"Ориат Доно" радиосининг “Зиё чашмаси” дастури
Дастур меҳмони: Аброр АЛИМОВ,
Тошкент шаҳар “Ҳувайдо” жоме масжиди имом-хатиби

Мир Араб ўрта махсус ислом билим юрти мударриси

Тожиддинов Абдусамад

“Ўзбекистон Республикасида ногиронларни ижтимоий ҳимоя қилиш тўғрисида”ги Қонун, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 1992 йил 14-октябрдаги 47/3-сонли қарорига асосан ҳар йили “3 декабр – Халқаро ногиронлар куни” сифатида республикамизда кенг нишонланиши ҳукуматимиз томонидан олиб борилаётган ислоҳатларнинг яққол исботидир.

Мамлакатимизда мустақилликнинг дастлабки кунларидан бошлаб аҳолини ижтимоий муҳофаза қилишни янада кучайтириш, айниқса, ижтимоий ҳимояга эҳтиёжманд ногиронлиги бор шахсарга ҳаётда кенг имконият ва шароитлар яратиб бериш масаласига алоҳида аҳамият бериб келинади.

Ҳазрат Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қуйидагича дуо қилгани саҳиҳ санадлар ила ривоят қилинган: “Эй Аллоҳ, мискин ҳолимда ҳаёт бер! Мискин ҳолимда жонимни ол! Ҳашр куни мискинлар гуруҳида тирилтир!” (Ибн Можа/41266).

Инсониятнинг афзали бўлмиш Ҳабибимизнинг бу дуолари, мискину ночорларни севганидан, уларга суянчиқлик шарафини билганидан, қадрига етганидан эди.
Ул зоти шариф ночорлар олдида ҳамиша камтарона бўлганлар. Қачонки ночорлар орасида ўтирса ёнма-ён ўтирган мискин тиззаларига ўзларининг муборак тиззаларини теккизиб яқин ўтирар, ҳеч улардан жирканмас, ўзини олий тутмас эдилар.

Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу айтган эканлар: “Пайғамбарларни қўллаб қуввватлаганлар ҳар доим мискинлар, фақирлар ночорлар бўлган”.

Муқаддас Ислом динимиз инсонга, қўни-қўшниларга, айниқса, ночор, эҳтиёжманд, ногиронлиги бор шахсларга меҳр-оқибатли бўлиш, улар ҳолидан хабар олиш, уларга ҳар ким қўлдан келганича, имкон қадар кўмаклашиш улкан ажру савобларга эриштириши таъкидлаб ўтилган. Бу каби хайрли ишлар, тадбирлар барчамизнинг асосий вазифамиз десак муболаға эмас.

Кеча, Муборак туманидаги диний соҳа ходимлари, отинойилар, ҳожи она, ҳожи отахонлар "Абдуллоҳ ибн Муборак" жоме масжиди имом-хатиби Ф.Аминов ташаббуси билан ҳомийлар кўмагида тумандаги 150 нафар ногиронлиги бўлган шахсларга хайрия ёрдамлари кўрсатилди. Тумандаги ҳашаматли ва шинам "Регистон" ресторанида хайрия дастурхони ёзилиб, ош тарқатилди. Шунингдек, мазкур хайрия тадбирига ташриф буюрган 150 нафар ногиронлиги бор шахсларнинг ҳар бирига 150 минг сўмлик озиқ-овқат маҳсулотлари, 2 та ногиронлар аравачаси ҳамда 4 та қўлтиқ таёқлари берилди.
Тадбир давомида Қуръони карим тиловат қилиниб, ўтган ҳақларига бағишланиб, дуои хайрлар қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Қашқадарё вилоят вакиллиги матбуот хизмати

Аввал хабар берганимиздек, бугун, 2 декабрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ва Дин ишлари бўйича қўмита раиси Абдуғофур Аҳмедов бошчилигидаги соҳа вакиллари Сирдарё вилояти Мирзаобод туманидаги “Зиё” масжидининг янги биноси очилиш маросимида иштирок этишди.

Очилиш маросимида Муфтий ҳазратлари Усмонхон Алимов ҳазратлари нутқ сўзлаб, муҳтарам Юртбошимиз саъй-ҳаракатлари, дуогўй ва саховатпеша халқимизнинг ҳиссаси билан кўплаб масжидлар қурилаётгани, борлари янгидан қуриб ё таъмирланиб намозхонларга топширилаётгани, жумладан, “Зиё” масжидининг биноси замонавий ва миллий услубда қайта қурилиб, барча зарур шароитлар ҳозирланиб, намозхонларга топширилгани, катта йўл бўйида қурилган мўъжаз жоме хорижлик ва маҳаллий йўловчилар учун ҳам айни муддао бўлганини таъкидладилар.

Шунингдек, Муфтий ҳазратлари Аллоҳнинг уйи бўлган масжид қуришнинг савоби улуғ экани ҳақида сўзлаб бердилар.

Дарҳақиқат, Қуръони каримда марҳамат қилинади: “Аллоҳнинг масжидларини фақат Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган, намозни тўкис адо этган, закотни (ҳақдорларга) ато қилган ва ёлғиз Аллоҳдангина қўрқадиган зотларгина обод қилурлар. Ана ўшалар ҳидоят топувчи зотлар бўлсалар ажабмас” (Тавба сураси, 18-оят).

Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларида ҳам масжид қуриш ва уни обод қилиш борасида кўплаб тарғиблар келган. Ҳазрати Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Набий алайҳиссалом бундай дедилар: “Ким Аллоҳ учун бир масжид қурса, Аллоҳ жаннатда шунинг мислича уй бунёд қилади” (Муттафақун алайҳ).
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан бундай ривоят қилинган: “Ким масжидда битта чироқ ёқса, ўша чироқнинг нури ўчгунича фаришталар у кишининг ҳаққига истиғфор айтиб турадилар”.

Шундан сўнг ушбу масжиднинг қиёматга қадар мўмин-мусулмонларга хизмат қилишини сўраб хайрли дуолар қилдилар.

Маълумот учун, Мирзаобод тумани масъуллари 1990 йилда “Оқолтин” маҳалласида масжид учун 15 сотих ер ажратган. Сўнг маҳалла фаоллари кўмаги ва аҳоли ҳашари билан масжид қурилган. 1998 йилда “Зиё” жомеси расмий рўйхатдан ўтказилган.

Кейинги йилларда ушбу масжид эски биноси яроқсиз ҳолатга келиб қолгани туфайли замонавий лойиҳа асосида замонавий дизайн ва миллий услубда янгидан бунёд этилди.
Шу йил февраль ойида бошланган масжид қурилиши ҳозирда тўлиқ якунланган. Масжид биносининг узунлиги 18 метр, эни 22 метрни ташкил этади. 22 метрли гумбаз эса жоме биносига ўзгача файз бағишлаб турибди.

Масжиднинг олдинги биносига 300-350 киши сиққан бўлса, янги биносининг катта хонақоҳида 500 киши, айвон қисмида эса 200 намозхон ибодатларни бемалол адо этиши мумкин.

Мажмуада хонақоҳ, айвон, таҳоратхона, кутубхона ва хизмат хоналардан иборат. Шунингдек, аёллар учун мўлжалланган намозхона, эркак ва аёллар таҳоратхонаси барча шароитлар қилинган.

“Зиё” масжидига шу кунга қадар Мубаширов Юсуфхон, Мубаширов Ҳабибулло, Исақов Бахромжон, Убайдуллаев Ўктамхон домлалар фаолият юритган. Бугунги кунда масжидда Мубаширов Ҳабибулло домла имом-хатиб вазифасида ишлаб келмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади: 

Эркаклар хотинлари устида раҳбардирлар. Бунга сабаб Аллоҳ бировларини бировларидан (яъни, эркакларни аёллардан) ортиқ қилгани ва эркаклар (хотинлари ва оилалари учун) ўз мол-мулкларидан сарф-харажат қилганларидир. 

 (Нисо сураси, 34-оят)

 Аксарият эркаклар томонидан бўладиган жамийки ҳаракатлар, интилишлар, бунёдкорлик, кашфиётлар, қаҳрамонликлар, ютуқлар ва жангу-жадаллар ва ҳоказоларнинг ортида охир-оқибат, аёлнинг ризолиги, эътибори, эътирофи, меҳри, севги-муҳаббатини қозониш истаги ётади.

Масалан, Чин шаҳзодаси Фарҳодга сув етишмовдимики, Арманистонга келиб, тоғни талқон қилиб, сув чиқаради?! Йўқ, унга Шириннинг севгисини қозониши муҳим эди. Тарихдан  бундай мисолларни сон-саноқсиз келтириш мумкин. Не-не улуғ салтанатларнинг пайдо бўлиши ва инқирози тарихи синчиклаб ўрганилса, аксарият ҳолларда аёлларнинг ҳал қилувчи иштирокини албатта кзатасиз.

Масаланинг иккинчи жиҳати бор: қанча қатъият ва саъй-ҳаракатлар билан суюклисига эришган эркак, сўнгра аёлига қай даражада “бўйсуниши” керак? Дарров тан оламиз: саволни бу тахлит қўйиш – мутлақо ноўриндир. Ҳаётда турли масалалар юзасидан аёли билан бамаслаҳат иш тутиш, аёли “чизган чизиқ”дан чиқмаслик, инон-ихтиёрини буткул унга топшириш – ҳар кимнинг ўз шахсий ишидир. Ўшандайларга қарата: “Эркакдай бўл”, дея “маслаҳат” бермоқчи эмасмиз.

Аммо, оилада ким етакчи бўлса, фарзандлар ҳам кўпроқ ўшанга эргашишади. Зеро, фарзандлар отадан андиша қилибми, ё ҳайиқибми, кўп ҳолларда ўз дардларини онага айтадилар. Бирор ишга жазм этсалар, аввало онага маслаҳат солишади. Она қай қарорга келса, болалар учун шу маъқул бўлади. Натижада, оилада отанинг обрўси тушади, қадри пасаяди.

Мутахассисларнинг фикрича, одамларнинг тахминан 70 фоизи бошқалар фикрига қараб иш юритишади. Фақат 30 фоиз одамларгина ўз мустақил фикрига эга.

Балки, шу 30 фоизнинг ҳам аксариятини аёллар ташкил қилар?

Сир эмаски, уйда аёл эркакка ғоя ва маслаҳат беради, қўллаб-қувватлайди, илҳомлантиради, мақсад сари йўналтиради, рағбатлантиради ва ҳоказо. Эркак эса булардан куч-қувват олиб, таъбир жоиз бўлса, тоғни талқон қилади, қаҳрамонликлар кўрсатади. Ёки, бир донишманд сўзи билан айтсак, “Эрнинг жамиятга кўрсатган таъсири – хотиннинг эрга ўтказган таъсирининг аксидир”.

“Аёл овозининг нафислиги билан эридан устун турмоғи лозим”, - дейди Маҳмуд Қошғарий. Аёл овозининг майин бўлмоқлиги эса унинг ботинига кўп жиҳатдан боғлиқ. Ботинида бўронлар гувиллаб турган аёлнинг овозиям шиддатли, ташвишли бўлади. Аёлнинг биринчи вазифаси оилани бошқариш эмас, келажак учун соғлом насллар бериш, иссиқ меҳри, тенгсиз жозибасига қорилган гўзал тарбияси билан миллатни оёққа турғазишдан иборат. Бунинг учун аёлнинг ўзи соғлом бўлиши шарт.

Аслида, аёлнинг маслаҳатига қулоқ тутиш – Одам Атодан қолган суннат, дейиш мумкин. Ахир, нима бўлганидаям, Момо Ҳавво, бобомизни ўша таъқиқланган мевани тотиб кўришга кўндирганлар-ку. Одам отамиз, Момомизнинг таклифига рўйхушлик берганлар-да. Лекин, бу рўйхушлик қандай оқибатга олиб келди?

Ўтмишда кўплаб саркардаларнинг ҳалокатларига, Ҳусайн Бойқаронинг хатоларига кимлар сабабчи бўлганини бир эсга олинг. Аълоуддин Муҳаммад Хоразмшоҳ, юрт учун ҳаёт-мамот масаласида онаси Туркон хотуннинг йўриғига бўйсунгани қандай оқибат келтирди?

Балки, шунинг учундир, буюк Соҳибқирон бобомиз Амир Темур ҳазратлари авлодларга мана бундай ўгитни ёзиб қолдирганлар: “Хотинлар билан фақат улар айтганининг тескарисини қилиш учунгина маслаҳатлашиш керак”.

Қанчалик ғалати туюлмасин, уйлангандан сўнг, аксарият эркакларда ғаройиб руҳий ўзгаришлар содир бўлади. Анча-мунча асов йигитлар ҳам “босилиб” қолишади. Руҳшуносларнинг изоҳича, бу муҳаббат эмас, “муроса”. Айрим эркаклар эса, на муҳаббат, на муроса, дейишади. Мардона тан олиб, мазкур ҳолатни “хотиндан қўрқиш”, деб аташади. Юқорида, оилавий ҳаётда муросаю-мадора қилишлик – ҳар кимнинг ўз шахсий иши, дедик. Лекин шунда ҳам ота-она, дўст-биродарлар, маҳалла-куй назарини эътиборга олиш – оқил эрлар ишидир.

Муросаи-мадоранинг чегараси қаерда? Бу “чегара”дан кейин хотиндан қўрқиш бошланадими, ёки “хотинқули”ликми? Балки, Аллоҳ ҳукмини инкор этишдир? Худо кўрсатмасин.

Имом Аҳмаддан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар:

“Уч киши борки, Аллоҳ таоло уларга жаннатни ҳаром қилган: ароққа муккасидан кетган, оққ бўлган, аҳлида ифлос иш (зино) содир бўлишига рози бўлган кимса”.

Оилашунос психологларнинг аёллар гувоҳлигисиз, яширин ўтказилган “Нега хотинингиздан қўрқасиз?” сўровномаси натижасида қуйидагилар аён бўлди:

• Эркак ўз ваъдалари устидан чиқмаётгани учун хотинининг олдида тили қисиқ бўлиб қолади ва ҳар сафар шу ҳолатга дуч келганида қўрқувни ҳис этади. (Нима(ёки ким)дан қўрқув?!)
• Хотин рўзғор қоидалари ҳақида билиб-билмай ҳар куни беш соат маъруза ўқийди. Бояқиш эрнинг миясига қоидалар сингиб кетади. Мисол учун, уйдаги нарсани бировга бериб юбормаслик. Қўшни бирор нарса сўраб кирса, “маъруза” таъсирида юрган эр, ўла қолса ҳам бермайди. Шунда қўшни нима деб ўйлайди? “Хотинқули!”
• Эркак уй-рўзғор ишларининг аксариятига яхши тушунмайди, хотинининг айтгани тўғри чиқаверади. Бир неча йилдан сўнг эр хато қилишдан шундай қўрқиб қоладики, хотинининг айтгани-айтган, дегани-деган бўлади...
• Раҳбарликда ишлайдиган эрларнинг хотинидан қўрқиш сабаби – юқорига арз қилиши мумкинлиги. Чунки хотини арз қилиб, эрини мансабидан бўшаттириб ташлаган ҳоллар кўп кузатилган.
• Ота-онаси ёки қайнота-қайнонаси олдида мулзам бўлишни истамайдилар, агар хотини шулардан кимгадир чақмоқчи бўлса, хотинидан қўрқиб қолади.
• Уйда яккама-якка жанжал чиқишидан, аразлашлар ҳафталаб давом этишидан безорлар ҳам хотинидан қўрқишади.
• Болаларни етаклаб кетиб қолиб, соғинтирадиган хотинлардан-да эрлар чўчишади.
• Қарғиш олишни истамагани учун хотинидан қўрқадиганлар онда-сонда бўлса-да, учраб туради.
• Шунингдек, хотини бошқаси билан топишиб кетишидан қўрқиб, измидан чиқолмайдиганлар ҳам бор.
• Ичкуёв, хотини пул топадиган, қайнота ёки хотини ҳисобидан яшайдиганлар ҳам хотинидан қаттиқ қўрқар экан.

“Шарқ ҳикоят ва ривоятлари” китобида шундай воқеа келтирилган: Сулаймон алайҳиссаломдан хотини товус патидан кўшку айвон қуриб беришни сўрабди. Маликанинг илтимосини икки қилолмаган пайғамбар қушларнинг бошлиқларини бир ерга тўплаб, маслаҳат қилмоқчи бўлибди.

Мажлисга бойўғли кечикиб келибди. Сабабини сўраганида шундай жавоб қилибди:

– Икки масаланинг ечимини топиш билан банд эдим.

– Қандай масалалар экан у?

–  Биринчиси: шу замонда ўлик кўпми, ё тирик?

– Сенингча, қай бири кўп?

– Ўлик кўп, чунки бомдод номозига турмай ғафлат уйқусида ётганлар ҳам ўлик қаторида саналади.

– Хўш, иккинчи масала нима экан?

– Хотин кўпми, ёки эркак?

– Қайси бири кўп экан?

– Хотин, чунки хотиннинг йўриғига юрганлар ҳам шу ҳисобга киради.

Бу гапни эшитган пайғамбар ҳеч нарса демай мажлисни тарқатиб юборибди.

Динимиз бизга оилавий муносабатлар ҳамда бахтли ҳаёт кечирмоқ учун аниқ ва тартибли қоидаларни Қуръон оятлари ва Пайғамбар алайҳиссалом суннатлари орқали кўрсатиб берган.

Мусулмон эркак рижол – мард, шижоатли, рашкли бўлади. Мардларгина оиласини, иймонини, динини, халқини ва ватанини ҳимоя қила олади. Қўрқоқ, журъатсиз, бепарво, даюслар эса аҳлини ҳам, иймонини ҳам ватанини ҳам қўриқлашга қодир бўлмайди.

Ҳадиси шарифда, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Агар ким уйланса, яхши ният билан оила қурса, унинг динининг ярми мукаммал бўлди, қолган ярмида Аллоҳга тақво қилсин, Аллоҳдан қўрқсин”, дея марҳамат қилганлар. Демак, ҳар бир муслим ва муслима, эр ва хотинлик даражасига етгандан сўнг ўз бурч ва вазифаларини, бир-бирларидаги ҳақларини яхши англаб етиб, унга амал қилмоғи лозим. Шундагина бахтиёр оилага айланади.

Манбалар асосида Саидаброр Умаров тайёрлади