muslim.uz
Бошни фидо айла ато қошиға
Оила қасри, асосан, ота-она, эр-хотин ва фарзандлардан иборат бўлади. Уларнинг ўрталаридаги муносабатларга ҳам алоҳида эътибор билан ёндашилади. Айниқса, ота-она ва фарзандлар ўртасидаги алоқалар жуда муҳим бўлиб, ўғил-қизларнинг ўзаро ота-оналари зиммасида муайян ҳақлари бўлгани каби ота-онанинг ҳам фарзандлари зиммасида бир мунча ҳақлари борки, уларни тез-тез эслаб ҳаётда дастур қилиб олишимиз бизлар учун ёруғлик, эзгулик келтиради. Шу маънода ҳаётда ёруғ кунларда яшашни орзу қилган ҳар бир фарзанд Навоий бобомизнинг қуйидаги байтларига гоҳо-гоҳо назар ташласин.
Бошни фидо айла ато қошиға!
Жисмни қил садқа ано бошиға!
Туну-кунунга айлагали нур фош!
Бирисин ой айла, бирисин қуёш!
Иста ато йўлида фидо жон қилмоқ,
Қуллуқ аноға имкон қилмоқ,
Зуҳри адаб истасанг фаровон қилмоқ,
Бил ани ато-аноға эҳсон қилмоқ.
Фарзанд ато қуллуғин чу одат қилғай,
Ул одат ила касби саодат қилғай,
Ҳар кимки, атоға кўп риоят қилғай
Ўғлидан анга бу иш сироят қилғай
Ҳақиқатан ҳам, ота-она ўз фарзандларини боқиб, вояга етказар экан, уларга турмуш кечиришнинг йўл-йўриқларини, касб-ҳунарларини ўргатади. “Қуш уясида кўрганини қилади” дегандек, фарзандлар ҳам ота-она бағрида ўсиб-улғаяр эканлар, уларнинг юриш-туришидан, гап-сўзидан, ҳатти-ҳаракатидан, касбу-коридан ибрат олиб, тажриба ва ҳунар орттириб, “кўзлари пишиб” боради.
Шунга кўра, бизнинг туғилиб, эс-ҳушимизни танишимизда, вояга етиб, билим ва касб эгаллашимизда, инсоний фазилатлар ва яхши хулк соҳиби бўлиб етишишимизда, ҳулласи жамиятга муносиб комил инсонлар қаторидан жой олишимизда ота-онанинг буюк ҳиссаси борлигини хеч ким инкор қила олмайди.
Дарҳақиқат, ота-онамиз бизнинг дунёга келишимизга сабабчи бўлади, вояга етишимизда уларнинг саъй-ҳаракатлари беқиёсдир. Аллоҳ таоло барчаларимизни фарзандлик бурчини тўла адо этишимизни, ота-оналарини рози қилиб, Унинг ризолигига эришувимизни насиб этсин.
Маккадан Мадина сари
Пайғамбар алайҳиссалом биринчи бўлиб, дўстлари Абу Бакр розияллоҳу анҳуга Аллоҳ таоло Маккадан кетишга амр қилинганини айтди ва иккалари йўл тадорикини кўра бошлашди. Абу Бакр сафарга тайёрлаб қўйган икки туянинг устига юкларини ортди, битта мешга озиқ-овқат, биттасига сув солди. Дайил ибн Бакр уруғидан Абдуллоҳ ибн Урайқитни йўл бошловчиликка ёллашди. У уста йўл бошловчи бўлгани учун мушриклигига қарамай, уч кундан кейин Савр ғорида учрашишга келишиб, икки туяни юклари билан ишониб топширишди. Шу куни кечаси Макка мушриклари ҳам манфур режани ўйлаб қўйган эди. Улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг эшиги олдида тўпланди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом ғанимларида шубҳа туғдирмаслик учун ўринларига амакиларининг ўғли Алини ётқизиб қўйдилар. Мушриклар ташқарида у зотни кўздан қочириб қўймаслик учун эшик тирқишидан мўралаб туришар эди. Расулуллоҳ тўнларини Алининг устига ёптилар-да, Ёсин сурасининг 9-оятини ўқиб, ташқарига чиқдилар (Баъзи ривоятларда бир ҳовуч тупроққа дам солиб, мушриклар томонга сочган эди, дейилади). Шунда душманлар Пайғамбаримиз алайҳиссаломни кўрмай қолишди. Ҳолбуки, у зот уларнинг шундоқ олдидан эшикни очиб чиқиб кетган эдилар. Яратганнинг тадбири билан душманларнинг олдида бир тўсиқ, орқасида бир тўсиқ пайдо бўлиб, кўзлари ҳеч нарсани пайқамай қолишди.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом уйдан чиққанларини ҳеч ким кўрмади. У киши келишилган жойда Абу Бакр билан учрашдилар. Икковлон Савр ғорига кириб яширинишди. Мушриклар суиқасдлари барбод бўлганидан, туни билан Расулуллоҳни эмас, Али ибн Абу Толибни пойлаб чиқишганидан ҳайратга тушишди. Шу заҳоти пайғамбар алайҳиссаломни излаб йўлга отланишди, у кишини тутиб берган ёки қайердалигини айтган одамга мукофот ваъда қилишди. Агар улар Савр ғорига бориб қарашса, Расулуллоҳ билан Абу Бакрни бемалол топиб олишлари мумкин эди. Ночор аҳволда қолганларидан қаттиқ ўкинган Абу Бакр йиғлаб юборди. Пайғамбар алайҳиссалом унга тасалли бериб: "Қайғурма, Оллоҳ биз билан бирга", дедилар. Чиндан ҳам Парвардигор мушрикларнинг кўзини кўр қилиб қўйди. Ғорга қараш биронтасининг эсига ҳам келмади, ҳатто Расулуллоҳнинг ашаддий душманлари Умайя ибн Халаф уларнинг бу ерга яшириниши мумкинлигини тасаввурига ҳам сиғдиролмасди. Мушриклар чор-атрофни тит-пит қилиб, изғиб юришди. Қочоқлар уч кун ғордан чиқмай яшириниб ётишди.
Абу Бакрнинг ўғли зийрак, уддабурон йигит эди, у кундузлари мушрикларга аралашиб, Расулуллоҳ билан отаси ҳақида эшитган-билганларини уларга гапириб берар, қош қорайганда изига қайтиб, ғорда тунарди. Бомдоддан кейин яна Маккага етиб келарди. Унинг изини йўқотиш учун Омир ибн Фуҳайра боқаётган қўйларини унинг орқасидан ҳайдарди. Таъқиб тугаган куни эрталаб йўл бошловчи Абдуллоҳ ибн Урайқит етиб келди. Улар Қизил Денгизни ёқалаб йўлга тушишди. Кутилмаганда орқадан Суроқа ибн Молик келиб қолди. У мушрикларнинг Расулуллоҳни ўлдирган ёки тутиб берган одамга мукофот ваъда қилганидан хабардор эди. Мудлиж қабиласидан беш-ўн киши гаплашиб ўтирганида биров келиб: "Денгиз бўйида уч-тўрт кишининг қорасини кўрдим, Муҳаммад билан бирга қочган шериклари эмасмикин?" деди. Мукофотни бир ўзи олишни кўзлаган очкўз Суроқа: "Фалончи-писмадончилар йўқолган молларини излаб юрган эди, шуларни кўргандирсан", дея гапни чалғитди ва бир оздан кейин секингина даврадан сирғалиб чиқди-да, отга миниб, қочоқларнинг изидан тушди. Уларга яқинлашганда оти мункиб йиқилди. Ўрнидан туриб яна отига минди, овоз бемалол эшитилгудек жойгача яқинлашиб келди. Расулуллоҳ парво қилмай хотиржам кетавердилар. Абу Бакр эса тез-тез орқасига бурилиб қарарди. Тўсатдан Суроқанинг оти тиззасигача қумга ботиб қолди. У отини қамчилаб жойидан жилдиришга уринди. Жони азобда қолган жониворнинг оёқлари қумдан чиқар-чиқмас, чанг-тўзон кўтарилиб, кўзлари ҳеч нарсани кўрмай қолди. Шум нияти ғалати йўсинда барбод бўлганидан қаттиқ ваҳимага тушган Суроқа ёрдам сўраб Пайғамбар алайҳиссаломни чақирди.
Расулуллоҳ ҳамроҳлари билан Суроқа етйб келгунча кутиб турдилар. У мушрикларнинг ёвуз ниятларини, Расулуллоҳни тутиш учун ҳамма чораларни ишга солаётганини, катта пул сарфлаётганини айтиб берди ва ёнидаги бор озиқ-овқат билан йўлга керакли нарсаларни уларга таклиф этди. "Бизга нарсаларинг керак эмас, фақат қувлаб келаётганларга кўрмадим десанг бас", дейишди улар. Суроқа омонлик хати сўраган эди, Расулуллоҳ Абу Бакрга ёзиб беришни буюрдилар.
Аллоҳ таоло ўз пайғамбарини бало-қазолардан асради. Мадиналиклар расулуллоҳ келаётганларидан хабар топиб, ҳар куни Ҳаррага – қора тошли сой бўйига чиқишарди ва қуёш тикка келгандагина қайтиб кетишарди. Шундай кунларнинг бирида бир яҳудий пайғамбар алайҳиссаломнинг олисдан элас-элас кўринаётганларининг хабар бериб: "Ҳой, араб жамоаси, сизлар кутаётган пайғамбаринглар келяпти!" дея қичқирди. Ансорлар апил-тапил сой бўйига югуриб, Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг йўлларига пешвоз чиқдидар.
Абдувоҳид ЎРОЗОВ,
“Пул емас ота” жоме масжиди имом ноиби
Шайтоний ҳою-ҳавасдан холи зот
Пайғамбаримиз алайҳиссалом Ҳалима онамизнинг тарбиясида юрган вақтларида инсон ақлига сиғмайдиган ғоят ғаройиб ҳодиса юз беради. Расулуллоҳнинг кўкраклари ёрилиб, қора нуқта – шайтон васвасаси олиб ташланади. Бу воқеадан қўрқиб кетган Ҳалима онамиз у кишини оналарига топшириб, бўлиб ўтган воқеани бундай баён этади:
“Муҳаммад болалар билан уйимизнинг орқасида ўйнаб юрган эди, тўсатдан ўғлим югуриб кириб, қурайшлик укамни оқ кийимли икки киши ушлаб олиб ерга ётқизишди, кейин қорнини ёриб, бир нарса билан ичини титкилашяпти, деди. Отаси иккаламиз чиқиб қарасак, унинг рангида ранг йўқ. Бағримизга босиб: "Нима бўлди, ўғлим?" деб сўрадик. У: "Оқ кийимли икки киши келди-да, бири мени кўрсатиб: "Шуми?" деди. Униси бош ирғаб тасдиқлади. Кейин икковлашиб ерга ётқизди. Кўкрагимни ёриб, титкилай-титкилай бир нимани олиб ташлашди. Нимани олиб ташлашганини билмайман", деди.
Шу кундан эътиборан Пайғамбаримиз алайҳиссалом инсонни йўлдан оздирадиган шайтоний ҳою-ҳаваслардан халос бўлган эдилар.
Абдувоҳид ЎРОЗОВ,
“Пул емас ота” жоме масжиди имом-ноиби
Муносабат: Миллат соғлом бўлса, мамлакат юксалади
Тиббиёт соҳасига давлат раҳбарининг эътибор қаратиши, шифохоналар, оилавий поликлиникалар, тез тиббий ёрдам хизматлари, умуман, соғликни сақлаш соҳаси фаолиятини чуқур таҳлилга тортиши мамлакатнинг барқарор ривожланиш йўлидан бораётганидан дарак беради. 12 декабрь куни Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида мамлакатимиз тиббиёт соҳасидаги долзарб масалалар муҳокамасига бағишланган йиғилиш ўтказилгани ана шу фикрни тасдиқлайди.
Мазкур йиғилишда юртбошимиз юртдошларимизнинг бахтли-саодатли, фаровон умр кечиришини кафолатлаш, ҳуқуқ ҳамда эркинликларини муҳофаза қилиш давлатимиз сиёсатининг устувор йўналиши ҳисобланиши; аҳоли саломатлигини муҳофаза қилишни янада яхшилаш, халқимизни тиббиёт тизими фаолиятидан рози қилиш – барчанинг, хусусан, ушбу соҳа ходимларининг муҳим вазифаси эканини таъкидлади.
Соғлиқни сақлаш соҳаси тубдан ислоҳ қилинаётганига барчамиз гувоҳмиз. Бу борада ўтган бир йил ичида қанча катта ўзгаришлар бўлгани йиғилишда аниқ рақамлар билан айтиб ўтилди.
Айниқса, жорий йилдан бошлаб соҳа учун кадрлар тайёрлаш ишлари кўлами кенгайди. Чунки мамлакатимизда 11 мингдан зиёд шифокор етишмаётгани, айнан шу сабабга кўра, тиббиёт муассасалари аҳолига сифатли тиббий ёрдам кўрсата олмаётгани ҳам айтиб ўтилди.
Кадрлар таъминоти масаласи ечими сифатида Соғлиқни сақлаш вазирлиги, ҳудудий ҳокимликлар билан биргаликда тиббиёт кадрларига бўлган эҳтиёжни ҳудудлар, туманлар ва муассасалар кесимида аниқлаш, 2018 йилда бакалавриат таълим йўналишининг мақсадли қабул квотасини 2017 йилга нисбатан 20 фоиз ошириш, мақсадли магистратурани 10 фоиз, клиник ординатура қабул квотасини 15 фоиз ошириш белгиланди.
Хусусий тиббиёт масканлари давлат тиббиёт тизимининг рақобатчилари демакдир ва уларнинг ўзлари ҳам ўзаро рақобатлашади. Демак, хусусий тиббиёт масканлари қанчалик кўп бўлса, рақобат шунчалик кучли бўлади. Рақобат бўлган жойда эса изланиш, ижод қилиш, ривожланиш бўлади. Шунинг учун ҳам юртбошимиз хусусий тиббиётни тизимли асосда ривожлантиришга қаратилган топшириқлар берди. Хусусан, пойтахтимизда фаолиятини бошлаган “Акфа медлайн” хусусий тиббиёт муассасаси негизида мамлакатимизда хусусий тиббиётни ривожлантириш ва уларга малакали кадрлар тайёрлаш бўйича ўқув-даволаш марказини ташкил этиш, мазкур тиббиёт маркази ҳамкорлигида Корея Республикасининг олий таълим тиббиёт муассасаси ва унинг ҳудудий филиалларини ташкил этиш вазифасини қўйди.
Тарих фанининг отаси Геродот “Тарих” китобида қайсидир халқ ҳақида ёзаётиб бундай дейди: “Уларда бирор киши касал бўлиб қолса, уни бозорга олиб чиқишади. Кейин бир жарчи: “Эй одамлар, мана бу одам фалон касалликка чалинган”, деб жар солади. Унинг гапини эшитган бозор аҳлидан кимдир илгари шу касалга чалиниб, даволаниб соғайиб кетган бўлса, келиб беморни кўриб унга ўзининг тажрибасини гапириб беради”.
Геродотнинг бу воқеани ёзганига икки ярим минг йилдан ошди. Ўша даврда юнонистонлик Геродотга ушбу тажриба касалликка антиқа даво топиш усули бўлиб кўринган. Росмана шифохоналар эса мусулмон оламида пайдо бўлган. Дастлабки очилган шифохоналарда иккита бўлим бўлган. Улардан бирида талабаларга тиббиёт илмидан дарс берилган, иккинчисида эса беморлар ётиб даволанган.
“Ҳозирги Ўзбекистон ҳудудида қадимда ҳам даволаш муассасалари фаолият юритган. Хусусан, Амир Темур бошқа мамлакатларнинг машҳур табибларини пойтахт Самарқандга олиб келиб, махсус шифохоналар очган. Мовароуннаҳр ва Хуросонда шифохоналар учун алоҳида бинолар қурилган. Шифохоналар очишга Алишер Навоий ҳам катта аҳамият берган. Туркистоннинг баъзи вилоятларида махсус шифохоналар бўлгани манбаларда қайд этилган”, дейилади Ўзбекистон миллий энциклопедиясида.
Қадимда энг зўр табибларнинг ҳам бизнинг ўлкамиздан чиққани бу гапларни тасдиқлайди. Кореяликлар ҳам қадим тиббий маданиятига эга халқ. Уларнинг ҳам даволаш борасида неча минг йиллик тажрибаси бор. Ёшларимиз ўзимиздаги илмлар билан бирга ана шу тажрибаларни ҳам ўзлаштирса, нур устига нур бўлади.
Ушбу йиғилиш миллатнинг, Ўзбекистон халқининг соғлигини мустаҳкамлаш йўлида олиб борилаётган савобли ишларга давлат раҳбарининг эътиборидир. Зеро, мамлакат тараққиётини таъмин этадиган муҳим омиллардан бири аҳолининг саломатлигидир. Аҳоли саломат бўлиши учун эса соғлиқни сақлаш тизими мукаммал бўлмоғи керак. Биргина кадрлар масаласига тўхталган Президентимиз 11 минг кадрнинг етишмаётганини айтиб ўтди. Бу – 11 минг кишига тайёр иш бор дегани. Энг муҳими ҳам бу эмас, энг муҳими, ўша 11 минг одам қанчадан-қанча одамнинг соғлигига масъул бўлади...
ЎМИ матбуот хизмати
Сирдарёлик имомлар ёшлар билан учрашувлар ўтказишмоқда
Сирдарё вилояти имом-хатиблари томонидан таълим муассасаларида ўтказилаётган “Жаҳолатга қарши маърифат” шиори остидаги давра-суҳбатлари давом этмоқда.
Декабрь ойи давомида “Ёшлар ўртасида жиноятчилик ва ўз жонига қасд қилишнинг олдини олиш”, “Поклик иймондандир” ҳамда “Фарзандларнинг бурч ва вазифалари” мавзуларида маърузалар қилиниши режалаштирилган.
Ўқувчи-талабалар ота-онанинг ҳақлари, уларга нисбатан фарзандлик бурчи ва одоблари, моддий ва маънавий покликнинг нозик жиҳатлари, ўзганинг жони, мол-мулки ва обрўсига тажовуз қилишнинг гуноҳ эканлиги, ўз жонига қасд қилиш муаммонинг ечими эмаслиги, шунингдек, сабр, меҳнат ва яхшилик бахт-саодат асосини ташкил этиши борасида кенг маълумот ва фойдали маслаҳатлар берилмоқда.
Тадбирларда ёшлар томонидан берилаётган саволларга имом-хатиблар томонидан атрофлича жавоблар берилмоқда.
ЎМИ Матбуот хизмати
ХОРИЖДАГИ ЮРТДОШИМ САҲИФАСИ
КОНЦЕПЦИЯ
Дунё дарвозалари янада кенгроқ очилиб, хорижий давлатлар фуқароларининг юртимизга келиб-кетишларига қулай шароитлар яратилмоқда. Жумладан, 39 та давлат фуқароларига туристик визаларни расмийлаштириш тартиби соддалаштирилди, Ўзбекистон билан визасиз давлатлар сони кўпайди.
Шунинг баробарида бизнинг юртдошларимизнинг ҳам хорижий давлатларга чиқиши ортмоқда.
Одатда, чет элга, умуман, йўлга чиқаётган ҳар қандай йўловчига олдиндан йўловчилик машаққатини тортган, бу борада бой тажриба тўплаган кишилар; китоб кўрган олиму уламолар йўл-йўриқлар кўрсатиб, панду наисҳатлар қилишган. Зеро, нотаниш манзиллар сари сафарга отланган кишиларга бундай тавсияю насиҳатларнинг аҳамияти жуда ҳам катта.
Бинобарин, хорижга чиқаётган мўмин-мусулмонлар ушбу сафарида давлатнинг қонунларига амал қилгани каби шариатимиз кўрсатмаларига ҳам амал қилмоғи ниҳоятда муҳимдир.
Масаланинг ана шу жиҳатлари эътиборга олиниб, muslim.uz Интернет порталида “Муҳожир ватандошлар” лойиҳаси иш бошлади. Ушбу лойиҳа доирасида янги рукн очилиб “Хориждаги юртдошим” номланди.
Ушбу рукнда:
- хорижда таълим олаётган, меҳнат қилаётган, узоқ муддатга даволанишга кетган ватандошларимиз тўғрисида ҳаётий мақолалар;
- йўлга чиқувчиларга тавсиялар, маслаҳатлар;
- узоқ муддатли сафарларнинг ижтимоий ҳаётга, оилавий масалаларга таъсири ва бошқа долзарб муаммоларга доир савол-жавоблар дастурий равишда ёритилади;
- Интернет сайтда эълон қилинган мақоланинг аудио формати ҳам тавсия қилинади.
Ушбу материаллар оят, ҳадис ва уламоларимизнинг илмий меросларига асосланган ҳолда ёритилади.