир қора шарпага дуч келдим. Яқинроқ бориб қарасам, жун кўйлак кийган ва рўмол ёпилган бир кампир экан.
- Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳ, – деб салом бердим. У:
- “Меҳрибон Парвардигор томонидан салом айтилур”[1], - деб алик олди.
- Аллоҳ сенга раҳм этсин, бу ерда нима қиляпсан? – деб сўрадим. Кампир:
- “Кимни Аллоҳ адаштириб қўйса, унинг учун бирон ҳидоят қилувчи бўлмас”[2] – деб тиловат қилди. Унинг сўзидан йўлдан адашганини англадим. Кейин:
- Қаерга кетяпсан? - деб савол бердим.
- “Бир кечада бандасини Масжидул Ҳарамдан Масжидул Ақсога сайр қилдирган Зот покдир”[3] – жавоб берди. Билдимки, у ҳаж ибодатини адо этиб, Байтул Мақдисга кетаётган экан. Сўнгра бу ерда қачондан бери турганини сўрадим.
- “Уч кеча-кундуз”[4] – деди. Нима еб-ичаётганини сўраганимда:
- “Унинг ўзи мени тўйдирур ва қондирур”[5] , - деб жавоб берди.
- Таҳоратни қандай қиляпсан? – деб сўрадим. У Моида сурасининг 6-оятини ўқиди:
- “Сув топа олмасангиз, пок тупроқ билан таяммум қилингиз”.
- Менинг овқатим бор, ейсанми? – дедим.
- “Сўнгра кечгача рўзани бенуқсон қилиб тутинглар”.[6]
- Ҳозир рамазон эмас-ку.
- “Ким яхшиликни ўз ихтиёри ила қилса, бас, албатта, Аллоҳ кўп савоб берувчидир, ўта билувчидир.”.[7]
- Сафарда бизга рўза тутмасликка рухсат этилган-ку.
- “Рўза тутишингиз, агар билсаларингиз, ўзингиз учун яхшидир”.[8]
- Нима учун мен гапиргандек оддий сўзлар билан гапирмаяпсан, – десам:
- “У бирон сўзни талаффуз қилмас, магар (сўзласа) унинг олдида ҳозиру нозир бўлган бир кузатувчи (фаришта у сўзни ёзиб олур)”,[9] – деди. мен савол беришда давом этдим:
- Сен кимсан ўзи?
- “(Эй инсон,) ўзинг аниқ билмаган нарсага эргашма!” Чунки қулоқ, кўз, дил – буларнинг барчаси тўғрисида (инсон) масъулдир”, – деб исро сурасининг 36-оятини тиловат қилди.
- Хато қилдим, кечир – деб узр сўрадим. У:
- “Бугун сизлар айбланмайсизлар. Аллоҳ сизларни мағфират қилур”,[10] – деди. Кейин:
- Мана бу туямга ўтириб, карвонингга етиб олишни хоҳлайсанми? – деб таклиф қилдим.
- “Қандай яхши амал қилсангиз, Аллоҳ уни билади”,[11] – деди. Туяни чўктирдим. Шунда у:
- “Мўминларга айтинг, кўзларини (номаҳрам аёлларга тикишдан) тўссинлар”,[12] – деган оятни ўқиди. Мен кўзимни ундан уздим ва:
- Туяга чиққин, – дедим. У минмоқчи бўлганида, туя ҳуркиб кетди ва кийимини йиртиб юборди. Шунда:
- “Сизларга не бир мусибат етса, ўз қўлларингиз қилган нарса-гуноҳ сабабли (етур)”,[13] – қироат қилди.
- Шошмай тур, туяни боғлаб қўяй, – дедим. У:
- “Биз уни Сулаймонга фаҳмлатдик”,[14] – деди. туяни боғлаб қўйиб, унга:
- Мингин, – дедим. Туяга миниб олгач, у:
- “Бизларга буни бўйсиндирган Зот покдир. Бизлар бунга қодир эмас эдик. Албатта, биз Роббимизга қайтгувчимиз”,[15] – деди.
- Жиловдан тутиб, қичқириб туяни тез ҳайдаб кетдим. Шунда у Луқмон сурасининг:
- “Юрганингда ўртача юргин ва овозингни паст қилгин”, – деган оятини тиловат қилди. Сўнгра секин юриб, шеър ўқий бошладим.
- “Қуръондан муяссар бўлган миқдорда ўқийверинглар”,[16] – деди.
- Менга кўп яхшиликлар берилди, – дедим. У:
- “Ақл эгаларигина эслайдилар”,[17] – деб ўқиди.
Бир оз юрганимиздан кейин:
- Эринг борми деб сўрадим. У Моида сурасининг 101-оятини ўқиб жавоб берди:
- “Эй мўминлар, аён бўлганда сизларни хафа қиладиган нарсалар ҳақида сўраманглар”. Мен жим қолдим, карвонга етиб олгунумизча унга ҳеч нарса гапирмадим. Етиб келгач:
- Мана карвон, бу ерда киминг бор? – деб сўрадим. У:
- “Мол-мулк ва бола-чақа ҳаёти дунёнинг зийнатидир”,[18] – деди. Бу гапидан карвонда фарзандлари борлигини билдим.
- Улар нима қиладилар?, – деб сўраган эдим:
- “Белгилар қўйилди ва юлдузлар билан топурлар”,[19] – деган оятни ўқиди.
Болалари карвонларда йўл бошловчи эканликларини билдим. У чайлалар томон ишора қилди.
- У ерда киминг бор? – дедим. У яна оят ўқиди:
- “Аллоҳ Иброҳимни Ўзига дўст тутди”,[20] “Мусо билан Аллоҳнинг Ўзи, бевосита, гаплашди”,[21] “Эй Яҳё, китобни маҳкам ушла”.[22] Мен:
- Эй Иброҳим, эй Мусо, эй Яҳё! Деб, аёлнинг фарзандларини чақирдим. Олдимга ойдек йигитлар келиб салом берди. Шунда аёл ўғилларига:
- “Энди бир кишини мана шу пулингиз билан шаҳарга жўнатинглар, у энг сара покиза таомларни танлаб, сизларга ундан ризқ-насиба олиб келсин”,[23] – деди.
Улардан бири бориб, таом сотиб олиб келди ва овқатни дастурхонга қўйди. Аёл яна тиловат қилди:
- “Сизлар ўтган кунларда қилган амалларингиз сабабли (ушбу ноз-неъматларни) пок билиб еб-ичинглар”.[24]
Шунда мен:
- Бу аёл ҳақида гапириб бермагунларингизча овқатларингизни емайман, – дедим. Улар:
- Бу аёл бизнинг онамиз бўлади. Қирқ йилдан бери пок Парвардигорнинг адаштиришидан, ғазаб қилишидан қўрқиб, Аллоҳнинг каломи – Қуръони каримнинг сўзидан бошқа сўзни гапирмайди, – дейишди.
Шунда мен ҳам жавоб тариқасида бир оят ўқидим:
- “Бу Аллоҳнинг фазл-карами, уни хоҳлаган бандасига беради. Аллоҳ улуғ фазилат эгасидир”.
“Одоблар дурдонаси” китобидан
[1] Ёсин, 58
[2] Аъроф, 186
[3] Исро, 1
[4] Марям, 10
[5] Шуаро, 79
[6] Бақара, 187
[7] Бақара, 158
[8] Бақара, 184
[9] Қоф, 18
[10] Юсуф, 92
[11] Бақара, 197
[12] Нур, 30
[13] Шўро, 30
[14] Анбиё, 79
[15] Зухруф, 14
[16] Музаммил, 20
[17] Бақара, 269
[18] Каҳф, 46
[19] Наҳл, 16
[20] Нисо, 125
[21] Нисо, 164
[22] Марям, 12
[23] Каҳф, 19
[24] Ал-Ҳаққа, 24
ТАЪЗИЯ БИЛДИРАМИЗ
Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси Сурхондарё вилояти Жарқўрғон тумани бош имом-хатиби ва "Хўжа Абдулварроқ Термизий" жоме масжиди имом-хатиби Ҳасанов Шоҳназарнинг вафоти муносабати билан чуқур таъзия изҳор этамиз.
Аллоҳ таоло охират сафарига кузатилган марҳумнинг барча солиҳ амалларини ўзларига ҳамроҳ айлаб, Ўз мағфиратига олсин.
Ҳақ таоло раҳматлининг яқинлари, фарзанду аржумандларига чиройли сабр бериб, бу мусибатларга ажру мукофотлар ато этсин.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси уламолари, имом-домлалари ва ўқитувчи-мударрислари номидан марҳум имом-домланинг яқинларига чуқур ҳамдардлик билдирамиз.
Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи рожиъуун.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Бир оят шарҳи
الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا
яъни: “Эркаклар хотинлар устидан (оила бошлиғи сифатида доимий) қоим турувчилардир. Сабаб – Аллоҳ уларнинг айримлари (эркаклар)ни айримлари (аёллар)дан (баъзи хусусиятларда) ортиқ қилгани ва (эркаклар ўз оиласига) ўз мол-мулкларидан сарф қилиб туришларидир. (Аёллар ичида) солиҳалари – бу (Аллоҳга ва эрига) итоатли, ғайбга Аллоҳ сақлаганича ҳимоятли (яъни, эрларининг сирлари, мулклари ва обрўларини сақловчи)лардир. Хотинларнинг итоатсизлигидан қўрқсангиз, аввало уларга насиҳат қилингиз, сўнгра (бу таъсир қилмаса,) уларни ўринларда (алоқасиз) тарк этингиз, сўнгра (бу ҳам кор қилмаса) уларни (жароҳат етказмайдиган даражада) урингиз. Аммо сизларга итоат қилсалар, уларга қарши (бошқача) йўл ахтармангиз. Албатта, Аллоҳ олий ва улуғ зотдир” (Нисо сураси, 34-оят).
{ الرجال قوامون على النساء }
Эркаклар хотинлар устидан (оила бошлиғи сифатида доимий) қоим турувчилардир. Эркаклар аёлларни фойдали ишларга буюриш ва шармандалик ишлардан қайтариб туриш билан подшоҳларнинг ўз фуқаролари устида ҳукмдорлик қилганлари каби уларнинг одобларига масъулдирлар. Эрларнинг аёллари устида қоим бўлишларига асосий икки сабаб бор. Бири ваҳбий, яъни улардаги Аллоҳ таоло ато этган иқтидор ва иккинчиси касбий, яъни ўзлари томонидан қўлга киритиладиган имконият. Бу иккиси оятнинг кейинги жумлаларида баён этилган.
{ بما فضل الله بعضهم على بعض وبما انفقوا من اموالهم }
Сабаб – Аллоҳ уларнинг айримлари (эркаклар)ни айримлари (аёллар)дан (баъзи хусусиятларда) ортиқ қилгани ва (эркаклар ўз оиласига) ўз мол-мулкларидан сарф қилиб туришларидир. Оятдаги зоҳирий олмош эркак ва аёлга тааллуқли бўлиб, уларнинг бири бошқасидан устун деган маънони англатади. Ҳақиқат, Аллоҳ таоло эркакларни аёллардан бир қанча сабаблар туфайли ортиқ қилган. Масалан, қатъиятда, куч-қувватда, футувватда, ҳамийятда, самоҳатда, совчилик қилиш ташаббусида ва ҳоказо жиҳатларда эркаклар аёллардан юқори туради. Иккинчи сабаб, никоҳ учун зарур бўлган маблағни эркаклар ўз молларидан нафақа қиладилар, масалан маҳр ва бошқа тўй учун зарур харажатлар эркакнинг зиммасида.
Мана шу оят аёлларнинг нафақаси эркакларнинг зиммасига вожиб эканлигига ҳужжат ҳисобланади.
{ فالصالحات قانتات حافظات للغيب بما حفظ الله }
(Аёллар ичида) солиҳалари – бу (Аллоҳга ва эрига) итоатли, ғайбга Аллоҳ сақлаганича ҳимоятли (яъни, эрларининг сирлари, мулклари ва обрўларини сақловчи)лардир. Солиҳа аёллар аввало, Аллоҳ таолога итоат – ибодат - қиладиган ва эрларининг ҳуқуқларини адо этадиган, эрлари уйда йўқ вақтида ҳам уларнинг шаънини, молини ва ўзининг иффатини сақлайдиган аёллардир. Бундай аёллар ҳақида Пайғамбаримиз с.а.в. шундай деганлар:
« خير النساء امرأة ان نظرت اليها سرتك وان امرتها اطاعتك واذا غبت عنها حفظتك فى مالك ونفسها »
яъни: “Аёлларнинг энг яхшиси шуки, қараганингда кўзингни қувнатади, бирор юмушга буюрсанг итоат этади, уйда йўқ вақтингда молингни ҳам, иффатини ҳам сақлайди”.
{ واللاتى تخافون نشوزهن فعظوهن واهجروهن فى المضاجع واضربوهن }
Хотинларнинг итоатсизлигидан қўрқсангиз, аввало уларга панд-насиҳат қилингиз, сўнгра (бу таъсир қилмаса) уларни ўринларда (алоқасиз) тарк этингиз, сўнгра (бу ҳам кор қилмаса) уларни (жароҳат етказмайдиган даражада) урингиз. “Қўрқиш” деганда, аёл томонидан эрга итоатсизлик содир этилиши аён бўлганда ёки аё лнинг эрга нисбатан муносабати совуқлашиб қолгани сезилганда ва бу эрни хавотирга сола бошлагандаги ҳолат тушунилади. Шунда, эр хотинига эрни ҳурмат қилиш хотиннинг зиммасидаги вожиб амал эканлиги, бунинг эвазига катта ажру савоб берилиши, аксинча эрни норози қилган хотиндан Аллоҳ таоло ҳам рози бўлмаслиги ҳақида ваъз-насиҳат қилади. Бу усул таъсир қилмаса, ётоғини бўлак қилади. Унда ҳам ўнгланмаса, енгилгина туртади. Ривоят қилинишича ансорларнинг раисларидан бўлмиш Саъд бин Рабиъ р.а.нинг хотини Ҳабиба бинт Зайд ибн Абу Зуҳайр унга итоат қилмай қўяди. Шунда у хотинини юзига шапалоқ уриб юборади. Ҳабибанинг отаси шикоят қилиб қизини Расулуллоҳ с.а.в.нинг олдиларига еталаб келади. Расулуллоҳ с.а.в.: “Қасдини олиб бераман”, дейдилар. Шу вақтда юқоридаги оят нозил бўлиб қолади. Шунда Расулуллоҳ с.а.в.: “Биз бир ишни қилмоқчи эдик, Аллоҳ таоло бошқа ишни ирода қилди. Албатта, Аллоҳ таолонинг иродаси бизникидан яхшироқдир”, дейдилар. Ушбу ояти карима билан хотинини тарбиялаш учун урган эрдан қасос олинмаслиги маълум бўлади.
{ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فلا تبغوا عليهن سبيلا}
Аммо сизларга итоат қилсалар, уларга қарши (бошқача) йўл ахтармангиз. Имом Абу Мансур ал-Мотуридий ҳазратлари ўзларининг тафсирларида юқоридаги оятларни шарҳлаб айтадилар: юқоридаги учта усул оятда баён қилинган тартибда ва босқичма-босқич қўлланмоғи лозим. Ушбу усуллардан қайси бири бўлса ҳам таъсир қилиб, аёл ўзига келса, энди эр унинг қилган хатосини юзига солмай, гўё ҳеч нима бўлмагандек яхши муомаласини қилиши лозим бўлади. Зеро, хатосини тушуниб тавба қилган киши, гўё хато қилмагандек ҳукмда бўлади.
{ ان الله كان عليا كبيرا }
Албатта, Аллоҳ олий ва улуғ зотдир. Дарҳақиқат, Аллоҳ таоло ҳамма нарсадан ва ҳар қандай кимсадан олий ва улуғдир. Жумладан, хотинига танбеҳ берган эрдан ҳам. Шунинг учун ушбу оятда Аллоҳ таоло Ўзининг улуғлигини эслатиб қўймоқда. Чунки, эр ҳам гоҳида Аллоҳ таолога итоатсизлик қилиб, Унга осий бўлиб қолади. Шундай ҳолатларда у ҳам Аллоҳ таолонинг авфу мағфиратига муҳтож бўлиб қолади. Шундай экан, хатосини тан олиб, уни тўғрилаган кишиларни кечириш лозим бўлади.
Баъзи уламолар айтадилар: аёл кишининг биргина озорига чидаш билан, аслида ундан содир бўладиган йигирмата озорнинг олди олинади. Масалан, қилган айбига чидамай хотинни сўксангиз аламидан болангизни уради, идиш-товоқни синдиради, оғилхонадаги бузоқни туртади, оёғини остига ўралашган мушукни тепади, кийимингизни куйдиради, келган меҳмонни безор қилади ва ҳоказо.
Ояти каримада эркакларни аёлларнинг устида қоим турувчи кишилар эканлигини баён қилиш билан эркакларнинг асл, аёлларнинг фаръ эканлигига ишора қилинмоқда. Яъни, яратилишда эркак (Одам) аввал яратилган, сўнгра аёл (Ҳавво) эркакнинг қовурғасидан яратилган. Ҳавво яратилмасдан олдин у Одамнинг гавдасида эди. Ўша ҳолатда ҳам у Одамнинг риоясида, парваришида эди. Ҳудди шу каби, эркаклар доимо аёлларнинг дунёвий ва диний манфаатларини ҳимоя қилиб, таъминлаб боришлари лозим бўлади.
Ҳомиджон ИШМАТБЕКОВ
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
раисининг биринчи ўринбосари
Аллоҳ ва Унинг Расулидан 100 ўгит 5-ўгит: Одамларга юмшоқ сўз айтинг!
Аллоҳ ва Унинг Расулидан 100 ўгит 5-ўгит:
Одамларга юмшоқ сўз айтинг!
Аллоҳ таоло айтади: “Бас, унга юмшоқ сўз айтинглар. Шояд, эсласа ёки қўрқса” (Тоҳа сураси, 44 -оят).
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг қуйидаги ҳадислари кифоя қилади: “Албатта, жаннатда ичидан ташқариси, ташқарисидан ичкариси кўриниб турадиган кўшклар бор”. Саҳобалар: “Улар ким учун?” деб сўрашди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Очларни таомлантирган, сўзини ширин қилган ва одамлар ухлаб ётганида кечалари намоз ўқиган киши учун”, дедилар (Табароний ва Ҳоким ривояти).
Хулоса:
- Оятдаги хитоб Мусо ва Ҳорун алайҳимуссаломга бўлган.
- “Унга” дан мурод Фиръавн алайҳи лаънадир.
- Аллоҳ таоло дунёдаги энг бадбахт кишига ҳам юмшоқ сўз айтишга буюрди.
- Юмшоқ сўз айтиш Аллоҳ таолони эслашга ёки у Зотдан қўрқишга сабаб бўлади.
- Жаннатдаги ҳарир кўшкларга эришмоқчи бўлган киши сўзини ширин қилиши лозим.
Аллоҳ таоло барчамизни забони ширинлардан қилсин. Тилимиздан чиқаётган ҳар бир юмшоқ сўзларимизни кишиларга Ислом динининг асл моҳиятини етказишга сабабчи қилсин!
Олмазор туманидаги “Мевазор” масжиди имом ноиби:
Ёрбек Исломов
Tashkent
Tashkent - Capital of Uzbekistan General information about Tashkent Tashkent is the capital of Uzbekistan and is a metropolis of over 2.5 million people. The city is set out as a grid of straight, wide streets and avenues, interspersed with many green areas (parks, squares, and gardens) and fountains. This marvelous city embodies the modern elegance of many other capitals of the world; at the same time, as an eastern city, Tashkent has its own unique flavour. It tastefully combines medieval buildings that look like they're from the pages of ancient oriental tales, with elegant European architecture from the time of the Turkestan governorship, concrete 'blocks' from the Soviet era and, finally, sparkling high-rise commercial buildings made of glass and concrete that represent a new era of independent Uzbekistan. Tashkent, Uzbekistan – Picture
Amir Temur Museum More pictures of Tashkent, Uzbekistan History of Tashkent Tashkent is one of the oldest cities on the Great Silk Road between China and Europe. The earliest references to Tashkent as a city settlement appeared in written sources in the 2nd century BC. In the Chinese annals the city is called Yueni or Shi; in the records of the Persian king, Shampur, it appears as Chach; and in other Arabic sources, Shash. The name Tashkent first appeared in Turkish documents of the 9th to 12th centuries. From ancient times, a favourable geographical position and mild climate made Tashkent one of the main Silk Road cities. In the 14-15th centuries it was the part of the Timurid Empire, and in the 16th century it was under the control of the Sheibanids dynasty. In 1865, after the conquest of Mikhail Chernyaev, Russian military leader, the city became under the rule of the Russian Empire and Russian government was established here. In 1930 Tashkent was declared the capital of Uzbekistan, former Uzbek SSR. Tashkent
What to do in Tashkent Tashkent sights Many of Tashkent's tourist sights are concentrated in the Old City, which is one of the few districts that has preserved its traditional culture in the rapidly-changing metropolis. The spirit of old Tashkent lives here, in the cozy courtyards of the hospitable mahallahs, the bustling Chorsu Bazaar, and the blue domes of the Khast Imam complex. In this part of the city there are artisans, teahouses, and bakeries. Other Tashkent sights worth visiting include the Tashkent TV Tower, the German Church, the Polish Church, Amir Temur Square with the famous Tashkent astronomical clock, Independence Square, and the former residence of Prince Romanov, which was designed by architects
Prepeared by Imam Bukhari Tashkent Islamic Institute , Department of languages , English teacher Kadirov Farrukh