Чекка қишлоқлардаги одамлар ҳам: “Энди имом-домлаларимиз Мисрда малака оширар эканлар”, деб севиниб юрибди.  Ҳа, имом домла Мисрга борса, сизга нима? десангиз, ранжийди. Нега? Чунки биз илмпарвар халқмиз. Имомларимиз ўша ёқларга бориб илмини зиёда қилиб қайтса, билганларини бизга ҳам ўргатар, биз ўрганмасак, болаларимиз ўрганар дея яхши ниятлар қиламиз ва уларнинг хорижга бориб, ўша ёқлардаги илм чашмаларидан баҳра олиб келишларидан беҳад қувонамиз.

Ана шу жиҳатларни ҳисобга олиб,  Миср мамлакати ва  у ердаги таълим тизими ҳамда икки давлат ўртасидаги ўзаро муносабатлар ҳақида унчалик кўп билмайдиган юртдошларимизга қисқача маълумот беришни ният қилдик.

Миср Араб Республикасининг аҳолиси 2017 йилда 94,8 миллион кишига етди, деб хабар беради статистика ва мобилизация давлат қўмитаси раҳбари Абу Бакр ал-Ҳиндининг сўзларига асосланиб, «РИА Новости».

Бундан ташқари, 9,4 миллион нафар мисрлик хорижда: Араб мамлакатлари, Германия, Австралия, Канада ва бошқа давлатларда истиқомат қиладилар. “Мисрликлар европоид ирқига мансуб. Диндорлари – сунний мусулмонлар. Араб қабилалари Мисрга милоддан аввалги 1-минг йилликда кириб келишган. Мисрни VII асрда Араб халифалиги эгаллагач, арабларнинг маҳаллий копт (қибтий), барбар ва бошқа аҳоли билан аралашуви натижасида миср араблари шаклланган. Мамлакат аҳолиси деққончилик, чорвачилик, ҳунармандчилик (заргарлик яхши ривожланган) билан шуғулланади.

Мисрни VII асрда мусулмонлар истило қилганидан кейин ислом диний мактаблари кўплаб очила бошлади. Х асрда Ал-Азҳар мусулмон университетига асос солинди. Дастлабки дунёвий ўқув юртлари XIX асрнинг  иккинчи ярмида пайдо бўлди.

Олий таълим тизимига университет, институт ва тўрт йиллик коллежлар киради. Тўлиқсиз олий маълумот берадиган икки йиллик техника инстутлари ҳам бор. Мамлакатдаги 14 та университетнинг энг йириклари: Қоҳира, Айн уш-Шамс, Искандария университетлари, Қоҳирадаги Америка университети, Ал-Азҳар университети. Энг йирик институтлари: Ал-Мансура ва Қоҳирадаги политехника институтлари, Асвондаги индустриал институт ва бошқалар.

Йирик кутубхоналари: Қоҳирадаги Миллий кутубхона (1870), Миср институтининг    кутубхонаси (1859), Қоқирадаги Миллий мажлис кутубхонаси (1924), Қоҳира университети кутубхонаси (1908), Искандария университети кутубхонаси (1942), Қоҳирадаги Ҳулвон университети кутубхонаси, Искандариядаги Муниципал кутубхона (1892).

Илмий муассасалари: Қоҳирадаги Миср институти (1798) қошидаги илмий тадқиқот маркази ва Технология академияси (1971, таркибидаги илмий тадқиқот маркази, Атом энергияси маркази, Металлургия марказий тадқиқот институти, Океанография ва балиқшунослик илмий тадқиқот институти, Астрономия институти, Нефть тадқиқот институти, Ахборот ва ҳужжатлаштириш миллий маркази мавжуд). Қоҳирада Педагогик тадқиқотлари миллий маркази, Ал-Жизада Араб тили академияси, Қишлоқ хўжалиги тадқиқот маркази ва бошқалар бор.

Ўзбекистан – Миср муносабатлари. 1992 йил январида Миср расмий делегациясининг Ўзбекистонга ва 1992 ййилнинг декабрида Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Каримовнинг Мисрга ташрифи вақтида иккала мамлакатнинг турли соҳалардаги ҳамкорликни чуқурлаштириш ва кенгайтириш муддаолари тасдикланиб, уларга аниклик киритилди. 2000 йилгача мамлакатлар ўртасида 10та икки томонлама ҳужжат имзоланди. ЎзР билан Миср ўртасидаги муносабат ва ҳамкорлик асослари, инвестицияларни рағбатлантириш ва ўзаро ҳимоя қилиш, иқтисодий, илмий ва техникавий ҳамкорлик, авиация қатнови ва ҳаво транспорти соҳасидаги ҳамкорлик, Тошкент шарқшунослик институти билан Мисрнинг Ал-Азҳар университети ўртасида фан ва маданият соҳасидаги ҳамкорлик, Ўзбекистон ва Миср ташқи ишлар вазирликлари ўртасида ҳамкорлик ва маслаҳатлашувлар тўғрисидаги битимлар шу ҳужжатларнинг энг муҳимларидир.

Кейинги йилларда эса икки давлат ўртасидаги муносабатлар янги босқичга кўтарилди. Хусусан, Миср Араб Республикаси Президенти Абдулфаттоҳ Саид Ҳусайн Халил ас-Сисининг 2018 йил 4 сентябрда Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев таклифига кўра амалга оширган расмий давлат ташрифи натижасида Ўзбекистон ва Миср ўртасида сиёсий, савдо-иқтисодий, туризм, фан, таълим, маданият, спорт соҳаларидаги ҳамкорликни мустаҳкамлаш ва кенгайтиришга қаратилган ҳукуматлараро ва идоралараро салмоқли ҳужжатлар имзоланди” (ЎзМЭдан жузъий таҳрирлар билан олинди).

2018 йилнинг октябрь ойида Миср Бош имоми – Шайх Аҳмад Муҳаммад Тоййиб бошчилигидаги ал-Азҳар мажмуаси вакилларидан иборат нуфузли делегациянинг Ўзбекистон Президенти қабулида бўлиши, Ўзбекистон халқаро ислом академияси, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва Ўзбекистон ислом цивилизацияси марказига ташриф буюриши ҳамкорлик алоқаларининг янада ривожланишига сабаб бўлди.

Миср томонининг таклифига кўра, Ўзбекистон ва Мисрдаги диний соҳага оид марказлар ўртасида 2019-23 йилларга мўлжалланган “Йўл харитаси”да кўзда тутилган келишувларни муҳокама қилиш ҳамда ўзаро мувофиқлаштириб олиш мақсадида борган Ўзбекистон делегацияси ишчи ташрифи куни кеча ниҳоясига етди.

Ўзбекистон делегацияси Қоҳирада мамлакатнинг Мисрдаги элчихонаси ҳамкорлигида Ал-Азҳар мажмуаси раҳбарининг бошланғич ва ўрта таълим бўйича бошқармаси бошлиғи Шайх Али ал-Халилий, Ал-Азҳар шайхи маслаҳатчиси профессор Абдураҳмон Мусо ҳамда Ал-Азҳар ректори, профессор Муҳаммад Маҳрасовий билан учрашди.

Учрашувда Ал-Азҳар мажмуаси ҳамда Ўзбекистондаги диний соҳага оид марказлар ўртасида ҳамкорлик қилиш тўғрисидаги меморандум лойиҳаси муҳокама қилиниб, Ал-Азҳар ва Ўзбекистондаги диний таълим муассасалари ўртасида талабалар алмашинуви йўлга қўйишга эътибор қаратилди. Келишувга мувофиқ, Ал-Азҳар университети ҳар йили ўзбекистонлик 25 нафар талаба учун грант ажратади. Шундан 20 нафар бакалавр босқичи учун, 5 нафари эса магистратура босқичи учун ажратилиши белгиланди.

Сафар чоғида муфтий ҳазратнинг “Хилтон” меҳмонхонасида ўзбекистонлик талаблар билан учрашиб, улар билан самимий суҳбат қилганлари, уларнинг илмлари, уларни қизиқтирган масалаларга алоҳида эътибор қаратганлари мусофир юртда толиби илмлик машаққатини тортиб юрган ёшларимизни жуда ҳам мамнун қилди. Айни чоқда Мисрда 150дан зиёд ўзбекистонлик талаба таҳсил олмоқда.

Муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари Ал-Азҳар университетида Миср уламолари, шайхлари ва талабалари олдида араб тилида нутқ сўзлаб, Ўзбекистон замини қадим маданият ўчоқларидан бири экани, Мусулмон Ренессанси ҳисобланган Ўрта асрлар ва ундан кейинги даврларда ушбу заминдан етишиб чиққан мутафаккирларнинг Ислом илми ривожига қўшган ҳиссаларини дунё жамоатчилиги тан олганига атрофлича тўхталиб ўтдилар.

Бинобарин, юртимизда меҳмон бўлган Ал-Азҳар мажмуаси раҳбари, шайх Аҳмад Муҳаммад Тоййиб ҳазратлари бундай деган эдилар: “...Биз Ал-Азҳар университетида Имом Мотурудий, Имом Насафий, Имом Самарқандий асарларидан таълим берамиз. Шунингдек, Беруний, Ибн Сино каби алломаларнинг китобларини ҳам тадқиқ этамиз. Мен ўзим ҳам Ибн Сино фалсафаси бўйича мутахассисман”.

Муфтий ҳазрат ўз нутқи якунида Ўзбекистон мусулмонлари идораси номидан бутун олам аҳлини ҳамжиҳатликка, илму маърифат устуворлиги борасида ҳамкорлик қилишга тайёр эканини изҳор этдилар.

Ўзбекистон делегацияси таркибида Миср давлатида хизмат сафарида бўлган муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ва Ал-Азҳар университети номидан Шайх Солиҳ Аббос ўртасида “Йўл харитаси” имзоланди. Шунга биноан, ҳар йили Ўзбекистондаги масжидларда меҳнат қилаётган имомларнинг йигирматаси Мисрдаги икки ойлик малака ошириш курсларида малака оширади.  Уларга Ал-Азҳар университети шайхлари, таниқли уламолар ва етук олимлар дарс ўтади.

Курс сўнгида имомларга қироат, тажвид, тафсир, ҳадис, ақида ва фиқҳ бўйича ижоза (махсус сертификат) берилади.

Мисрлик олимлар якдиллик билан БМТ Бош Ассамблеясида “Маърифат ва диний бағрикенглик” резолюцияси қабул қилингани тарихий воқеа бўлгани ва бу резолюция ташаббускори Ўзбекистон Президенти бўлганини эътироф этмоқдалар. Зеро, бундай ташаббусни маърифатпарварлик ва диний бағрикенглик ҳар доим амалда бўлиб келган юртнинг раҳбари илгари суришида ўзига хос ҳикмат бор. Илло, ана шу иккиси бўлса, тинчлик, хотиржамлик бўлади, илму фан, маданият ва санъат гуллаб-яшнайди. уйлар хурсандчиликка, кўнгиллар шодликка тўлади.  Энг муҳими, ҳамма ҳаммани яхши кўради. Шунинг ўзи улуғ саодат эмасми!

Дамин ЖУМАҚУЛ

Тинчлик сўзи “Ватанга муҳаббат” тушунчаси билан доимо ёнма-ён, мазмунан тўкисдир. Зеро, она юртни севиш, уни кўз қорачиғидек асраш, истиқлоли ва истиқболи, осойишталиги ва фаровонлиги учун курашиш бу йўлда ҳатто ўз жонини тикиш моҳиятан ҳақиқий тинчликпарварлик руҳида тарбияланиш ҳар бир ўғилнинг бурчидир. Ҳар йили 14-январь “Ватан ҳимоячилари” куни сифатида нишонланиб келмоқда. Бу нафақат ҳарбийларга балки юртимиздаги барча фарзандлар, шу қатори биз диний вакилларнинг ҳам байрамидир.

Ушбу сана муносабати билан Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги Кўкалдош ўрта махсус ислом билим юрти ҳамда Мухаммад ал Беруний билим юртида байрамона тадбирлар ташкил этилди.

Учрашувда Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги тизимидаги ҳарбий ходимлар иштирок этишди. Улар талабаларга ҳарбийлар ҳаёт тарзи, кундалик хизматлари давомида дуч келган қизиқарли воқеа-ҳодисалар ҳақида сўзлаб беришган. Ватан олдидаги бурчни англаш, матонат, садоқат туйғусини туйиш ҳар бир ватан фарзанди учун шараф эканини таъкидладилар.

Муҳтарам Юртбошимиз таъбири билан айтганда, 14 январь ҳақиқий халқона байрам бўлиб юксак фуқаролик фазилатларини ўзида мужассам этадиган том маънодаги умумхалқ байрамига айланди.

Бу каби тадбирлар ЎМИ тасарруфидаги бошқа таълим муассасаларида ҳам ташкил этилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Астроном олимлар осмон жисмларини кузатишда давом этиб, йилдан йилга янги юлдузларни кашф қилмоқдалар.

UY Қалқон номли юлдуз ҳозирги кунда астроном олимлар томонидан аниқланган энг катта юлдуздир. 

Ушбу расмда мазкур юлдуз билан Қуёш солиштирилган. Ўнг тарафдаги кичкина нуқта Қуёш (Sun), чап тарафдаги мандарин рангидаги (UY Scuti) эса UY Қалқон юлдузи. Ушбу юлдуз Қуёшдан 1708 марта каттадир.

 Бу расмда эса Қуёш билан Ер солиштирилган.

Ўнг тарафдаги улкан доира Қуёш, чап тарафда чизиқча билан ишора қилинган кичкина нуқта Ер сайёраси. Қуёш Ердан диаметри бўйича 109 марта каттадир.

Бу расмдаги Қуёш билан Ернинг орасидаги фарқни кўрингу, олдинги расмдаги UY Қалқон номли юлдуз билан Қуёш орасидаги фарқни кўринг!  

Энди ўша улкан юлдуз Ерга нисбатан қанчалик катталигини тасаввур қилинг!

Энди эса шу катта юлдуз инсонга нисбатан нақадар катталигини тасаввур қилиб кўринг!

Тасаввур қилиш қийин, тўғрими?

Инсон Ер шари билан солиштирганда, заррадек кеатталикда бўлар эди.

Агар уни UY Қалқон номли юлдуз билан солиштирсак, зарра (атом)дан ҳам майдароқ бўлиб кетишини, расмда умуман кўринмай қолишини англаш қийин эмас.  

Буларнинг барчаси Буюк Аллоҳ таолонинг қудратига, азаматига далолат қилади.

Нуқтадек Ерда яшовчи заррадек келадиган, улкан юлдуз билан солиштирганда эса умуман кўринмай қоладиган инсон нимасига кибр қилади?! Нимасига кеккаяди?! Нимасига ўзини устун тутиб, катталикда, ўлчамда ўзига ўхшаган инсонларга манманлик қилади?!

Азизлар, барчамиз ожиз банда эканимизни унутмайлик! Роббимиз бизни Ўзига ибодат қилишимиз учун яратган. Ҳаётимизни Аллоҳ таолога ибодат қилиш билан ўтказайлик! 

“Коинот сирлари” канали ва бошқа интернет маълумотлари асосида

Нозимжон Иминжонов тайёрлади

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Хайбар куни Али розияллоҳу анҳуни қўшинга қўмондон қилиб юбораётганларида шундай деганлар:

«Уларнинг майдонига шошилмай тушиб, уларни Ислом динига даъват қил, Аллоҳнинг ҳақларини уларга тушунтир. Бас, Аллоҳ номига қасамки, Аллоҳ таоло сен сабабли бир кишини ҳидоят қилиши сен учун водий тўла қизил туядан ҳам яхшироқдир».

Ислом оламининг катта устозларидан, дунёга машҳур қорилардан бири Шайх Абдулбосит Абдуссамад раҳимаҳуллоҳ тиловат қилганда, Аллоҳ таолонинг фазли билан Уганда давлатида 92 киши, Лос Анжелесда 6 киши, Нигерияда 70 киши, Жанубий Африка Республикасида жуда кўп инсонлар Ислом динига киришди.

Ҳа, бу Аллоҳ таолонинг улкан фазлу марҳаматидир.

Шайх Абдулбосит жуда кўп давлатларга ташриф буюриб, у ерда Аллоҳнинг Каломидан тиловат қилди.

У Ҳиндистонга борганда, Аллоҳнинг Каломини тинглаш учун минглаб одамлар ташриф буюришади. Шайх тиловатни бошламоқчи бўлганда, йиғилганларнинг ҳаммаси Қуръонни ҳурмат қилиб, поябзалларини ечиб оладилар.

Аллоҳ таоло Абдулбосит қорини раҳматига олсин, Қуръони Каримга қилган хизматларининг ажру савобини кўпайтириб берсин, зурриёдларимиздан у кишига ўхшаган Қуръон ҳофизларини кўплаб чиқарсин, омин!

Нозимжон Иминжонов тайёрлади

“Мусулмон давлатларда насроний ва яҳудий олимларни нафақат ҳурмат қилишган, балки уларни масъулиятли лавозимларга ҳам тайинлашган, уларнинг номзодларини ҳукумат таркибидаги катта амалларга ҳам тавсия этишган... Мусулмон ҳукмдорлар олимларнинг қайси миллатдан эканига, қайси динга эътиқод қилишига, насли кимлардан эканига эътибор қилмаганлар, улар олимларнинг илмдаги даражаларига эътибор қаратганлар”.

Доктор Жон Уильям Дрепер (1811-1882 йилларда яшаган) америкалик кимёгар, физик олим, тарихчи ва фотограф бўлган. Унинг "Дин ва фан ўртасидаги можаро тарихи" асари дунёнинг бир қанча тилларига таржима қилинган.

Манба: «История интеллектуального развития Европы»