Биз кўпинча ҳаётимизда рўй берадиган воқеъа-ҳодисалардан норози бўламиз. Шунда ўзимизга-ўзимиз: нега менга бу мусибат етди? Нега бошқаларга эмас, айнан менга синовлар кўп бўлаяпти? Бу қийинчиликларни ниҳояси борми ўзи? Ва ҳоказо шу каби саволлар бера бошлаймиз. Албатта, мўмин киши яхшилик ҳам, ёмонлик ҳам Аллоҳдан эканига имон келтиради. Бироқ шундай бўлсада, айрим кишилар орасида шу каби саволлар ҳали-ҳануз учраб тургани тез-тез қулоққа чалинади. Шу каби саволларга Аллоҳнинг каломидаги оятлардан жавоб топишга уринамиз. Шоядки, айрим инсонлар Каломуллоҳдан келтирилган жавобларни ўқиб, қалблари таскин топса.

1. Савол: Нега Аллоҳ таоло мени бу каби мусибатлар билан синаяпти?

Жавоб:“Одамлар:“Имон келтирдик”,–дейишлари билангина, синалмаган ҳолларида қолдириладилар, деб ўйладиларми?! Биз улардан олдинги (имонли) кишиларни синаган эдик-ку!..”(Анкабут 2-3).

“...Биз сизларни ёмонлик билан ҳам, яхшилик билан ҳам синаб, имтиҳон қилурмиз...” (Анбиё, 35).

2. Савол: Нега мен ўзим хоҳлаган барча нарсаларга эриша олмаяпман?

Жавоб: “...Балким, сизлар ёқтирмаган нарса (аслида) ўзларингиз учун яхши, ёқтирган нарсангиз эса (аслида) сизлар учун ёмон бўлиб чиқар. Аллоҳ билур, сизлар эса билмайсизлар” (Бақара, 216).

3. Савол: Нега кучим етмайдиган юмуш мени елкамга тушди?

Жавоб: “Аллоҳ ҳеч бир жонга тоқатидан ташқари нарсани таклиф этмайди. Унинг касб этгани (яхшилиги) – ўзига ва орттиргани (ёмонлиги) ҳам ўзигадир”(Бақара, 286).

“Бас, албатта, ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир. Албатта, ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир” (Шарҳ, 5-6).

4. Савол: Ўзимга ишончим йўқолиб бормоқда, нима қилсам бўлади?

Жавоб: Агар (чин) мўмин бўлсангиз, ўзингиз олий (даражада) бўла туриб, (баъзи мағлубиятларингиз сабабли) сустлашмангиз ҳам, ғамгин ҳам бўлмангиз” (Оли Имрон, 139).

5. Савол: Сабр-бардошим борган сари тугаб бормоқда, нима қилсам бўлади?

Жавоб: “Эй, имон келтирганлар! Сабр қилингиз, бағрикенг бўлингиз ва (Аллоҳ йўлига) тахт бўлиб турингиз ва Аллоҳдан қўрқингиз, зора (охиратда) нажот топсангиз!” (Оли Имрон, 200).

“(Аллоҳдан) сабр ва намоз ила ёрдам сўрангиз. Дарҳақиқат, у (намоз) оғир ишдир. Илло, итоатли (хокисор) кишиларга (оғир) эмас” (Бақара, 45).

6. Савол: Очиғи, қийналиб кетдим, кимдан ёрдам сўраб, кимга суянишни ҳам билмай қолдим?

Жавоб: “...Менга Аллоҳ кифоядир. Ундан ўзга илоҳ йўқдир. Унга таваккул қилдим. У буюк Аршнинг парвардигоридир!”(Тавба, 129).

7. Савол: Мен бу мусибатларга, қийинчиликларга ортиқ бардош беролмайман, мен учун ҳам яхши кунлар борми ўзи?

Жавоб: “...Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлмангиз. Зеро, Аллоҳнинг раҳматидан фақат кофирлар қавмигина ноумид бўлур” (Юсуф, 87).

“(Эй, Муҳаммад!) Ўз жонларига (гуноҳ билан) зулм қилган бандаларимга айтинг: “Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлмангиз! Албатта, Аллоҳ барча гуноҳларни мағфират қилур. Албатта, Унинг ўзи Мағфиратли ва Раҳмлидир”(Зумар, 53).

8. Савол: Ҳаётимда мени қувонтирадиган бирор бир нарса йўқ, нимадан хурсанд бўлай, ахир?

Жавоб: “Аллоҳнинг фазли ва раҳмати билан, бас, (албатта), шулар сабабли (мўминлар) шодлансинлар! У тўплаган нарса (бойлик)ларидан яхшироқдир” (Юнус, 58).

Ушбу оятда Аллоҳнинг икки улуғ неъмати зикр қилинаётир. Бири – фазлу карами, яъни Ислом дини. Иккинчиси – раҳмати, яъни Қуръони карим. Ҳадиси шарифда айтиладики, кимга Аллоҳ таоло Ислом дини ва Қуръон илмини насиб этган бўлса-ю, у камбағалман деб нолиса, Аллоҳ то қиёмат кунигача унинг икки кўзи ўртасига (пешонасига) фақирлик тамғасини босиб қўяр. Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу), Ҳасан Басрий ва Қатода (роҳимаҳумуллоҳ)лар оятдаги “Аллоҳнинг фазли” – ислом. “Унинг раҳмати” – Қуръон, деб тафсир қилганлар. Абу Саид ал-Худрий (розияллоҳу анҳу) эса, Аллоҳнинг фазли – Қуръон, Унинг раҳмати – Қуръонга аҳл бўлишдир, деган. Бундан бошқача тафсирлар ҳам мавжуд.

9. Савол: Аллоҳ таоло менга ҳам яхши кунларни насиб қилармикан?

Жавоб: “...Албатта, Аллоҳ одамларга нисбатан меҳрибон ва раҳмлидир”( Бақара, 143).

Интернет маълумотлари асосида

Илҳом МАЪРУПОВ

тайёрлади.

Бандаларини Ўзининг муқаддас, мўжиз Каломини ўқишни ўрганиш бахтига мушарраф этган Аллоҳ таолога беҳад ҳамду санолар бўлсин.

Ўз умматларига: «Сизларнинг энг яхшиларингиз Қуръонни ўрганиб, уни бошқаларга ўргатганингиздир»  дея, уларни ушбу Каломи Раббонийнинг таълимига тарғиб қилган ва бунда ўзи энг гўзал намуна бўлган Набийимиз Муҳаммад мустафога Аллоҳниг салоту саломлари бўлсин.

Аллоҳ таоло марҳамат қилади:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ

“Эй мўминлар, бир қавм бошқасини масхара қилмасин, эҳтимол, улар (масхара қилинган қавм) (Аллоҳ наздида) булардан яхшироқдир. Ва аёллар ҳам бошқа аёлларни (масхара қилмасин), эҳтимол, улар (масхара қилинган аёллар) булардан яхшироқдир. Ўзаро бир-бирларингизни мазах қилманг ва бир-бирингизга лақаб қўйманг. Имондан кейин фосиқлик номи нақадар ёмондир! Кимки тавба қилмаса, бас, ана ўшалар ўзларига зулм қилувчидирлар”( Ҳужурот 11).

Бир инсон бир инсонни ўз ўлчови наздида паст санаши масхаралаш дейилади. Бир киши учун арзийдиган нарсани биров назарписанд қилмасдан уни ҳақир санаши. Масалан: кимнингдир ўғил фарзанди йўқ, ҳаммаси қиз. Ўғил фарзанди бор инсон, ўғли йўқ кишини камситиши ёки мансабдор шахс мансабсизни таҳкирлаши, оддий кийинган кишини башанг, зўр кийинган кимса назарписанд қилмаслиги ва ҳоказо...

Уламолар айтади, масхаралаш ва кишининг устидан кулиш бу динсиз, мунофиқ ва кофирларга хос сифатдир.

عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- « مَنْ عَيَّرَ أَخَاهُ بِذَنْبٍ لَمْ يَمُتْ حَتَّى يَعْمَلَهُ ».

Муоз ибн Жабал (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади:

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким бир биродарини бир айбда айбласа, ўша айбга мубтало бўлмасда ўлмайди” деганлар. (Имом Термизий ривояти).

Бир инсонни бор камчилиги билан ёки касаллиги туфайли айблаб таҳқирлаган кишини Аллооҳ таоло ўша ҳолатга туширмасдан жонини олмайди.

عَنْ أَبِي جُرَيٍّ الْهَجْمِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ، قَالَ : أَتَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ - صلى الله عليه وسلم - قُلْتُ : يَا رَسُولَ اللَّهِ اعْهَدْ إِلَيَّ ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم : وَإِنِ امْرُؤٌ عَيَّرَكَ بِشَيْءٍ يَعْلَمُهُ فِيكَ فَلا تُعَيِّرْهُ بِشَيْءٍ تَعْلَمُ فِيهِ فَيَكُونُ وَبَالُ ذَلِكَ عَلَيْهِ وَأَجْرُ ذَلِكَ لَكَ

Абу Журай (розияллоҳу анҳу) ривоят қиладилар:

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) нинг олдиларига келиб, дедим: “Ё Расулаллоҳ, менга васият қилинг”. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) марҳамат қилдилар: “Бир киши сени айбингни билиб олиб, юзингга солса, сен унинг айбини билсанг ҳам, юзига солмагин. Қўявер балоси ўзига, савоби сенгадир” дедилар. Ибн Ҳиббон ривояти.

عن عائشة رضي الله عنها قالت : مَرَّ رَجُلٌ مُصَابٌ عَلَى نِسْوَةٍ فَتَضَاحَكْنَ بِهِ يَسْخَرْنَ فَأُصِيْبَ بَعْضُهُنَّ

Оиша розияллоҳу анҳо: “Мусибатга учраган бир киши бир гуруҳ аёллар олдидан ўтди. Аёллар уни масхара қилиб, кулишди. Ўша аёлларнинг кўпчилиги ўша мусибатга мубтало бўлишди” дедилар. Имом Бухорий ривояти.

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- « الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ لاَ يَخُونُهُ وَلاَ يَكْذِبُهُ وَلاَ يَخْذُلُهُ كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ عِرْضُهُ وَمَالُهُ وَدَمُهُ التَّقْوَى هَا هُنَا بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْتَقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ ».

Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу) ривоят қиладилар:

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Мусулмон мусулмон билан ака-укадир. Мусулмон мусулмонга хиёнат қилмайди, бир-бирини алдамайди, ёрдамсиз қолдирмайди. Ҳар бир мусулмоннинг бошқа бир мусулмоннинг жонига, молига тажовуз қилмоғи ва обрўйини тушурмоғи ҳаромдир. Тақво мана бу ерда бўлади”, деб қалбларига ишора қилдилар, “Мусулмон ўз биродари мусулмонни масхаралаб ҳақорат қилмоғи, унинг ёмон эканлигига кифоя қилади” дедилар. Имом Термизий ривояти.

Аллоҳ таоло Ўзи азиз ва мукаррам қилиб яратган инсонларни хақорат қилиб, масхаралаб ва камситиб, натижада шу иллатлар туфайли икки дунё саодатидан бебаҳра қолишдан Яратган Раббимиз бизларни асрасин.

Тошкент ислом институти 4-курс талабаси

 Тожиддинов Абдуссомад Абдулбосит ўғли

Қиш фасли бўлишига қарамасдан, Саудия арабистонида деярли ёғингарчилик кузатилмаяпти. Шу муносабат билан подшоҳ Салмон ас-Сауд мамлакат аҳолиси ва меҳмонларни Яратгандан ёмғир сўраб, дуо қилишга чақирмоқда.

Жорий йилнинг 26 январ пайшанба куни мамлакатнинг барча масжидларида Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг суннатларига мувофиқ, ёмғир ёғишини сўраб, истисқо намози адо этилади.

Эслатиб ўтамиз, яқинда Бирлашган араб амирликларида ҳам истисқо намози ўқилган эди. Бунинг натижаси ўлароқ, амирликнинг ўтган йил қиш мавсумида мутлақо ёғингарчилик кузатилмаган айрим ҳудудларида ҳам ёмғир ёғиб ўтгани маълум қилинган эди. Интернет нашларида, Бирлашган араб амирлигидаги ушбу хушхабардан таъсирланган Саудия подшоҳи, мамлакатда ҳам истисқо намозини ўқиш тўғрисида кўрсатма бергани, айтилмоқда.

Илҳом МАЪРУПОВ

тайёрлади

• Муҳаммад- мақталувчи.
• Аҳмад- Аллоҳга ҳамд айтувчи.
• Ҳамид- Аллоҳга ҳамду сано айтувчи.
• Маҳмуд- мақталган.
• Аҳид- фазилатлар бобида ягона.
• Воҳид- ахлоқ- одобда ягона.
• Ҳошир- ўз умматларини қиёмат куни маҳшаргоҳга йиғувчи.
• Оқиб- ҳамма пайғамбарлар охири.
• Тоҳо- бу сўзнинг маъноси Аллоҳгагина маълум.
• Ёсин- бу сўзнинг маъноси ҳам Аллоҳгагина маълум.
• Тоҳир- тоза, пок.
• Мутаҳҳар- дили покланган.
• Таййиб- пок, хуштабиат.
• Саййид-Хожа.
• Расул- элчи, пайғамбар.
• Набий- пайғамбар.
• Расулур-роҳма- раҳмат пайғамбари.
• Қаййим- тўғри йўлдан борувчи.
• Жомиъ - барча яхши фазилатларни ўзида мужассам этувчи.
• Муқтафий – эргашувчи (ҳақ йўлга).
• Муқаффий – эргаштирувчи (ўзига).
• Расулул – малоҳим – жангу жаҳон пайғамбари.
• Расулур- роҳа – роҳат пайғамбари.
• Комил – етук.
• Иклил – тож.
• Муддассир – қўрқувдан матоҳга ўраниб олган.
• Муззаммил – муддассир.
• Абдуллоҳ – Аллоҳнинг бандаси.
• Ҳабибуллоҳ – Аллоҳнинг суюклиси.
• Сафийюллоҳ – Аллоҳнинг танлагани.
• Нажийюллоҳ – Аллоҳнинг сирдош дўсти.
• Калимуллоҳ – Аллоҳ билан сўзлашувчи.
• Хотамул – анбиё – набийлар охири, уларнинг хотимаси.
• Хотамур – росул - Расуллар хотимаси.
• Муқйий – динни тургизгувчи (ривожлантиргувчи).
• Мунжий – халоскор.
• Музаккир – эслатувчи (Аллоҳни ва охиратни).
• Носир – ёрдам этувчи.
• Мансур – ёрдам берилган, душманлари устидан зафар топган.
• Набийюр – роҳма – раҳмат пайғамбари.
• Набийют – тавба – тавбага тарғиб этувчи пайғамбар.
• Ҳарисун алайкум – умматларига меҳрибон.
• Маълум – ҳаммага маълум.
• Шаҳир – ҳаммага машҳур.
• Шоҳид – гувоҳ.
• Шаҳид – гувоҳ.
• Машҳуд – гувоҳлик берилган.
• Башир – хушхабар берувчи.
• Мубашшир - хушхабар берувчи.
• Назир – азоблардан огоҳлантиргувчи.
• Мунзир – охират азобларидан огоҳлантиргувчи.
• Нур – нур.
• Сирож – чироқ, қуёш.
• Мисбоҳ – чироқ.
• Ҳудо – ҳидоят қилгувчи.
• Мухтор – танлаб олинган.
• Ажир – динга хизмат қилгувчи.
• Жаббор – айбларни ёпгувчи.
• Абул – Қосим – Қосимнинг отаси.
• Абул – Тоҳир – Тоҳирнинг отаси.
• Абут – Таййиб – Таййибнинг отаси.
• Абу Иброҳим – Иброҳимнинг отаси.
• Мушаффаъ – шафоат ҳуқуқи берилган.
• Шафиъ – шафоат этувчи (қиёмат куни гуноҳкор умматларнинг кечирилишини Аллоҳдан сўровчи).
• Солиҳ – яхши ишларни қилувчи, Аллоҳнинг буйруқларини адо этувчи.
• Муслиҳ – ислоҳ этувчи, тузатувчи (ўртани).
• Муҳаймин – умматлари ишини кузатиб турувчи.
• Содиқ – ростгўй.
• Мусаддиқ – тасдиқ этувчи.
• Сидқ – ростгўй.
• Саййидул – мурсалин – пайғамбарлар ҳожаси.
• Имомул – муттақин – тақводорлар пешвоси.
• Қоидул – ғуррил – муҳажжалин – қиёмат куни сажда қилган аъзоларидан нурлар чиқиб турувчи ибодатли умматларини жаннатга элтувчи.
• Ҳалилур – Раҳмон – Раҳмоннинг дўсти.
• Барр – хайрли, солиҳ амаллар қилувчи.
• Мабарр – ҳамма яхшиликлар манбаи.
• Важиҳ – гўзал юзли.
• Насиҳ – насиҳатгўй.
• Носиҳ – насиҳатчи.
• Вакил – вакил, ишонч эгаси, кафил.
• Мутаваккил – таваккал этувчи.
• Кафил – кафил, кафолатига олувчи.
• Шафиқ – шафқатли, меҳрибон.
• Муқимус – сунна – суннатни тикловчи.
• Муқаддас – улуғланувчи, гуноҳлардан пок.
• Руҳул – Қудус – муқаддас руҳ.
• Руҳул –Ҳақ – ҳаққоний руҳ.
• Руҳул – Қист – адолатли руҳ.
• Кофий – кифоя қилувчи (диний эҳтиёжларга).
• Муктафий – кифояланувчи (Аллоҳнинг амрлари билан).
• Болиғ – олий даражаларга етган.
• Мубаллиғ – Аллоҳ томонидан келган барча диний аҳкомларни умматларига тўла етказувчи.
• Шофий – шифокор (қалб касалликларига ва маънавий иллатларга нисбатан).
• Восил – етишувчи (Аллоҳнинг розилиги ва дийдорига).
• Мавсул – етишилувчи (яъни он ҳазратнинг шафоатларига ва дийдорларига умматлари етишурлар, иншооллоҳ).
• Собиқ – барча фазилат ва шарафда олдинда борувчи.
• Соиқ – умматларини бу дунёда иймон ва амал сари, охиратда эса, дўзахдан жаннат сари ҳайдовчи.
• Ҳодий – тўғри йўдга бошловчи.
• Муҳдий – ҳадия, эҳсон соҳиби.

Тошкент ислом институти 4-курс талабаси

Тожиддинов Абдуссомад Абдулбосит ўғли

1. Чақалоқлар кўзларини очиб ухлай олишади.
2. Чақалоқлар бир вақтнинг ўзида ҳам нафас олиб ҳам ютина олади.
3. Чақолақлар дастлабки тўрт ой давомида шўр таъмни ажрата олишмайди.
4. Фақатгина чақалоқлар йиғлаши, лекин кўзидан ёш чиқмаслиги мумкин.
5. Янги туғилган чақалоқларда тизза косаси(тизза кўзи) бўлмайди.
6. Янги туғилган болаларда 300 та суяк бўлади.
7. Чақалоқлар эркак кишига қараганда, аёл кишининг овозига жавоб қайтаришга мойил бўлишади.
8. Агар чақалоқнинг ўсиш жараёни бир ёшгача бўлган даврдагидек, тўхтовсиз, давом этганда, у 20 ёшга кирганда, бўйининг узунлиги 30 фут яъни 9,14 метрни ташкил этарди.
9. Ёш чақалоқлар ўз оналарини фақатгина уларнинг ҳидларидан танишади.
10. Болаларнинг таъм билиш қобилияти катталарга қараганда, уч баробар кучли бўлади.

Илҳом МАЪРУПОВ
тайёрлади