Ислом илм, маърифат ва инсоннинг манфаатларини ҳимоя қилувчи дин эканини барча яхши англаши лозим. Чунки Қуръон карим ва ҳадис шариф Исломнинг асосий манбалари бўлиш билан бирга, мусулмонлар ҳаётини ташкил этиш учун муҳим қўлланма ҳам ҳисобланади. Айнан мана шу жиҳатдан, мусулмонларнинг манфаатларидан келиб чиқиб, инсон камолоти ва жамият фаровонлиги, ижтимоий барқарорлик ва тараққиётни кўзлаб Қуръон ва суннатга асосланган ҳолда ҳукм чиқариш алоҳида билим ва малакани талаб этади.

Мўътабар манбаларимизда, шариатга мувофиқ деб, эътироф этиладиган даражадаги ҳукмни чиқариш ҳамда фатво бериш ҳуқуқига эга бўлиш, кишига аввало араб тили, Қуръон ва қуръоншунослик илмлари ҳадис ва ҳадисшунослик илмлари, усулул-фиқҳ ва ислом тарихи каби бир қанча илмларни жуда чуқур ва мукаммал эгаллашликни вазифа қилиб қўйилади.

 Аллоҳ таоло Қуръони каримда “Оли Имрон” сурасининг 7-оятида: “У Сизга Китобни (Қуръонни) нозил қилган зотдир. Унда шу Китобнинг «онаси» саналмиш (маъноси) аниқ оятлар ва (шу билан бирга) яна муташобиҳ (маъноси Ўзидан бошқага номаълум) оятлар ҳам бор. Аммо дилларида оғиш бор кимсалар одамларни фитнага солиш ва ўз талқинига мувофиқ маънолар бериш учун унинг (Қуръоннинг) муташобиҳ оятларига эргашадилар. Ҳолбуки, ундай оятлар таъвилини (асл маъносини) фақат Аллоҳнинг Ўзигина билур. Илмда мустаҳкам (ҳаққоний олим)лар эса: «Унга имон келтирдик. Ҳамма (оятлари) Раббимиз ҳузуридандир», дейдилар. (Бундан) фақат ақл эгаларигина эслатма олурлар”, деб марҳамат қилади.

Имом Термизий раҳматуллоҳи алайҳдан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз соллалоҳу алайҳи васаллам: “Ким Қуръон (оятлари) ҳақида ўз раъйи билан гапирса (тафсир қилса), тўғри қилган бўлса ҳам хато қилибди” деганлар.

Яъни, бундан шундай ҳикмат топамизки, кимки эътироф этилган устоздан илм олмай ва Қуръон тафсирига оид илмларни ўрганмай, ўзича Қуръонни тафсир қилишга киришиб, натижада Қуръонни тўғри тафсир қилган тақдирда ҳам, барибир хатога йўл қўйган ва оғир гуноҳни содир этган бўлади.

Бундан эса, устоз кўрмасдан, илмсиз равишда Қуръонни тафсир қилиш ва шунинг баробарида илмсиз равишда фатво бериш ўта хатарли иш экани яна бир бор равшанлашади.

Исро сурасининг 36-оятида эса, Аллоҳ таоло: “(Эй инсон!) Ўзинг (аниқ) билмаган нарсага эргашма! Чунки қулоқ, кўз, дилнинг ҳар бири тўғрисида (ҳар бир инсон) масъул бўлур (жавоб берур)”, деб марҳамат қилган.

Ушбу оят ҳақида Қатода раҳимаҳуллоҳ “Кўрмаган нарсангни “кўрдим”, эшитмаган нарсангни “эшитдим”, билмаган нарсангни “биламан” дема! Чунки, Аллоҳ таборака ва таъоло буларнинг барчаси ҳақида сендан қиёмат куни сўровчидир”, деганлар.

Демак, ҳар бир инсон мусулмонларнинг аксари эътироф этмаган балки, эътироз билдирган ва рад этган шахслар ва тоифаларнинг гап-сўзига қулоқ солишдан, аслиятини кўрмаган нарсалари ҳақида гўёки аслини билгандек сўзлашдан, қалби ҳотиржам бўлмаган нарсалар ҳақида ўзбошимчалик билан тафаккур қилишдан узоқда бўлиши лозим. Аксинча бўлганда эса, бу мусулмон Қиёмат куни ўз ҳисоби ўта оғир бўлишини англаши муҳимдир.

Давоми бор.

Манбалар асосида

Акмалхон Ахмедов тайёрлади

Ойна – менинг энг яхши дўстим. Чунки йиғлаган пайтим у ҳеч қачон кулмайди.

Ч.Чаплин

***

Кимки, ёлғон сўзни бировга тўнкар,

Ўз қора юзини ёғга булайди.

Озгина ёлғон ҳам улуғ гуноҳдир,

Озгина заҳар ҳам ҳалок қилади.

Ҳазрати Алишер Навоий

***

Аллоҳга олтин тўла сандиғинг эмас, иймон тўла қалбинг муҳим.

Саййид Аброр Умар

***

Ҳар нарсанинг меъёри яхши. Одобнинг эса ортиғи.

Шамс Табризий

***

Ҳавойи нафсига эргашган инсоннинг йўли азобли ҳалокат билан якунланади.

Кўрдимки, дунёни яхши кўрган одамларга шайтон султон бўлар экан.

Шайх Нажмиддин Кубро

***

Муаллим савол қилди:
– Болалар, агар Аллоҳ ҳаммамизнинг жаннатга киришимизни истаса, нега бу дунёга юборди?
– Бир ўқувчи ўрнидан туриб жавоб берди:
– Муаллим сиз ҳам ҳаммамизнинг аъло баҳолар билан синфдан синфга кўчишимизни истайсиз, аммо нега имтиҳон қиласиз. Барчамизга бирдай беш баҳо қўйиб чиқмайсиз?!

***

Сохта мулозамат ҳиёнатдан дарак беради.

Тарих муҳрлаган сўзлар

***

Фасод бир илондир, бошин дарҳол эз,
Фасодчининг иши охири барбод.
Аллоҳ фасодчини ёмон кўради:
“Валлоҳу ла юҳиббул фасад…”

“Ҳикмат ёғдулари” китобидан

***

“Бас, албатта, ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир. Албатта, ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир”.

Шарҳ сураси, 5-6 оят

***

Манбалар асосида Саидаброр Умаров тайёрлади

ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ ДОНО БЎЛУР...

*   *   *

Заҳируддин Муҳаммад Бобур хазиналари

*   *   *

МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ

*   *   *

ИЙМОН-ЭЪТИҚОД  КИТОБИ

*   *   *

НАЗМ

Фосиқе бўлса, бўлса ё зоҳид,

Золиме бўлса, бўлса ё обид,

Жоиз ўлдики, ул имом ўлғай,

Муқтадонинг иши тамом ўлғай.

Қайсидур бу имом, эшитинг роз,

Бу имом ўлди элга беш намоз.

НАСРИЙ БАЁН

Зоҳид (тақволи) ёки фосиқ (гуноҳкор), яхши ёки ёмон имомлар орқасида намоз ўқиш жоиз экани ҳақида

Хоҳ фосиқ – саркаш гуноҳкор бўлсин, хоҳ зоҳид – тақволи  зот  бўлсин,  хоҳ  золим  бўлсин,  хоҳ  ибодатли  обид бўлсин, агар имом бўлса, эргашувчининг иши тамом бўлади  –  дуруст  ва  тўлиқ  бўлади  (яъни,  унга  эргашиб  намоз ўқиши жоиз бўлаверади). Лекин бу қандай имомдир? Сирни эшитингки, бу халққа беш вақт намозни ўқиб берадиган имомдир.

ИЗОҲ. Муҳаммад Зоҳид Қўтқу ибн Иброҳим ал-Бурсавий айтадилар “Ҳар қандай солиҳ ва фожир имомга иқтидо этиб намоз ўқишни жоиз деб билмоқ керак.

Рофизийларга ўхшаманг, чунки улар ҳар кимга иқтидо этиб намоз ўқимайдилар.

Маҳмуд Аш-Шомий вафот этаётиб, асҳобига дебдилар: «Мен ушбу тўрт нарсани сизларга айтмаган эдим. Бу ҳадисни энди айтаман. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам марҳамат этдиларки:

1. Аҳли қиблани, ҳар қанча катта гуноҳ қилсалар ҳам, куфрда айбламангизлар, кофир бўлди, деб айтмангиз.
2. Ҳар қайси ўлган кишининг (мўъминнинг) жаноза намозини ўқингиз.
3. Ҳар қандай имомнинг орқасида иқтидо этиб намоз ўқингиз.
4. Ҳар қандай (муттақий ва Исломда собитқадам) бошлиқ билан бирга Аллоҳ йўлида кураш этингиз» (“Аҳли суннат вал-жамоат ақоиди”, 1-жилд, 3-масала).

Насрий баён ва шарҳ муаллифи:

Мирзо КЕНЖАБЕК.

Мамлакатимизнинг Теҳрондаги элчихонаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси билан биргаликда Ўзбекистон ва Эрон сайёҳлик компаниялари вакиллари ўртасида онлайн видеоконференция ташкил этди, хабар бермоқда «Дунё» АА.
Тадбир давомида икки мамлакат сайёҳлик индустрияси вакиллари ўртасида Ўзбекистоннинг қадимий шаҳарларига сайёҳлик оқимини кўпайтириш борасидаги ҳамкорлик истиқболлари ҳам муҳокама қилинди.
Видеоконференцияда Эрон сайёҳлик операторлари ассоциацияси (ЭСОА) раиси Иброҳим Пурфараж ва унинг маслаҳатчиси Маҳмуд Бонакдарниа, Эроннинг "Zagros Airlines" авиакомпанияси вакиллари ва Эроннинг 20 дан ортиқ етакчи ихтисослашган компаниялари ҳамда 15 нафар Ўзбекистон сайёҳлик агентлиги раҳбарлари иштирок этди.
Учрашувда иштирокчилар "Uzbekistan – Safe Travel Guaranteed" шиори остида сайёҳлар учун хавфсиз саёҳат маскани сифатида мамлакат имижини фаол тарғиб этиб, пандемия шароитида Ўзбекистон сайёҳлик соҳасини тиклаш ва ривожлантириш борасида амалга оширилаётган кенг кўламли чора-тадбирлар билан танишди.
Бундан ташқари, Ўзбекистоннинг пандемия пайтида хорижий авиаташувчилар ва сайёҳлик агентликларини рағбатлантириш нияти алоҳида таъкидланди. Жумладан, Ўзбекистонга чартер рейсларини ташкил этиш учун хорижий авиаташувчиларни товон пули билан таъминлаш, аэропортлар хизмат кўрсатиш сервиси (Ground handling)ни камайтириш, шунингдек, SWIFT халқаро тўлов тизимининг бу мамлакатда йўқлиги туфайли Эрон фуқароларининг электрон визага тўлаш билан боғлиқ масалаларни ҳал қилиш режалари таъкидланди. Охирги масала 2021 йилдан бошлаб Ўзбекистондаги халқаро аэропортларга тўғридан-тўғри келишда кириш визалари учун тўловнинг янги тизимини жорий этиш орқали амалга оширилади.
Эрон томони, ўз навбатида, икки халқнинг муштарак тарихи, урф-одатлари ва маданиятини ҳисобга олган ҳолда, Ўзбекистон ва Эрон туризм соҳасидаги алоқаларини ошириши лозимлигини таъкидлади. Самарқанд, Бухоро ва Хива каби қадимий ўзбек шаҳарлари эронликлар орасида жуда машҳур бўлиб, мамлакатларимиз меъморчилиги ва маданияти ҳамиша руҳи бўйича жуда яқин бўлган.
ЭСОА раиси Иброҳим Поурфараж 2019 йилда электрон визани жорий этиш орқали Эрон фуқаролари учун виза тизимининг соддалаштиришини қўллаб-қувватлади, бу икки мамлакат ўртасида туризм соҳасидаги ҳамкорликни ривожлантириш учун муҳим қадам бўлди. ЭСОА раҳбари Ўзбекистон ҳукумати томонидан қабул қилинган юқорида қайд этилган қарорлар Ўзбекистон томонининг Эрон билан сайёҳлик соҳасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлаш борасидаги қатъий ниятини намойиш этаётганини алоҳида таъкидлади. Иброҳим Пурфараж Ўзбекистон тарихий шаҳарларининг чиройи, бетакрор меъморчилиги, буларнинг барчаси ўзбек халқининг бой тарихи, маданияти ва меҳмондўстлиги билан биргаликда туризм индустриясининг ривожланиши учун улкан салоҳият яратаётганини ҳам қайд этди.
ЭСОА раиси маслаҳатчиси Маҳмуд Бонакдарния ўз навбатида икки дўст мамлакат халқларининг маданий яқинлиги Ўзбекистон ва Эрон ўртасида сайёҳлик ҳамкорлигини ривожлантиришда асосий омиллардан бири эканини таъкидлади. Унинг фикрича, "Наврўз" халқаро байрами доирасида Ўзбекистонда ҳар йили ўтказиладиган оммавий ва турли маданий-кўнгилочар тадбирлар эронлик сайёҳлар орасида янгилик бўлиб, жуда катта қизиқиш уйғотиши мумкин. Шу муносабат билан Маҳмуд Бонакдарния туроператорлар ва Эрон оммавий ахборот воситалари учун Ўзбекистоннинг ноёб сайёҳлик йўналишлари бўйича махсус инфо-турлар ташкил этишни таклиф этди.
Тадбир давомида икки мамлакат сайёҳлик компаниялари ўртасида алоқалар алмашилди ва томонлар турли сайёҳлик йўналишлари учун қўшма саёҳат пакетларини ишлаб чиқишга ҳам келишиб олдилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати