ЎМИ Матбуот хизмати

Мамлакатимизнинг зиёрат туризми бўйича дунёда энг йирик марказлардан бири сифатида тан олинишини таъминлаш, Бухоро вилоятининг сайёҳлик имкониятларини намоён этиш ва соҳага тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни кенг жалб қилишда ушбу форум катта аҳамият касб этади.

Президентимиз томонидан соҳага оид қабул қилинган фармон ва қарорлар туризмни жадал ривожлантиришда муҳим ҳуқуқий асос бўлиб хизмат қилмоқда. Бугунги кунда 45 та давлат фуқаролари учун 30 кунгача визасиз тартиб жорий этилгани сайёҳларнинг мамлакатимизга, хусусан, Бухоро, Самарқанд, Хива, Шаҳрисабз каби тарихий шаҳарларга қизиқишини янада оширди.

Сайёҳлар орасида ислом маданияти обидалари, буюк алломаларимиз қадамжоларини зиёрат қилувчилар тобора кўпаймоқда.

Бухоро вилоятида ҳам зиёрат туризмини ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Бу йўналишдаги салоҳиятни халқаро миқёсда кенг тарғиб қилиш муҳим аҳамиятга эга. Бухорода ўтказилиши кутилаётган анжуман ҳам айнан ана шу мақсадга хизмат қилади. Унда мамлакатимизнинг сайёҳлик, жумладан, зиёрат туризми имкониятлари ва сўнгги йилларда соҳага инвестиция жалб этиш, бу борадаги тадбиркорлик фаолиятини қўллаб-қувватлаш самарасида эришилган ютуқ ва лойиҳалар тақдимоти ўтказилади. Шунингдек, хорижий мамлакатлар вакилларининг зиёрат туризмини ривожлантириш борасидаги тажрибасига ҳам эътибор қаратилади.

Форум доирасида туризм соҳасида янги йўналишларни ўзлаштириш, қизиқарли сайёҳлик маҳсулотларини шакллантиришга доир кўргазмалар ташкил этилади, хорижлик меҳмонлар ва туризм тармоғида фаолият юритаётган ишбилармонлар билан ўзаро ҳамкорлик алоқаларини кенгайтириш юзасидан музокаралар ўтказилади.

Нуфузли анжуманга Индонезия, Малайзия, Миср, Покистон, Қозоғистон, Қатар, Кувайт, Саудия Арабистони, Сингапур, Озарбайжон, Туркия, Нигерия, Россия, Ҳиндистон, Германия, АҚШ, Франция, Буюк Британия, Жанубий Африка каби дунёнинг кўплаб мамлакатлари, шунингдек, қатор халқаро ташкилотларнинг 100 дан зиёд вакили ташриф буюриши кутилмоқда. Улар орасида соҳа мутахассислари, сайёҳлик компаниялари вакиллари, таниқли олимлар ва бошқалар бор.

Зиёрат туризмининг ўзига хос талаблари бор. Шуни инобатга олиб, анжуманнинг ислом динига эътиқод қилувчи қатнашчиларига тегишли қулайликлар, масалан, ибодат амалларини амалга ошириш бўйича зарур қулайликлар ҳам назарда тутилган.

Мусулмон дунёсида машҳур бўлган “Етти пир” силсиласини ташкил этувчи авлиёлар қадамжолари обод қилинди. Ҳозирда бу масканларда зиёратчилар учун янада қулайликлар яратилмоқда. Бухорода илк бор ташкил этилаётган I халқаро “Зиёрат туризми” форуми қатнашчилари Ғиждувон, Шофиркон, Вобкент, Ромитан ва Когон туманларида жойлашган ушбу қадамжоларни зиёрат қилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ислом дини ўзининг илоҳий таълимотлари орқали бу дунёда тинч-омон, фаровон ҳаёт кечиришга, охиратда саодат аҳлидан бўлишга чорлайди. Оила, фарзанд жамиятнинг асосий бўлаги ҳисобланади. Шунинг учун ҳам Ислом шариати уларнинг ҳар томонлама етук ва баркамол тарбия топишлари, ёшликдан бошлаб илму-фан, касбу-ҳунар малакаларини эгаллашлари борасидаги тегишли кўрсатмаларни ота-оналар, мураббийлар ва устозларга тавсия қилади. Аллоҳ таоло барча жонзотлар ичида ўзининг ақл, фаросат ва фаҳми-идроки билан мумтоз бўлган инсонга тириклик ҳаётида ҳуррият ва фаровонликда яшаши учун унга меҳнат қилиш, ҳалол ризқ билан умр ўтказишдек  тўғри йўлни кўрсатиб қўйди. Албатта, Аллоҳ таолонинг фазли-карамига эришмоқчи бўлган инсон меҳнат қилиши, ҳалол касб-ҳунар билан машғул бўлиши лозим. Бу эса унга нажот ва бахт келтиради,  Унинг розилигини топишга васила бўлади. Чунки, инсон ҳаёти учун зарур бўлган уй-жой, улов, озиқ-овқат ва уй-рўзғор анжомлари, кийим-кечакка  эҳтиёж сезади. Буларнинг барчаси касб-ҳунар ва меҳнат қилиш орқали ҳосил бўлади. Жумладан, Аллоҳ таоло Жумъа сурасининг 10-оятида: яъни: “Бас, қачонки, намоз адо қилингач, ерда тарқалиб, Аллоҳнинг фазли (ризқи)дан истайверингиз! Аллоҳни кўп ёд этингиз! Шояд (шунда) нажот топсангиз”, марҳамат қилган. Демак, Аллоҳ таолонинг фазли-карамига эришмоқчи бўлган инсон меҳнат қилиши, ҳалол касб-ҳунар билан машғул бўлиши керак. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам ҳадисларидан бирида: яъни, “Аллоҳ таоло ҳунарманд бандани яхши кўради”,-деб марҳамат қилганлар. Бу эса унга нажот ва бахт келтиради ва Аллоҳ розилигини топишга васила бўлади. Оддий, ҳалол касб қилиш ҳақида Имом Термизий ривоят қилган ва чиройли ҳадис деб таърифлаган Расулуллоҳ (сав)нинг қуйидаги таълимлари билан танишиб, керакли хулоса чиқарайлик:

Расулуллоҳ (сав) ҳузурларига бир киши тиланчилик қилиб келди. Расулуллоҳ (сав) ундан сўрадилар: “Уйингда бирон нарсанг борми?”. У жавоб берди: “Ҳа, бор. Баъзисини остимизга солиб, баъзисини кечаси устимизга ёпадиган бисот ва сув ичадиган бир идишимиз бор”. Расулуллоҳ (сав) дедилар: “Икковини келтир!”. У киши айтган нарсасини олиб келди. Расулуллоҳ (сав) у олиб келган нарсаларни қўлларига олдилар ва айтдилар: “Буларни ким сотиб олади?”. Саҳобалардан бири: “Мен уларни бир дирҳамга оламан”, деди. Расулуллоҳ (сав) бир неча бор: “Ким бунинг устига зиёда қилади”, дедилар. Бошқа бир саҳоба: “Мен уларни икки дирҳамга оламан”, деди. Расулуллоҳ (сав) икки нарсани саҳобага бердилар ва ундан икки дирҳамни олиб ансорийга бериб, дедилар: “Бир дирҳамга таом сотиб олиб, аҳлу-аёлинга олиб бор ва қолган бир дирҳамга болта сотиб ол-да, менга олиб кел, деб амр қилдилар”. У одам Расулуллоҳ (сав) амрларини бажариб, ҳузурларига болта сотиб олиб келди. Расулуллоҳ (сав) муборак қўллари билан унга соп ясадилар ва болтани унинг қўлига бердилар-да: “Энди бориб, ўтин йиғиб, уни сот, ўн беш кун сени кўрмайин”, дедилар. Ансорий шу кунлар ичида ўтин йиғиб, уни сотиб, ўн беш дирҳамга эга бўлди ва Расулуллоҳ (сав) ҳузурларига келди. Шунда Расул Акрам (сав) дедилар: “Бу маблағнинг бир қисмига таом харид қил, бир қисмига кийим-кечак сотиб ол!”. Сўнгра: “Бундай қилишинг сенга ярашади. Тиланчилик қилишинг қиёмат куни юзингда доғ бўлади”, деб айтдилар. Жаноб Расул Акрам (сав) бу ва бошқа ҳадисларида одамларни касб-ҳунар қилишга ва шу орқали ризқ топишга чорламоқдалар. Муҳаммад ибн Ҳасан айтади: “Илмни талаб қилиш фарз бўлганидек касб-ҳунарни талаб қилиш ва уни эгаллаш фарздир”. Ўтган барча пайғамбарлар бирон касб-ҳунар билан машғул бўлиб, ҳаёт кечирганлар. Одам (а.с.) буғдой сепганлар ва уни ўриб, дон қилиб, тегирмондан ўтказиб, хамир қилиб, нон ясаганлар. Нуҳ (а.с.) дурадгор-уста бўлганлар. Иброҳим (а.с.) баззозлик қилганлар Довуд (а.с.) совут, Сулаймон (а.с.) чўпдан ўлчов ва тарози ясаганлар, Закариё (а.с.) нажжорлик қилган. Пайғамбаримиз (а.с.) чўпонлик ва савдогарлик қилганлар. Барчалари ўзлари қилган касбларидан ризқланиб ҳалол-пок ҳаёт кечирганлар.

Аллоҳ таоло инсонларни ҳалол касб-ҳунар билан кун кечиришга ва шу йўл билан топилган энг яхши нарсалардан эҳсон (яхшилик, садақа) қилишга буюради: яъни: “Эй, имон келтирганлар! Ўз қўл меҳнатингиз ва Биз сизлар учун ердан чиқарган нарсаларнинг яхшиларидан эҳсон қилингиз! Ўзингиз фақат кўзингизни чирт юмибгина оладиган даражадаги ёмон нарсаларни (эҳсон қилишга) танламангиз! Шунингдек, билингизки, албатта, Аллоҳ ғаний ва мақтовга лойиқ зотдир”. Машҳур муфассир Имом Бағавий бундай дейди: “Бу оятнинг маъноси, касб-ҳунар билан топилган нарсаларнинг энг яхшисидан нафақа-эҳсон қилинглар”. Абдуллоҳ ибни Масъуд ва Мужоҳид (рз.)лар айтади: “Тижорат ва саноат йўли билан касб этилган ҳалол нарсалардан садақа қилинглар”. Бу ояти карима яна касб-ҳунар қилиш мубоҳ, яъни мумкинлиги, улар яхши ва ёмонга бўлинишига далолат қилади. Касб-ҳунар эгаллаш ва шу асосда ҳаёт кечириш ҳақида Ислом оламида биринчи бўлиб Имом Аъзам (рҳ.)нинг шогирдлари Имом Муҳаммад (рҳ.) “Китоб ал-иктисоб” (яъни, “Касб-ҳунар”) асарини ёзиб, касб-ҳунарни эгаллаш борасидаги Ислом таълимоти назарияси асосларини мукаммал равишда баён қилиб берди. Хулласи калом, Аллоҳ таборака ва таоло бандаларига ҳалол ризқ-рўзий сабабларини эгаллашга, уни эгаллаш учун саъю-ҳаракат қилишга амр этмоқда. Ризқни берувчи – Аллоҳнинг ягона ўзидир. Инсон қалбида Аллоҳ таолога таваккул қилмоғи, қўл-оёғи, фаҳму-идрокини ишга солиб яшаш воситаларига эга бўлмоғи лозим. Инсон Аллоҳнинг иноятида бўлади ва ундан ҳалол ризқ беришини ва ризқ-рўзий топишининг осон қилишини сўрайди. Аллоҳ барча нарсага қодир зот.

Мамлакатимиз ўзининг мустақиллигига эришган дастлабки вақтларданоқ таълим-тарбия тизимида ёшларга касб-ҳунар ўргатиш йўлларини янада такомиллаштириш ва уларнинг моддий ва маънавий асосларини вужудга келтириш соҳаларида катта ишлар амалга оширилди. Барча вилоят ва шаҳарларда касб-ҳунар ўргатадиган таълим даргоҳлари   очилди, уларда диёримизнинг минглаб ўғил ва қизлари меҳнат, касб-ҳунар малакаларини изчил ўргандилар ва шу бўйича илмларини яна ҳам давом эттирмоқдалар. Сўнги икки йил ичида касб-ҳунарга доир илм-малака берувчи ўқув муассасаларини тамомлаган фарзандларимизнинг мутахассислиги бўйича иш билан таъминланиши мутасаддилар доимий диққати марказида турган масалалардан ҳисобланилади ва Муҳтарам Юртбошимиз бунга алоҳида эътибор қаратяпти. Янгидан бир қанча завод фабрикаларни ишга тушириб, аҳолининг айниқса шундай салоҳиятли, касб-ҳунарли ёшларимизга бўш иш ўринларини яратиб аҳолининг бандлигини таъминлашга, юртимиз халқи фаровон, яхши яшашлиги учун, мамлакатимиз тараққий топиши учун қанчадан-қанча хайирли ишлар амалга оширилмоқда. Бундай шиддат билан ривожланиб бораётган жамиятимизни, барча соҳада амалга оширилаётган ислоҳотларни кўриб барчамиз келажакка ишонч билан қараш, жамиятимизнинг  турли соҳаларида ишлаётган олийжаноб ва меҳнаткаш халқимиз,  ҳалол меҳнат қилиш ҳар биримизнинг муқаддас бурчимиз ва бу улуғ савоб иш эканини асло унутмаслигимиз керак.. Аллоҳ таоло бу фаолиятларимизда Ўзи ёру мададкор бўлсин! Омин!

Тахиатош тумани “Муҳаммад Мурод эшон” жомеъ

масжиди имом-хатиби

Жумамуратов Якуб

Фарзандидан воз кечмоқчи, сотмоқчи бўлиб туғруқхона ёки бошқа хилват жойларга ташлаб кетаётган оналар, жигарбандини тан олмаган оталар борлиги ҳақида эшитганмиз. Нима учун улар бундай қабиҳ ишга қўл урмоқда? Муаммонинг асл сабаби нимада?

Республика болалар ижтимоий мослашуви маркази бош мутахассиси Дилноза Ҳусанова билан суҳбатимиз шу оғриқли мавзу ҳамда Президентимизнинг “Етим болалар ва ота-онасининг қарамоғидан маҳрум бўлган болаларни ижтимоий ҳимоя қилишни кучайтиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарорининг аҳамияти ҳақида бўлди.

– Боласидан воз кечиш шунчаки жўн иш эмас. Бир кунлик ёки бир лаҳзалик қарор билан бу жиноят содир этилмайди. Руҳий муаммолар қуршовида қолган аёлгина боласидан воз кечиши мумкин. Ҳаёт синовларига дош беролмаслик, моддий ва руҳий қийинчиликлар уларни баъзан шунга мажбур қилади. Айрим ҳолларда эса турмуш қурмаган қизларимизнинг енгил-елпи ҳою-ҳавасга берилиб, ҳаёти барбод бўлаётгани ҳам бор ҳақиқат. Уларни тўғри йўлга бошлаш, оғир шароитларда ёрдам бериш, фожианинг олдини олишга эса барчамиз бирдек масъулмиз. Фаолиятимиз мазмуни, асосий мақсадимиз ҳам шу аслида.

Куни кеча Президентимизнинг “Етим болалар ва ота-онасининг қарамоғидан маҳрум бўлган болаларни ижтимоий ҳимоя қилишни кучайтиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори оммавий ахборот воситаларида эълон қилинди.

Унга кўра, Меҳрибонлик уйларида тарбиялаш амалиёти босқичма-босқич камайтирилади. Қарорнинг муҳим жиҳатларидан бири 2019-2023 йилларда Меҳрибонлик уйларини ноинституционаллаштириш дастурини ишлаб чиқиш белгиланганидир. Ўз навбатида, оила институтини мустаҳкамлаш, ижтимоий етимликнинг олдини олиш, шунингдек, Меҳрибонлик уйларини босқичма-босқич кам комплектли болалар шаҳарчаларига ҳамда ижтимоий муассасаларнинг бошқа муқобил шаклларига ўтказиш кўзда тутилган. Бундан ташқари, "Ишонч телефони" орқали етим болалар ва ота-онаси қарамоғидан маҳрум бўлган болаларга ёрдам кўрсатиш тизими ташкил этилади, уларнинг ҳуқуқлари таъминланади.

Бундан кейин етим болалар ва ота-онаси қарамоғидан маҳрум бўлган болалар билан тизимли ишлар олиб борилади. Жумладан, қарорга мувофиқ етим болалар ва ота-онаси қарамоғидан маҳрум бўлган болаларни ҳимоя қилишни кучайтириш бўйича “Йўл харитаси” тасдиқланди. Болаларни тарбиялаш учун оилага қабул қилаётган (патронат) васий ва ҳомийликка номзодларни, фарзандликка олаётганлар ва оилавий болалар уйларининг тарбияловчи ота-оналарини танлаш ҳамда кузатиб бориш тизими такомиллаштирилади.

Ўз навбатида, болалар оиласидан ажратилишининг олдини олиш, институционал муассасаларда тарбияланаётган болаларнинг оиласига қайтарилиши, яъни реинтеграцияси бугунги кунда фаолият олиб бораётган давлат таълим ва тарбия муассасалари, жумладан, Меҳрибонлик уйлари ва ҳатто ихтисослаштирилган мактаб-интернатларнинг асосий вазифасига айланиши лозим. Чунки бу муассасаларда таълим-тарбия жараёни қанчалик мукаммал таъминланмасин бу ерда болалар ўз яқинлари билан барқарор эмоционал илиқ муносабатларни ўрнатиш эҳтиёжини қондира олмайди. Энг қадрли инсонлари томонидан қўллаб-қувватланиш, рағбат, мунтазам ғамхўрлигидан фойдаланиш имкониятига эга бўлмайди.

Муассасага моддий қийинчиликларни рўкач қилиб фарзандини жойлаштириш истаги билан мурожаат қилган ота-оналарга мазкур муассасанинг ҳар қандай тўкис шароити оила соғинчи ва ота-она меҳрига ташналик ўрнини боса олмаслигини тушунтириш зарур. Бугунги кунда кам таъминланганликни сабаб қилиб кўрсатиб фарзандини Меҳрибонлик уйига жойлаштириш истагини билдираётган ота-оналар ҳам кам эмас. Бундай ота-оналарда фарзандини қандай қийинчилик бўлмасин ўз бағрида тарбиялаш зарурлиги бўйича онгли муносабатни шакллантириш лозим. Моддий ва иқтисодий қийинчиликларни бартараф этиш мақсадида уларни ҳунарга ўргатиш, иш билан таъминлаш, даромад манбаига эга бўлишига ёрдам бериш оила таназзулининг олдини олишда муҳим чорадир.

– Ота-онанинг ажрашиши ва бошқа турмуш қуриши сабабли ўртадаги фарзандини Меҳрибонлик уйига жойлаштириш ҳолатлари ҳам кузатилмоқда.

– Бундай вазиятларда ота-оналарга уларнинг давлат ва фарзанд олдидаги бурч ҳамда мажбуриятларини, эр-хотинлар ўртасидаги шахсий адоват ёки келишмовчиликлар боланинг “керак эмас буюм”дек “четга ажратиб” қўйилишига сабаб бўлмаслиги кераклигини эслатиш муҳимдир. Шундай қилинади ҳам. Афсуски кўп ҳолларда ажрашишнинг олдини олиш имкони бўлмайди.

Жаҳон тажрибасида, хусусан, Англия, АҚШ, Жанубий Корея, Чехия ва бошқа ривожланган мамлакатларда 10 ёшгача бўлган болани институционал муассасаларга жойлаштириш қатъий маън этилади. Болаларнинг ота-онаси билан яшаш имкони бўлмаган тақдирда улар номзод фостер, яъни болани тарбиялаш борасида махсус тайёрланган оилаларга маълум бир муддатга жойлаштирилади. Бу боланинг оилавий ҳаёт тажрибасини эгаллаши, “она” ва “ота” деб аталмиш ягона инсонга ҳиссий боғланиш имконини таъминлайди.

Бир сўз билан айтганда, Президентимизнинг “Етим болалар ва ота-онасининг қарамоғидан маҳрум бўлган болаларни ижтимоий ҳимоя қилишни кучайтиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори юқорида келтирилган муаммоларнинг ечими бўла олади. Бундан кейин ҳам мамлакатимизда қийин ҳаётий вазиятдаги оилаларни қўллаб-қувватлаш тизимини кучайтириб, болаларни васий (ҳомий) оилаларга, тутинган оилаларга бериш тизими такомиллаштирилиши ижтимоий етимликнинг олдини олишда қўл келади.

Манба: ЎзА