Афғонистоннинг тарихи бевосита юртимиз тарихи билан боғлиқ. Афғон давлатчилиги тарихи XVII асрдан бошланган. Бунга қадар бу ҳудуд Турон ва Эрон ҳукмдорлари ўртасида талаш бўлиб келган. Хусусан, араб халифалигига қадар гоҳ туркий ҳоқонлар, гоҳида эса эроний шоҳлар тасарруфида бўлган. Кейинроқ ғазнавий, хоразмшоҳлар, мўғуллар, темурийлар, бобурийлар салтанатининг, Бухоро амирлигининг таркибий қисми саналган.

Афғон халқи – эрк ва ҳурриятга интилган озод халқ. Бу – XIX аср охири ва XX  асрда инглиз мустамлакачиларига қарши олиб борган миллий озодлик кураши мисолида яққол кўзга ташланади.

Эрксевар ва жасур афғон халқи ташқи душманларнинг фитналари оқибатида ички низолар гирдобида қолганига ўттиз йил тўлди. Афғонистонда нотинчлик бошланган кезларда таъсирчан шоиримиз, марҳум Абдулла Орипов: “Ҳолинг нима кечди, жабҳанг қаёқда? Афғон ортидаги ўзбек боласи”, деб ёзган эди.

Ҳақиқатан, ҳолдан тойдирувчи узоқ давом этган ички низолар мард ва жасур афғон халқини чинакам жафокашга айлантирди.

Ўзбекистон мустақилликни қўлга киритган кунлардан бошлабоқ Афғонистонда тинчлик ўрнатиш тарафдор бўлиб келмоқда. Мамлакатимизнинг Биринчи Президенти Ислом Каримов БМТ бош ассамблеясида сўзлаган биринчи нутқида ҳам бутун дунё эътиборини Афғонистонда тинчлик ўрнатиш масаласига қаратган эди...

Шуни унутмаслик керакки, Афғонистонни Ўзбекистон билан боғлаб турадиган жуда ҳам кўп маънавий ришталар ҳам бор. У макондаги бир неча минг йиллик меъморий ёдгорликларни ўзбеклар яратган. У ерда яна миллатимиз қуёши Алишер Навоий ҳазратларининг ва яна бир неча азизлар қабри ҳам бор.  

Тарихий муштаракликни тиклаш, яхши қўшничилик алоқаларини давом эттиришни ният қилган Давлатимиз раҳбари ҳар доим Афғонистон мамлакати ва афғон халқига хайрихоҳ бўлиб келмоқда. Ана шу хайрихоҳлик натижаси ўлароқ Президентимиз Афғонистон Ислом Республикаси Президенти Муҳаммад Ашраф Ғанини мамлакатимизга таклиф қилди ва куни кеча Афғонистон давлати раҳбари республикамизга расмий ташриф буюрди.

Ташрифнинг иккинчи куни Мустақиллик майдонига борди, Ҳазрати Имом мажмуасини зиёрат қилди.

Олий мартабали меҳмонга Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ҳамроҳлик қилдилар.

У мажмуада сақланаётган Усмон мусҳафи ва бошқа тарихий-маърифий ёдгорликларни катта қизиқиш билан томоша қилди. 

Ашраф Ғани Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг ислом динининг асл инсонпарварлик моҳиятини тарғиб этиш борасида олиб бораётган ишларига юксак баҳо берди.

Икки давлат раҳбари мутахассислар иштирокида савдо-иқтисодий, транспорт, транзит, энергетика, кимё, агросаноат, таълим, маданият ва бошқа соҳаларда ҳамкорликни ривожлантириш, ўзаро манфаатли лойиҳаларни амалга ошириш масалаларини муҳокама қилдилар.

Музокаралар якунида Ўзбекистон ва Афғонистон Президентларининг Қўшма баёноти имзоланди. Икки давлат раҳбарлари ўртасидаги музокаралар ўта самимий ва дўстона руҳда ўтди. Айниқса, Афғонистон президенти Муҳаммад Ашраф Ғанининг икки томонлама музокаралар якунида ўзбек тилида баёнот бергани кўпчиликнинг диққатини тортди. Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёев афғонистонлик ҳамкасбининг ўзбек тилидаги бу баёнотини олқишлади ва бу икки халқ тарихи, тили ҳамда маданияти бир-бирига жуда яқин эканидан далолат беришини алоҳида таъкидлаб ўтди.

Музокаралар сўнггида сиёсий, савдо-иқтисодий, инвестициявий, транспорт-коммуникация, фан, таълим ва бошқа соҳаларда ҳамкорликни янада мустаҳкамлашга қаратилган 20 ҳужжат имзоланди. Хавфсизлик масалалари бўйича қўшма комиссия тузиш, Фуқаролик, оилавий ва жиноий ишлар бўйича ҳуқуқий ёрдам, Сурхон – Пули Хумри электр узатиш линиясини қуриш, Мозори Шариф – Шибирғон – Маймана – Ҳирот темир йўлини барпо этиш, юк ташиш, божхона соҳасидаги алоқалар тўғрисидаги ҳужжатлар шулар жумласидандир. 

Ташриф доирасида умумий қиймати 500 миллион доллардан зиёд бўлган 40 дан ортиқ экспорт шартномаси имзоланди. 

Президентлар оммавий ахборот воситалари вакиллари билан учрашувда бўлиб ўтган музокаралар ва имзоланган ҳужжатлар Ўзбекистон Республикаси билан Афғонистон Ислом Республикаси ўртасидаги ўзаро манфаатли ва узоқ муддатли алоқаларни янада мустаҳкамлашга хизмат қилишини таъкидладилар. 

Афғонистон Ислом Республикаси Президенти Муҳаммад Ашраф Ғани Тошкент қишлоқ хўжалиги техникаси заводига ҳам ташриф буюрди.

Афғонистон делегацияси мамлакатимизда ишлаб чиқарилаётган енгил ва юк машиналари, қишлоқ хўжалиги техникалари, маиший ускуналар ва бошқа саноат маҳсулотлари билан танишди.

Тадбирда самимий дўстлик муносабатларининг ифодаси сифатида Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган 25 дона «Isuzu» русумли автобус ва «New Holland» маркали 3 та трактор Ўзбекистон Республикаси Президенти номидан биродар Афғонистонга ҳадя этилгани эълон қилинди.

Муҳаммад Ашраф Ғани кеча Бухорода бўлди. 

Президент матбуот хизмати хабарига кўра, олий мартабали меҳмонни Бухоро халқаро аэропортида Ўзбекистон Республикаси бош вазири А.Арипов ва Бухоро вилояти ҳокими Ў.Барноев кутиб олди. 

Афғонистон президенти Бухоро давлат университетида профессор-ўқитувчилар ва талабалар билан учрашади ва улар олдида маъруза қилади ҳамда Муҳаммад Ашраф Ғани бошчилигидаги делегация аъзолари Бухоронинг диққатга сазовор жойларини зиёрат қилади. 

Афғонистон Президенти Муҳаммад Ашраф Ғани раҳбарлигидаги делегациянинг мамлакатимизга расмий ташрифи икки давлат ўртасидаги муносабатларда янги уфқларни очади. Маълумки, Афғонистон жойлашув ўрнига кўра, геополитика нуқтаи назаридан  муҳим стратегик ҳудуд саналади. Чунончи, у бизни денгизга олиб чиқадиган йўлнинг устидадир. Ушбу давлатда тинчлик қарор топса ва у барқарор ривожланиш йўлига кириб олса, бундан нафақат, Ўзбекистон ёки унга қўшни давлатлар, балки бутун олам манфаатдордир. Зеро, Шайх Саъдий ҳазратлари айтганидек, жами олам бир аъзодир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Салоҳиддин домла Шарипов - Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) гўзал хулқ соҳиби эдилар

Қуръони каримнинг ўзига хос тавсифини қилишга инсоннинг тили ҳам, қалами ҳам ожиз. Бу улуғ китобнинг энг олий васфи уни нозил қилган Зот Аллоҳ таолонинг китобида келган ояти карималаридир. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: «Албатта, бу Қуръон энг тўғри йўлга ҳидоят этур ва эзгу ишларни қиладиган мўминларга катта мукофот борлиги ҳақида башорат берур», (Исро сураси, 9-оят).

  Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.    Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизларнинг яхшиларингиз Қуръонни ўрганиб, уни бошқаларга ўргатганларингиздир”, дедилар.

Амр ибн Осс айтадилар: “Қуръондаги ҳар бир оят жаннатда бир даража ва хонадонингизда чироқ бўлади”.

    Яна: “Ким Қуръон ўқиса, бас, у нубувватни кўксига жойлабди, фақатгина унга ваҳий қилинмаган”, деганлар.

    Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу  айтадилар: “Қуръон тиловат қилинган хонадон аҳли учун кенгаяди, хайриятлар кўпайиб, фаришталар у ерда ҳозир бўладилар ва шайтонлар у ердан чиқиб кетадилар. Аллоҳнинг китоби тиловат қилинмайдиган хонадон эса аҳли учун тор, хайриятлари кам, фаришталар ундан чиқиб кетиб, шайтонлар эса ҳозир бўладиган маконга айланади”.

    Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар:  Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аллоҳнинг китобидан бир ҳарф ўқиса, унга бир ҳасана ёзилади. Ўша ҳасана ўн баробар зиёда қилинади. Мен: “Алиф лам мийм”ни бир ҳарф демайман, балки “алиф” бир ҳарф, “лам” бир ҳарф ва “мийм”бир ҳарфдир”, деганлар.

  Ушбу ҳадисга кўра, Аллоҳ таоло Қуръони каримни тажвид қоидаларига амал қилиб тиловат қилувчи қорига ҳар бир ҳарфни ўқигани учун ўнта савоб ва яхшилик ато қилади.

  Бу ерда Аллоҳнинг китобини тиловат қилиш фазилатли амаллардан бўлиши айтилмоқда. Аллоҳ таоло бандаларига Ўз китобини ўқиш орқали кўп ажр ва мукофатларга эришиш имконятини берган. Бу имконятдан ҳар биримиз унумли фойдаланишимиз керак. Бунинг учун Қуъони каримни ўқиш қоидалари ҳисобланмиш тажвид илмидан дарс қилиш ва уни пухта ўзлаштириб олиш керак.

  Қуръони каримнинг ҳар бир ҳарфини ўқиш орқали ўнта савоб олиш учун Каломуллоҳни тажвид қоидаларига мувофиқ холда қироат қилиш талаб этилади. Қуръон маъноларининг бошқа тилларга қилинган таржималарини ўқиш ҳам савобли иш, лекин ҳадисда келган ваъдалар айнан тажвид илми талабларига мувофиқ холда, соф араб тилида тиловат қилган кишиларгагина тегишлидир.

  Қатода Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан, у зот Абу Мусо Ашъарийдан розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Қуръони ўқувчи мўмин утружжа (мандарин)га ўхшайди. Унинг ҳиди ҳам, таъми ҳам яхши. Қуръон ўқимаган мўмин эса, хурмо кабидир, унинг мазаси яхши, аммо ҳиди йўқ. Қуръон ўқувчи фожирнинг мисоли райҳонга ўхшайди, унинг ҳиди яхши, таъми аччиқ. Қуръон ўқимайдиган фожирнинг мисоли ҳанзалага ўхшайди, мазаси ҳам аччиқ, ҳиди ҳам йўқ”.

  Уқба ибн Омир Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қиладилар. У зот айтдиларки: “Қуръонни ичида ўқувчи сирли ҳолда садақа қилувчи кабидир, овоз чиқариб ўқувчи садақани ошкор берувчи кабидир”. Демак, жахр билан қироат қилишлик жуда яхши, аммо махфий ўқиш ундан афзалдир.

     Ойша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръонни маҳорат билан тиловат қилувчи қори элчи, ёзувчи ва фаришталар билан бир мақомдадир. Тили қийналиб тиловат қилувчига икки баробар кўп ажр бўлади”, деганлар.

 Ушбу ривоятда  Қуръони  каримни тщлиқ ёдлаб, уни бирон қийинчиликсиз  ўқий  оладиган, Қуръон  қироатига  моҳир  қори Аллоҳнинг улуғ фаришталари билан бир мақомда экани айтилмоқда.

“Қуръонни маҳорат билан қироат қилиш” деганда, уни тўлиқ ёдлаш, муттасил ўқиб туриш, унга муҳаббат қўйиш ва эътиборли бўлиш тушунилади. Қуръонни тўлиқ ёд олмаган бўлсада, уни бошидан охиригача маҳорат билан бирон хато ва камчиликсиз ўқийдиган қорилар ривоятига ваъда қилинган фазилатга эришадилар, иншааллоҳ!

Уламолар: “Қуръонни маҳорат билан тиловат қилувчи қори элчи, ёзувчи ва фаришталар билан бир мақомдадир” ҳадисини икки хил таъвил қиладилар:

1. Бундай бандаларга охиратда фаришталар мақоми берилади;
2. Бундай бандалар фаришталарнинг амалини қилган ва уларнинг йўлидан борган бўладилар.

“Тили қийналиб тиловат қилувчига икки баробар кўп ажр бўлади”. Ривоятнинг давомида айтилишича, Қуръонни қийналиб ўқийдиган қори икки марта кўпроқ ажр олади. У Қуръонни ўқигани ва қироатда машаққат чеккани сабаб савобга эришади. Қозий ва бошқалар: “Бу ҳадис тили қийналиб тиловат қиладиган банда Қуръонни маҳорат билан ўқийдиган қоридан кўра афзаллигини англатмайди, балки моҳир қори афзал ва унга кўпроқ савоб берилади. Сабаби улар фаришталар билан бир мақомдадир”, дейишган.

 Аслида Қуръони карим тилларга осон қилиб қўйилган. Аммо баъзи ҳолларда маълум жумла ёки сўзлар талаффузи тилга оғирлик қилиши мумкин. Ана шундай  ҳолларда мазкур ривоят ёдга олинса, бу йўлда чекилган ҳар бир машаққат чексиз роҳатга, ҳар бир қийинчилик беҳисоб савобга айланади.

 Ибн Масъуд Ансорий Бадрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алйҳу васаллам бундай деганлар: “Қавмга улар ичида Аллоҳ таолонинг китобини яхши ўқийдиган киши имомликка ўтади”.

 Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо айтадилар: “Умар розияллоҳу анҳунинг  мажлисидаги асҳоблари ва маслаҳатгўйлари ёши улуғ кекса ва ёш қорилардан иборат эди”.

Имом Нававий айтади: “Уламоларнинг фикрича, Қуръон тиловати тасбеҳ, таҳлил ва шу каби бошқа зикрлардан афзалдир”.

Абдуллоҳ ПАРПИЕВ

Халқаро алоқалар бўлими ходими