muslim.uz

mercredi, 13 janvier 2021 00:00

Канадада Ислом молияси ривожланмоқда

Сўнгги ўн йилликда дунё бўйича Ислом молия соҳаси сезиларли даражада ўсиб, глобал иқтисодиётнинг энг тез ривожланаётган соҳаларидан бирига айланди.

Islam.ru маълумотига кўра, икки канадалик мусулмон мусулмонларга диний қадриятларига мос тарзда молиявий сармоя киритиш имкониятини берадиган Canadian Islamic Wealth ташкилотини ташкил этди.

– Сармоя киритишда мусулмонлар дуч келадиган энг катта қийинчилик – сармоянинг исломий меъёрларга мос келиш ё келмаслиги, биз бу масалани ҳал қилишга қарор қилдик, – дейди Canadian Islamic Wealth асосчиларидан бири Жесси Рейтбергер. “Ҳалол молиялаштириш тизимига жалб қилинган мусулмон бўлмаган мижозларимиз ҳам бор", дейди ташкилотнинг яна бир раҳбари Шероз Али.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Published in Дунё янгиликлари

mercredi, 13 janvier 2021 00:00

Бир савол сўрасам: Фарзанд дунёга келишига фаришталар ёрдам беради-ми?

— Кўпинча чақалоқларнинг орқаси кўкариб туғилади, бунинг сабабини катталар: “Бола туғилаётган пайт фаришта келиб, унинг орқасидан итариб юборади, яъни туғилишига ёрдам беради, ўша кўкарган жой фаришталарнинг қўл изи бўлади”, деб айтишади. Шу гап қанчалик рост?

— Йўқ, ҳеч қандай фаришта туғилаётган боланинг орқасидан итармайди. Балки бола туғилган пайтда шайтон уни чимчилайди. Шунинг учун чақалоқлар қичқиради ва орқаси кўкаради.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қай бир бола туғилса ҳам, албатта, туғилиш пайтида уни шайтон тутади. Шайтон уни тутганидан қичқириб овоз чиқаради. Илло, Марям ва унинг ўғли ундай бўлмайди. Агар истасангиз, “Ва албатта, мен Сендан унга ва унинг зурриётига шайтонир рожим шарридан паноҳ тиларман”ни қироат қилинг”, дедилар” (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

Муҳаммад Айюб ҲОМИДОВ

Published in Мақолалар

mercredi, 13 janvier 2021 00:00

Британиялик мусулмонлар тозалик учун фаол курашмоқда

Ланкаширдаги мусулмон ёшлар (Буюк Британия) ислом ҳамжамияти одамларни ўз шаҳрини ахлатдан тозалашга чақирди.

Компания вакилларидан бири Омар Заман: “Автотураргоҳ атрофи ва шаҳар маркази бўйлаб чиқиндиларни олиб ташлаш учун ҳар хил чора-тадбирлар кўрилган. Ҳатто бизга масжидга келган болалар ҳам қўшилди. Ёш авлод покликнинг Исломдаги аҳамиятини қанча эрта тушунса, улар учун шунча яхши бўлади”, дейди.

Islam.ru маълумотига кўра, Ланкашир мусулмонлар жамоаси 30 йилдан ортиқ вақт мобайнида кетма-кет шу каби тадбирларни мунтазам ўтказиб келмоқда. Коронавирус пандемияси даврида ҳам марказ ахлатдан шаҳарни тозалаш тадбирларини уюштиришда давом этмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Published in Ўзбекистон янгиликлари

mercredi, 13 janvier 2021 00:00

Йўл қурмоқ – савоб, йўл юрмоқ – роҳат

Йўл қуриш – энг савобли амаллардан. Бу тушунча муборак динимизда ҳам, миллий қадриятларда ҳам ўз аксини топган. Қуръони карим оятлари, ҳадиси шарифлар, алломалар ҳикматлари замирида ҳам мана шундай савобли ишларга тарғиб қилинган.

Бинобарин, йўлсозлик – улуғ, шу билан бирга, машаққатли касб. Халқимизнинг “Йўл қуриш – савоб” деган пурмаъно нақли замирида ҳам ана шу ҳаёт ҳақиқати мужассам, десак, муболаға бўлмайди. Негаки, кичик бир йўл ёки кўприк бунёд этилиши туфайли қанчадан-қанча одамлар мушкули осонлашиб, манзили яқинлашади.

Жонажон Ўзбекистонимизнинг янги қиёфасини барпо этишда, она Ватанимизнинг юксак тараққиётини таъминлашда, ҳаётимизни янада обод ва фаровон этишда йўлсозларнинг ҳам алоҳида ҳиссаси бор, албатта.

Янги Ўзбекистонда замонавий автомобиль йўлларини ривожлантириш, жаҳон талабларига жавоб бера оладиган янги йўллар қуриш, комплекс реконструкция қилиш ва таъмирлаш борасида жуда ҳам кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда.

Таъкидлаш ўринлики, автомобиль йўлларининг асосий қисми мустақиллик йилларида тубдан таъмирланди, реконструкция қилиниб, янгидан барпо этилди. Тарих қаричида арзимаган бўлиб туюладиган ўттиз йиллик бу даврда йўлсозлик соҳасида салмоқли ишлар амалга оширилганини эътироф этиш керак. Бироқ, бугунги кунда олиб борилаётган ислоҳотлар кўлами шу қадар кенгки, йўлсозлик соҳасида амалга оширилган ишлар кўламидан ҳам бир неча барорбарга ошиқроқ.

Бугунга кунда бутун дунё аҳолиси қаторида ҳалқимиз ҳам оғир синовли кунларни бошидан кечирмоқда. Мураккаб пандемия шароитида кўплаб соҳа ва тармоқлар ривожи йўлида жиддий муаммолар вужудга келди. Аммо мана шундай қийин вазиятда ҳам иқтисодиётимизнинг етакчи соҳаларидан бўлган йўл қурилиши ходимлари бунёдкорлик ишларидан асло тўхтаб қолишмади.

Айниқса, йўлсозларнинг сай-ҳаракатлари билан пандемия даврида ҳам кенг ва равон йўллар ҳамда янги кўприкларнинг барпо этилиши ҳам тадрижий ислоҳотларнинг самараси бўлиши билан бирга, муборак динимиз Исломда ҳам жуда катта хайр-саховат ва савобли амаллардан ҳисобланади.

Маълумки, инсон вафот этганидан сўнг унинг савоб ва гуноҳ амаллари ёзиладиган китоби ёпилади. Аммо шундай савобли ишлар ҳам борки, улар мўмин-мусулмон инсон вафот этгандан кейин ҳам амаллар китоби ёпилмаслигига, айниқса, савоблари узлуксиз ёзилиб туришига, қабридаги ҳаёти ҳам чиройли бўлишига асос бўлади. Мана шундай савобли ишлардан бири йўл қуришдир.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Инсон вафот этса учта амалининг савобидан бошқа ҳаммаси тўхтайди. Улар – садақаи жория, фойдали илм ва ота-она ҳаққига дуо қиладиган солиҳ фарзанд”, - деб марҳамат қилдилар.

Садақаи жория – оқиб турадиган, яъни савоби мўминга нафақат бу дунёда балки, қабрда ҳам қиёматда ҳам манфаат бериб турадиган гўзал ишлар мажмуасидир. Жумладан, жамият учун ўта манфаатли бўлган йўллар ва кўприкларни қуриш ва таъмирлаш, мактаб-мадраса ва шифохона кабиларни барпо этиш ишлари ҳам уламоларимиз томонидан садақаи жория тоифасидаги савобли ишлар, деб эътироф этилган.

Шунингдек, бугунги кунда таъмирталаб йўлларга шағал тўкиш, уларни асфальтлаш ишлари билан шуғулланиб, имконияти даражасида ва савоб излаган кишилар учун ғанимат амаллардир. Чунки бу амаллар орқали инсонга шу йўлдан ўтувчиларнинг ҳар бирига етган фойда ва қулайликлар сабабли ажр-савоблар тўхтовсиз амаллар китобига ёзилиб тураверади.

Йўллар элларни-элларга, манзилларни-манзилларга туташтирувчи муҳим воситадир. Давлатимиз томонидан йўл қурилиши соҳасига қаратилаётган жиддий эътибор ҳудудларни ободонлаштириш, йўловчи ва ҳайдовчиларга бирдек қулайлик яратиш, одамларнинг мушкули осон, турмуш даражаси эса янада фаровон бўлишига хизмат қилади, албатта.

Акмалхон АҲМЕДОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассиси

Published in Мақолалар

mercredi, 13 janvier 2021 00:00

Бемазҳаблик сохта салафийликнинг асосидир

Баъзи ҳозирги ёшлар орасида шаръий билимларни мукаммал билмаслик оқибатида, бошқаларга тақлид қилиб ёки кимларнингдир гап сўзларига учиб ҳанафий мазҳабидан келган далилларга гумон билан қараб, инкор қилишгача боришди. Бу аслида тўғрими?

Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётлик даврларида саҳобалар ичида қандайдир бир шаръий тушунмаган масала чиқиб қолса, дархол у зотга мурожаат қилиб ечимини топишар эди. Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васалламнинг вафотларидан сўнг саҳобалар шаръий саволлар бўйича ўзларинниг ичида мужтаҳид бўлган саҳобалардан фатво сўрардилар. Ибн Халдун айтганларидек: “Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг саҳобалари илмда бир-бирларидан фарқ қилар эдилар. Уларнинг барчалари ҳам аҳли фатво бўлмаганлар. Бу иш билан фақат Қуръоннинг носих ва мансухини, муташобиҳини, муҳкамини ва бошқа маъноларини билган ҳофизи Қуръонларгина шуғулланишган. Чунки улар бу илмни Набий солаллоҳу алайҳи васалламдан ёки у зотнинг сўзларини эшитган, пешқадам бўлган саҳобалардан олганлар. Шунинг учун улар “қорилар” деб аталган”.

Зеро, саҳобалар Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васалламни кўриб, у зотга ваҳийлар нозил бўлишига гувоҳ бўлган бўлсалар-да, кейинчалик шариатда ўзларича амал қилишмаган, балки ўзларидан олимроқ бўлган саҳобаларга эргашган. Чунки Аллоҳ таоло “Наҳл” сураси 43-оятида айтади:

فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُون

“Бас, агар билмасангиз, зикр аҳлидан сўранг”.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам фақиҳ саҳобаларини эндигина Ислом тарқала ётган маконларга юборар эдилар. Улар эса бу саҳобанинг уларга берган ҳар битта фатволарига, буюрган амаллари, ибодатлари, муомалотлари ва ҳалол-ҳаром ишларидан ҳаммасига унга эргашардилар. Баъзан Китоб ва Суннатда далили бўлмаган ишлар билан рўбарў келиб қолишса, унда фақиҳ саҳобанинг ўзи ижтиҳод қилар ва ижтиҳодидан келиб чиқиб одамларга фатво берар, улар эса ўша ишда унга тақлид қилар эдилар. Бунга Пайғамбаримиз солаллоҳу алайҳи васаллам Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳуни Яманга юборганликлари ҳақидаги ҳадис далил бўла олади. Бундан ташқари, яна эътиборли ҳолат шуки, саҳобаларнинг муфтийлари ҳукмни зикр қилар экан, фатво сўровчига унинг далилини баён қилиб ўтиришмаган. Чунки шариат илмидан бехабар бўлган авом учун мужтаҳиднинг фатвоси худди мужтаҳид олим учун Китоб ва Суннатдаги далиллар сингаридир.

Тобеъинлар даврида эса ижтиҳод доираси кенгайди, бу даврга келиб мусулмонлар Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари тутган йўлни тутдилар. Яъни ўзларининг ичидаги мужтаҳидларига эргашди.

Ибн Қайюм ўзларининг “Аъломул муваққиъийн” китобларида шундай ёзадилар: “Дин, фиқҳ ва илм бу умматга Абдуллоҳ ибн Масъуд, Зайд ибн Собитнинг шогирдлари, Абдуллоҳ ибн Умар ва Абдуллоҳ ибн Аббоснинг шогирдлари орқали тарқалди. Бас, одамларнинг ҳаммаси ана ўша тўрт саҳобалар орқали илмли бўлдилар. Мадина аҳлининг илми Зайд ибн Собит ва Абдуллоҳ ибн Умарнинг асҳобларидан, Маккаликларнинг илми Абдуллоҳ ибн Аббоснинг асҳобларидан, ироқликларнинг илми эса Абдуллоҳ ибн Масъуднинг асҳобларидандир”.

Ҳар бир замонда халифанинг ўзи кимга муфтийликни топширган бўлса ўша одамнинг исмини эълон қилдирар ва юртдаги ҳамма одамларнинг диққатини унга қаратар эди. Токи улар ўша муфтийларга ўз саволларини берсинлар ва диний масалаларда уларга эргашсинлар. Баъзида халифа ҳар-хил фатволарни эшитиб одамлар ҳайрат ва изтиробга тушиб қолмасликлари учун ўзи тайинлаган кишидан бошқаларни фатво бериш билан шуғулланишдан қайтарган.

Ибнул Имоднинг “Шазарот уз заҳаб” китобида: “Макка бўйлаб фатво беришлик Ато ибн Абу Рабоҳ билан Мужоҳидларга белгилаб берилган эди. Халифанинг жарчиси одамлар ораси да юриб ана шу иккала имомлардан бошқа ҳеч ким фатво бериш билан шуғулланмасин, деб жар солиб чиқар эди.

Узоқ замонлар Маккаликлар мана шу иккала имомнинг мазҳабига амал қилдилар. Ато ҳам, Мужоҳид ҳам ва улардан бошқа имомлар ҳам халифанинг бу ишига эътироз билдирмаган ва ҳеч бирлари одамларни айнан битта имомнинг мазҳабини ушлаб олишдан қайтармаганлар ҳам”.

Тобеъийнлар даврида ижтиҳодий омиллар сабабли икки асосий мазҳаб – райъ ва ҳадис мазҳаби ўзини намоён қилди. Раъй мазҳабининг Ироқдаги қутбларидан Алқама ибн Қайс Нахаъий, Масруқ ибн Аждаъ Ҳамадоний, Иброҳим ибн Зайд Нахаъий ва Саъид ибн Жубайрлардир. Ироқ ва унинг ён-атрофидаги ҳамма кишилар ҳеч бир қаршиликсиз ана шу мазҳабга тақлид қилишар эди.

Ҳадис мазҳабининг Ҳижоздаги қутбларидан Саъид ибн Мусайяб Махзумий, Урва ибн Зубайр, Солим ибн Абдуллоҳ ибн Умар, Сулаймон ибн Ясор ва Абдуллоҳ ибн Умарнинг мавлоси Нофеълардир. Ҳижозликлар ва Ҳижоз атрофидаги ҳамма одам ҳеч бир қаршиликсиз мана шу мазҳабга тақлид қилган.

Ушбу иккала мактабдан бир нечта мазҳаблар пайдо бўлди. Барча мазҳаблар ушбу тўртта мазҳабда жамланди. Булар Ҳанафий, Моликий, Шофеъий ва Ҳанбалийдир.

Аллома Ибн Ражаб роҳимаҳуллоҳ ўзларининг «Тўрт мазҳабдан бошқага эргашганга раддия» деб номланган асарларида «Кўплаб мазҳаблар орасидан айнан шу тўрт мазҳабнинг сақланиб қолиши худди Қуръони Каримнинг етти қироатдан фақат бир қироати сақланиб қолишига ўхшайди», -деганлар.

Мазҳаб дейилганда, асрлар оша мўмин-мусулмонлар Аллоҳ таолонинг ва Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари асосида ижтиҳод қилиб топилган, мусулмонлар оммаси иттифоқ қилган, оқибати ёмон бўлишидан қўрқилмайдиган, У Зотнинг розилигига эриштирувчи йўлдир.

“Мазҳаб” сўзи арабча сўз бўлиб “йўл”, “йўналиш” деган маъноларни билдиради. Шаръий истилоҳда эса “бирор диний масала, муаммо бўйича муайян мужтаҳид олимнинг фатво чиқариш йўлидир”.

Мазҳаблар - гўёки бир дарёдан оқиб келаётган тўрт анҳорга ўхшайди. Уларнинг ҳар бирлари, ўз ижтиҳодлари билан Жаноб Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васаллам олиб келган шариъатдан ҳукмлар олишган. Уларнинг бир масалада қарашларининг турличалиги, уларни келиша олмасликларидан эмас. Ваҳоланки, бу билан шариатнинг барча жабҳасини қамраб олган. Имом Молик раҳимаҳуллоҳ Мадинада туриб ўз мазҳабларини шакллантиришда намозда қўлларини икки ёнга тушириб ўқишлик далилини қувватлаганлар. Бу Имом Моликнинг бундан бошқа далиллари бўлмаган, дегани эмас.

Ҳанафий мазҳаби олимлари, намозда қўлни киндик остида бўлиши тўғрисида ўз асарларида, “Ал-ҳидоя”, “Канзу-дақоиқ”, “Табйинул-ҳақоиқ”, “Ал-баҳрур-роиқ”, “Фатҳул-қадир”, “Мабсут” китобларида ишончли далилларни келтирганлар. Ҳаттоки, кўзга кўринган тобеъинлардан Суфён Саврий, ибн Роҳавайҳ, шофеъийлардан Абу Исҳоқ Марвазий каби олимлар, буни қувватлашган.

Шунинг учун ким мазҳабга эргашса, хато қилмаган ҳолда Қуръон ва Суннатга эргашган бўлади. Аллоҳ таоло барчамизни Ўз йўлидан адаштирмасин!

Жобир Элов

ЎМИ Бухоро вилояти вакили,

вилоят бош имоми

Published in Мақолалар