Осим ибн Собит ибн Абул Ақлаҳ – ансорийлардан, авс уруғидан, ансорлар ичида Исломга аввал кирган кишилардан бири бўлиб, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам у кишини муҳожирлардан Абдуллоҳ ибн Жаҳш розияллоҳу анҳу билан биродар қилиб қўйдилар.

У киши Бадрда иштирок этиб, Уқба ибн Абу Муайтни, Уҳудда эса Мусофиъ ибн Талҳа ва унинг укаси Килоб ибн Талҳани ўлдирганлар. Мусофиъ ярадор ҳолда онаси Сулофанинг олдига бориб, бошининг унинг тиззасига қўяди. Онасининг “Сени ким бу аҳволга солди?” деган саволига ўғли “Менга ўқ отаётган одамнинг “Мана буни ол. Мен Ибн Абу Ақлаҳман” деганини эшитдим” деб жавоб берди. Шунда онасининг жаҳли чиқиб, агар имкон топса, ўғлини ўлдирган кишининг бош суягида хамр ичишга назр қилди ва Осимнинг бошини келтирганга катта мукофот эълон қилди.  

Уҳуд жангидан сўнг бироз вақт ўтгач, қабилалар мусулмонлардан ноодатий йўл билан ўч олишга киришдилар. Сафар ойида Ҳузайл қабиласи Азл ва Қора уруғи вакилларини Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига юборди. Улар Мадинага келиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан “Бизга фиҳқни, Қуръонни, Ислом шариатини таълим бериш учун бир гуруҳ саҳобаларингизни биз билан юборсангиз” деб илтимос қилишди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам уларнинг илтимосига рози бўлиб, бир ривоятда Марсад ибн Абу Марсад розияллоҳу анҳу, бошқа ривоятда Осим ибн Собит розияллоҳу анҳу бошчиликларида 6 кишилик гуруҳни (баъзи ривоятларда 7 киши, бошқасида эса 10 киши дейилган) улар билан бирга юбордилар.

Саҳобалар Ҳузайл қабиласига тегишли Ражийъ қудуғи олдига етганларида, келган кишиларнинг хоинлиги маълум бўлиб қолди. Ҳузайл қабиласининг Бану Лиҳён уруғидан тахминан икки юз киши саҳобаларни қуршаб олди. “Биз сизларни ўлдирмоқчи эмасмиз. Сизларга тегмасликка аҳд берганмиз. Фақат сизларни Маккага топшириб, эвазига пул олмоқчимиз” дейишди. Осим ибн Собит, Марсад розияллоҳу анҳумо ва яна бир шериклари “Мен ҳеч қачон мушрикларнинг ёнига бормайман” деб, уларнинг таклифини рад этдилар ва урушишга бел боғладилар. Қолган уч нафар саҳобалар Абдуллоҳ ибн Ториқ, Хубайб ибн Адий, Зайд ибн Дасинна розияллоҳу анҳум таслим бўлиб, асир олиндилар. Осим розияллоҳу анҳу ва икки шериклари эса шаҳид этилдилар. Кейинчалик Зайд ибн Дасинна, Хубайб ибн Адий ва Абдуллоҳ ибн Ториқ розияллоҳу анҳум ҳам шаҳид этилдилар.

Ҳузайл қабиласи вакиллари Сулофанинг Осимнинг боши учун катта мукофот ваъда қилганидан хабарлари бор эди. Ана шу бойликка эришиш илинжида Осимни унга топширмоқчи эдилар. Осим розияллоҳу анҳунинг ўлдирилганларини эшитган Сулофа Осим розияллоҳу анҳунинг бошларини олиб келиш учун Ҳузайл қабиласига ваъда қилинган пул билан элчи жўнатди.

Қотиллар Осимнинг жасадини олиш учун борганларида, кўп сонли арилар соябонга ўхшаб Осим розияллоҳу анҳунинг танаси устида учаётганини кўрдилар. “Ариларни ўз ҳолига қўйинглар. Кечгача кутсак, арилар ўзи кетади” дейишди ва нарироққа кетишди. Орадан бироз вақт ўтиб, қаттиқ ёмғир ёғиб, сел улуғ саҳобийнинг танасини оқизиб кетди. Кеч тушгач, хоинлар Осим розияллоҳу анҳунинг танасини олиш учун боришганда, уни жойидан топа олмадилар. Осим ибн Собит розияллоҳу анҳу “Бирорта мушрик мени ушламайди ва мен ҳам бирорта мушрикка қўлимни теккизмайман” деб назр қилган эдилар. Аллоҳ таоло у кишини тириклик чоғларида ҳам, вафотларидан кейин ҳам мушрикларнинг қўли тегишидан сақлади.

Арилар тўдаси Осим розияллоҳу анҳуни ҳимоя қилгани ҳақидаги бу ҳодиса Мадинага етиб борганда, Умар розияллоҳу анҳу “Осим бирор мушрик унга қўлини теккизмаслигига ва ўзи ҳам бирорта мушрикни ушламасликка назр қилган эди. Аллоҳ таоло уни ҳаётлик чоғида асраганидек, вафотидан кейин ҳам мушрикларнинг қўли унга тегишидан сақлабди” дедилар.

Ана шу ҳодисадан кейин Осим ибн Собит розияллоҳу анҳу “Ҳамийюд дабр” (“Арилар тўдаси ҳимоя қилган киши”) деб аталадиган бўлдилар.

Аллоҳ таоло барча саҳобалардан, шу жумладан, Осим ибн Собит розияллоҳу анҳудан рози бўлсин!

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

ЎМИ Матбуот хизмати

"Охунгузар" масжиди Тошкент шаҳридаги қадимий масжидлардан бири. Иншоот ХIХ асрнинг охирларида бунёд этилган. Масжидни Шонеъмат Иброҳим ўғли исмли савдогар 1850 йилда қурдирган. Узоқ йиллар давомида масжид Себзор даҳасини маҳалла масжиди бўлиб хизмат қилган. 1992 йили масжид биноси қайта таъмирланган. Минораси буткул янгиланди. Бино ичи қадимий кўринишини сақлаб қолган. Ёғочли устунлар ва нақшлар қадимий услубда безатилган. "Охунгузар" масжида бугунги кунда ҳам мусулмонларга хизмат қилишда давом этмоқда.

ЎМИ Матбуот хизмати

Расмлар муаллифи: Шаҳзод Шомансур

Атроф-муҳитдаги ҳодисалар моҳиятини англашга интилиш, “Дунё нега яралди?”, “Инсон яратилишидан муддао не?” каби азалий саволларга жавоб излаш инсонларда фалсафий тафаккурни шакллантирди, ривожлантирди. ЮНЕСКО халқаро ташкилоти томонидан 2002 йилдан бошлаб ноябрь ойининг учинчи пайшанбаси Умумжаҳон фалсафа куни деб белгиланиши, айтиш мумкинки, фалсафа илмининг аҳамиятига берилган юқори баҳо рамзидир.

Бугунги кунда фалсафа – илмий соҳа. У муайян давр, жамият, гуруҳ ёки шахс фалсафий қарашларини ўрганади.

Шу маънода, алломалар, улуғ зотлар қолдирган меросни фалсафий таҳлил қилиш бизни улар маънавиятини англашга яқинлаштиради.

Мана шу нуқтаи назардан, Бухоро заминида туғилиб камол топган аллома, хожагон тариқати асосчиси, “Хўжаи Жаҳон” номи билан машҳур пиру комил Абдулхолиқ Ғиждувоний рубоийсига юзланамиз. 

Гар бир кишидан дилда шикоят бўлгай,

Дил оғриғи андин бениҳоят бўлгай.

Ҳеч интиқом олишни ўйлама, чунки

Ёмонга ёмонлиги кифоят бўлгай. 

Рубоий форс тилида ёзилган. Бу ерда ўзбекча таржимаси келтирилди. Маъносига эътибор қаратадиган бўлсак, аввало, Аллоҳга бўлган улкан ишонч шоҳиди бўламиз. Илло, фақатгина Аллоҳни қалбдан севган, имони бутун инсонгина бирор касдан кўрган жабру зулм учун қасос олишга, ёмонликка ёмонлик билан жавоб қайтаришга интилмайди. Чунки Аллоҳ барчасини кўриб турганига, яхшиликка ҳам, ёмонликка ҳам мукофот ёки жазо борлигига шубҳа қилмайди. Шунинг учун “бениҳоят дил оғриғидан” қийналса ҳам, “ёмонга ёмонлиги кифоят” эканига ишонади.

Рубоийнинг яна бир ўзига хос жиҳати шундаки, унда барча замонда ва ҳар бир инсон ҳаётида учраши мумкин бўлган ҳолат ҳамда ушбу вазиятда инсон амал қилиши керак бўлган оқилона йўл ифодаланган. Пиру комил Абдулхолиқ Ғиждувоний XII асрдан туриб бизга жаҳлни жиловлашни, озор чекканда барчасини Аллоҳга солишни ва ёмонлик қилиб, гуноҳ орттирмасликни насиҳат қиляптилар.

Шундай экан, азиз муштарий, улуғ аждодларимиз қолдирган маънавий меросни, улар моҳиятида яширин ахлоқни ўрганайлик ва маънавиятимизни бойитайлик. Зеро ҳаётни эзгу амал учун берилган имкон деб билган, қалби пок, умр йўли ибратли азиз-авлиёларимизнинг, алломаларимизнинг маънавий оламидан баҳра олар эканмиз, қалбимиз ҳам, руҳимиз ҳам покланиб бораверади. 

Азизбек РАМАЗОНОВ,

Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси

Миллий маркази ходими,

“Маърифат” тарғиботчилар жамияти аъзоси

2019 йил 29 ноябрь куни Мир Араб олий мадрасасига Қозоғистондаги «Нур-Муборак» Миср ислом маданияти университети ректори Муҳаммад аш-Шаҳҳат ал-Жиндий ҳамда таълим бўлими бошлиғи Жалғас Сандыбаев ташриф буюрди.

Меҳмонлар Олий мадраса талабалари билан учрашдилар.

Муҳаммад аш-Шаххат ал-Жиндий “Фойда берувчи илм“ мавзусида Олий мадраса талаба ва мударрисларига маъруза қилди.

“Илм гўзал хулқ ва тарбия билан ҳамда ўрганган илмига энг аввало ўзи амал қилиши билангина манфаат беради. Аллоҳ таоло ота-она ҳаққига қандай дуо қилишни Ўзининг каломида таълим бериб:

 وَٱخۡفِضۡ لَهُمَا جَنَاحَ ٱلذُّلِّ مِنَ ٱلرَّحۡمَةِ وَقُل رَّبِّ ٱرۡحَمۡهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرٗا

“Икковларига меҳрибонлик ила хокисорлик қанотингни паслат ва «Роббим, алар мени кичикликда тарбия қилганларидек, уларга раҳм қилгин», деб айт“, деган. (“Исро“ сураси 24-оят)

Ота-она ўз фарзандига таом, кийим-кечак ва ҳатто уй-жой ҳам тайёрлаб берадилар. Лекин, Аллоҳ таоло ота-она фарзанди учун қилган барча хизматларининг ичидан чиройли тарбиянигина хос зикр қилиши, ота-онанинг фарзанди учун қиладиган энг афзал амали гўзал тарбия эканига ишора қилади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳам бор сармоялари гўзал хулқ эди.

Илм олишни ва ўрганган илми, энг аввало, ўзига, қолаверса, барчага манфаатли бўлишини истаган кишида қуйидаги уч нарса жам бўлиши лозим:

- мақсадни аниқ белгилаб олиш;

- мақсадга олиб борувчи энг тўғри ва мустаҳкам йўлни, воситани танлаш;

- шуларга мувофиқ амал қилиш;”

Шунингдек, Мир Араб олий мадрасасида таълим олаётган талабаларнинг қандай масъулият эгаси эканликларини ажойиб бир қоида асосида изоҳлаб берди:

كل حق يقابله الواجب

“Ҳар бир ҳақнинг муқобилида бир мажбурият бўлади“. Яъни, ҳозир сизларга ота-онангиз ва устозларингиз таълим-тарбия бериш билан сизларнинг ҳақларингизни адо этмоқдаларми, демак, бунинг муқобилида кейинги авлодга илм ва маърифат улашиш ҳамда уларга ҳақни танитиш сизларнинг зиммангизга вожиб бўлади. Зеро инсонларнинг энг яхшиси уларга энг кўп манфаати етадиганидир. Бир авлод қўлдан бой берилса, миллат таназзулга юз тутиши ва ўнгланмаслиги маълум.”

Тадбир сўнгида Мир Араб олий мадрасаси ректори Хайдархон Йўлдошхўжаев меҳмонларга миннатдорчилик билдирди. Меҳмонлар ўзларига кўрсатилган эҳтиром ва талабалардаги илмга бўлган рағбатдан мамнун бўлганларини изҳор қилишди. Талабалар ўзларини қизиқтирган саволларга жавоб олдилар.

Шу билан бирга, меҳмонлар  томонидан  таълим муассасалари ўртасида мана шундай  ҳамкорликни янада ривожлантириш тўғрисида фикрлар билдирилди.

Шунингдек, меҳмонларга эсдалик совғалар топширилиб, юртимиз тинчлиги ва халқимиз фаровонлиги ҳақида дуойи хайрлар қилинди.

Мир Араб олий мадрасаси Матбуот хизмати